WICZENIE 26

POMIAR WSPCZYNNIKA SAMOINDUKCJI

Opis ukadu pomiarowego Ukad pomiarowy do badania zjawiska indukcji elektromagnetycznej zawiera: generator funkcyjny sygnaw harmonicznych o regulowanej amplitudzie i zakresie czstotliwoci 0,1 100 kHz, cyfrowy miernik czstotliwoci o 4 dekadach uywany do dokadnego okrelania czstotliwoci sygnau generatora, multimetry stosowane do pomiaru napicia oraz natenia prdu, du cewk uzwojenia pierwotnego: dugo l = 750 mm, 485 zwoi/metr, rednica kanau 79 mm, opr 0,3 , indukcyjno 1 mH; siedem cewek uzwojenia wtrnego (umieszczane wewntrz uzwojenia pierwotnego), o parametrach zebranych w tabeli:

WICZENIE 26

nr 1 2 3 4 5 6 7

n - ilo zwojw 300 300 300 200 150 100 75

rednica mm 41 33 26 41 26 41 26

indukcyjno H 800 530 330 500 90 240 24

opr 3,5 2,8 2,2 2,2 0,3 1,1 0,15

Jedna z cewek uzwojenia wtrnego [2] znajduje si wewntrz duej cewki uzwojenia pierwotnego [1]. Korzystajc z generatora funkcyjnego [3] otrzymujemy prd sinusoidalny o czstotliwociach zmieniajcych si w zakresie 1 12 kHz. W celu dokadnego wyznaczenia czstotliwoci generowanego sygnau do generatora [3] podczony jest rwnolegle miernik [4] pracujcy w trybie czstociomierza. Do zmierzenia wartoci skutecznej natenia prdu pyncego przez du cewk suy jeden z multimetrw [6] pracujcy w trybie amperomierza. Generator [3], amperomierz [6], cewka uzwojenia pierwotnego [1] tworz obwd pierwotny. Obwd drugi to multimetr [5] pracujcy jako woltomierz podczony do jednej z cewek uzwojenia wtrnego [2]. Multimetr [5] pozwala zmierzy warto skuteczn napicia generowanego w drugim obwodzie. Najlepsze zobrazowanie badanego zjawiska indukcji elektromagnetycznej uzyskuje si, gdy cewki [2] umieszcza si w poowie dugoci kanau duej cewki [1]. Przeprowadzenie pomiarw Uwagi do stosowanego sprztu:
mierniki uniwersalne wyposaone s w ukady samowyczajce. W przypadku wyczenia

si miernika w trakcie wiczenia naley wczy go ponownie,

generator posiada dwie funkcje sterujce parametrami natenia prdu, ktrych nastawienia

sumuj si: potencjometr amplitudy sygnau harmonicznego uywany w wiczeniu i potencjometr OFFSET ustalajcy poziom sygnau staego,

WICZENIE 26

przy przeprowadzaniu wiczenia si zaleca si dwa warianty wyboru cewek, tak by kadej

osobie wiczcej przypada inna cewka:

Wybr 3 cewek o jednakowej iloci zwojw, a rnice si przekrojem (s dwa

zestawy takich cewek). Taki wybr umoliwia dowiadczalne przeanalizowanie zalenoci s ( S ) ,

Wybr 3 cewek o jednakowym przekroju, a rnice si iloci zwojw (s dwa

zestawy takich cewek). Taki wybr umoliwia dowiadczalne przeanalizowanie zalenoci s ( n ) .

