Definicja bezrobotnego Zgodnie z Ustaw o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy bezrobotny to: - osoba niezatrudniona i niewykonujca innej

pracy zarobkowej, zdolna i gotowa do podjcia zatrudnienia w penym wymiarze czasu pracy albo jeeli jest osob niepenosprawn, zdoln i gotow do podjcia zatrudnienia co najmniej w poowie tego wymiaru czasu pracy, - nieuczc si w szkole, z wyjtkiem uczcej si w szkole dla dorosych lub przystpujcej - - zarejestrowan we waciwym dla miejsca zameldowania staego lub czasowego powiatowym urzdzie pracy oraz poszukujc zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, jeeli: a) ukoczya 18 lat, b) nie ukoczya 60 lat kobieta lub 65 lat mczyzna, c) nie nabya prawa do emerytury lub renty, renty szkoleniowej, renty socjalnej itp. d) nie jest wacicielem lub posiadaczem nieruchomoci rolnej e) nie uzyskuje przychodw podlegajcych opodatkowaniu podatkiem dochodowym f) nie posiada wpisu do ewidencji dziaalnoci gospodarczej g) nie jest osob tymczasowo aresztowan lub nie odbywa kary pozbawienia wolnoci, h) nie uzyskuje miesicznie przychodu w wysokoci przekraczajcej poow minimalnego wynagrodzenia za prac i) nie pobiera na podstawie przepisw o pomocy spoecznej zasiku staego, j) nie pobiera, na podstawie przepisw o wiadczeniach rodzinnych, wiadczenia pielgnacyjnego lub dodatku do zasiku rodzinnego z tytuu samotnego wychowywania dziecka k) nie pobiera po ustaniu zatrudnienia wiadczenia szkoleniowego.

PODZIA RYNKU PRACY: 1. PRACUJCY 2. BEZROBOTNI 3. NIEAKTYWNI ZAWODOWO- o osoby pozostajc bez zatrudnienia, nie moe lub nie chce podj pracy (studenci, rencici)

SKUTKI BEZROBOCIA

Skutkw bezrobocia nie mona omawia patrzc jedynie przez pryzmat pienidza, ekonomii i gospodarki. Bezrobocie jest problemem nie tylko gospodarczym, ale moe i przede wszystkim spoecznym. Bezrobocie i jego skutki moe wylewa si rwnie na inne dziedziny, takie jak rodzina, kultura etc. Teoretycznie do najwaniejszych skutkw bezrobocia nale skutki ekonomiczne, cho skutki spoeczne rwnie s niezwykle wane. Tak wic skutki bezrobocia podzielimy na ekonomiczne, spoeczno-psychologiczne oraz pozytywne. Ekonomiczne: W przypadku skutkw ekonomicznych najwaniejsz rol odgrywaj oczywicie pienidze. Gwn strat dla spoeczestwa caego kraju jest strata produktu krajowego brutto. Prawo Okuna - stwierdza, e na kade 2% spadku realnego PKB w stosunku do PKB potencjalnego stopa bezrobocia wzrasta o 1 pkt %/. A zatem wysokiemu poziomowi bezrobocia towarzyszy wysoki poziom produktu, ktrego wytworzenia zaniechano. Bezrobocie narusza interes ekonomiczny pastwa rwnie w inny sposb, pochania ogromne rodki finansowe, ktre powinny by przeznaczone na inne cele, na przykad szkolnictwo, bezpieczestwo, budownictwo etc. ogranicza negocjacje z Uni Europejsk wysokie wydatki socjalne pochaniane przez bezrobocie,utrwalenie si przewagi importu nad eksportem Spoeczno-psychologiczne: Straty pienine nie s w stanie odzwierciedli w peni szkd ludzkich i psychicznych jakie nios ze sob okresy trwale utrzymujcego si bezrobocia przymusowego. poczucie zagroenia utrat pracy ludzi zatrudnionych niebezpieczestwo zwikszenia si zjawisk niepodanych (np. alkoholizm, rozwody, narkomania, przestpczo) ndzna egzystencja na granicy biedy prowadzca do degeneracji czy te depresji Pozytywne: korzystny wpyw na konkurencyjno na rynku pracy, stymulacja wzrostu poziomu wyksztacenia i kwalifikacji zawodowych wrd osb poszukujcych pracy, wzrost motywacji do ksztacenia, do zwikszania nakadw na inwestycje w kapita ludzki, co prowadzi do przyspieszenia procesw dugofalowego wzrostu gospodarczego kraju, moliwo realokacji zasobw ludzkich przy gbokich przemianach strukturalnych gospodarki z zawodw nieopacalnych i nieefektywnych do zawodw nowoczesnych i efektywnych,

