Spis treci

ENCYKLOPEDIA PRAWA .....................................................................................................................2 1. Podstawy prawa................................................................................................................................2 2. Dychotomiczne podziay norm prawnych.......................................................................................2 2.1 Prawo publiczne i prywatne......................................................................................................2 2.2 Podzia na prawo materialne oraz procesowe...........................................................................2 3. Kultura i wiadomo prawa ...........................................................................................................2 3.1 Kultura prawa.............................................................................................................................2 3.2 wiadomo prawa ...................................................................................................................3 4. Praworzdno..................................................................................................................................3 5. Norma prawna...................................................................................................................................3 5.1 Norma prawna a przepis prawny...............................................................................................3 5.2 Podzia norm prawnych ............................................................................................................3 5.2.1 ze wzgldu na sposb okrelenia adresata........................................................................3 5.2.2 ze wzgldu na sposb okrelenia czynu w normie............................................................3 5.2.3 przepisy nakazujce, zakazujce lub dozwalajce ...........................................................4 5.2.4 przepisy odsyajce i blankietowe ....................................................................................4 5.2.5 przepisy dyspozytywne i imperatywne.............................................................................4 5.2.6 zasady prawa i zwyke normy prawne..............................................................................4 5.3 Elementy normy prawa..............................................................................................................4 6. Podstawowe gazie prawa polskiego:.............................................................................................4 7. Przestrzegane i stosowanie prawa....................................................................................................5 8. Wykadnia prawa .............................................................................................................................5 8.1 Podzia wykadni prawa ze wzgldu:........................................................................................5 8.1.1 na podmiot ktry jej dokonuje...........................................................................................5 8.1.2 na sposb dokonywania wykadni- metod......................................................................5 8.1.3 na zakres wykadni.............................................................................................................6 9. Luki w prawie...................................................................................................................................6 9.1 Rodzaje analogii........................................................................................................................6 10. Kolizje w prawie.............................................................................................................................6 10.1 Kolizje przepisw prawnych w czasie....................................................................................6 11. System prawa..................................................................................................................................7 11.1 Podstawowe gazie prawa polskiego ....................................................................................7 11.1.1 Prawo konstytucyjne........................................................................................................7 11.1.2 Prawo administracyjne ....................................................................................................7 11.1.3 Prawo Finansowe.............................................................................................................7 11.1.4 Prawo karne......................................................................................................................8 11.1.5 Prawo cywilne..................................................................................................................8 11.1.6 Prawo rodzinne................................................................................................................8 11.1.7 Prawo Pracy.....................................................................................................................8 12. rda prawa ...................................................................................................................................8 13. system organw pastwowych.......................................................................................................9 13.1 Sejm i Senat.............................................................................................................................9 13.2 Bierne Prawo wyborcze.........................................................................................................10 13.3 Sejm.......................................................................................................................................10 13.4 Senat ......................................................................................................................................10 13.5 Kompetencje sejmu:..............................................................................................................10 13.6 Prezydent RP .........................................................................................................................11 13.7 Rada Ministrw......................................................................................................................11 13.8 Wymiar sprawiedliwoci........................................................................................................11 14. PRAWO PRACY .........................................................................................................................13

14.1 Umowa o prac a stosunek pracy..........................................................................................13 14.2 Cechy stosunku pracy............................................................................................................13 14.3 rnice pomidzy umow o prac a umow zlecenie...........................................................13 14.4 Forma umowy o prac...........................................................................................................13 14.5 Odpowiedzialno pracownika..............................................................................................15 14.5.1 Odpowiedzialno porzdkowa.....................................................................................15 14.5.2 Odpowiedzialno materialna.......................................................................................16

ENCYKLOPEDIA PRAWA
1. Podstawy prawa
PRAWO jest to zesp norm wydanych lub usankcjonowanych przez pastwo, ktrych realizacja jest zagwarantowana przymusem pastwowym. NORMY WYDANE PRZEZ PASTWO to takie ktre s wydane przez powoane do tego organy pastwowe. Normy stanowione dominuj we wspczesnych systemach prawnych. NORMY USANKCJONOWANE PRZEZ PASTWO to takie ktre zostay znane przez pastwo za obowizujce a wczeniej funkcjonoway jako normy zwyczajowe. Wiele norm zwyczajowych uzyskao w ten sposb rang norm prawnych.

2. Dychotomiczne podziay norm prawnych 2.1 Prawo publiczne i prywatne

TERMINEM PRAWO PUBLICZNE naley obj normy za pomoc ktrych pastwo w bezporedni sposb wkracza w stosunki spoeczne. TERMINEM PRAWO PRZWATNE dotycz norm, ktre nie ingeruj bezporednio w relacje spoeczne midzy jednostkami a take midzy jednostkami a pastwem.

