Centralna Komisja Egzaminacyjna

Ukad graficzny CKE 2010

Arkusz zawiera informacje prawnie chronione do momentu rozpoczcia egzaminu.

WPISUJE ZDAJCY
KOD

PESEL

EGZAMIN MATURALNY
Z HISTORII

Miejsce
na naklejk
z kodem

MAJ 2012

POZIOM PODSTAWOWY

Instrukcja dla zdajcego

1. Sprawd, czy arkusz egzaminacyjny zawiera 28 stron
(zadania 1 33).
Ewentualny
brak
zgo
przewodniczcemu zespou nadzorujcego egzamin.
2. Odpowiedzi zapisz w miejscu na to przeznaczonym.
3. Pisz czytelnie. Uywaj dugopisu/pira tylko z czarnym
tuszem/atramentem.
4. Nie uywaj korektora, a bdne zapisy wyranie przekrel.
5. Pamitaj, e zapisy w brudnopisie nie bd oceniane.
6. Na tej stronie oraz na karcie odpowiedzi wpisz swj
numer PESEL i przyklej naklejk z kodem.
7. Nie wpisuj adnych znakw w czci przeznaczonej
dla egzaminatora.

Czas pracy:
120 minut

Liczba punktw
do uzyskania:100

MHI-P1_1P-122

Egzamin maturalny z historii

Poziom podstawowy

Zadanie 1. (3 pkt)
Na podstawie tekstu rdowego wykonaj polecenia.
Krl Cheops [...] zamkn [...] wszystkie witynie i naprzd powstrzyma [spoeczestwo]
od skadania ofiar, nastpnie wszystkim rozkaza, eby dla niego pracowali.
Z kamienioomw w Grach Arabskich wlekli kamienie a do Nilu. [...] Okres dziesiciu lat
zszed udrczonemu ludowi na budowie drogi, po ktrej wlekli kamienie, [...] i podziemnych
komr na owym wzgrzu [gdzie miaa stan budowla]. [...] A na budowie jej [...] upyn
okres dwudziestu lat. [Budowla] jest czworoboczna [...] sporzdzona z wygadzonych i jak
najdokadniej dopasowanych pyt kamiennych. Zbudowano [j] w odstpach. Po zrobieniu
pierwszego odstpu dwigali reszt kamieni w gr machinami [...].
[w:] Herodot, Dzieje, Wrocaw 2005, s. 178181.

A. Uzupenij zdanie.
Okres panowania wadcy wymienionego w tekcie jest zawarty w przedziale czasu
oznaczonym na tamie chronologicznej numerem ............................ .

Pod tam chronologiczn podano, w ktrym wieku miay miejsce wydarzenia.

B. Podaj nazw typu monarchii staroytnej, ktrej dotyczy tekst.

.......................................................................................................................................................
C. Okrel przeznaczenie budowli opisanej w tekcie.
.......................................................................................................................................................

Zadanie 2. (2 pkt)
Na podstawie tekstu rdowego wykonaj polecenia.
Naprzd biegnie dookoa [miasta] gboki i szeroki rw peen wody, potem idzie szeroki
na pidziesit krlewskich okci, a wysoki na dwiecie okci mur. [...] Kopic rw,
sporzdzali jednoczenie cegy z ziemi wynoszonej z rowu, a skoro wystarczajc ilo cegie
zgarnli, wypalali je w piecach [...].
Miasto skada si z dwch czci, bo dzieli je rzeka, ktra zwie si Eufrat. [...] W jednej
sta paac krlewski w obrbie wielkiego i silnego muru obwodowego, w drugiej bya
witynia Marduka.
rdo: Herodot, Dzieje, Wrocaw 2005, s. 9497.

Egzamin maturalny z historii

Poziom podstawowy

A. Podkrel poprawne zakoczenie zdania.

Staroytne miasto opisane w tekcie to
1.
2.
3.
4.

Memfis.
Jerozolima.
Babilon.
Aleksandria.

B. Podaj przykad wpywu warunkw naturalnych na rozwj miasta opisanego

w tekcie.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................

Zadanie 3. (3 pkt)
Na podstawie tekstw rdowych wykonaj polecenie.
rdo 1.
Hellenom za w Termopilach [...] zbiegowie zameldowali o obejciu gry przez Persw.
[...] Lacedemoczycy wiedzc, e czeka ich mier, [...] okazywali najwiksz, jak posiadali,
si [...]. I [wdz] pad w tej walce, okazawszy si najdzielniejszym mem.
rdo 2.
Przyjaciele [Macedoczycy], widzc, e opuszczaj go siy, zapytali, kto ma zosta
nastpc na tronie. Odrzek: najbardziej godny. Tak wielkiego by ducha, e zostawiajc syna
Herkulesa, brata Arridajosa i ciarn on Roksan, [...] spadkobierc mianowa ma
najbardziej godnego. [...] Zakoczy ycie, majc trzydzieci trzy lata i jeden miesic [...].
rdo 3.
Przekona okoo 70 towarzyszy niedoli, e lepiej naraa ycie dla zdobycia wolnoci,
anieli dla popisywania si na widowisku [...] i zbieg. [...] Postanowi podj walk [...],
umkn w kierunku Brundizjum cigany przez Krassusa. [...] Wszyscy wyginli [w walce]
prcz 6000 ludzi, ktrzy zostali ujci i powieszeni wzdu caej drogi z Kapui do Rzymu.
[w:] S. Sprawski, G. Chomicki, Staroytno. Teksty rdowe, komentarze i zagadnienia do historii w szkole
redniej, Krakw 1999, s. 115, 165, 249250.

Rozpoznaj postaci, o ktrych mierci informuj rda. Odpowiedzi wpisz we waciwe

rubryki tabeli.
rdo

Posta

1.
2.
3.