walka z inflacj, wyszy poziom bezrobocia oznacza bowiem osabienie pozycji pracownikw i zwizkw zawodowych w przetargach pacowych z pracodawcami, co z kolei prowadzi do zmniejszenia presji na wzrost pac. Wzrost bezrobocia osabia take dynamik popytu na towary, ktra odgrywa rol w ksztatowaniu inflacji, wzrost motywacji pracownikw do bardziej efektywnej i solidnej pracy oraz ograniczenie nadmiernej fluktuacji kadr, przez co dochodzi do racjonalizacji zatrudnienia i poprawy efektywnoci gospodarowania' zainteresowanie elastycznymi formami pracy w tym wolontariatem jako elementem Indywidualnego Planu Dziaania osoby bezrobotnej zawieranym z doradc zawodowym.

Wskanik aktywnoci zawodowej: Definicja: udzia osb aktywnych zawodowo (siy roboczej) w populacji w wieku produkcyjnym. Wskanik wyraany jest w procentach. Do osb aktywnych zawodowo (siy roboczej) zaliczamy zarwno osoby zatrudnione, jak i bezrobotne. Do osb aktywnych zawodowo nie liczymy: uczniw odbywajcych nauk zawodu, gospody domowych, osb yjcych wycznie z kapitau

Algorytm obliczenia wskanika: Stosunek osb aktywnych zawodowo (siy roboczej) do populacji osb w wieku produkcyjnym pomnoone przez 100 %.

gdzie: a - wskanik aktywnoci zawodowej R - zasoby siy roboczej Lp - ludno w wieku produkcyjnym

Stopa bezrobocia: Definicja: jest stosunkiem liczby bezrobotnych do odpowiadajcej jej siy roboczej, ktra jest sum bezrobotnych i pracujcych. Jako bezrobotne ujmowane s osoby niepracujce, ale aktywnie poszukujce pracy i gotowe do jej podjcia. -w zalenoci od definicji bezrobotnego, bdzie ona miaa rne wyniki ( np. bezrobotny w UE, bezrobotny w PL) -jest to miernik natenia zjawiska Algorytm obliczania wskanika: Stopa bezrobocia jest stosunkiem liczby bezrobotnych do populacji osb aktywnych zawodowo.

Istniej dwa sposoby obliczania bezrobocia (w zalenoci od definicji): pierwszy sposb: przyjmuje si, e bezrobotny, to osoba, ktra jest aktualnie zarejestrowana zgodnie z prawem danego kraju, jako poszukujca pracy - jest to tzw. stopa bezrobocia rejestrowanego -> uywana najczciej w PL drugi sposb: stop bezrobocia definiuje si jako relacje liczby osb bezrobotnych do liczby ludnoci w wieku produkcyjnym (wiek produkcyjny okrelany jest przez dany kraj). -> uywana rzadko, z tego

wzgldu i zawsze jej wynik jest zawyony (jest wicej osb w wieku produkcyjnym ni osb faktycznie aktywnych zawodowo)

PODZIA BEZROBOCIA:

FRYKCYJNE Jest ono nieuniknione poniewa na rynku pracy dokonywane s nieustannie przemieszczenia siy roboczej w ukadach przestrzennych - midzy regionami gospodarczymi, pomidzy sektorami, dziaami, gaziami i przedsibiorstwami, w ukadach pionowych wynikajcych ze struktury kolejnych stanowisk pracy w obrbie zawodu, ktre wyznaczaj drogi awansu, degradacji lub stabilizacji zawodowej pracownikw i w ukadach poziomych, w ktrych dokonywane s przesunicia midzy poszczeglnymi zawodami i specjalizacjami. Reasumujc: jest to bezrobocie zwizane z przerwami w zatrudnieniu, ktre wynikaj z poszukiwania nowej pracy lub zmian miejsca zamieszkania. SEZONOWE Rodzaj bezrobocia spowodowany okresow zmiennoci warunkw klimatycznych i cyklw produkcji. Z reguy, ze wzgldu na natenie prac maleje latem, a ronie zim. Wynika z sezonowoci produkcji w niektrych dziedzinach gospodarki, np. w budownictwie, w rolnictwie czy w usugach turystycznych. STRUKTURALNE- mwimy o nim, kiedy nadmiar pracownikw reprezentuje okrelone zawody. Powstaje w wyniku niedopasowania struktury poday i popytu na si robocz, przede wszystkim w aspektach kwalifikacyjnym, zawodowym i regionalnym. U podstaw tego niedopasowania ley rozwj lub upadek pewnych bran i gazi, rozwj nowych technologii, ale te wahania w gustach konsumentw, czy zmiana lokalizacji pewnych przedsibiorstw. Bezrobocie strukturalne stanowi szczeglny problem w regionach, gdzie dominuje jedna ga przemysu, np. grnictwo, hutnictwo. Ma charakter dosy trway, gdy jego likwidacja wymaga duszego czasu, w zwizku z koniecznoci zmiany pracy, przekwalifikowania lub zmiany miejsca zamieszkania przez pracownikw. TECHNOLOGICZNE- bezrobocie wynikajce z postpu technicznego, ktry powoduje zastpowanie pracy ludzkiej przez prac maszyn i urzdze. Ma ono charakter tymczasowy, do chwili przesunicia zasobw zwolnionej siy roboczej do nowych zastosowa. POPYTOWE- powstaje wtedy, gdy popyt globalny zmniejszy si, a pace i ceny nie zdyy dostosowa si do tych zmian. To sytuacja, w ktrej okrelona grupa pracownikw chce pracowa za obowizujc na rynku pac, ale mimo to nie znajduje zatrudnienia, gdy popyt globalny jest zbyt may, a poda (produkcja) dostosowuje si do tych zmian. CYKLICZNE (koniunkturalne, keynesowskie) - to bezrobocie zwizane z cyklicznymi zmianami produktywnoci gospodarki. I tak: 1. W okresie recesji - spada popyt na towary i usugi oferowane przez przedsibiorstwa, co wywouje spadek produkcji. Spadek produkcji wywouje za spadek zapotrzebowania na prac, co prowadzi do pojawienia si bezrobocia cyklicznego. 2. W okresie koniunktury - popyt na towary i usugi oferowane przez przedsibiorstwa wzrasta, co wywouje wzrost produkcji. Wzrost produkcji powoduje wzrost zapotrzebowania na prac, co prowadzi do stopniowego zaniknicia bezrobocia cyklicznego. Bezrobocie cykliczne zwane rwnie koniunkturalnym zostao po raz pierwszy zdefiniowane przez angielskiego ekonomist J.M. Keynesa. Postulat wysuwany przez Keynesa podnosi kwesti roli pastwa w agodzeniu i wyduaniu cykli koniunkturalnych. Polityka, ktra w mniemaniu Keynesa miaa doprowadzi do skutecznego przeciwdziaania bezrobociu opieraa si w znacznej mierze na tworzeniu popytu inwestycyjnego ze strony pastwa. Najbardziej znanym przykadem takiej polityki byy zakrojone na szerok skal roboty publiczne. KLASYCZNE (bezrobocie naturalne) oznacza rodzaj bezrobocia pojawiajcy si wtedy, kiedy paca jest utrzymywana powyej poziomu, przy ktrym krzywe poday pracy i popytu na prac si

przecinaj. Wynika wic z niedostatecznie elastycznego mechanizmu cenowego rynku pracy.Bezrobocie naturalne moe by spowodowane m.in. zbyt wysokim poziomem pac minimalnych, przepacaniem pracownikw (model efficiency wages, model insider-outsider), nie zaley od cyklu koniunkturalnego.

