Wikipedia: 1% podatku 100% dostpu do wiedzy [Ukryj] [edytuj] Krew

Krew pynca z rany na palcu

Od lewej do prawej: erytrocyt, trombocyt, leukocyt Krew (ac. sanguis, stgr. , haima) pyn ustrojowy, ktry za porednictwem ukadu krenia peni funkcj transportow, oraz zapewnia komunikacj pomidzy poszczeglnymi ukadami organizmu. Krew jest pynn tkank czn, krc w naczyniach krwiononych (ukad krwionony zamknity) lub w jamie ciaa (ukad krwionony otwarty). W szerokiej definicji obejmuje krew obwodow i tkank krwiotwrcz, a w wskiej tylko t pierwsz. Jako jedyna (wraz z limf) wystpuje w stanie pynnym. Dziedzina medycyny zajmujca si krwi to hematologia.

Krew skada si z wyspecjalizowanych komrek oraz z osocza, w ktrym te komrki s zawieszone. Dziki pracy minia sercowego jest pompowana poprzez ttnice we wszystkie rejony ciaa i wraca do serca za porednictwem y niekiedy wyposaonych w zastawki.

Ukad krenia dorosego czowieka zawiera okoo 7080 ml krwi na kilogram masy ciaa, czyli czowiek o przecitnej masie ciaa ma w sobie 5 do 6 litrw krwi (z racji rnicy w rozmiarach i masie ciaa, mczyni maj przecitnie okoo litra wicej krwi od kobiet). U dzieci krew to ok. 1/10 do 1/9 wagi ciaa. Cz krwi mieci si w zbiornikach krwi i jest wczana do krenia tylko w razie koniecznoci.

Z powodu podobiestw penionych funkcji, krew u poszczeglnych krgowcw nie rni si od siebie znacznie. Szczegy odnonie rnic pomidzy krwi ludzk i zwierzc, jak i dotyczce funkcji poszczeglnych jej skadnikw zostan omwione w dalszych czciach artykuu.

Krew ze wzgldu na stopie utlenowania dzieli si na krew utlenowan i odtlenowan. Krew utlenowana pynie w ttnicach obiegu duego i yach obiegu maego. Krew odtlenowana krew, ktra jest sabiej wysycona tlenem (w 50-70%) od krwi utlenowanej (97%). Pynie w ttnicach obiegu maego i yach obiegu duego. W przypadku sinicy take krew ttnicza nie jest odpowiednio utlenowana, co powoduje charakterystyczne objawy kliniczne.

Spis treci [ukryj] 1 Skad i waciwoci 1.1 Osocze 1.2 Skadniki komrkowe 1.3 Budowa i rozpad komrek krwi 2 Funkcje 2.1 Rola krwi w oddychaniu 2.2 Tamowanie upywu i krzepnicie krwi 3 Aspekty medyczne 3.1 Schorzenia 3.2 Grupy krwi 4 Enzymy we krwi 5 Ewolucja 6 Zobacz te 7 Przypisy 8 Bibliografia 9 Linki zewntrzne

Skad i waciwoci[edytuj]

Prbki krwi, po prawej krew wieo pobrana, po lewej krew z EDTA, substancj zapobiegajc krzepniciu. Dobrze widoczne janiejsze osocze, pod ktrym osadziy si skadniki komrkowe. W skad krwi wchodz skadniki komrkowe (ok. 44%) i osocze (ok. 55%). Dalsze skadniki krwi to hormony, rozpuszczone gazy oraz substancje odywcze (cukier, tuszcze i witaminy), transportowane do komrek, a take produkty przemiany materii (np. mocznik i kwas moczowy), niesione z komrek do miejsc gdzie maj by wydalone.