Nr zadania
Wypenia Maks. liczba pkt
egzaminator
Uzyskana liczba pkt

1.A.
1

1.B.
1

1.C.
1

2.A.
1

2.B.
1

3.
3

Egzamin maturalny z historii

Poziom podstawowy

Zadanie 4. (3 pkt)
Na podstawie tekstu rdowego i wasnej wiedzy wykonaj polecenia.
Ukoczony zosta nowy kalendarz, z ktrego usunito nagromadzone z biegiem lat bdy
i rnice. [...] Rzymianie ju bardzo dawno posugiwali si kalendarzem, w ktrym panowaa
taka niedokadno okresw miesicznych w obrbie roku, e ofiary i wita przesuwajc si
powoli coraz dalej, wypaday w kocu w zupenie niewaciwych porach roku. [...] [On]
przedoy ten problem najpierw najlepszym uczonym i matematykom, a nastpnie
na podstawie istniejcych metod rozwizywania tych zagadnie opracowa wasny,
udoskonalony sposb usuwania w kalendarzu rnic; sposb, ktry Rzymianie stosuj po dzi
dzie.
[w:] Plutarch z Cheronei, ywoty sawnych mw, t. II, Wrocaw 2004, s. 632633.

A. Podaj nazw nowego kalendarza, o ktrym mowa w tekcie.

.......................................................................................................................................................
B. Podkrel poprawne zakoczenie zdania.
Reformator kalendarza, o ktrym mowa w tekcie, by
1.
2.
3.
4.

cesarzem.
dyktatorem.
krlem.
papieem.

C. W ktrym z wymienionych pastw kalendarz ten obowizywa jeszcze na pocztku

XX wieku? Podkrel nazw tego pastwa.
1.
2.
3.
4.

Krlestwo Woch
Cesarstwo Niemieckie
Cesarstwo Rosyjskie
Republika Francuska

Zadanie 5. (2 pkt)
Na podstawie mapy i wasnej wiedzy rozstrzygnij, ktre spord zda podanych w tabeli
s faszywe. Wpisz obok tych zda sowo fasz.
1. Gdy Rzym by republik staroytne Ateny zostay wczone w jego
granice.
2. Zasig podbojw rzymskich na Wschodzie pokrywa si ze wschodnimi
granicami pastwa Aleksandra Wielkiego w chwili jego mierci.
3. Dacja bya prowincj rzymsk zdobyt w okresie cesarstwa.
4. Wa Hadriana broni pnocnej granicy najstarszej prowincji rzymskiej.

Egzamin maturalny z historii

Poziom podstawowy

[w:] M. Jaczynowska, D. Musia, M. Stpie, Historia staroytna, Warszawa 2004, s. 519.

Nr zadania
Wypenia Maks. liczba pkt
egzaminator
Uzyskana liczba pkt

4.A.
1

4.B.
1

4.C.
1

5.
2

Egzamin maturalny z historii

Poziom podstawowy

Zadanie 6. (2 pkt)
Spord wymienionych wydarze wybierz chronologicznie pierwsze i oznacz je liter A
oraz chronologicznie ostatnie i oznacz je liter B.
Budowa wityni Salomona w Jerozolimie
Dziaalno Buddy w Indiach
Dziaalno Konfucjusza w Chinach
Wynalezienie pisma przez Sumerw
Budowa Partenonu w Atenach
Wydanie edyktu mediolaskiego

Zadanie 7. (5 pkt)
Na podstawie tekstw rdowych i wasnej wiedzy wykonaj polecenia.
rdo 1. Fragment Kroniki Grzegorza z Tours*
Krlowa [Hrothilda, ona Chlodwiga] nie przestaa namawia [maonka], aby [...]
porzuci pogastwo. [...] A wreszcie raz przyszo do wojny przeciw Alamanom [...]. Przy
starciu si obu wojsk, [...] wojsko Chlodwiga poczo szybko topnie. Ten, widzc to, [...]
skruszony, tak modli si: Jezusie Chrystusie, o ktrym Hrothilda powiada, e jeste synem
prawdziwego Boga, [...] gorco pragn uwierzy Ci i w imi Twoje wychrzci si, jeeli mi
udzielisz zwycistwa nad tymi nieprzyjacimi [...]. Skoro to powiedzia, Alamanowie,
zaczli cofa si [...]. Wtedy rozkazaa krlowa zawezwa [...] biskupa miasta Reims,
bagajc, aby w krla wpoi sowa zbawienia. [...] Tak wic krl [...] ochrzczony zosta.
*

Grzegorz z Tours (ok. 540593) kronikarz, biskup Tours.

[w:] Cz. Nanke, Wypisy do nauki historii redniowiecznej, Lww-Warszawa 1925, s. 1011.

rdo 2. Fragment Kroniki Thietmara*

W czeskiej krainie poj on za on [...] Dobraw[] [...]. Owa wierna wyznawczyni
Chrystusa [...] zastanawiaa si [...], w jaki sposb mogaby [maonka] pozyska dla swej
wiary. [...] Kiedy [...] nadszed okres wielkiego postu i Dobrawa staraa si zoy Bogu
dobrowoln ofiar przez wstrzymanie si od jedzenia misa i umartwienie swego ciaa, jej
maonek namawia j [...] do zamania postanowienia. Ona za zgodzia si na to w tym celu,
by z kolei mc atwiej zyska u niego posuch w innych sprawach. [...] I wysucha jej
miociwy Stwrca. Jego nieskoczona aska sprawia, i [maonek] pokaja si [...]
i chrztem witym zmy plam grzechu pierworodnego.
*

Thietmar (ok. 9751018) kronikarz, biskup Merseburga.

[w:] Kronika Thietmara, t. 1, Wrocaw 2004, s. 171172.

A. Uzupenij tabel, wpisujc w odpowiednie rubryki waciwe informacje.

rdo
1.
2.

Nazwa pastwa, ktrego wadca

przyj chrzest

Stulecie, w ktrym
wadca przyj chrzest

Egzamin maturalny z historii

Poziom podstawowy

B. Kronikarze przedstawili okolicznoci przyjcia chrztu przez dwch wadcw. Okrel,

na czym polega podobiestwo okolicznoci przyjcia chrztu przez tych wadcw.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................

Zadanie 8. (1 pkt)
Podkrel waciwy tytu mapy.