2.2 Podzia na prawo materialne oraz procesowe

PRAWO MATERIALNE obejmuje normy, ktre w sposb pierwotny wyznaczaj adresatom obowizki i uprawnienia (np. prawo cywilne) PRAWO PROCESOWE obejmuje normy, ktre su realizacji norm prawa materialnego, a wic niejako wtrnie reguluj stosunki spoeczne (np. postpowanie cywilne)

3. Kultura i wiadomo prawa 3.1 Kultura prawa

(sensu stricto) to wiedza spoeczestwa o obowizujcym prawie, stosunek do tego prawa (gotowo przestrzegania prawa lub jej brak)

 (sensu largo) to stan prawa( jego tre i forma), doktryny prawne i nauka o prawie, instytucje polityczne zajmujce si tworzeniem i stanowieniem prawa.

3.2 wiadomo prawa

To ocena obowizujcego prawa przez spoeczestwo i postulaty dotyczce zmiany prawa w podanym przez spoeczestwo kierunku.

4. Praworzdno
Jest to taki stan faktyczny, w ktrym podstawowe dziedziny stosunkw spoecznych s regulowane przepisami prawnymi, a przepisy te s przez organy pastwowe cile przestrzegane. przesanki praworzdnoci: istnienie szerokiej regulacji prawnej obejmuje wszystkie istotne dziedziny ycia przestrzeganie prawa przez wszystkie organy pastwowe

5. Norma prawna
Jest to poparta przymusem pastwowym oglna regua postpowania, skierowana do abstrakcyjnego adresata okrelajca jego postpowanie w przewidzianej przez t norm sytuacji.

5.1 Norma prawna a przepis prawny

Przepis prawny jest to elementarna jednostka systematyzacyjna danego tekstu prawnego. Jeeli tekst prawny bdzie skada si z artykuw (paragrafw, ustpw, punktw, liter) to kady artyku (paragraf, ustp .itd.) bdzie stanowi przepis prawny. Przepis moe pokrywa si z norm prawn, moe obejmowa kilka norm prawnych, wreszcie moe obejmowa tylko niektre elementy normy prawnej np. hipotez i dyspozycj.

5.2 Podzia norm prawnych

5.2.1 ze wzgldu na sposb okrelenia adresata

normy generalne to takie, w ktrych adresat jest wskazany przez okrelenie jego cech (np. kady czowiek, funkcjonariusz publiczny, onierz, instytucja pastwowa, Prezydent RP) normy indywidualne to normy w ktrych adresat jest okrelany norm indywidualn, zwykle imieniem wasnym
5.2.2 ze wzgldu na sposb okrelenia czynu w normie

normy abstrakcyjne- odnosz si do zachowa powtarzalnych. Akty prawne w ktrych zawarte s normy oglne to akty tworzenia prawa. normy konkretne- odnosz si do zachowa jednorazowych. Normy indywidualne-konkretne to akty stosowania prawa.

5.2.3 przepisy nakazujce, zakazujce lub dozwalajce

W zalenoci od tego, czy treci dyspozycji jest nakaz, zakaz bd dozwolenie. Norma moe by: nakazujca zakazujca upowaniajca (zezwalajca) do okrelonego postpowania
5.2.4 przepisy odsyajce i blankietowe

przepisy odsyajce- jeeli dany przepis prawny odsya do jaki innych przepisw prawnych to jest to odsyanie systemowe (np. do zmiany stosuje si odpowiednio przepisy o sprzeday). Jeeli dany przepis odsya nas do regu poza prawnych wtedy mamy do czynienia z odsyaniem pozasystemowym przepisy blankietowe to zwyke przepisy odsyajce do aktw normatywnych, ktre dopiero maj by wydane.
5.2.5 przepisy dyspozytywne i imperatywne

przepisy imperatywne (ius cogens) to znaczy bezwzgldnie obowizujce to takie przepisy, ktrych dziaanie nie moe by ani wyczone ani ograniczone lub zmienione wol stron (np. terminy przedawnienia). semiimperatywne okrelaj pewnie minimum ale moliwe jest wprowadzenie uregulowa korzystniejszych (np. art.18 k.p. zasada uprzywilejowania pracownika). Przepisy dyspozytywne (ius dispositivum) tz. Bezwzgldnie obowizujce, to przepisy, ktre stosuje si tylko wtedy, gdy strony nie ureguloway swoich stosunkw w inny sposb ni to przewiduje dany przepis.
5.2.6 zasady prawa i zwyke normy prawne

Zasady prawa wrd zasad prawa mona wyrni zasady uniwersalne (zasady caego systemu prawa) i zasady czci systemu prawa (odnosz si do jednej lub kilku gazi prawa).

