Opacalno energetyki jdrowej z perspektywy Polski

Autor: Prof. dr in. A. Strupczewski - Narodowe Centrum Bada Jdrowych (Energia Elektryczna 5/2012)

Energetyka jdrowa oznacza czyste niebo, wod i gleb, oczywicie nie powoduje emisji CO2, zapewnia rnorodno rde energii elektrycznej i cigo jej dostaw, dobr prac i rozwj techniczny kraju. Ale przeciwnicy twierdz, e nas na ni nie sta, e nie uda nam si zapewni finansowania polskiego programu budowy 6000 MWe, a zamiast elektrowni jdrowych powinnimy budowa wiatraki, najlepiej - morskie farmy wiatrowe - bo s podobno tasze. Zobaczmy, czy to prawda. Najwiksz cz kosztu energii jdrowej stanowi zwrot nakadw inwestycyjnych. Nakady na budow elektrowni jdrowej s due, bo i moc tej elektrowni jest dua dzisiejsze reaktory III generacji to od 1100 MWe do 1650 MWe z jednego bloku. Co wicej, ju od pierwszej chwili ich projektowania trzeba zapewni, e bd one bezpieczne i przyjazne dla otoczenia a wyeliminowanie emisji zanieczyszcze i zmniejszenie uwolnie radioaktywnych do wielkoci mniejszych od waha promieniowania naturalnego to zadania trudne, wymagajce duych nakadw finansowych. W tych reaktorach III generacji tak buduje si systemy bezpieczestwa, by ludnoci nic nie grozio nie tylko przy awariach przewidzianych w projekcie, ale nawet po zupenie wyjtkowych zdarzeniach ze stopieniem rdzenia reaktora wcznie. Gdyby w Fukushimie by reaktor III generacji, to ludno nie musiaaby by ewakuowana. Tak wic nakady na budow elektrowni jdrowej s due. Wedug kontraktw zawartych w cigu ostatnich dwch lat, rednia cena pacona dostawcom technologii przez inwestora to okoo 3500 euro/kW. I cena ta powinna nie ulega duym zmianom. Akcja stress testw przeprowadzona po awarii w Fukushimie wykazaa, e nawet zbudowane ju dawniej elektrownie jdrowe s na og dobrze zabezpieczone, a dodatkowe udoskonalenia s niewielkie i nie zwiksz w istotny sposb nakadw inwestycyjnych reaktorw III generacji. Natomiast w miar zdobywania dowiadczenia skraca si czas produkcji i montau gwnych elementw reaktora i skraca si czny czas budowy. Wida to na przykadzie reaktora EPR, ktrego 4 bloki budowane s obecnie w trzech krajach i licencjonowane w dalszych dwch. Podczas gdy budowa prototypowych blokw w Olkiluoto OL3 i Flamanville FLA3 bdzie trwaa okoo 90 miesicy, bloki w Tianshan w Chinach (TSN 1 i 2) powstaj duo szybciej i ju wida, e czas ich budowy wyniesie zaledwie 50 miesicy. W parze ze skracaniem czasu budowy idzie obnika kosztw paconych przez inwestora, przede wszystkim za oprocentowanie kapitau. Te koszty kapitau s du skadow kosztu elektrowni, ale w skad kosztw ponoszonych przez inwestora wchodzi jeszcze koszt dziaki i jej zagospodarowania, koszt linii transmisyjnej wysokiego napicia z elektrowni do sieci energetycznej, koszty licencjonowania budowy i rozruchu, przygotowania zaogi itd. Te dodatkowe koszty to okoo