[w:] Atlas historyczny wiata, Wrocaw 1986, s. 30.

1.
2.
3.
4.

Pwysep Apeniski w poowie II w.

Pwysep Apeniski w poowie IV w.
Pwysep Apeniski w poowie VII w.
Pwysep Apeniski w poowie IX w.

Nr zadania
Wypenia Maks. liczba pkt
egzaminator
Uzyskana liczba pkt

6.
2

7.A.
4

7.B.
1

8.
1

Egzamin maturalny z historii

Poziom podstawowy

Zadanie 9. (6 pkt)
Na podstawie rde i wasnej wiedzy wykonaj polecenia.
rdo 1. Fragment tablicy genealogicznej dynastii Przemylidw

x maestwo, kr. krl, ks. ksi, c. crka

Na podstawie: Dynastie Europy, pod red. A. Mczaka, Wrocaw 2003, s. 345346.
J. E. Morby, Dynastie wiata, Krakw 1998, s. 258259.

Egzamin maturalny z historii

Poziom podstawowy

rdo 2. Fragment Kroniki oliwskiej starszej*

[...] Wadca bogobojny i witobliwy, gdy krlowa, ktr mia, umara, poj za on
jedyn yjc crk wspomnianego krla Przemysa i otrzyma koron caego krlestwa
polskiego. On ksicia Wadysawa [okietka] wraz z ksin zmusi do udania si
na wygnanie [...]. W jego cieniu krlestwo polskie w kadym swym zaktku cieszyo si
pokojem i cakowit spokojnoci. Ten sawny krl [...] klasztory wznosi i obronn tarcz
ochrania i broni przed napaci zych ludzi [...]. A kiedy upyn ju ywot tego dobrego
i witobliwego krla [...], spocz on w Panu 21 czerwca roku paskiego 1305.
* Kronika oliwska starsza spisana w XIV wieku w klasztorze cysterskim w Oliwie. Jej autorem by opat Stanisaw.
[w:] By czas nie zami i niepami. Wybr kronik redniowiecznych, Warszawa 1975, s. 111.

A. Rozpoznaj krla, ktry zmar w roku podanym w rdle 2.

.......................................................................................................................................................
B. Podaj imi pochodzcej z dynastii Piastw ony krla, rozpoznanego przez Ciebie
w poleceniu A.
.......................................................................................................................................................
C. Czy na przedstawion w kronice opini o wadcy Polski i Czech mogo mie wpyw
to, kim by jej autor? Swj sd uzasadnij.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
D. Wyjanij, dlaczego ksi Wadysaw jak twierdzi autor rda 2. musia opuci
kraj.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
E. Podaj dwa maestwa, ktrych zawarcie wiadczy o zwizkach politycznych Polski
i Czech w drugiej poowie XI w. W wykropkowanych miejscach wpisz imiona obojga
maonkw.
.........................................................

.......................................................................

.........................................................

.......................................................................

Nr zadania
Wypenia Maks. liczba pkt
egzaminator
Uzyskana liczba pkt

9.A.
1

9.B.
1

9.C.
1

9.D.
1

9.E.
2

Egzamin maturalny z historii

Poziom podstawowy

10

Zadanie 10. (4 pkt)

Uzupenij tabel, wpisujc wadcw Polski, za panowania
do wymienionych wydarze. Wadcw wybierz spord podanych.

ktrych

doszo

Bolesaw Chrobry, Kazimierz Odnowiciel, Bolesaw miay, Wadysaw Herman,

Kazimierz Wielki, Wadysaw Jagieo
Wydarzenie

Wadca Polski

1. Powstanie arcybiskupstwa gnienieskiego

2. mier biskupa Stanisawa ze Szczepanowa
3. Utworzenie Akademii Krakowskiej
4. Wystpienie Pawa Wodkowica na soborze w Konstancji

Zadanie 11. (3 pkt)

Na podstawie fragmentu Kroniki Galla Anonima tekstu pieni piewanej przez rycerzy
Henryka V wykonaj polecenia.
Bolesawie, Bolesawie, ty przesawny ksi panie,
Ziemi swojej umiesz broni wprost niezmordowanie!
Sam nie sypiasz i nam take snu nie dasz ni chwili,
Ani we dnie, ani w nocy, ni w rannej godzinie!
Szlimy pewni, e ci z ziemi twej atwo [usuniemy],
A ty teraz nas zamkne niemal jak w wizieniu!
Taki ksi susznie rzdy nad krajem sprawuje,
Ktry z garstk swych olbrzymie wojsko tak wojuje! [...]
Wszake jeszcze nie wypocz z walk z Pomorzanami,
A ju, karzc nasz miao, uganiasz si z nami!
Miast tryumfatora wita hody nalenymi,
My przeciwnie zamylamy pozbawi go ziemi!
On prowadzi dozwolone wojny z poganami,
My wzbronion walk wiedziem tu z chrzecijanami!
Dlatego te Bg poszczci mu walk zwycisk,
A nas susznie za zadane krzywdy karze klsk!
[w:] Gall Anonim, Kronika polska, Wrocaw 2003, s. 137138.

A. Podkrel poprawne zakoczenie zdania.

W tekcie pieni jest mowa o
1.
2.
3.
4.

Bolesawie Chrobrym.
Bolesawie miaym.
Bolesawie Krzywoustym.
Bolesawie Wstydliwym.

Egzamin maturalny z historii

Poziom podstawowy

11

B. Wymie dwie przyczyny klski wojsk Henryka V podane w tekcie pieni.

.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................