PODZIA CZASOWY

1. bezrobocie krtkookresowe - dotyczy osb pozostajcych bez pracy przez okres nie przekraczajcy 3 miesicy; 2. bezrobocie redniookresowe - dotyczy sytuacji braku zatrudnienia przez okres od 3 do 6 miesicy; 3. bezrobocie dugookresowe - wystpuje w sytuacji, kiedy brak pracy trwa od 6 do 12 miesicy; 4. bezrobocie dugotrwae (zwane chronicznym) - dotyczy osb nie mogcych znale pracy przez ponad 12 miesicy; uznaje si je za najbardziej niekorzystne i niebezpieczne dla gospodarki, poniewa wywouje negatywne skutki w niemal wszystkich sferach ycia.

BEZROBOTNY W UE

Definicja bezrobotnego w Unii Europejskiej jest inna ni w Polsce. Wedug Eurostatu, ktre opiera swoj definicj na wytycznych Midzynarodowej Organizacji Pracy, bezrobotnym jest osoba w wieku 15-74 lat, ktra: a) nie ma pracy; b) jest gotowa podj prac w cigu nastpnych dwch tygodni; c) w cigu ostatnich czterech tygodni poszukiwaa aktywnie pracy.

Wyniki s szanowane w oparciu o miesiczne dane z bada i/lub urzdw pracy.

INFLACJA Inflacja jest to wzrost przecitnej ceny dbr w jakim okresie czasu Czysta inflacja jest przypadkiem szczeglnym kiedy wszystkie ceny dbr i czynnikw produkcji wzrastaj w tym samym tempie Hiperinflacja- utrzymywanie si bardzo wysokiej stopy inflacji Deflacja to dugotrway spadek przecitnego poziomu cen. Deflacja jest przeciwiestwem inflacji. Dezinflacja to spadek tempa inflacji. Dezinflacja oznacza, e ceny nie wzrastaj tak szybko jak w poprzednim okresie, nadal jednak rosn, a inflacja trwa. !!!! Nie myli z deflacj, kiedy to mamy do czynienia ze spadkiem oglnego poziomu cen ZUDZENIE INFLACYJNE - Mylenie zmian nominalnych (np. pac) z realnymi. Konsument bierze pod uwag TYLKO wzrost cen produktw. Nie uwzgldniajc wzrost pac Podwjna inflacja: wzrost pac-> wzrost kosztw -> podniesienie cen produkowanych dbr Dobrobyt zaley od zmian realnych, a nie nominalnych! Np. Wzrasta cena ropy naftowej, pastwa kupujce musz zmniejszy konsumpcje, a zwikszy import, by mie wicej waluty obcej. Wywouje to obnienie konsumpcji wewntrznej, aby zapaci za droszy import ropy To nie inflacja jest przyczyn pogorszenia pooenia ludzi, a wzrost cen ropy SKUTKI INFLACJI Koszty zdzieranych zelwek- w warunkach wysokiej inflacji, ludzie d do utrzymania mniejszych zasobw gotwki, co powoduje wzrost pewnych kosztw np. dojazdu do bankomatu Koszty zmiennych jadospisw- w warunkach wysokiej inflacji, firmy czciej musz zmienia ceny, co wie si z dodatkowymi kosztami np. restauracja musz zmienia swoje jadospisy W przypadku supermarketu zmiana metek z cenami moe by wzgldnie atwa, ale wysiek i koszt zmian licznikw w parkometrach, automatach telefonicznych i maszyn do sprzeday napojw, znacznie trudniejsza. Ludzie zaczynaj domaga si zmian instytucjonalnych, ktre umoliwiyby dostosowanie zmian nominalnych, do poziomu inflacji Realny spadek wartoci zobowiza i wierzytelnoci- banki i inne instytucje zmuszone do pacenia wyszych odsetek nominalnych od wkadw bankowych Skutkiem moe by spadek realnych stp procentowych od wielu rodzajw kredytw, przynoszcy korzyci dunikom, a straty wierzycielom-> skutek przejcia od niskiej do wysokiej inflacji (dugi okres czasu) Realny spadek wartoci zobowiza i wierzytelnoci- banki i inne instytucje zmuszone do pacenia wyszych odsetek nominalnych od wkadw bankowych Skutkiem moe by spadek realnych stp procentowych od wielu rodzajw kredytw, przynoszcy korzyci dunikom, a straty wierzycielom-> skutek przejcia od niskiej do wysokiej inflacji (dugi okres czasu)