Z fizykochemicznego punktu widzenia krew jest zawiesin, czyli mieszanin cieczy oraz cia staych (elementy komrkowe) i zachowuje si jak pyn nienewtonowski. Znajdujce si we krwi erytrocyty powoduj, e krew ma wiksz lepko ni osocze. Lepko ronie jeszcze bardziej przy wysokim hematokrycie i niskiej prdkoci przepywu. Dziki zdolnoci erytrocytw do zmieniania swojego ksztatu, przy wyszych prdkociach krew przypomina waciwociami raczej emulsj ni zawiesin.

pH krwi w prawidowych warunkach waha si midzy 7,35 a 7,45. Przy wartociach poniej tego zakresu mwi si o kwasicy, natomiast przy wyszych o zasadowicy. Rwnowaga kwasowo-zasadowa krwi jest utrzymywana dziki licznym ukadom buforujcym, oraz aktywnie regulowana przez organy i tkanki, przede wszystkim puca i nerki.

Swoj czerwon barw krew zawdzicza hemoglobinie, a waciwie zawartej w niej grupie hemowej, odpowiedzialnej za wizanie tlenu. Krew nasycona tlenem ma janiejszy i ywszy odcie ni krew uboga w tlen. Jest to skutkiem zmiany konformacji, zachodzcej po przyczeniu atomw tlenu i zmieniajcej waciwoci absorpcyjne hemu.

Osocze[edytuj]

Osobny artyku: osocze krwi. Osocze czyli wodny roztwr (90% wody) biaek, soli i zwizkw chemicznych o niewielkiej masie czsteczkowej, jak np. monosacharydy. Zawiera gwnie jony sodu, potasu, magnezu, wapnia oraz fosforany i chlorki.

Biaka wystpuj w osoczu w steniu 60 do 80 g/l, co odpowiada 8% objtoci osocza. Ze wzgldu na ich rozmiary i ruchliwo w procesie elektroforezy dzieli si biaka na albuminy oraz globuliny. Wrd tych ostatnich mona wyodrbni: 1-, 2-, - i -globuliny. Biaka osocza peni istotn rol w transporcie produktw odywczych, procesach immunologicznych, krzepniciu krwi, stabilizacji jej pH, jak rwnie w utrzymywaniu staego cinienia osmotycznego.

Osocze krwi pozbawione czynnikw krzepliwoci nazywa si surowic. Uzyskuje si j przez odwirowanie krwi, po tym gdy ta wczeniej skrzepa. Doln cz probwki (lub innego naczynia) zajmuje skrzep, a ponad nim, w grnej czci, znajduje si lejsza frakcja tj. surowica, zwykle majca posta przejrzystego pynu. Surowica rni si skadem w stosunku do osocza i zawiera rwnie skadniki nieznajdujce si w osoczu, przede wszystkim czynniki wzrostu jak PDGF, wydzielany podczas tworzenia skrzepu. Surowica skada si w 91% z wody i w 7% z biaek (m.in. hormonw). Reszt stanowi elektrolity, substancje odywcze. te zabarwienie o rnym nasileniu nadaje surowicy rozpuszczona bilirubina.

Skadniki komrkowe[edytuj] Osobne artykuy: elementy morfotyczne krwi i morfologia krwi. We krwi mczyzny komrki stanowi od 44 do 46%, u kobiet od 41 do 43% objtoci krwi. Komrki krwi dziel si na: erytrocyty (popularnie zwane czerwonymi krwinkami), leukocyty (biae krwinki) oraz trombocyty (pytki krwi). Procentow zawarto objtociow erytrocytw nazywa si hematokrytem. U noworodkw hematokryt wynosi okoo 60%, a u maych dzieci okoo 30%. Do okresu pokwitania hematokryt ronie do wartoci waciwej dla dorosych.