Zadanie 12. (5 pkt)

Na podstawie fragmentw monografii historycznej i wasnej wiedzy wykonaj polecenia.
Fragment 1.
[...] zdobycie starego cesarskiego miasta dawao nie tylko now stolic imperium;
gwarantowao im rwnie trwao ich europejskiego mocarstwa. Dopki bowiem miasto,
pooone w istocie w centrum ich posiadoci, na przeprawie midzy Azj i Europ, nie
naleao do nich, nie mogli czu si pewnie. [...] Majc za miasto w swoich rkach, byli
bezpieczni. Dzisiaj, po wszystkich zmiennych kolejach dziejw, [...] cigle utrzymuj swj
punkt oparcia w Europie.
Fragment 2.
[...] upadek miasta [...] stanowi dla nich waciwie koniec pewnego rozdziau. Wspaniaa
cywilizacja [...] teraz zamieraa wraz z konajcym miastem. [...] I dopki cesarz, wicekrl
Boga, y nad Bosforem, kady [...] mg by dumny, e jednak naley do prawdziwej
i prawowiernej spoecznoci chrzecijaskiej. [...] Wraz z upadkiem cesarza i z upadkiem
jego miasta rozpoczy si rzdy antychrysta.
[w:] S. Runciman, ..................., Warszawa 1994, s. 1011.

A. Podaj wydarzenie, ktrego dotycz oba teksty.

.......................................................................................................................................................
B. Podkrel poprawne zakoczenie zdania.
Wydarzenie to miao miejsce po
1.
2.
3.
4.

wyprawie Marco Polo do Chin.

odkryciu Ameryki przez Krzysztofa Kolumba.
odkryciu drogi do Indii przez Vasco da Gam.
wyprawie Ferdynanda Magellana dookoa wiata.

C. Wyjanij znaczenie tego wydarzenia w periodyzacji dziejw.

.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
D. Uzupenij zdania, podajc nazwy pastw.
1. Fragment 1. przedstawia skutki wydarzenia dla mieszkacw ........................................... .
2. Fragment 2. przedstawia skutki wydarzenia dla mieszkacw ........................................... .

Nr zadania
Wypenia Maks. liczba pkt
egzaminator
Uzyskana liczba pkt

10.
4

11.A.
1

11.B.
2

12.A.
1

12.B.
1

12.C.
1

12.D.
2

Egzamin maturalny z historii

Poziom podstawowy

12

Zadanie 13. (3 pkt)

Na podstawie fotografii przedstawiajcych stalle* i wasnej wiedzy wykonaj polecenia.
* stalle awki ustawione w prezbiterium, przeznaczone przede wszystkim dla duchownych.

A. Przyporzdkuj stallom nazwy odpowiednich stylw w sztuce. Wybierz je spord

podanych i wpisz pod fotografiami.

romanizm, gotyk, renesans, barok

1. ..................................................

2. ..................................................

[w:] T. Chrzanowski, Z. ygulski jun., Polska. Skarby wiekw, Krakw 2001, s. 116; fotografia ze zbiorw
Autora.

B. Podaj nazw stylu w sztuce, ktrego powstanie i rozwj byy zwizane

z kontrreformacj. Nazw wybierz spord podanych w poleceniu A.
.......................................................................................................................................................

Egzamin maturalny z historii

Poziom podstawowy

13

Zadanie 14. (3 pkt)

Na podstawie tekstu rdowego i wasnej wiedzy wykonaj polecenia.
[...] Albowiem gdziekolwiek w naszym krlestwie owce daj delikatniejsz, a wic
i drosz wen, tam zaraz spiesz wielmoe i szlachta, a nawet ten i w opat, czowiek
witobliwy; wszyscy oni nie s zadowoleni z tych dochodw i plonw rocznych, jakie
przynosiy ich przodkom posiadoci ziemskie. [...] nie pozostawiaj wic ani kawaka ziemi
pod upraw zb, lecz wszystko zamieniaj na pastwiska, burz domy i miasteczka,
zachowuj jedynie kocioy na stajnie dla owiec. [...] zagarniaj ci zacni mowie wszelkie
uprawne pola, tworzc [pastwiska]. Aby wic [...] m[c] w jednym zasigu ogrodzi sobie
potem kilka tysicy morgw, wypdza si dzierawcw, przy pomocy oszustwa lub gwatu
pozbawia si wieniakw nawet ich ojcowizny, innych przez dokuczanie zmusza si
do sprzedawania gospodarstw. [...]
[w:] T. Morus*, Utopia, Warszawa 1954, s. 89.
* Thomas Morus (14781535) angielski myliciel i polityk, wity Kocioa katolickiego.

A. Podaj, stosowan w historiografii, nazw opisanego w tekcie sposobu gromadzenia

ziemi w rkach feudaw.
.......................................................................................................................................................
B. Oce stosunek autora tekstu do sposobw pozyskiwania nowych terenw przez
feudaw. Odpowied uzasadnij.
Ocena ...........................................................................................................................................
Uzasadnienie ................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
C. Wyjanij przyczyn przemian ekonomicznych w rolnictwie angielskim, o ktrej pisze
autor tekstu.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................

Nr zadania
Wypenia Maks. liczba pkt
egzaminator
Uzyskana liczba pkt

13.A.
2

13.B.
1

14.A.
1

14.B.
1

14.C.
1

Egzamin maturalny z historii

Poziom podstawowy

14

Zadanie 15. (3 pkt)

Na podstawie tekstu rdowego i wasnej wiedzy wykonaj polecenia.
A gdy nam z Ksiciem Wielkim Moskiewskim, nieprzyjacielem monym, walczy
przyszo, te i innych nieprzyjaci [...] obawia si i przestrzega pilnie potrzeba; a skarb
koronny [przez nadmierne rozdawanie dbr] bardzo umniejszon a wyniszczon jest, [...]
[darowizny, dzierawy i zastawy] przeciw Statutom koronnym byy da[wa]ne [...]. Tedy
za zjechaniem tu naszym i zoeniem Sejmu Walnego Koronnego [...] roku 1562 [...] tak
ustanawiamy [...]. Wszystk[ie] daniny, darowizny wieczne, [nadania posiadoci]
komukolwiek zapisane, s tym Statutem kasowane a wniwecz obrcone [...]. Takowe
wszystkie [...] wracaj w rce nasze i Rzeczypospolitej.
[w:] Teksty rdowe do nauki historii w szkole redniej, z. 31, Krakw 1929, s. 1314.

