Izolacyjno cieplna cian z bali

Jeszcze wci w spoeczestwie kry przekonanie, e ciany domw o konstrukcji drewnianej nie posiadaj lub jedynie w minimalnym stopniu posiadaj pojemno ciepln, co jest powodem, e domy te szybko wychadzaj si, ale take szybko nagrzewaj si. Dla jednych cechy te s plusem dom si szybko nagrzewa, dla drugich minusem dom nie trzyma ciepa, dom si szybko wychadza. Tego typu przekonanie jest suszne, lecz, co naley mocno podkreli, jedynie czciowo, bowiem nie dotyczy caoci budownictwa drewnianego. Omawiajc tematyk jednorodzinnego budownictwa drewnianego, naley okreli co kryje si pod pojciem budownictwo drewniane. Budownictwo drewniane, to budownictwo w ktrym elementy konstrukcyjne budynku wykonane zostay z drewna tak litego jak z drewna uszlachetnionego, np. belek dwuteowych. Zatem do budownictwa drewnianego zaliczy naley: - budownictwo o lekkiej konstrukcji szkieletowej, tzw. budownictwo kanadyjskie, gdzie konstrukcj wykonuje si z litych elementw drewnianych lub belek dwuteowych opartych na materiaach drewnopochodnych, - budownictwo prefabrykowane, tzw. domy gotowe, gdzie elementy budynku przygotowywane s pod dachem, w oparciu o elementy z litego drewna, - domy z bali, o cianach zewntrznych z drewna litego, o gruboci speniajcej wymagania izolacyjnoci cieplnej, nie wymagajcych stosowania dodatkowej warstwy ocieplenia.

Czy domy o przedstawionych powyej konstrukcjach mog by domami energooszczdnymi?

W domach o konstrukcji szkieletowej tzw. domach kanadyjskich i domach gotowych, konstrukcja budynku wykonana jest z drewna litego lub z materiaw drewnopochodnych. Przestrze midzy tymi elementami wypeniona jest izolacj ciepln. Tak wic drewniana konstrukcja budynku stanowi jedynie stela dla montau stosownych warstw izolacji cieplnej. I wanie ilo warstw izolacji, a take ich grubo, a nie drewniana konstrukcja budynku, decyduje o izolacyjnoci cieplnej ciany zewntrznej czy poaci dachu, a tym samym o energooszczdnoci caego budynku. Zatem w domach o drewnianej konstrukcji szkieletowej o izolacyjnoci cieplnej cian nie decyduje grubo drewnianych elementw konstrukcji, a jedynie grubo warstw izolacji cieplnej.

ciana o konstrukcji szkieletowej imitujca cian z bali

ciana z bali litych Nieco inaczej naley spojrze na domy o cianach zewntrznych wykonanych z drewna litego, tj, z bali drewnianych o gruboci, ktre dla spenienia wymaga w zakresie izolacyjnoci cieplnej, nie wymagaj dodatkowej warstwy izolacji. Dotychczas ciany tych domw takie, tak jak ciany domw o konstrukcji szkieletowej, traktowane byy jako ciany nie akumulujce ciepa, jako ciany bez pojemnoci cieplnej. Powoli jednak mit ten zostaje obalany. Jesieni 1980 roku na, w Stanach Zjednoczonych, na terenie National Bureau of Standards NBS 20 mil na pnoc od Waszyngtonu, postawiono 6 budynkw o wymiarach 20' x 20' (6,10 x 6,10 m). Kady budynek by identyczny z wyjtkiem konstrukcji cian zewntrznych. W budynkach by utrzymywany ten sam poziom temperatury przez cay 28tygodniowy okres badawczy midzy 1981 a 1982 rokiem. Przez cay czas bada technicy NBS dokadnie rejestrowali zuycie energii na kadym z budynkw. Jak wspomniaem badania zostay przeprowadzone przez Narodowe Biuro Standardw (National Bureau of Standards NBS) na zlecenie Departamentu Budownictwa i Rozwoju Urbanistycznego (Housing and Urban Development - HUD) oraz Departamentu Energii (Department of Energy - DOE) by stwierdzi wpyw pojemnoci cieplnej konstrukcji cian na wielko zuycia energii w poszczeglnych budynkach. Do bada postawiono nastpujce budynki: Budynek # 1 - izolowany szkielet drewniany, o oporze R-12 (krajowe U = 0,47 W.m2K) (bez masy) z zewntrzn oblicwk drewnian 5/8" (1,6 cm), supkami cian 2 x 4" (3,8 x 8,9 cm), izolacj z weny szklanej 3 1/2" (8,9 cm), paroizolacj i pyt g/k 1/2" (1,3 cm). Cakowita grubo ciany 11,8 cm Budynek # 2 - nie izolowany dom drewniany szkieletowy, o oporze R-4 (krajowe U= 1,42 W/m2K) (bez masy) jak powyej, lecz bez izolacji z weny szklanej. Cakowita grubo ciany 8,9 cm Budynek # 3 - izolowany dom murowany, o oporze R-14 (krajowe U = 0,40 W/m2K) (wraz z mas zewntrzn) z oblicwk z cegy 4" (10,2 cm), betonowych bloczkw 4" (10,2 cm), izolacj styropianow 2" (5,1 cm), paroizolacj, rusztem i pyt g/k 1/2" (1,3 cm). Cakowita grubo ciany 29,8 cm Budynek # 4 - nie zaizolowany dom murowany, o oporze R-5 (krajowe U = 1,13 W/m2K) (z mas zewntrzn) z bloczkw betonowych 8" (20,3 cm), rusztem, paroizolacj i pyt g/k 1/2" (1,3 cm), bez styropianu. Cakowita grubo ciany 24,6 cm Budynek # 5 - dom z bali, o oporze R-10 (krajowe U = 0,56 W/m2K) (z wasn mas), z penych prostoktnych bali czonych na piro i wpust, 7" (17,8 cm) bez adnej dodatkowej izolacji, bez paroizolacji i wewntrznej pyty g/k. Cakowita grubo ciany 17,8 cm