Komrki krwi ludzkiej NazwaLiczba na l krwi Erytrocyty 4,5 do 5,5 mln

Leukocyty

4 00011 '000

Granulocyty Neutrofile Eozynofile Bazofile Limfocyty Monocyty 2 5007 500

40400 10100 1 5003 500 200800

Trombocyty 300 000 Erytrocyty (czerwone krwinki) u czowieka nie posiadaj jdra komrkowego oraz licznych organelli komrkowych- aktywno metaboliczna przeznaczana jest na przenoszenia hemoglobiny. Maj ksztat dwuwklsego dysku, a ich rednica wynosi 78 mikrometrw. Erytrocyty stanowi ok. 90-94% ogu elementw morfotycznych. U czowieka wystpuj w liczbie 4,5-5,5 mln/mm.U innych krgowcw erytrocyty mog posiada jdro. Su do transportu tlenu i dwutlenku wgla. Zawieraj hemoglobin, biako odpowiedzialne za przyczanie i transport tlenu w krwi; zoone z waciwego biaka globiny oraz grupy hemowej, ktra razem z elazem tworzy kompleks. Krew krgowcw zawdzicza swj czerwony kolor wanie obecnoci elaza. U wielu bezkrgowcw np. u pajkw i omiornic tlen jest przenoszony przez zwizek miedzi hemocyjanin maj one niebiesk krew. Od 0,5 do 1% czerwonych krwinek to retikulocyty, tzn. nie w peni dojrzae erytrocyty. Zwikszenie iloci retikulocytw we krwi obwodowej wiadczy o wzmoonej erytropoezie organizmu

Leukocyty lub biae krwinki u czowieka prawidowo wystpuj w liczbie 49 tys/mm. S to komrki jdrzaste, o rednicy 640 mikrometra, odpowiadaj za odpowied immunologiczn. Wystpuj w kilku postaciach jako:

agranulocyty cytoplazma nie zawiera ziarnistoci monocyty limfocyty granulocyty cytoplazma zawiera ziarnistoci neutrofile granulocyty obojtnochonne

bazofile granulocyty zasadochonne eozynofile granulocyty kwasochonne. Granulocyty odpowiadaj za niespecyficzn odpowied immunologiczn, natomiast limfocyty i monocyty bior udzia w obronie specyficznej.

Trombocyty to fragmenty megakariocytw, bdcymi komrkowymi prekursorami pytek krwi. Trombocyty odpowiadaj za krzepnicie krwi. U czowiek prawidowo wystpuj w liczbie 150350 tys/mm.

Bezwzgldna liczba poszczeglnych skadnikw krwi jest rna u rnych krgowcw. Szczeglnie du liczb erytrocytw maj kozy, a wyjtkowo nisk ptactwo (34 mln/l). Liczba leukocytw podlega podobnemu zrnicowaniu: u byda, koni i ludzi wynosi okoo 8 000/l, natomiast u owiec (do 17 000/l) i ptakw (do 25 000/l) zawarto biaych krwinek jest szczeglnie wysoka. Rwnie liczba poszczeglnych podrodzajw leukocytw rni si znaczco. U ludzi i koni dominuj granulocyty, u byda limfocyty, a u wi zawarto granulocytw i limfocytw jest podobna.

Erytrocyty

Granulocyt obojtnochonny (neutrofil)

Granulocyt kwasochonny (eozynofil)

Granulocyt zasadochonny (bazofil) Budowa i rozpad komrek krwi[edytuj]

Przebieg hemopoezy Wszystkie komrki krwi powstaj w procesie zwanym hemopoez, ktry zachodzi w szpiku kostnym. Z pluripotentnych komrek macierzystych powstaj multipotentne komrki macierzyste, ktre mog da pocztek rnym typom komrek, z ktrych rozwijaj si poszczeglne komrki krwi.

Erytropoez nazywa si przemian komrek macierzystych w erytrocyty. Procesy dojrzewania i mnoenia si komrek s przyspieszane przez hormonerytropoetyn produkowany w nerkach i wtrobie. W przypadku niedoboru tlenu w organizmie, np. z powodu pobytu na duej wysokoci, zwiksza si ilo wydzielanego do krwi hormonu, co prowadzi do zwikszenia liczby czerwonych krwinek we krwi. Pozwala to na zwikszony transport tlenu i przeciwdziaanie jego niedoborowi. Ten efekt regulacyjny mona zmierzy oceniajc wzrost liczby retikulocytw (niedojrzaych czerwonych krwinek) we krwi obwodowej. Wan rol w erytropoezie odgrywa take elazo, ktre jest potrzebne do budowy hemoglobiny, oraz witamina B12 i kwas foliowy.