A. Podaj, stosowan w historiografii, nazw ruchu politycznego, ktrego postulat zosta

speniony w wyniku zacytowanego postanowienia sejmu.
.......................................................................................................................................................
B. Podkrel poprawne zakoczenie zdania.
Sejm podj przedstawion decyzj za panowania
1.
2.
3.
4.

Zygmunta Starego.
Zygmunta Augusta.
Stefana Batorego.
Zygmunta III Wazy.

C. Przedstaw argument, ktrego uyto w celu uzasadnienia podjtej decyzji.

.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................

Zadanie 16. (3 pkt)

Interpretujc elementy graficzne obrazu, wyjanij jego tre propagandow dotyczc
celw polityki zagranicznej Anglii w XVI wieku.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Nr zadania
Wypenia Maks. liczba pkt
egzaminator
Uzyskana liczba pkt

15.A.
1

15.B.
1

15.C.
1

16.
3

George Gower, Portret Elbiety I, krlowej Anglii (1588 r.)

[w:] D. McDowall, An illustrated History of Britain, Harlow 2004, s. 74.

n maturalny z historii
Poziom podstawowy

16

Zadanie 17. (3 pkt)

Na podstawie tekstu rdowego i wasnej wiedzy wykonaj polecenia.
III. Najjaniejszy i Najpotniejszy Pan Jan Kazimierz, krl Polski [...] uroczycie si zrzeka
dzi i na zawsze wszystkich pretensji do Krlestwa Szwedzkiego i [...] do innych podlegych
im prowincji [...].
IV. 1. Najjaniejszy krl i stany Krlestwa Polskiego i Wielkiego Ksistwa Litewskiego
na mocy niniejszego pokoju na wieczne czasy ustpuj [...] Krlestwu Szwedzkiemu cae
Inflanty za Dwin [...].
V. 1. Wschodnia cz Inflant, ktra przed wojn [...] zostawaa w posiadaniu Krlestwa
Polskiego [...] pozostanie w posiadaniu [...] Krlestwa Polskiego i Wielkiego Ksistwa
Litewskiego [...].
[w:] Teksty rdowe do nauki historii w szkole redniej, z. 39, Krakw 1923, s. 1718.

A. Podkrel poprawne zakoczenie zdania.

Dokument, ktrego fragment zacytowano, to
1.
2.
3.
4.

II pokj toruski.
pokj w Oliwie.
pokj Grzymutowskiego.
pokj w Karowicach.

B. Podaj nazw wojny, ktr zakoczyo podpisanie przedstawionego dokumentu.

.......................................................................................................................................................
C. Wyjanij przyczyn roszcze wymienionego w tekcie krla Polski do korony
szwedzkiej.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................

Zadanie 18. (2 pkt)

Na podstawie danych statystycznych wykonaj polecenia.
Tabela. Piece hutnicze na wgiel drzewny i koks w Anglii w latach 17501790
Piece na wgiel drzewny
Piece na koks
Rok

Ilo
w sztukach

rednia
wydajno
w tonach
na rok

Produkcja
surwki
elaza
w tonach

Ilo
w sztukach

rednia
wydajno
w tonach
na rok

1750
1760
1775
1780
1785
1790

71
64
44
34
28
25

375
400
450
500
500
500

26 625
25 600
19 800
17 000
14 000
12 500

3
14
30
43
53
81

500
700
800
850
900
925

Produkcja
surwki
elaza
w tonach

1500
9800
24 000
36 500
47 700
74 925

Na podstawie: M. Kopczyski, Ludzie i technika. Szkice z dziejw cywilizacji [...], Warszawa 2008, s. 78.

Egzamin maturalny z historii

Poziom podstawowy

17

A. Rozstrzygnij, ktre spord zda podanych w tabeli jest faszywe. Wpisz obok tego
zdania sowo fasz.
1. W Anglii dopiero w 1780 r. piece na wgiel drzewny osigny tak
wydajno, jak miay piece na koks w 1750 r.
2. W pierwszym dziesicioleciu II poowy XVIII w. w Anglii produkcja
surwki elaza pochodzia gwnie z piecw na koks.
3. W II poowie XVIII w. w Anglii na zmniejszenie liczby piecw na wgiel
drzewny i zwikszenie liczby piecw na koks wpyna m.in. wiksza
wydajno piecw koksowych ni wglowych.
B. Podaj nazw procesu gospodarczego, ktrego czci byy przemiany w hutnictwie
angielskim zobrazowane danymi statystycznymi.
.......................................................................................................................................................

Zadanie 19. (4 pkt)

Rozpoznaj postaci, o ktrych informacje zamieszczono w tabeli. Postaci wybierz
spord podanych.
Maurycy Mochnacki, Piotr Wysocki, Joachim Lelewel, Adam Jerzy Czartoryski,
Jzef Chopicki, Jzef Bem
1. By wykadowc historii na Uniwersytecie Wileskim i posem
na sejm Krlestwa Polskiego. W czasie powstania
listopadowego zosta prezesem Towarzystwa Patriotycznego.
Na emigracji prbowa poczy wszystkie ugrupowania
demokratyczne.
2. By instruktorem w warszawskiej Szkole Podchorych
Piechoty, wsporganizatorem powstaego w niej tajnego
sprzysienia. Na czele podchorych rozpocz powstanie
listopadowe. Za udzia w powstaniu zosta zesany na Syberi.
3. By oficerem w armii Krlestwa Polskiego. W bitwie pod
Ostrok w 1831 r. odznaczy si, powstrzymujc natarcie
rosyjskie i ratujc armi polsk od cakowitego rozbicia.
W okresie Wiosny Ludw walczy na Wgrzech. Po klsce
rewolucji wgierskiej uda si do Turcji.
4. By dyktatorem powstania listopadowego. Mia nadziej, e uda
mu si doprowadzi do pojednania z carem. Gdy prby zawarcia
ugody zawiody, poda si do dymisji. Odznaczy si mstwem
w bitwie pod Grochowem.
Na podstawie: J. Choiska-Mika, J. Dzigielewski, J. Maciszewski, Encyklopedyczny sownik historii Polski,
Warszawa 1996, s. 27, 44, 142, 366.
Nr zadania
Wypenia Maks. liczba pkt
egzaminator
Uzyskana liczba pkt