Realny spadek wartoci zobowiza i wierzytelnoci- banki i inne instytucje zmuszone do pacenia wyszych odsetek nominalnych od wkadw bankowych Skutkiem moe by spadek realnych stp procentowych od wielu rodzajw kredytw, przynoszcy korzyci dunikom, a straty wierzycielom-> skutek przejcia od niskiej do wysokiej inflacji (dugi okres czasu).konsumenci chc pozby si pienidza, zakupujc dobra, ktrych warto nie maleje. Tym samym napdzaj te sektory gospodarki, ktre produkuj dobra trwae (szeroko pojte maszyny, biuteri, zoto itp.) Jeeli wzrasta cena benzyny, rosn koszty transportu i ceny wszystkich towarw, ktre s transportowane. Tym samym wzrost ceny benzyny moe spowodowa wzrost cen chleba. RODZAJE INFLACJI: Inflacja popytowa - okrelana jest take jako inflacja nabywcw, wystpuje wtedy gdy globalny popyt jest wikszy od moliwoci jego zaspokojenia. Spoeczestwo wwczas konkuruje o ograniczony zasb dostpnych dbr i usug. Wzrost globalnego popytu jest spowodowany zwikszeniem si zapotrzebowania ze strony rnych podmiotw gospodarczych, m.in. takich jak: Pastwo, przedsibiorstwa, gospodarstwa domowe oraz zapotrzebowanie z zagranicy. Zachodzi wwczas zjawisko "cignienia ceny w gr". W sytuacji wyjciowej gospodarka znajduje si w punkcie rwnowagi E1. W wyniku wzrostu globalnego popytu, co oznacza si przesuniciem krzywej zagregowanego popytu przesuwa stan rwnowagi na punkt E2. Wzrost popytu podnosi ceny z poziomu P1 do P2 doprowadzajc rwnoczenie do wzrostu produkcji i spadku bezrobocia. Inflacja popytowa moe by stymulowana przez wzrost poday pienidza lub wydatkw rzdowych. Popytowa teoria inflacji wywodzi si w znacznym stopniu z dorobku Johna Maynarda Keyesa. Keyes stwierdzi jednoznacznie i ten typ inflacji ma miejsce wtedy gdy czny popyt w gospodarce przewysza moliwoci jego zaspokojenia ( moliwoci wytwrcze). W przypadkach skrajnych inflacja popytowa moe przerodzi si w hiperinflacj. Inflacja inercyjna (oczekiwana) jest to oczekiwana stopa inflacji, ktra zostaje wbudowana w umowy i porozumienia nieformalne oraz zaoenia polityki fiskalnej i pieninej. Zjawisko inercyjnoci inflacji powoduje, e ma ona tendencj do utrzymywania si przez duszy czas. W miar nasilania si inflacji ronie amplituda waha tempa wzrostu cen, co utrudnia formowanie si waciwych oczekiwa i ksztatowanie na tej podstawie trafnych decyzji gospodarczych. Jednak nie wszystkie grupy spoeczne s w stanie jednakowo zabezpieczy si w ten sposb przed skutkami inflacji- poszczeglne podmioty gospodarcze trac na inflacji w rnym stopniu, w zalenoci od ich miejsca w strukturze spoecznej, co przyczynia si do przesuni w dochodach i majtku, ktre mog wywoywa negatywne konsekwencje spoeczne i polityczne (na przykad wzrost niezadowolenia spoecznego). W warunkach inflacji oczekiwanej podmioty gospodarcze w pewnym stopniu dostosowuj si do niej i uwzgldniaj wzrost poziomu cen przy zawieraniu umw (na przykad klauzula zmiany stopy procentowej przy umowach kredytowych, elastyczne i oparte na stopie rynkowej oprocentowanie depozytw, indeksacja pac i wiadcze spoecznych w zalenoci od wzrostu cen), co pozwala cho w czci zmniejszy ujemne skutki inflacji. Kiedy wzrost cen jest przewidywalny przez podmioty gospodarcze, wwczas wiele jego negatywnych skutkw mona ograniczy lub cakowicie wyeliminowa, dostosowujc do nich wielkoci nominalne pac, stp procentowych, obcie podatkowych itd. Inflacja podaowa- zwizana z : Rwnanie wymiany Fishera to zapis zalenoci pomidzy iloci pienidza w gospodarce i poziomem cen. Generalnie rzecz bior mona stwierdzi, e ekonomici s zgodni co do tego, e istnieje dugookresowy zwizek pomidzy tempem, w jakim bank centralny zwiksza ilo pienidza w gospodarce, a dynamik cen.