1000 euro/kW, co daje cznie nakady inwestycyjne na budow wynoszce okoo 4500 euro/kW, To wicej ni nakady inwestycyjne na elektrownie wglowe, ale za to paliwo jdrowe jest tanie. Blok jdrowy o mocy 1000 MWe wytwarzajcy 8 TWh rocznie zuywa tylko 20 ton paliwa o wartoci 56 mln euro, podczas gdy dla elektrowni wglowej dajcej t sam energi potrzeba 3 mln ton wgla. Polska od 2008 r. jest importerem wgla netto, i import ten ronie, a rednia wystarczalno zasobw operatywnych wgla kamiennego wynosi okoo 27 lat. Potem trzeba bdzie zej do pokadw pooonych gbiej, co podniesie koszt wgla i zwikszy zagroenia grnikw. Ponadto przy spalaniu wgla trzeba bdzie paci podatek za emisj CO2, przez co elektrownie wglowe stan si zupenie nieopacalne. Ale Polacy zuywaj prawie dwukrotnie mniej energii elektrycznej na mieszkaca ni kraje UE-15. Wzrost zuycia energii elektrycznej jest wic nieunikniony. Przeciwnicy energetyki jdrowej proponuj wiatraki, a szczeglnie morskie farmy wiatrowe. Nakady inwestycyjne na wiatraki na morzu wynosz jednak okoo 3500 euro/kW. Wspczynnik wykorzystania mocy zainstalowanej, ktry w elektrowniach jdrowych przekracza 90%, wynosi dla wiatru na morzu poniej 40%. Nawet przyjmujc optymistycznie, e morskie farmy wiatrowe osign, jak twierdz ich zwolennicy, wspczynnik obcienia 45%, wci potrzeba bdzie dwukrotnie wikszej mocy wiatrakw na morzu, by wyprodukowa tyle energii elektrycznej ile dostajemy w sposb cigy i ustabilizowany z elektrowni jdrowych. Oznacza to, e gdy na program budowy 6000 MWe jdrowych potrzeba nakadw rzdu 27 mld euro, na budow wiatrakw morskich dajcych t sam ilo energii potrzeba 42 mld euro. Jeli Polsk sta na budow elektrowni dajcych czyst energi to sta nas wanie na elektrownie jdrowe. A czy warto ten wysiek podj? Oto w Niemczech w lecie 2011 r. uchwa rzdu i parlamentu ustalono taryf dla energii elektrycznej z morskich farm wiatrowych rwn 190 euro /MWh, a dla paneli sonecznych znacznie wyej, bo w zalenoci od ich mocy i miejsca zamocowania cena ta wynosi od 287 euro/MWh dla paneli na dachu, do 215 euro/MWh dla duych instalacji sonecznych. W Polsce koszt energii elektrycznej z elektrowni systemowych wynosi obecnie okoo 200 z/MWh zotych, nie euro! A we Francji za prd z elektrowni jdrowych paci si 42 euro/MWh. Taka jest cena rzeczywicie pacona. Wedug prognoz francuskiego Komitetu Obrachunkowego sporzdzonych w ramach kampanii wyborczej, w przyszoci prd z reaktorw EPR bdzie kosztowa 75 euro/MWh dla pierwszego bloku, a dla dalszych 60 euro/MWh. W Polsce prd z elektrowni jdrowych bdzie zapewne droszy, bo koszty dla pierwszych blokw s wysze ni dla caego systemu. Dlatego wg prognoz ARE ocenia si je na okoo 60-70 euro/MWh. Ale i tak s duo nisze ni dla wiatrakw. Do czego wic ma dy Polska? Do opat rzdu 190 euro/MWh czy do opat rzdu 60 euro/MWh? Trzeba te wiedzie, e nakady inwestycyjne w ogromnej czci pozostan w kraju. Od dostawcw zakupimy sam reaktor i ukady nalece do najwyszych klas bezpieczestwa, ale polskie firmy budowlane i energetyczne bd wykonywa wikszo prac. Ich udzia

oceniany jest na okoo 60%. Gdy Polska budowaa pierwsz elektrowni jdrow w Zarnowcu, polskie zakady dostarczay wytwornice pary, turbozesp, zbiorniki cinieniowe i wymienniki ciepa, zawory i przepusty, wyposaenie elektryczne i elektroniczne, generatory awaryjne i aparatur kontrolno- pomiarow, sowem - wszystkie urzdzenia elektrowni poza reaktorem i pompami obiegu pierwotnego. A polskie firmy maj za sob nie tylko dowiadczenie z Zarnowca, ale i z budowy reaktora EPR w Olkiluoto, gdzie Polacy byli najliczniejsz grup narodowociow, a penili funkcje na wszystkich poziomach, a do kierownika budowy, ktrym by in. Zbigniew Wiegner. Wejcie w szeregi wykonawcw elektrowni jdrowej to awans techniczny i zdobycie wysokiej pozycji na wspczesnym rynku energetycznym. A gdy budowa zostanie zakoczona elektrownia jdrowa dostarczy tani prd, przy zachowaniu czystego i przyjaznego ludziom rodowiska. I to przez ponad p wieku bo dzisiejsze elektrownie jdrowe s projektowane do pracy przez 60 lat. Finowie, ktrzy po budowanej obecnie elektrowni jdrowej Olkiluoto 3 podjli budow dwch dalszych elektrowni jdrowych twierdz, e energetyka jdrowa to dobry spadek dla dzieci i wnukw. Miejmy nadziej, e Polacy tym razem nie zmarnuj szansy, zrealizuj budow elektrowni i bd mogli przyczy si do opinii Finw. Czechw, Sowakw, Wgrw i innych krajw rozwijajcych energetyk jdrow.