17.A.
1

17.B.
1

17.C.
1

18.A.
1

18.B.
1

19.
4

Egzamin maturalny z historii

Poziom podstawowy

18

Zadanie 20. (2 pkt)

Uzupenij tabel, wpisujc nazwy rozpoznanych ugrupowa/obozw politycznych
Wielkiej Emigracji. Nazwy wybierz spord podanych.
Hotel Lambert, Towarzystwo Demokratyczne Polskie, Gromady Ludu Polskiego

Program ugrupowania/obozu politycznego

Nazwa
ugrupowania/obozu
politycznego

1. Uwaano, e o niepodlego naley walczy w powstaniu

poczonym z rewolucj spoeczn. Wiodc rol mieli w nim
odegra chopi. W wyzwolonym pastwie zamierzano
zlikwidowa prywatn wasno ziemi.
2. Uwaano, e Polska moe odzyska niepodlego tylko dziki
wielkiej wojnie mocarstw europejskich. Wolne pastwo miao
by monarchi konstytucyjn, w ktrej zamierzano
przeprowadzi najpierw oczynszowanie, a potem uwaszczenie
chopw za odszkodowaniem dla wacicieli ziemskich.
Na podstawie: J. Choiska-Mika, J. Dzigielewski, J. Maciszewski, Encyklopedyczny sownik historii Polski,
Warszawa 1996, s. 79, 304.

Zadanie 21. (3 pkt)

Na podstawie tekstu wykonaj polecenia.
W padzierniku 1860 roku car Aleksander zjecha si w Warszawie z cesarzem
austriackim i ksiciem-regentem pruskim. Zjazd trzech zaborcw by wymierzony przeciw
[...] Wochom. Modzie postanowia zademonstrowa wiatu, e Warszawa stawia opr
zaborcom, e nie pogodzia si z niewol. [...] Zlatuj si kruki, siedcie w domu gawrony
mwia jedna z ulotek. [...] W teatrze grano fars Robert i Bertrand, czyli dwaj zodzieje
nieznana rka dopisywaa wszdzie na afiszach: trzej zodzieje!
[w:] S. Kieniewicz, Warszawa .., Warszawa 1983, s. 4748.

A. Wyjanij cel wydania ulotki, o ktrej mowa w tekcie.

.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
B. Wyjanij sens tekstu trzej zodzieje dopisanego na afiszu teatralnym.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
C. Wyjanij, dlaczego sprawa woska bya przedmiotem obrad uczestnikw zjazdu.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................

Egzamin maturalny z historii

Poziom podstawowy

19

Zadanie 22. (2 pkt)

Na podstawie rda ikonograficznego wykonaj polecenia.
Aleksander Lesser, Pogrzeb piciu polegych

[w:] Wielka historia Polski, t. 7, Krakw 2001, s. 276.

A. Podkrel poprawne zakoczenie zdania.

Wydarzenie przedstawione na ilustracji pogrzeb piciu ofiar manifestacji w Warszawie
miao wpyw na ksztatowanie nastrojw patriotycznych Polakw przed wybuchem
1.
2.
3.
4.

powstania kociuszkowskiego.
powstania listopadowego.
Wiosny Ludw.
powstania styczniowego.

B. Wyjanij, czyja obecno na pogrzebie wiadczy o tym, e sta si on manifestacj

solidarnoci spoeczestwa wobec przemocy zaborcy.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Nr zadania
Wypenia Maks. liczba pkt
egzaminator
Uzyskana liczba pkt

20.
2

21.A.
1

21.B.
1

21.C.
1

22.A.
1

22.B.
1

Egzamin maturalny z historii

Poziom podstawowy

20

Zadanie 23. (3 pkt)

Na podstawie fragmentu mowy wygoszonej przez Romualda Traugutta w 1864 r.
i wasnej wiedzy wykonaj polecenia.
Bdc przekonany, e niezaleno jest koniecznym warunkiem prawdziwego szczcia
kadego narodu, zawsze jej pragnem dla swojej ojczyzny [...]. Powstania nikomu nie
doradzaem, przeciwnie, jako byy wojskowy widziaem ca trudno walczenia bez armii
[...]. Gdy zbrojne powstanie wybuchn miao [...] radziem odwoanie. [...]
Celem za jedynym i rzeczywistym powstania naszego jest odzyskanie niepodlegoci
i ustalenie w kraju naszym porzdku opartego na mioci chrzecijaskiej [...].
Idea narodowoci jest tak potna [...], e j nic nie pokona, a wstrzymywanie jej postpu
posuy tylko do nabrania siy i popularnoci ludziom najbardziej rewolucyjnych przekona,
ktrzy nie widz innego rodka zaspokojenia pragnie wielu ludzi, jak tylko ogln burz
spoeczn i zupeny przewrt istniejcego porzdku rzeczy.
[w:] Wielka historia Polski, t. 7, Krakw 2001, s. 322323.

A. Podaj funkcj, ktr peni Romuald Traugutt w powstaniu styczniowym

od padziernika 1863 r. do kwietnia 1864 r.
.......................................................................................................................................................
B. Czy przedstawione w zacytowanym fragmencie pogldy Romualda Traugutta byy
blisze biaym, czy czerwonym? Odpowied uzasadnij, podajc dwa argumenty.
.......................................................................................................................................................
Argumenty ...................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................

Zadanie 24. (2 pkt)

Spord wymienionych wydarze wybierz chronologicznie pierwsze i oznacz je liter A
oraz chronologicznie ostatnie i oznacz je liter B.
Powstanie Trjporozumienia
Wybuch wojny krymskiej
Rewolucja lipcowa we Francji
Proklamacja niepodlegoci Belgii
Pocztek obrad kongresu wiedeskiego
Wybuch wojny francusko-pruskiej

Egzamin maturalny z historii

Poziom podstawowy

21

Zadanie 25. (3 pkt)

Na podstawie rda ikonograficznego i wasnej wiedzy wykonaj polecenia.
Portret cesarza Franciszka Jzefa I

[w:] Mwi wieki 2007, nr 5, s. 53.