Rozpad czerwonych krwinek nastpuje w ledzionie i komrkach Kupffera wtroby. redni czas ycia erytrocytw wynosi 120 dni. Hemoglobina w procesie rozpadu jest przetwarzana w kilku krokach (przez bilirubin do urobiliny i sterkobiliny). Podczas gdy urobilina odpowiada za ty kolor uryny, to sterkobilina jest odpowiedzialna za typowy kolor kau.

Funkcje[edytuj]

Krew i jej poszczeglne skadniki speniaj wiele istotnych zada, majcych na celu podtrzymanie procesw yciowych. Gwnym zadaniem jest transport tlenu i skadnikw pokarmowych do komrek i transport powrotny produktw kocowych przemiany materii np. dwutlenku wgla czy mocznika. Poza tym krew transportuje hormony i inne substancje pomidzy komrkami. Ponadto krew zapewnia homeostaz, tzn. utrzymanie rwnowagi wodnej i elektrolitowej, regulacj wartoci pH oraz temperatury ciaa.

Jako cz ukadu odpornociowego krew peni funkcje obronne przeciwko ciaom obcym (odpowied odpornociowa nieswoista) i antygenom (odpowied odpornociowa swoista) dziki fagocytom (komrkom ernym) oraz przeciwciaom. Krew jest wanym elementem przy reakcji na skaleczenia (krzepnicie krwi i fibrynoliza).

Oprcz tego, poprzez stae cinienie wywierane na ciany naczy krwiononych, krew spenia take funkcje podporowe. W zwizku z tym krew odpowiada za ruch narzdu (erekcja, odna pajka) lub caego organizmu (ddownicowate)[1].

Cigy przepyw krwi zapewnia sta ciepot ciaa (staocieplno). U zdrowych ludzi wynosi ona okoo 36,5 C i warto ta dotyczy temperatury narzdw wewntrznych organizmu (temperatura powierzchownie pooonych narzdw, np. skry moe by inna w zwizku z procesami termoregulacji).

Rola krwi w oddychaniu[edytuj] Jednym z najwaniejszych zada krwi jest transport tlenu z puc do komrek oraz transport dwutlenku wgla, kocowego produktu rnorakich procesw przemiany materii, z powrotem do puc.

Krenie krwi pomidzy sercem i pucami W ramach oddychania tlen zawarty w powietrzu dociera poprzez tchawic do puc a do pcherzykw pucnych. Przez ich cienkie ciany tlen dociera do naczy krwiononych. Krew w ramach mniejszego obiegu krwi ponownie trafia z serca do puc. Ta uboga w tlen krew oddaje w pucach dwutlenek wgla (CO2) i odbiera tlen. Teraz, bogata w tlen, krew pynie poprzez yy pucne (Venae pulmonales) do serca, dokadnie do lewego przedsionka. Stamtd krew przez zamknit sie naczy krwiononych pynie do wikszoci ywych komrek ciaa (patrz te: Ukad krwionony czowieka). Wyjtkiem s m.in. komrki rogwki oka i chrzstek, ktre nie posiadaj bezporedniego poczenia z ukadem naczyniowym i ktre odywiaj si jak prymitywne organizmy przez dyfuzj (tkanka bradytroficzna).

Czsteczka hemu Podstaw opisanej powyej wymiany gazowej jest hemoglobina- czerwony barwnik krwi znajdujcy si w erytrocytach. Jedna jednostka hemoglobiny skada si z czterech podjednostek biakowych, z ktrych kada zawiera grup hemu. Czsteczka hemu zawiera centralnie pooony atom elaza. Atom ten ma wysokie powinowactwo chemiczne do tlenu i atwo si z nim wie. Jeli dojdzie do poczenia hemu z tlenem to mwimy o hemoglobinie utlenowanej.