M = poda pienidza V = szybko obiegu pienidza P = poziom cen T = ilo transakcji przeprowadzonych z uyciem pienidza Pniej ekonomici zamienili zmienn T na zmienn Q = realna produkcja. Fisher jako pierwszy rozrni nominaln i realn stop procentow proponujc rwnanie, nazwane pniej jego imieniem. Rwnanie to mwi, e jeli silnie zwikszymy ilo pienidza w gospodarce (wzronie M), a zwyczaje konsumentw i podmiotw gospodarczych co do szybkoci obrotu pienidzem nie ulegn zmianie (V si nie zmieni), wystpi presja na wzrost cen P (bowiem wolumen transakcji, X, nie moe gwatownie wzrosn).

KOSZTOWA TEORIA INFLACJI Wg teorii kosztowej przyczyn inflacji jest wzrost kosztw produkcji niezaleny od agregatowego popytu na towary. Oznacza to, e gdy rosn ceny produkcji, przedsibiorstwa obarczaj tym ceny wyrobw gotowych i tym samym obciaj nimi nabywcw. Taki wzrost kosztw produkcji moe by spowodowany rnymi przyczynami, co pozwala wyrni rne typy inflacji kosztowej: Inflacj pacow - gdy nastpuje wzrost pac niezalenie od popytu na prac Inflacj wywoan przez zyski - gdy przedsibiorstwa wykorzystuj swoj pozycj monopolistyczn, aby podnie ceny niezalenie od popytu na ich wyroby Inflacj wywoan przez ceny dbr importowanych - gdy ceny te rosn niezalenie od poziomu agregatowego popytu Inflacj wywoan przez podatki - gdy wzrost podatkw przerzucany jest na ceny

Jedn w wersji teorii inflacji kosztw, ktra podkrela dwie pierwsze przyczyny jest teoria Galbraitha. Zauwaa on istnienie na rynku pracy dwch ugrupowa monopolistycznych: pracodawcw i zwizkw zawodowych. To od nich w gwnej mierze zale ceny na rynku a ich wzajemne oddziaywanie na siebie powoduje wzrost inflacji. Aby zapobiec takiej inflacji pastwa wprowadzaj polityk antyinflacyjn, ktra ma na celu zmniejszenie tempa wzrostu kosztw przez osabienie monopolistycznego wpywu na ceny i pace lub przez stymulowanie wydajnoci pracy obniajcej jednostkowe koszty produkcji.