Budynek # 6 - izolowany dom murowany, o oporze R-12 (krajowe U = 0,47 W.m2K) (z mas wewntrzn) z cegy 4" (10,2 cm), lunego wypenienia izolacj perlitow 3 1/2" (8,9 cm), bloczkw betonowych 8" (20,3 cm) i tynkw wewntrznych 1/2" (1,3 mm). Cakowita grubo ciany 40,7 cm Po 28 tygodniach bada stwierdzono: - podczas 3-tygodniowego okresu wiosennego grzewczego dom z bali (# 5) zuy 46% mniej energii grzewczej ni izolowany dom drewniany szkieletowy (# 1) - podczas 11-tygodniowego okresu letniego schadzania, dom z bali (# 5) zuy 24% mniej energii do schadzania ni izolowany dom drewniany szkieletowy (# 1) - podczas 14-tygodniowego okresu zimowego grzewczego, dom z bali (# 5) , izolowany dom drewniany szkieletowy (# 1) i izolowany dom murowany (# 6) zuyy podobnej iloci energii grzewczej

Dlaczego dom o cianach wykonanych z bali gruboci 18 cm zuy mniej energii tak do ogrzania jak i schadzania budynku ni budynek o typowej drewnianej konstrukcji szkieletowej, uznawanej dotychczas za konstrukcj energooszczdn i dlaczego w okresie zimowym, zuy podobn ilo energii co dom o murowanych, warstwowych cianach zewntrznych? Wanie na te pytania miay da odpowied przeprowadzone badania. Naley take podkreli, e wedug the Technical Committee of the Log Home Council, Building Systems Councils, National Association of Home Builders budynek o cianach z bali gruboci 23 25 cm, o oporze R = 14 17 (krajowe U = 0,40 033 W/m2K) zuywa rwnowan ilo energii do ogrzania budynku co identyczny budynek o cianach zewntrznych w lekkim szkielecie drewnianym, o wspczynniku R = 21 co odpowiada krajowemu U 0,27 W/m2K, tj. izolacyjnoci cieplnej wyszej o ok. 50 % ni ciana z bali. Badanie te potwierdza Francisco Arumi-Noe, autor Thermal Inertia in Architectural Wall, ktry po licznych badaniach domw z bali stwierdzi, e ciany wykonane z materiaw o niskiej wartoci izolacyjnej, ale z wysok pojemnoci ciepln, do ktrych mona zaliczy ciany z litych bali drewnianych, mog dziaa tak dobrze jak ciany z materiaw o wysokiej izolacyjnoci cieplnej i nisk pojemnoci ciepln.

Odpowied na zadane powyej pytania znajduje si, midzy innymi, we wskaniku bezwadnoci cieplnej. Poniej przestawiono wskaniki bezwadnoci cieplnej dla cian z litych bali drewnianych w zestawieniu do wskanikw innych materiaw stosowanych powszechnie na ciany zewntrzne budynkw; - ciana z drewna litego grub. 15,2 cm - ciana z betonu, grub. 15,2 cm - ciana z cegy penej grub. 15,2 cm - wena mineralna grub. 15,2 cm - ciana z drewna litego grub. 20,0 cm - ciana z betonu, grub. 20,0 cm - ciana z cegy penej grub. 20,0 cm - wena mineralna grub. 20,0 cm - 4,17 - 3,92 - 3,37 - 0,05