5.3 Elementy normy prawa

Norma prawa skada si z trzech elementw: hipotezy, dyspozycji i sankcji. HIPOTEZA okrela krg adresatw, do ktrych norma si odnosi oraz okolicznoci w jakich ta norma ma zastosowanie DYSPOZYCJA wyznacza sposb postpowania w sytuacji, gdy spenione zostay warunki przewidziane w hipotezie, co naley w danej sytuacji zrobi lub co jest zabronione lub dozwolone. SANKCJA okrela nastpstwa zachowania si w sposb niezgodny z dyspozycj np. sankcja przybiera posta kary w normach prawa karnego

6. Podstawowe gazie prawa polskiego:

Konstytucyjne rodzinne i opiekucze finansowe

cywilne karne administracyjne

7. Przestrzegane i stosowanie prawa

PRZESTRZEGANIE PRAWA to postpowanie zgodne z prawem, zarwno obywateli jak i organw pastwa. Jest to zachowanie adresata normy prawnej zgodne z treci dyspozycji i tej normy NIEPRZESTRZEGANIE PRAWA moe polega na: zachowaniu sprzecznym z prawem (contra legem) zachowaniu obok prawa (praeter legem) czyli omijaniem prawa. Stosowanie prawa jest procesem decyzyjnym, w ktrym mona wyodrbni nastpujce etapy: ustalenie stanu faktycznego przez udowodnienie ustalenie norm obowizujcych- jakie prawo obowizuje w danym miejscu i czasie subsumcja (podciganie faktu pod norm) zwana te kwalifikacj prawn i podjcie decyzji (wydanie orzeczenia np. wyroku ) wykonanie decyzji (wykonanie orzeczenia np. wyroku)

8. Wykadnia prawa
Wykadnia prawa (interpretacja prawa) oznacza proces ustalenia waciwego znaczenia przepisw prawnych.

8.1 Podzia wykadni prawa ze wzgldu:

8.1.1 na podmiot ktry jej dokonuje

Wykadnia autentyczna dokonywana jest przez ten sam podmiot, ktry ustanowi przepis wykadnia legalna dokonywana jest przez upowaniony do tego organ pastwa. W Polsce w latach 1989-1997 takim organem by trybuna konstytucyjny wykadnia praktyczna (operatywna) dokonywana jest przez organy stanowice prawo. Jest ona wica dla organu, ktry jej dokona i podmiotw, ktrych dotyczy. np. wykadnia dokonywana przez sd w wyroku wykadnia doktrynalna dokonywana jest przez prawnikw (przedstawicieli nauk lub praktykw)
8.1.2 na sposb dokonywania wykadni- metod

Wykadnia jzykowa polega na dokonywaniu interpretacji przepisw prawnych przy wykorzystaniu regu znaczeniowych (semantycznych) i konstrukcyjnych (syntaktycznych, stylistycznych) jzyka prawnego i naturalnego, a take na zastosowaniu regu poprawnego mylenia- logiki formalnej oraz regu logiki prawnej. Wykadnia systemowa polega na ustaleniu rzeczywistego znaczenia przepisu ze wzgldu na jego usytuowanie w systematyce wewntrznej aktu normatywnego. Wykadnia funkcjonalna (celowociowa, teologiczna) polega na ustaleniu znaczenia przepisu zgodnie

z celem, jaki chcia osign ustawodawca uchwalajc ten przepis czyli ratio legis. Wykadnia historyczna polega na ustaleniu norm na podstawie materiaw historycznych.
8.1.3 na zakres wykadni

Wykadnia cieniajca (zwajca) przyjmuje si wysze rozumienie przepisu, ni wynikaoby to z wykadni literalnej. Wykadnia rozszerzajca polega na przyjciu szerszego znaczenia przepisu ni wynikaoby to z interpretacji jzykowej wykadnia stwierdzajca (adekwatna) pozwala na rozumienie przepisu zgodnie z jego literalnym brzmieniem.

9. Luki w prawie
Luka w prawie zachodzi, gdy dane zagadnienie nie jest regulowane przez prawo, czy brak jest norm regulujcych dany stosunek spoeczny. Chodzi tu przy tym o taki brak regulacji, ktry nie jest przez ustawodawc zamierzony. Luki w prawie doranie wypenia si za pomoc analogii, czyli wnioskowania z podobiestwa.