Powinowactwo hemoglobiny do tlenu ronie w momencie podniesienia wartoci pH krwi, obnienia cinienia parcjalnego dwutlenku wgla, zmniejszenia stenia 2,3-bisfosfoglicerynianu i obnienia temperatury.

W sytuacji wysokiego powinowactwa hemoglobiny do tlenu i wysokiego cinienia parcjalnego tlenu, jak ma to miejsce w pucach, dochodzi do wizania si tlenu z hemoglobin. Proces odwrotny zachodzi w tkankach, gdzie dochodzi do uwalniania tlenu.

98,5% tlenu zawartego we krwi jest chemicznie zwizane z hemoglobin. Pozostae 1,5% jest fizycznie rozpuszczone w osoczu. Powoduje to, e hemoglobina jest gwnym przenonikiem tlenu u krgowcw.

W normalnych warunkach, u ludzi, krew opuszczajca puca zawiera hemoglobin wysycon tlenem w 96-97%. Odtlenowana krew nadal jest wysycona tlenem w okoo 75%. Wysycenie tlenem (saturacja) oznacza stosunek iloci rzeczywicie zwizanego tlenu do maksymalnej iloci jak moe zwiza hemoglobina.

Dwutlenek wgla jest transportowany we krwi na rne sposoby: niewielka cz jest fizycznie rozpuszczona w osoczu, ale wikszo jest przenoszona w formie wodorowglanw (HCO3-) lub zwizanych z hemoglobin karbaminianw. Konwersja dwutlenku wgla do wodorowglanu jest moliwa

dziki specjalnemu enzymowi anhydrazie wglanowej.

Tamowanie upywu i krzepnicie krwi[edytuj] Osobny artyku: Hemostaza. Wszystkie procesy, ktre maj na celu ochron organizmu przed wypywaniem krwi z naczy krwiononych nazywane s hemostaz. Rozrnia si hemostaz pierwotn i hemostaz wtrn.

W hemostaz pierwotn oprcz pytek krwi zaangaowane s rne czynniki znajdujce si w osoczu i na cianie naczy krwiononych. Wspdziaanie tych skadnikw prowadzi do uszczelnienia przecieku krwi z naczynia w cigu dwch do czterech minut. Czas ten okrela si jako czas krwawienia. Najpierw dochodzi do obkurczenia si naczynia, nastpnie trombocyty przyklejaj si do miejsca przecieku i ostatecznie powstaje skrzep fibrynowy, ktry pozostaje na miejscu do czasu wygojenia uszkodzenia. Zachodzce pniej procesy fibrynolizy przywracaj pierwotny przepyw krwi w naczyniu.

Hemostaza wtrna zachodzi przy udziale rnych czynnikw krzepnicia. Obejmuj one jony wapnia i syntetyzowane w wtrobie biaka. Czynniki krzepnicia kr w postaci nieaktywnej, staj si aktywne w procesie kaskady krzepnicia krwi. Mog zosta aktywowane szlakiem wewntrzpochodnym (endogennym) poprzez kontakt z odsonitymi wknami kolagenowymi rdbonka lub szlakiem zewntrzpochodnym (egzogennym) poprzez kontakt z trombokinaz, ktra jest uwalniania w momencie uszkodzenia naczynia. Celem tych procesw jest utworzenie nierozpuszczalnych polimerw fibryny tworzcych skrzep.

Mianem fibrynolizy okrela si caoksztat procesw doprowadzajcych do rozpuszczenia skrzepu fibrynowego. Zachodz one przy udziale enzymu plazminy.

W okrelonych sytuacjach medycznych, jak np. zaburzeniach rytmu serca konieczne jest zmniejszenie krzepliwoci krwi, co osiga si poprzez stosowanie lekw przeciwzakrzepowych (antykoagulantw). Dziaaj one poprzez wizanie jonw wapnia niezbdnych w procesie krzepnicia (ale tylko in vitro, np. kwas cytrynowy lub EDTA), hamowanie interakcji miedzy

czynnikami krzepnicia (np. heparyna) lub poprzez hamowanie tworzenia czynnikw krzepnicia (np. kumaryny).