- 5,28
- 4,34 - 4,02 - 0,07

Z powyszego zestawienia wida, e ciany z drewna litego posiadaj zdecydowanie wyszy wspczynnik bezwadnoci cieplnej ni ciany z cegy czy betonu. Powysze winno obala dotychczasowe mylenie e domy z drewna to domy o niskiej pojemnoci cieplnej. Takie twierdzenie co prawda dotyczy domw o drewnianej konstrukcji szkieletowej wypenionych izolacj ciepln, gdzie drewno stanowi jedynie 12 15 % powierzchni przegrody zewntrznej, ale nie dotyczy domw o cianach z masywnych elementw drewnianych. Podsumowujc ciany z litych bali drewnianych posiadaj wysok bezwadno ciepln, natomiast ciany o konstrukcji szkieletowej, tj. ciany domw tzw. kanadyjskich oraz ciany domw gotowych wypenione izolacja ciepln, posiadaj bardzo nisk pojemnoci cieplnej. Prawida te potwierdzaj standardy rnych wiatowych instytucji czy organizacji. Wrd nich International WildlandUrban Interface Code, gdzie wedug jej standardw ciana z bali ju od redniej gruboci 152 mm spenia wymagania w zakresie izolacyjnoci cieplnej dla cian zewntrznych. Podobnie jest wedug standardw midzynarodowej organizacji skupiajcy firmy zwizane z budownictwem z bali - International Log Building Association. Wedug ich standardw na ciany zewntrzne budynkw mieszkalnych mona stosowa bale o rednicy ju od 200 mm wzwy. Standardy ILBA zostay przetumaczone i wydane w Katalogu Budownictwa Drewnianego 2005 lub znajduj si w Internecie na stronie http://www.szkielet.pl/domy_z_bali.php?2000-Standardy-dla-budownictwa-z-bali&id=18 W Polsce dowiadczenia w zakresie izolacyjnoci cieplnej cian z bali ograniczaj si jedynie do tradycji Podhala i chat gralskich, ktrych ciany wznoszono z pazw gruboci 16 lub 18 cm bez dodatkowej warstwy izolacji cieplnej. Natomiast wedug aktualnie obowizujcych krajowych wymaga w zakresie izolacyjnoci cian zewntrznych budynkw jednorodzinnych, na ciany zewntrzne z bali drewnianych naley stosowa elementy drewniane o redniej gruboci powyej 29 cm, tj. o rednicy bali co najmniejszej ni 38 cm, co w powanym stopniu ogranicza rozwj tego typu budownictwa i zmusza do podjcia stosownych, krajowych bada w tym temacie. Jak wspomniano budynek z bali, dziki cianom wykonanym z drewna litego posiada du pojemno ciepln. Pojemno cieplna wpywa na bezwadno temperaturow zapobiegajc zbyt szybkim zmianom temperatur wewntrz, zarwno latem jak i zima. Bezwadno cieplna oznacza podatno ciaa na zmian temperatury pod wpywem zmian temperatury otoczenia: im wiksza masa ciaa, tym wiksza jego bezwadno cieplna. Jest to waciwo istotna dla komfortu cieplnego w domu. Budynki o wysokiej bezwadnoci cieplnej utrzymuj bardziej sta temperatur, poniewa magazynuj ciepo w cigu dnia, a oddaj je po zachodzie soca, gdy powietrze ochadza si. Budynki o niskiej bezwadnoci cieplnej szybko nagrzewaj si od soca i szybko wychadzaj. To ostatnie powszechnie uznawane jest za okrelenie dotyczce budynkw o konstrukcji drewnianej.

Przesunicie fazowe w cianie z bali Na pdst: The Energy Economics and Thermal Performance of Log Houses, Gardenvale, Quebec, Canada 1983 Przedstawione powyej przykady potwierdzaj wysok bezwadno ciepln cian z jednolitych bali drewnianych, co ma wpyw na odpowiednie przesunicie fazowe strumienia cieplnego powodujc, ze ciana z bali nagrzana w cigu dnia socem, przekazuje swoje ciepo do wntrza budynku nastpnego dnia rano. Przesunicie fazowe dla przegrody zewntrznej z drewna litego grub. 22 cm wynosi 11 godz. I 15 min. Zatem, kiedy w okresie zimowym, najnisza temperatura powietrza zewntrznego wystpi np. o godzinie 3 w nocy, wwczas najnisza temperatura na wewntrznej powierzchni ciany wystpi o godz. 14.15. Powysze dane pozwalaj ustali warunki ogrzewania budynku, tj. ustawi ogrzewanie w zalenoci od godziny, w ktrej wystpi najnisza temperatura na wewntrznej powierzchni ciany, a nie dla godziny o najniszej temperaturze powietrza zewntrznego. Podsumowujc naley podkreli, e domy z litych bali drewnianych, mog by okrelane jako drewniane budynki o niskim zuyciu energii. Powysze natomiast nie dotyczy budynkw o drewnianej konstrukcji szkieletowej, ktre swoje waciwoci izolacyjne osigaj jedynie dziki odpowiednim grubociom izolacji cieplnej, a stosowana w nich konstrukcja drewniana tworzy jedynie mostki cieplne, obniajc izolacyjno ciepln cian. Wojciech Nitka

http://www.szkielet.com.pl/domy_z_bali.php?Energooszczedne-budownictwo-drewniane&id=26