9.1 Rodzaje analogii

analogia z ustawy (analogia legis) nie tworzymy adnej nowej normy, ale odnosimy wyinterpretowan ju norm do danego stanu faktycznego, ktry jest podobny analogia legis jako sposb wypenienia luk ma najwiksze znaczenie w prawie cywilnym. Nie jest dopuszczalne w prawie karnym, gdzie ma zastosowanie zasada nullum crimen sine lege. Analogia prawa (analogia iuris) gdy stan faktyczny sprawy nie jest podobny i nie da si zastosowa analogii z ustawy. W takim wypadku sd tworzy now norm. Wprowadzajc j z oglnych zasad lub zasad okrelajcych gazi prawa. Prawo polskie nie dopuszcza tej analogii.

10. Kolizje w prawie

O kolizji mwimy wtedy, gdy dany stosunek prawny reguluj dwa lub wicej przepisw, ktre wzajemnie si wykluczaj. Sposoby pozwalajce na usuwanie sprzecznoci to reguy kolizyjne\ rozstrzyganiu kolizji w czasie su rwnie przepisy przejciowe i wprowadzajce rozstrzyganie kolizji norm w czasie odbywa si na zasadzie lex retro non ogit - prawo nie dziaa wstecz. Oznacza to, e dany akt normatywny odnosi si tylko do tych stosunkw, ktre powstay po dniu wejscia w ycie tego aktu, czyli pod rzdami tego tylu.

10.1 Kolizje przepisw prawnych w czasie

regua hierarchiczna w myl ktrej norma wyszego rzdu uchyla norm niszego rzdu (Konstytucja i ustawa) regua chronologiczna norma pniejsza (decyduje data wejcia w ycie) uchyla norm wczeniejsz, ale pod warunkiem, e norma pniejsza nie jest norm niszego rzdu. Regua merytoryczna norma szczeglna uchyla norm ogln pod warunkiem, e nie jest norm niszego rzdu

11. System prawa

System prawa to caoksztat obowizujcych w pastwie przepisw, opartych na wsplnych podstawowych zasadach, usystematyzowanych wedug przyjtych kryteriw. W naszym systemie prawa usystematyzowanie polega przede wszystkim na podziale caego prawa na gazie. Wyrniamy podzia na: system prawa kontynentalnego opiera si midzy innymi na wycznoci prawa stanowionego jako rda prawa (Francja, Niemcy, Wochy, Polska) system common law (system prawa anglosaskiego: angielskiego, amerykaskiego) Obejmuje rne typy prawa: stanowionego sdziowskiego (zwanego te precedensowym- case law) zwyczajnego (zwanego prawem powszechnym- common law w cisym znaczeniu) prawa susznoci (equity)

11.1 Podstawowe gazie prawa polskiego

11.1.1 Prawo konstytucyjne

Reguluje podstawy ustroju politycznego, ekonomicznego i spoecznego. Okrela struktur i kompetencje naczelnych organw pastwa, podstawowe prawa i obowizki obywateli oraz zasady prawa wyborczego. Oglna zasada sformuowana w jednym artykule konstytucji doznaje rozwinicia i konkretnego uregulowania w aktach niszego rzdu np. w przepisach prawa administracyjnego.
11.1.2 Prawo administracyjne

Okrela szczeglne zasady organizacji i dziaania organw pastwowych, ich struktur oraz stosunki tych organw z obywatelami pastwa i cudzoziemcami. Jego rdami s liczne akty prawne, np. kodeks postpowania administracyjnego. Cechy stosunku administracyjno- prawnego: przedmiotem stosunku administracyjno- prawnego s jedynie sprawy nalece do kompetencji organw administracji stosunki administracyjno prawne powstaj najczciej przez wydanie decyzji administracyjnej przez organ administracji pastwowej. Decyzje te maj indywidualny i konkretny charakter (dotyczy konkretnych spraw i konkretnych podmiotw) nierwno podmiotw stosunku administracyjno-prawnego

11.1.3 Prawo Finansowe

Zajmuje si gospodark pienin w pastwie, reguluje gromadzenie rodkw pieninych przez pastwo (np. z tytuu podatkw) oraz ich rozdzia i wydatkowanie, a take okrelajcych struktur oraz tryb dziaania organw i instytucji finansowych do prawa finansowego zalicza si np. prawo budetowe, bankowe, podatkowe nie jest skodyfikowane. Jego rdem s liczne akty prawne

11.1.4 Prawo karne

Okrela czyny przestpcze oraz zasady odpowiedzialnoci w odniesieniu do wystpkw i zbrodni w kodeksie karnym, a w odniesieniu do wykrocze w kodeksie wykrocze jest skodyfikowane- ustawa kodeks- karny , kodeks wykrocze, kodeks postpowania karnego