A. Podaj nazw stroju, w ktrym zosta przedstawiony Franciszek Jzef I.

.......................................................................................................................................................
B. Podkrel poprawne zakoczenie zdania.
Przedstawiony portret jest alegori
1.
2.
3.
4.

wybuchu powstania krakowskiego.

reakcji Austrii na rabacj galicyjsk.
wczenia Rzeczypospolitej Krakowskiej do Galicji.
ugody polsko-austriackiej.

C. Podaj nazw dynastii, ktrej przedstawicielem by Franciszek Jzef I.

.......................................................................................................................................................

Nr zadania
Wypenia Maks. liczba pkt
egzaminator
Uzyskana liczba pkt

23.A.
1

23.B.
2

24.
2

25.A.
1

25.B.
1

25.C.
1

Egzamin maturalny z historii

Poziom podstawowy

22

Zadanie 26. (3 pkt)

Na podstawie tekstu rdowego wykonaj polecenia.
Wszystkie zasadnicze decyzje w cigu wojny podejmowaem sam, nie zwoujc nigdy
adnej rady. [...] Najbliej mnie z urzdu stali w owe czasy trzej panowie: genera
Rozwadowski, jako szef sztabu, genera Sosnkowski, jako minister wojny, i wieo przybyy
genera Weygand, jako doradca techniczny misji francusko-angielskiej, przysanej w tym
gronym dla nas czasie. [...] Mielimy wysa delegacj [na rokowania pokojowe] do Miska
[litewskiego], gdzie si znajdowa pan Tuchaczewski [...]. Inaczej jak ebranin tego nazwa
nie mog, gdy wszczyna miano rozmow o pokoju w chwili, kiedy zwyciski nieprzyjaciel
do stolicy naszej puka i grozi zniszczeniem organizacji pastwa [...]. Jako Naczelny Wdz
i Naczelnik Pastwa mocno w rachub bra musiaem, by nasza delegacja nie wyjedaa ze
stolicy bez pewnoci jej utrzymania. [...] 6 sierpnia nie na jakiej naradzie, lecz w samotnym
pokoju w Belwederze przepracowywaem samego siebie dla wydobycia decyzji
[o rozpoczciu bitwy].
[w:] Karta 2005, nr 45, s. 1415.

A. Podaj imi i nazwisko autora zacytowanego tekstu.

......................................................................................................................................................
B. Podaj, w ktrym roku miay miejsce wydarzenia opisane w tekcie.
......................................................................................................................................................
C. Wyjanij znaczenie bitwy, o ktrej wspomniano w tekcie, dla losw Polski i Europy.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................

Zadanie 27. (2 pkt)

Spord wymienionych obiektw wybierz te, ktre powstay w okresach podanych
w tabeli. Wpisz je w odpowiednie rubryki.

Paac Kultury i Nauki im. Jzefa Stalina w Warszawie

Huta im. Lenina w Krakowie
Port w Gdyni
Fabryka Samochodw Maolitraowych (Fiat 126P) w Bielsku-Biaej
19181939

19701980

Egzamin maturalny z historii

Poziom podstawowy

23

Zadanie 28. (4 pkt)

Na podstawie rysunkw i tekstw satyrycznych opublikowanych w czasopimie Mucha
w okresie dwudziestolecia midzywojennego oraz wasnej wiedzy wykonaj polecenia.
Rysunek 1.

Rysunek 2.

Widz teraz, e najwierniejszym i najlepszym

przyjacielem z caego mego otoczenia by i jest
ten wdziczny instrument. [...]

Mao mi dali pynu, ale, e jestem

chemikiem, to i z tego co stworz.

[w:] Prosto z Wiejskiej. Sejm i Senat II Rzeczypospolitej w karykaturze i satyrze, Wrocaw, Warszawa, Krakw
1990, s. 38, 91.

A. Rozpoznaj postaci przedstawione na rysunkach. Podaj ich nazwiska.

Rysunek 1. ....................................................................................................................................
Rysunek 2. ....................................................................................................................................
B. Uzupenij tabel, przyporzdkowujc waciwe informacje postaciom przedstawionym
na rysunkach. Informacje wybierz spord podanych.

przeprowadzi reform walutow

peni funkcj Prezydenta Rzeczypospolitej
dokona zamachu stanu
reprezentowa Polsk na konferencji pokojowej w Paryu
Postaci

Informacje

Posta na rysunku 1.

Posta na rysunku 2.

Nr zadania
Wypenia Maks. liczba pkt
egzaminator
Uzyskana liczba pkt

26.A.
1

26.B.
1

26.C.
1

27.
2

28.A.
2

28.B.
2

Egzamin maturalny z historii

Poziom podstawowy

24

Zadanie 29. (5 pkt)

W tabeli zamieszczono fragmenty wspomnie bdcych komentarzem do wydarze
z okresu II wojny wiatowej. Rozpoznaj je i wpisz w odpowiednie rubryki tabeli.
Wybierz wydarzenia spord podanych.

powstanie Rzdu RP na emigracji

atak niemiecki na Dani i Norwegi
kapitulacja Francji
bitwa o Angli
powstanie w getcie warszawskim
ldowanie aliantw w Normandii
powstanie warszawskie