Aspekty medyczne[edytuj]

Schorzenia[edytuj]

Oznaczanie prdkoci sedymentacji krwi (tzw. odczyn Biernackiego)

Pobieranie krwi Na podstawie charakterystycznych zmian w obrazie krwi mona rozpozna wiele chorb, a take okreli ich zaawansowanie. Dlatego te krew jest najczciej badanym laboratoryjnie pynem ustrojowym. Innym wanym badaniem jest oznaczanie odczynu Biernackiego, ktre jest miar opadania czerwonych krwinek w okrelonej jednostce czasu w obecnoci antykoagulantu, a na podstawie ktrego moemy wycign wnioski o istnieniu stanu zapalnego.

Oprcz chorb, ktre wpywaj na zmiany obrazu krwi, istniej take choroby, ktre bezporednio wpywaj na krew i jej skadniki. Najwaniejsze z nich to niedokrwisto (anemia), hemofilia i biaaczki. W niedokrwistoci, z rnych przyczyn, dochodzi do niedostatecznego zaopatrzenia organizmu w tlen (hipoksji). W hemofilii wystpuj zaburzenia krzepnicia, co prowadzi do nadmiernych i obfitych krwawie. W biaaczkach produkowana jest zbyt dua liczba biaych ciaek krwi, ktre w formie niedojrzaej dostaj si do krwiobiegu. Prowadzi to do zmniejszenia iloci pozostaych komrek krwi zarwno w szpiku kostnym jak i w samej krwi.

Nadmierna produkcja komrek krwi nazywana jest cytoz lub fili i w zalenoci od typu komrki okrela si j jako erytrocytoz i leukocytoz (podtypy: eozynofilia, bazofilia, neutrofilia, monocytoza, limfocytoz oraz trombocytoz. Niedobr czerwonych krwinek to erytropenia (anemia), niedobr

biaych leukopenia (w zalenoci od podtypu rozrnia si eozynopeni, bazopeni, neutropeni, monocytopeni, limfopeni, a niedobr pytek krwi to trombocytopenia. Zmiany w proporcjach komrek okrela si na podstawie rozmazu krwi, ktry pozwala uzyska informacje co do rodzaju choroby i jej zaawansowania.

Ze wzgldu na swoj rol w zaopatrywaniu komrek, brak lub niedostateczna poda krwi prowadzi do zagroenia uszkodzeniem komrek lub ich mierci. W sytuacji duego niedoboru krwi, np. w wyniku gwatownej utraty krwi, mwi si o wstrzsie. Skrzepy krwi (jak rwnie inne przyczyny) mog prowadzi do zakrzepw, zatorw lub zawaw (np. zawau mzgu lub serca). Aby temu zapobiec mona stosowa leki hamujce krzepnicie krwi, takie jak aspiryna, heparyna czy acenokumarol.

Krew pojawiajca si w duych ilociach w przewodzie pokarmowym ma dziaanie przeczyszczajce.

Grupy krwi[edytuj] Osobny artyku: Grupy krwi. W bonie komrkowej erytrocytw zakotwiczone s glikolipidy, ktre dziaaj jak antygeny. Okrelane s jako grupy krwi. W przypadku wymieszania si rnych grup krwi dochodzi do powstawania zlepw czerwonych krwinek, czyli aglutynacji. Dlatego przed kad transfuzj naley ustali grup krwi dawcy i biorcy, w celu uniknicia potencjalnie miertelnych powika. Z medycznego punktu widzenia u ludzi najistotniejszy jest ukad grup AB0 i ukad Rh (oba ukady zostay opisane po raz pierwszy przez Karla Landsteinera i jego wsppracownikw). Oprcz tego istnieje okoo 20 innych systemw grupowych o mniejszym znaczeniu, ktre jednake mog powodowa komplikacje przy transfuzjach.