11.1.5 Prawo cywilne

Regulacje prawne dotycz stosunkw spoecznych o charakterze majtkowym i nie majtkowym. Obejmuje zagadnienia oglnego wasnoci i inne prawa e=rzeczowe. Zobowizania oraz spadki. Jest skodyfikowane- ustawa kodeks cywilny cechy stosunku cywilno prawnego to rwno stron i ekwiwalentno wiadcze

11.1.6 Prawo rodzinne

Regulacje prawne dotycz stosunkw spoecznych o charakterze majtkowym i niemajtkowym. Prawo rodzinne zajmuje si stosunkami rodzinnymi (rodzice- dzieci, maonkowie) Jest skodyfikowane- ustawa kodeks rodzinny i opiekuczy
11.1.7 Prawo Pracy

Obejmuje zesp norm regulujcych stosunki pomidzy pracodawc a pracownikiem. W zakres prawa pracy wchodz normy regulujce powstanie i ustanie stosunku pracy, prawa i obowizkw pracownika i pracodawcy, czas pracy, urlopy, bezpieczestwo i higien pracy. Podstawowym rdem prawa pracy jest kodeks pracy.

12. rda prawa

1. Konstytucja RP z dnia 2 kwietnia 1997r 2. Ustawa (Rozporzdzenie prezydenta z mocy ustawy brak definicji w konstytucji akt parlamentu o charakterze normatywnym zajmuje najwysze miejsce w systemie rde prawa krajowego dotyczy stosunkw w szczeglnej procedurze o ograniczonym zakresie przedmiotowym Szczeglna moc prawna (prymat) ustawy polega na: ma samoistn moc obowizujc moe by zmieniona/ uchwalona/ zawieszona tylko przez inna ustaw tzw. zasada wycznoci ustawy, np. podatki 3. umowy midzynarodowe 4. rozporzdzenia to akty prawne oparte o podstaw ustawow o treci utrzymywanej w ramach upowanienie i zdeterminowanej przez cel ustawy jak maj wykona niesprzeczne z unormowaniami w ustawie

Tylko konstytucyjne organy mog wydawa rozporzdzenia prezydent RP Rada Ministrw Prezes Rady Ministrw poszczeglni ministrowie i kierownicy komitetw 5. Akty prawa miejscowego, powszechnie obowizujce na obszarze dziaania organw, ktre je ustanowiy

13. system organw pastwowych

Pastwo realizuje swoje funkcje przy pomocy rozbudowanego aparatu organw pastwowych, ktre reprezentuje pastwo i w zakresie przyznanych im przez pastwo kompetencji wykonuj zadania pastwa. Organem pastwowym jest odpowiednio zorganizowana instytucja, utworzona na podstawie przepisw prawa i powoana do wykonania okrelonych zada w imieniu pastwa, bdca czcia aparatu pastwowego. Organy pastwowe moemy podzieli na: organy centralne organy terenowe

Istotnym kryterium rozrnienia jest obszar dziaania. Obok terenowych organw administracji rzdowej istnieje samorzd terytorialny (ktrego podstawow jednostk jest gmina). Organy centralne obejmuj swoim dziaaniem terytorium kraju. Do organw centralnych nalez m.in. Sejm i Senat, Prezydent, Rada Ministrw, Prezes Rady Ministrw. Organy terenowe obejmuj swoim dziaaniem np. obszar wojewdztwa, gminy, miasta. Do organw terenowych nalez m.in. wojewoda, wjt, burmistrz, Prezydent Miasta System organw pastwowych w Polsce oparty jest na zasadzie trjpodziau wadz wadzy ustawodawczej wadzy wykonawczej wadzy sdowniczej

Wadz ustawodawcz sprawuj Sejm i Senat (parlament)- s to organy tworzce prawo o randze ustawy Wadz wykonawcz sprawuj Prezydent i Rada Ministrw. Obok nich organami wykonawczymi s organy administracyjne, ktre kieruj okrelonymi dziedzinami dziaalnoci gospodarczej. Wadz sdownicz sprawuj sdy i trybunay

13.1 Sejm i Senat

Sejm i senat s wybierane na czteroletni kadencj. Kadencja Sejmu i Senatu rozpoczyna si z dniem zabrania si Senatu na pierwsze posiedzenie i trwaj do dnia poprzedzajcego dzie zebrania si sejmu nastpnej kadencji. Sejm: 460 posw, senat: 100 senatorw

13.2 Bierne Prawo wyborcze

Kandydatem do sejmu moe by obywatel polski majcy prawo wybierania, ktry najpniej w dniu wyborw koczy 21 lat

kandydatem do senatu moe by obywatel polski majcy prawo wybierania, ktry najpniej w dniu wyborw koczy 30 lat.