Fragmenty wspomnie
1. Wpad do przychodni rewiru [...] lekarz naczelny, dr Treite,
woajc gono, e inwazja si rozpocza. W pi minut
pniej wiedzia cay obz. W cigu nastpnych tygodni
i miesicy [...] Francuzki, Belgijki i Holenderki, jedne
po drugich doczekay si uwolnienia swoich krajw spod
okupacji niemieckiej.
2. Bito w Krakowie we wszystkie dzwony, growa gos
Zygmunta. [...] Dziao si to na specjalny rozkaz wyszych
wadz niemieckich. Krakowianie w gorcy dzie
czerwcowy zamykali okna i zatykali uszy, eby dzwonu nie
sysze. [...] W BBC przemawia Churchill. [...] nie
zapomnimy o rycerskim narodzie francuskim.
3. Bitwa nad [wysp] rozgorzaa. Cay nard polski czy si
w duchu ze wszystkimi lotnikami [...]. Pamitam 15
sierpnia msz, ktr w kociele Mariackim odprawi ksi
metropolita Sapieha. Wszyscy zrozumielimy: w rocznic
cudu nad Wis arcypasterz modli si o cud nad Tamiz.
4. W maych grupach krcili si po ulicach [Lwowa] onierze
Armii Czerwonej. [...] Wiedzielimy [...], e Warszawa
broni si dalej, zazdrocilimy jej bez granic. Pniej
dowiedzielimy si, e [...] Bg powierzy honor
Polakw generaowi Sikorskiemu.
5. Przyjechaa Wola* [...]; pytaymy o to, co dzieje si
w Warszawie, otrzymaymy odpowied jedn jedyn:
Warszawy nie ma. [...] Warszawa si pali, caa w ogniu,
[...] to ju nie jest miasto, to s gruzy. [...] A do poowy
wrzenia dniami i nocami toczyy si transporty
z Warszawy.
*

Wydarzenia

Wola jedna z dzielnic Warszawy.

[w:] K. Lanckoroska, Wspomnienia wojenne, Krakw 2002, s. 1718, 65, 69, 293, 296.

Egzamin maturalny z historii

Poziom podstawowy

25

Zadanie 30. (4 pkt)

Wyjanij tre propagandow radzieckiego rysunku satyrycznego z 1941 r., interpretujc
co najmniej trzy elementy graficzne.
Tumaczenie z jzyka rosyjskiego:
Rozgromimy i zniszczymy wroga
bez litoci!

Tumaczenie tytuu dokumentu

przedstawionego na rysunku:
Ukad o nieagresji midzy ZSRR
i Niemcami.

[w:] Kalendarz krasnoarmiejca, Warszawa 2006.

.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Nr zadania
Wypenia Maks. liczba pkt
egzaminator
Uzyskana liczba pkt

29.
5

30.
4

Egzamin maturalny z historii

Poziom podstawowy

26

Zadanie 31. (3 pkt)

Na podstawie fragmentu tekstu pieni onierskiej i wasnej wiedzy wykonaj polecenia.
Puki pancerne, strzelcy i dragoni,
W ogniu czogowych i armatnich dzia,
Poszli w ataku na francuskiej boni,
Gdzie wrg w obronie twardym murem sta.

Na polach Belgii i w murach Gandawy,

Gdy ich do boju wezwa wojny zew,
Za wolno innych i dla obcej sprawy
Oddali ycie i przelali krew.

Z husarskim skrzydem na swoim ramieniu

Poszli pancerni w stali swoich wie,
By w obcym kraju, lecz w Polski imieniu
Odnie zwycistwa pod Jort i Falaise.

Poszli pancerni do Axel i Bredy,

By na swym szlaku niezliczonych drg
Walczy pod Emmen i na brzegach Ledy
I w Wilhelmshaven spaci polski dug.

[w:] Pie ojczysta. Zbir najpikniejszych pieww patriotycznych, Warszawa 2002, s. 139.

A. Podkrel poprawne zakoczenie zdania.

W pieni przedstawiono szlak bojowy 1 Dywizji Pancernej, ktrej dowdc by
1.
2.
3.
4.

gen. Wadysaw Anders.

gen. Zygmunt Berling.
gen. Stanisaw Kopaski.
gen. Stanisaw Maczek.

B. Wymie pastwa wyzwalane spod okupacji hitlerowskiej przez jednostk wojskow,

ktrej dotyczy tre pieni.
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................

Zadanie 32. (2 pkt)

Na podstawie fragmentu pracy wspczesnego historyka wykonaj polecenia.
[...] Europa jako zamknity system pastw przestaa istnie. [...] Historia Europy skoczya si
w cigu jednego tygodnia [...], kiedy to pierwszy z kontratakw Armii Czerwonej na pnoc od
Moskwy ujawni zwart si Zwizku Radzieckiego, a atak na Pearl Harbor wprowadzi Stany
Zjednoczone jako jedn ze stron walczcych do drugiej wojny wiatowej. Te dwa pastwa [...]
dysponujce zasobami na skal przytaczajc wszystkie siy europejskie, utworzyy nowe
systemy polityczne i gospodarcze, ktrych byy orodkiem, a linia podziau przepoowia Europ
wzdu granic wschodnich monarchii cesarstwa karoliskiego. [...]
[w:] M. Howard, Wojna w dziejach Europy, Wrocaw 1990, s. 179.

A. Podaj rok wspomnianych w tekcie dwch wydarze z okresu II wojny wiatowej.

Rok ................
B. Sformuuj tez dotyczc zmiany w ukadzie si politycznych w Europie po II wojnie
wiatowej, ktr autor stawia w zacytowanym fragmencie pracy.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................

Egzamin maturalny z historii

Poziom podstawowy

27

Zadanie 33. (2 pkt)

Na podstawie rysunku satyrycznego Borysa Jefimowa z 1951 r. i wasnej wiedzy
wykonaj polecenia.

[w:] Ksiki nieczytane. Katalog wystawy, Kielce 2005, s. 27.

Chomto cz uprzy w ksztacie kabka wkadana na szyj koniowi pocigowemu.

A. Spord wymienionych pastw wybierz to, ktre nie skorzystao z pomocy bdcej
przedmiotem rysunku satyrycznego. Podkrel nazw tego pastwa.
1.
2.
3.
4.

Republika Francuska
Republika Federalna Niemiec
Republika Czechosowacka
Republika Woska

B. Wyjanij, dlaczego pastwo, wskazane przez Ciebie w poleceniu A, nie skorzystao

z pomocy bdcej przedmiotem rysunku satyrycznego.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................

Nr zadania
Wypenia Maks. liczba pkt
egzaminator
Uzyskana liczba pkt

31.A.
1

31.B.
2

32.A.
1

32.B.
1

33.A.
1

33.B.
1

28

Egzamin maturalny z historii

Poziom podstawowy

BRUDNOPIS