W ukadzie AB0 wystpuj 4 grupy krwi: A, B, AB, 0. Nazwa odnosi si do antygenu jaki znajduje si na powierzchni erytrocytw (w grupie A: tylko antygen A, w grupie B: antygen B, w grupie AB: antygeny A i B, grupa 0 nie posiada adnego antygenu) oraz do przeciwcia (immunoglobulin IgM) krcych w osoczu (grupa A: przeciwciaa anty-B, grupa B: przeciwciaa antyA, grupa AB: nie wystpuj przeciwciaa, grupa 0: przeciwciaa anty-A i anty-B).

Ukad czynnika Rh dzieli si na podgrupy: C, D i E. Znaczenie medyczne ma przede wszystkim antygen D. W przypadku wystpowania tego antygenu mwi si o grupie Rh dodatniej (Rh+), gdy go brak grup oznacza si jako Rh ujemn (Rh-). Przeciwciaa w ukadzie Rh ( (immunoglobuliny IgG) pojawiaj si po raz pierwszy dopiero po kontakcie z antygenem D. Poniewa przeciwciaa IgG przechodz przez oysko moe dochodzi do powika w przebiegu drugiej ciy u kobiety, ktra ma grup krwi Rh- a jej dziecko grup Rh+. Dochodzi wwczas do rozpadu (hemolizy) erytrocytw dziecka i do upoledzenia tworzenia erytrocytw, co okrela si jako erytroblastoz podow

Grupy krwi, oprcz istotnego znaczenia w transfuzjologii i przeszczepach narzdw, jak rwnie w czasie ciy, peni wan rol w medycynie sdowej. Wykorzystywane s w identyfikacji i ustalaniu pokrewiestwa mimo, i wyniki takich bada s duo mniej wiarygodne ni przy analizie DNA i ograniczaj si jedynie do wykluczenia dowodw.

Enzymy we krwi[edytuj]

ALAT aminotransferaza alaninowa AspAT aminotransferaza asparaginianowa ChE esteraza cholinowa GGTP -glutamylotranspeptydaza LDH dehydrogenaza mleczanowa CK kinaza kreatynowa Ewolucja[edytuj]

Kada komrka w celu zachowania wasnego metabolizmu musi prowadzi cig wymian z otoczeniem. Powstawanie coraz to bardziej zoonych organizmw wielokomrkowych spowodowao, i coraz mniejsza cz organizmu miaa bezporedni kontakt z otoczeniem, przez co dyfuzja nie bya w stanie zapewni wymiany materii w caym organizmie. W celu poczenia komrek wewntrznych ze rodowiskiem zosta wyksztacony nowy rodek transportu w postaci ciekej krwi. Skrcia ona odlego dyfuzji, umoliwiajc

przez to powstawanie coraz to wikszych i bardziej zaawansowanych organizmw.

U tchawkowcw posiadajcych otwarty ukad krwionony krew, nazywana rwnie hemolimf, wylewa si do jam ciaa. Stosunkowo powoln cyrkulacj hemolimfy ma mae znaczenie oddechowe (rol dostarczania tlenu do tkanek przejmuj tchawki), jedynie nieliczne gatunki zawieraj w osoczu erytrokruoryn albo hemoglobin[2].

Zobacz te[edytuj]

Hemofobia lk przed krwi grupy krwi transfuzja krwi preparaty krwiopochodne trombafereza Acydemia Buforowe ukady krwi Przypisy

praca zbiorowa: Tablice biologiczne. Warszawa: Wydawnictwo Adamantan, 2003, s. 154. ISBN 83-7350-029-4. Czesaw Jura: Bezkrgowce. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005, s. 557. ISBN 83-01-14595-1. Bibliografia[edytuj]

Fizjologia czowieka z elementami fizjologii stosowanej i klinicznej. Wadysaw Z. Traczyk i Andrzej Trzebski. Wydanie III. ISBN 83-200-3020-X. Strony: 398 421 Robert F. Schmidt, Florian Lang, Gerhard Thews: Physiologie des Menschen.