O wanoci wyborw do sejmu i senatu stwierdza Sd Najwyszy

13.3 Sejm
Sejm obraduje na posiedzeniach. Posiedzenia s jawne. Sejm wybiera ze swojego grona Marszaka Sejmu i wicemarszakw. Marszaek sejmu przewodniczy obradom Sejmu oraz reprezentuje Sejm na zewntrz. Organami sejmu s: Marszaek sejmu Wicemarszakowie Komisje sejmowe stae komisje sejmowe nadzwyczajne

13.4 Senat
Senat obraduje na posiedzeniach. Posiedzenia s jawne, ale mog by take utajnione. Senat wybiera ze swojego grona Marszaka senatu oraz wicemarszakw. Marszaek senatu przewodniczy obradom oraz reprezentuje senat na zewntrz. Organami senatu s: marszaek senatu wicemarszakowie komisje stae komisje nadzwyczajne

13.5 Kompetencje sejmu:

W zakresie tworzenia prawa m.in. uchwalanie ustaw decyduje lub wspdecyduje o powoaniu podstawowych organw pastwa uchwala budet pastwa (Rada ministrw przekada sejmowi projekt budetu 3 miesice przed zakoczeniem roku budetowego) udziela absolutorium rzdowi sejm peni funkcj ustawodawcz, kontroln i kreacyjn

W przypadkach okrelonych w Konstytucji Sejm i senat obraduje wsplnie dziaajc jako zgromadzenie narodowe np. przyjmuj przysig od nowo wybranego Prezydenta zgromadzenie narodowe uznaje trwa niezdolno prezydenta RP do sprawowania wadzy

13.6 Prezydent RP
jest najwyszym przedstawicielem RP i gwarantem cigoci wadzy pastwowej. Prezydent jest rwnie najwyszym zwierzchnikiem si zbrojnych RP. Nie moe on piastowa adnego innego urzdu ani peni adnej funkcji publicznej z wyjtkiem tych, ktre zwizane s ze sprawowanym urzdem.

Wybory: Na prezydenta RP moe by wybrany obywatel Polski, ktry najpniej w dniu wyborw koczy 35 lat i korzysta w peni z praw wyborczych do sejmu. Na prezydenta RP wybrany zostaje kandydat, ktry otrzyma wicej ni 50 % wanie oddanych gosw. Prezydent jest wybierany na picioletni kadencj. Moe sprawowa urzd tylko dwie kadencje. Organem pomocniczym Prezydenta RP jest kancelaria Prezydenta Rzeczpospolitej. Prezydent jako reprezentant pastwa w stosunkach zewntrznych (rektyfikuje umowy midzynarodowe). Prezydent RP w zakresie polityki zagranicznej wspdziaa z prezesem Rady ministrw i z waciwym ministrem.

13.7 Rada Ministrw

Rada Ministrw skada si z : Prezesa Rady ministrw wiceprezesw i ministrw reprezentuje Rad Ministrw kieruje pracami Rady Ministrw wydaje rozporzdzenia zapewnia wykonywanie polityki Rady Ministrw nieuchwalenia przez sejm wotum zaufania dla Rady Ministrw wyraania Radzie Ministrw wotum nieufnoci przez Sejm rezygnacji Prezesa Rady Ministrw solidarn przed sejmem za dziaalno Rady Ministrw indywidualn przed sejmem za sprawy nalece do ich kompetencji lub powierzone im przez prezesa rady ministrw przed trybunaem stanu za naruszenie konstytucji lub ustaw , a take za przestpstwa popenione w zwizku z zajmowanym stanowiskiem.

Prezes Rady Ministrw:

Prezes Rady Ministrw skada dymisj Rady w razie:

Czonkowie Rady Ministrw ponosz odpowiedzialno:

13.8 Wymiar sprawiedliwoci

Wymiar sprawiedliwoci w RP sprawuj: sd najwyszy sdy powszechne (sd rejonowy, sd okrgowy, sd apelacyjny) sdy administracyjne (wojewdzki sd administracyjny, naczelny sd administracyjny) oraz sdy wojskowe

Sdy i Trybunay wydaj wyroki w imieniu RP Postpowanie sdowe jest co najmniej dwuinstancyjne. Oznacza to, e osobie niezadowolonej z rozstrzygniciem sdu suy prawo zaskarenia orzeczenia sdu do wyszej instancji.