1.Wykona pomiar indukcyjnoci wasnej L oraz rezystancji R wszystkich cewek uzwojenia wtrnego uytych w wiczeniu. W tym celu miernik uniwersalny poczony z cewk przeczy na pomiar indukcyjnoci albo rezystancji. 2.Sprawdzi, czy obwd jest poczony tak jak na zdjciu, a nastawy przyrzdw odpowiadaj wymogom pomiaru wspczynnika samoindukcji. 3.Pomiary z punktu 4 5 przeprowadzamy dla trzech cewek uzwojenia wtrnego wybranych przez prowadzcego. Cewk, dla ktrej przeprowadzane s pomiary naley podczy do woltomierza, a nastpnie umieci w rodku duej cewki. 4.Pomiar napicia skutecznego w obwodzie wtrnym s ( f ) w funkcji czstotliwoci prdu obwodu pierwotnego prowadzi w zakresie 1 12 kHZ co 1 kHz przy staej wartoci natenia prdu Is z zakresu 2 6 mA. Po nastawieniu czstotliwoci sprawdzamy i ewentualnie korygujemy warto natenia prdu nastpnie odczytujemy odpowiadajc warto napicia. Pomiar powtrzy dwukrotnie. 5.Pomiar napicia skutecznego w obwodzie wtrnym s ( I s ) w funkcji natenia prdu obwodu pierwotnego prowadzi w zakresie 1 10 mA natenia prdu przy staej wartoci czstotliwoci f z zakresu 9 12 kHz. Pomiar powtrzy dwukrotnie. 6.Ustali i zapisa niepewnoci maksymalne dla mierzonych wielkoci: f , s , I s . Opracowanie wynikw pomiarw 1.Niepewnoci standardowe u ( f ) , u ( s ) , u ( I s ) wyznaczy w oparciu o wzr u ( x ) = korzystajc z wczeniej okrelonych niepewnoci maksymalnych f , s , I s , przy czym = 2 f . 2.Przeliczy czstotliwoci f na czsto = 2 f . Nanie na wykresy punkty pomiarowe wraz z ich niepewnociami badanych zalenoci s ( ) i s ( I s ) dla wszystkich cewek. 3.Korzystajc z metody najmniejszych kwadratw Gaussa dokona aproksymacji punktw pomiarowych prostymi y = a x + b , gdzie:
x 3

WICZENIE 26

a=

i= 1

xi

i= 1

y i n ( xi y i )
i= 1 n 2

xi n xi2 i= 1 i= 1
= 1 n 2

b=

i= 1

xi

i= 1 n

xi y i
2

i= 1

yi

i= 1

xi2

xi n xi2 i= 1 i= 1
n

i= 1

i2

n n
n

i= 1

xi2
n

n xi i= 1

b =

1 n 2

i= 1

i2

n
n i= 1

i= 1

xi2
2

xi2

n xi i= 1

gdzie

s ( ) a 4.W oparciu o M = wyznaczy wspczynniki indukcyjnoci wzajemnej M = . Is Is 5.Wyznaczy niepewno zoon bezwzgldn i wzgldn indukcyjnoci wzajemnej M uc ( M ) = I u( I S ) + S s ( Is ) 6.W oparciu o M = Is 7.Wyznaczy niepewno
2 2 2 uc ( M ) M . u ( a ) oraz uc ,r ( M ) = M a

i= 1

i2 =

i= 1

yi2 a xi yi b yi , a otrzymane proste nanie na wykresy.

i= 1 i= 1

wyznaczy wspczynniki indukcyjnoci wzajemnej M I s = zoon bezwzgldn i wzgldn

2

a . indukcyjnoci wzajemnej

u (M ) M M u (M ) = c . uc ( M ) = E u ( E S ) + a u ( a ) oraz c ,r M S N 8.Korzystajc ze wzoru M = Sn obliczy teoretyczne wartoci wspczynnikw indukcji l wzajemnej dla stosowanych zestaww cewek, gdzie S pole przekroju jednego zwoju w cewce uzwojenia wtrnego, N ilo zwojw cewki uzwojenia pierwotnego, przenikalno magnetyczna powietrza. N 2S 9.Ze wzoru L = obliczy indukcyjno wasn L cewek uzwojenia wtrnego, a l otrzymane wartoci porwna z wartociami otrzymanymi podczas pomiarw bezporednich oraz wartociami podanymi dla danych cewek.

Zestawi wyniki, przeanalizowa uzyskane rezultaty (wraz z wykresami), wycign wnioski. Stwierdzi czy cel wiczenia: wyznaczenie wspczynnika samoindukcji M ; wyznaczenie wspczynnika samoindukcji M I s ;
wyznaczenie indukcji wasnej L;

dla wszystkich badanych cewek zosta osignity.