Imi i nazwisko: Grupa:

wiczenie 2. Pomiar kapitau biofizycznego i kosztu negentropijnego

Podstawy teoretyczne Intensywno transferu energii sonecznej do biosfery poprzez proces fotosyntezy i produkcji pierwotnej moe by miar stopnia naturalnoci ekosystemu, a take charakteryzowa sposb jego wykorzystania przez czowieka. Sposb ten moe by zgodny z zasadami trwaego i zrwnowaonego rozwoju (sustainable development) lub moe nie wykazywa takiej zgodnoci. Wedug Giampietro i Pimentala (1991) oraz Giampietro i in. (1992) oceny takie przeprowadza si w oparciu o dwa parametry: 1 kapita biofizyczny i 2 koszt negentropijny. Kapita biofizyczny (Biophysical Capital BC) wg wymienionych autorw oznacza ilo energii sonecznej wykorzystywanej przez rolinno na produkcj pierwotn brutto (Gross Pirmary Production GPP) oraz na tzw. aktywny przepyw wody (Plant Active Water Flow PAWF) przypadajc na jednostk powierzchni zbiorowiska rolinnego, tj. na m2, przy czym wielko PAWF obejmuje energi (promieniowanie soneczne zamieniane na ciepo na powierzchni czynnej i energi metaboliczn) zuyt przez rolinno na procesy transpiracji i wielkoci produkcji pierwotnej. Giampietro i Pimentel (1991) oraz Giampietro i in. (1992) przyjmuj, e dla wytworzenia 1 J GPP niezbdny nakad PAWF wynosi okoo 11,1 J. Kapita biofizyczny wyraa si w watach, przy czym 1 W 1 J/s, gdzie s oznacza sekund. Koszt negentropijny (Negentropic Cost NC) to warto kapitau biofizycznego przypadajca na 1 kg biomasy rolinnej. Wyraa si go w W/kg suchej biomasy rolinnej. Sowo negentropia (przeciwiestwo entropii) oznacza tu strumie energii niezbdnej rolinom na podtrzymanie ich funkcji yciowych w danej chwili oraz na dalszy wzrost i rozwj. Giampietro i Pimentel (l.c.) obliczyli, e kapita biofizyczny (podobnie jak wielko biomasy rolinnej przypadajcej na m2 powierzchni gleby) w ekosystemach o charakterze naturalnym s bardzo zmienne, natomiast wielko kosztu negentropijnego w takich systemach ekologicznych jest wielkoci sta (rys. 1). Praca do wykonania Zadanie 1. Znajc wielko NPP (produkcja pierwotna netto Net Primary Production NPP) w gramach suchej masy i stan biomasy rolinnej (Plan Biomass PB) w 3 - i 12 - letniej uprawie sosnowej, 120 letnim lesie sosnowym oraz w uprawie yta oblicz wartoci BC i NC. Wyniki zamie w tabeli 1 i nanie na diagram sporzdzony wedug zaczonego przykadu (rys. 1). W obliczeniach przyjmij, e 1 g suchej masy rolinnej ma ciepo spalania 4,35 kcal/g, za NPP stanowi 60% GPP dla upraw rolnych i 45% GPP dla ekosystemw lenych (Golley 1961, Odum 1969, Nienartowicz 1996). Pamitaj, e NPP=GPP-R, gdzie R oznacza respiracje (Respiration R). Przyjmijmy rok jako dugo analizowanego horyzontu czasowego. Pamitaj, e 1 cal 4,187 J.

Tab. 1. Wyniki oblicze kapitau biofizycznego i kosztu negentropijnego w uprawach lenych i rolnych Uprawa Sosna 3 lata Sosna 12 lat Sosna 60 lat Sosna 120 lat yto ki i pastwiska NPP [g/m2] NPP [MJ/m2] GPP [MJ/m2] PAWF [MJ/m2] BC [W/m2] PB [kg/m2] NC [W/m2]

Zadanie 2. Oszacuj wielko BC i NC w krajobrazie lenym i rolniczym nastpujcej strukturze uytkowania terenu.
Tab. 2. Struktura uytkowania terenu w dwch typach krajobrazu Forma uytkowania Uprawy lene 1 6 lat Uprawy lene 7 18 lat Starsze zbiorowiska lene Uprawy rolne ki i pastwiska Razem Krajobraz leny - A 204,16 ha 556,35 ha 6624,33 ha 140,61 ha 176,55 ha 7702,00 ha Krajobraz rolniczy - B 76,22 ha 84,89 ha 621,17 ha 6334,19 ha 585,53 ha 7702,00 ha

W obliczeniach wykorzystaj dane zawarte w zadaniu 1 i tabeli 1 (ciepo spalania materiau rolinnego, NPP, R, PB; dla starszych lasw przyjmij wartoci dla sosny 60 lat). Dla k i pastwisk przyjmij NPP = 650 g/m2 na rok i PB = 1600 g/m2 oraz NPP = 0,6 GPP. Wyniki oblicze zamie w tabelach 3 i 4 i nanie na diagram (jak w zdaniu 1).
Wyniki Tab. 3 Wyniki szacowania produkcji pierwotnej netto i brutto oraz stanu biomasy rolinnej w dwch typach krajobrazu. Forma uytkowania Krajobraz leny - A NPP [ 1012 J/m2] Uprawy lene 1 6 lat Uprawy lene 7 18 lat Starsze zbiorowiska lene Uprawy rolne ki i pastwiska Razem na 7702 ha rednio MJ/m2 GPP [ 1012 J/m2] PB [ 106 kg/m2] Krajobraz rolniczy - B NPP [ 1012 J/m2] GPP [ 1012 J/m2] PB [ 106 kg/m2]

Tab. 4 Wyniki oblicze kapitau biofizycznego i kosztu negentropijnego w dwch typach krajobrazu.

Krajobraz Leny A Rolniczy B

GPP [MJ/m2]

PAWF [MJ/m2]

BC [W/m2]

PB [kg/m2]

NC [W/m2]

Dyskusja wynikw i wnioski

Literatura 1. Giampietro M., Cerretelli G., Pimentel D., 1992. Energy analysis of agricultural ecosystem management: Human retur and sustainability. Agriculture, Ecosystems and Environment 38: 219-244 2. Giampietro M., Pimentel D., 1991. Energy analysis model to study the biophysical limits for human exploitation of natural process. W: C. Rossi, E. Tiezzi (eds), Ecological Physical Chemistry, pp. 139-184. Proceedings of an International Workshop, 8-12 November 1990. Siena, Italy, Elservier Science Publushers b. v., Amsterdam. 3. Golley F., 1961. Energy values of ecological material. Ecology 42: 581-584 4. Nienartowicz A., 1996. Energetyka duych systemw ekologicznych. Wyd. UMK, Toru 5. Odum E.P., 1969. The strategy of ecosystem development. Science 164: 262-270