W sprawach cywilnych i karnych: od orzecze wydawanych w I instancji przez sd rejonowy suy apelacja do sdu okrgowego II instancji od sdu okrgowego do sdu apelacyjnego

Sd najwyszy rozpoznaje tylko nadzwyczajne rodki zaskarenia. W sprawach administracyjnych od orzecze WSA do NSA Sdziowie: s powoani przez prezydenta na wniosek krajowej rady sdownictwa na czas nieoznaczony w sprawowaniu swojego urzdu s niezawili i podlegaj tylko konstytucji oraz ustawom. Nie mog nalee do partii politycznej, zwizku zawodowego ani prowadzi dziaalnoci publicznej nie dajcej si pogodzi z zasadami niezalenoci sdziw s nieusuwalni, posiadaj immunitet 15 sdziw, wybieranych indywidualnie przez sejm na 9 lat spord osb wyrniajcych si wiedz prawnicz. Ponowny wybr do Trybunau jest niedopuszczalny. Prezesa i wiceprezesa Trybunau powouje prezydent RP orzeka o zgodnoci aktw prawnych z konstytucj, z ustawami i umowami midzynarodowymi (kontrola abstrakcyjna) odpowiada na pytania prawne co do zgodnoci aktu normatywnego z konstytucj i ustawami i umowami midzynarodowymi (kontrola konkretna) inne np.: rozstrzyga spory kompetencyjne ocenia istnienie przeszkody w penieniu funkcji przez prezydenta powierza Marszakowi sejmu tymczasowo obowizki Prezydenta trybuna stanu skada si z : przewodniczcego (jest nim pierwszy prezes sdu najwyszego 2-ch zastpcw przewodniczcego 16 czonkw wybieranych przez sejm spoza grona posw i senatorw na czas kadencji sejmu

Trybuna Konstytucji skada si z:

Trybuna Konstytucyjny:

Zastpcy przewodniczcego Trybunau oraz co najmniej poowa czonkw trybunau stanu powinni mie kwalifikacje wymagane do zajmowania stanowiska sdziego. Odpowiedzialno konstytucyjn przed Trybunaem stanu ponosz: za naruszenie konstytucji lub ustawy z zwizku z zajmowanym stanowiskiem lub w zakresie swojego urzdowania: Prezydent RP Prezes Rady Ministrw i czonkowie Rady Ministrowie itp.

14. PRAWO PRACY 14.1 Umowa o prac a stosunek pracy

Art. 2 Pracownikiem jest osoba zatrudniona na podstawie umowy o prac, powoania, wyboru mianowania lub spdzielczej umowy o prac Pracownikiem moe by osoba, ktra ukoczya 18 lat. Na warunkach okrelonych w dziale 9 kodeksu pracy pracownikiem moe by rwnie modociany (od 16 lat) zatrudniony w celu przygotowania zawodowego Art. 3 Pracodawc jest jednostka organizacyjna choby nie posiadaa osobowoci prawnej, a take osoba fizyczna, jeeli zatrudni one pracownikw Za pracodawc bdcym jednostk organizacyjn lub osob fizyczn czynnoci w sprawach z zakresu prawa pracy dokonuje osoba lub organ zarzdzajcy t jednostk albo inne wyznaczone do tego osoby.

14.2 Cechy stosunku pracy

wiadczona przez pracownika praca: ma charakter zarobkowy (wykonywana za wynagrodzenie) jest wykonywana osobicie jest rozumiana czynnociowo (czynnoci powtarzalne) wykonywana na ryzyko pracodawcy wiadoma pod przewodnictwem pracodawcy

14.3 rnice pomidzy umow o prac a umow zlecenie 14.4 Forma umowy o prac
Zawarta jest na pimie (najpniej w dniu rozpoczcia pracy). Dowiadujemy si z niej o rodzaju umowy i warunkach. Umowa o prac powinna okrela strony umowy, rodzaj umowy, dat jej zawarcia oraz warunki pracy i pacy w szczeglnoci: rodzaj pracy miejsce wykonywania pracy wynagrodzenie za prac odpowiadajce rodzajowi pracy ze wskazaniem skadnikw wynagrodzenia wymiar czasu pracy termin rozpoczcia pracy umowa na okres prbny umowa na czas nieokrelony umowa na czas wykonania okrelonej pracy umowa na czas okrelony (szczeglnym przypadkiem jest umowa na zastpstwo-okres wypowiedzenia 3 dni)

Rodzaje umw o prac:

Ustanie stosunku stron: porozumienie stron wypowiedzenie umowy o prac rozwizywanie umowy o prac bez wypowiedzenia z winy pracownika bez winy pracownika rozwizanie stosunku pracy przez pracownika ogoszenie upadoci lub jej likwidacja wyganicie stosunku pracy na czas nieokrelony na okres prbny na czas okrelony duszy ni 6 miesicy 3 dni robocze, jeeli nie przekracza 2-ch tygodni 1 tydzie jeeli przekracza 2 tygodnie 2 tygodnie jeeli wynosi 3 miesice