Springer, Berlin 2004, ISBN 3-540-21882-3 Friedhelm Schneidewind: Das Lexikon rund ums Blut Der rote Lebenssaft in Mystik und Mythologie, Magie und Medizin, Religion und Volksglaube, Legende und Literatur. Lexikon-Imprint-Verl., Berlin 1999, ISBN 3-89602-224-5 Stefan Silbernagl: Taschenatlas der Physiologie / Stefan Silbernagl ; Agamemnon Despopoulos. Ill. von Rdiger Gay und Astried Rothenburger. Stuttgart: Thieme, 2003. ISBN 3-13-567706-0. Linki zewntrzne[edytuj]

W Wikimedia Commons znajduj si multimedia zwizane z tematem: Krew

Zobacz w Wikicytatach kolekcj cytatw krew

Zobacz haso krew w Wikisowniku Krew, pytki krwi, itp. (ang.) Das Blut (niem.) PDF bardzo dobre graficzne ujcie tematu Bio-Repetitorium: Blut mit Fragen und Antworten (niem.) Wundmanagement: Blut (niem.) Red Gold The epic story of blood (ang.) wietna strona na temat krwi Blood and blood cells (ang.) Maximum Allowable Blood Loss Calculator (ang.) oblicza maksymaln ilo krwi, jak moe straci pacjent; tylko do celw testowych Quarks & Co (niem.) PDF Blut Der ganz besondere Saft. [ukryj] pde

Skadniki krwi Osocze Osocze

Elementy morfotyczne Erytrocyty Trombocyty Leukocyty Granulocyty Neutrofile Eozynofile Bazofile Agranulocyty Monocyty Limfocyty Typu B komrki NK Typu T Th Tc Ts

Zapoznaj si z zastrzeeniami dotyczcymi poj medycznych i pokrewnych w Wikipedii.

Kategorie: KrewFizjologia czowiekaHematologiaTkanka czna Raczka321Moja dyskusjaMj brudnopisPreferencjeObserwowaneMoje edycjeWylogujArtykuDyskusjaCzytajEdytujHistoria i autorzyObserwuj

Strona gwna Kategorie artykuw Najlepsze hasa

Losuj artyku Dla czytelnikw Zgo bd Czste pytania (FAQ) Strona kontaktowa Wykluczenie odpowiedzialnoci Wspom Wikipedi Dla wikipedystw Narzdzia Drukuj lub eksportuj W innych jzykach Afrikaans nglisc Aragons Azrbaycanca Bn-lm-g () Boarisch Bosanski

Brezhoneg Catal Cebuano esky chiShona Cymraeg Dansk Deutsch Eesti English Espaol Esperanto Euskara Fiji Hindi Franais Furlan Gaeilge Gidhlig Galego Hak-k-fa

 Hrvatski Ido Bahasa Indonesia Interlingua slenska Italiano Basa Jawa Kapampangan Kiswahili Kreyl ayisyen Kurd Latina Latvieu Ltzebuergesch Lietuvi Lingla Lumbaart Magyar

 Malagasy Malti Bahasa Melayu Mng-dng-ng Nhuatl Nederlands Norsk (bokml) Norsk (nynorsk) Occitan Plattdtsch Portugus Romn Runa Simi

 Scots Shqip Sicilianu Simple English Slovenina Slovenina Soomaaliga / Srpski Srpskohrvatski / Basa Sunda Suomi Svenska Tagalog /Tatara

Trke
Vneto Ting Vit

Vro West-Vlams Winaray Wolof Yorb emaitka T stron ostatnio zmodyfikowano 21:54, 28 lut 2012. Tekst udostpniany na licencji Creative Commons: uznanie autorstwa, na tych samych warunkach, z moliwoci obowizywania dodatkowych ogranicze. Zobacz szczegowe informacje o warunkach korzystania. Zasady zachowania poufnociO WikipediiKorzystasz z Wikipedii tylko na wasn odpowiedzialnoWersja na komrk