Kada ze stron moe rozwiza za wypowiedzeniem umow o prac

Okres wypowiedzenia umowy o prac zawartej na okres prbny wynosi:

Okres wypowiedzenia umowy o prac zawartej na czas nieokrelony jest uzaleniony od okresu zatrudnienia u danego pracodawcy i wynosi: 2 tygodnie jeeli krcej ni 6 miesicy 1 miesic jeeli co najmniej 6 miesicy 3 miesice jeeli zatrudniony jest co najmniej 3 lata cikiego naruszenia przez pracownika podstawowych obowizkw pracowniczych popenienia przez pracownika w czasie trwania umowy o prac przestpstwa, ktre uniemoliwia dalsze zatrudnienie go na zajmowanym stanowisku, jeeli przestpstwo jest oczywiste lub zostao stwierdzone wyrokiem prawnym zawinionej przez pracownika utraty uprawnie koniecznych do wykonywania pracy na zajmowanym stanowisku termin 1 miesic od uzyskania wiadomoci o zdarzeniu tryb konsultacji z reprezentujc pracownika zakadow organizacj zakadow powinna by wskazana przyczyna uzasadniajca wypowiedzenie lub rozwizanie umowy powinno by zawarte pouczenie o przysugujcym prawie odwoania do sdu pracy

Pracodawca moe rozwiza umow o prac bez wypowiedzenia z winy pracownika w razie:

Pracodawca musi zachowa

rozwizanie umowy o prac w owiadczeniu pracodawcy:

Pracodawca moe rozwiza umow o prac bez wypowiedzenia- jeeli niezdolno pracownika do pracy wskutek choroby trwa:

duej ni 3 miesice gdy pracownik by zatrudniony u pracodawcy nie krcej ni 6 miesicy duej ni czny czas pobierania z tego tytuu wynagrodzenia i zasiku oraz innych wiadcze zostanie wydane orzeczenie lekarskie stwierdzajce szkodliwy wpyw wykonywanej pracy na zdrowie pracownika, a pracodawca nie przeniesie go w terminie wskazanym w orzeczeniu lekarskim do innej pracy, odpowiedniej ze wzgldu na stan jego zdrowia i kwalifikacje zawodowe pracodawca dopuci si cikiego naruszenia podstawowych obowizkw wobez pracownika

Pracownik moe rozwiza umow o prac bez wypowiedzenia jeeli:

14.5 Odpowiedzialno pracownika

Odpowiedzialno porzdkowa kara upomnienia kara nagany kara pienina odpowiedzialno dyscyplinarna (wynikajca z pragmatyk pracowniczych i subowych) odpowiedzialno materialna przesanki do odpowiedzialnoci bezprawno dziaania pracownika wina pracownika powstanie szkody po stronie pracodawcy zwizek przyczynowy midzy zawinion bezprawnoci a szkod
14.5.1 Odpowiedzialno porzdkowa

Pracodawca moe stosowa kary porzdkowe za nieprzestrzeganie przez pracownika: ustalonej organizacji i porzdku w procesie pracy przepisw bezpieczestwa i higieny pracy przepisw przeciwpoarowych a take przyjtego sposobu potwierdzenia przybycia i obecnoci w pracy oraz usprawiedliwienia nieobecnoci w pracy w postaci kary upomnienia lub kary nagany przepisw bezpieczestwa i higieny pracy przepisw przeciwpoarowych opuszczenia pracy bez usprawiedliwienia stawianie si do pracy w stanie nietrzewoci spoywanie alkoholu w czasie pracy

Za nieprzestrzeganie przez pracownika

Pracodawca moe stosowa kar upomnienia, nagany, kar pienin

14.5.2 Odpowiedzialno materialna

Pracownik, ktry wskutek niewykonania lub nienaleytego wykonania obowizkw pracowniczych ze swojej winy wyrzdzi pracodawcy szkod, ponosi odpowiedzialno materialn pracownik ponosi odpowiedzialno za szkody w granicach rzeczywistej straty poniesionej przez pracodawc i tylko za normalne nastpstwa dziaania lub zaniechanie, z ktrego wynika szkoda w razie wyrzdzenia szkody przez kilku pracownikw, kady z nich ponosi odpowiedzialno za cz szkody stosowana do przyczynienia si do niej i stopnia winy. Jeeli nie jest moliwe ustalenie stopnia winy przyczynienia si poszczeglnych pracownikw do powstania szkody odpowiadaj oni w czciach rwnych odszkodowanie ustala si w wysokoci wyrzdzonej szkody, jednak nie moe ona przewysza 3 miesicznego wynagrodzenia przysugujcemu pracownikowi w dniu wyrzdzenia szkody do naprawienia szkody osobie trzeciej zobowizany jest wycznie pracodawca