IDENTYFIKACJA ANTYGENW UKADW GRUPOWYCH KRWI: ABO, Rh i MN. 1) ukady grup krwi biorce udzia w reakcjach poprzetoczeniowych.

KELL, MN, DUFFY Ukad AB0 ukad ten ma pierwszorzdne znaczenie. Epitopy tego ukadu wystpuj na licznych typach komrek oprcz erytrocytw i mieszcz si na wglowodanowych acuchach glikoprotein. Struktur Tyc wglowodanw i wglowodanw okrelajcych pokrewny ukad grup krwi Lewis koduj geny enzymw przenoszcych kocowe cukry na rdze wglowodanowy. Wikszo osobnikw wytwarza przeciwciaa przeciw allogenicznym (obcym) swoistoci ukadu AB0 bez wczeniejszego uczulenia obcymi erytrocytami, a do uczulenia dochodzi przez kontakt z identycznymi epitopami, wystpujcymi w sposb przypadkowy lub stay na szeregu drobnoustrojw. Obecno przeciwcia przeciw antygenom AB0 jest wic powszechna, co powoduje, e dobranie dawcy krwi dla danego biorcy w tym ukadzie jest szczeglnie wane. Jednak wszyscy ludzie wykazuj tolerancj wobec antygenu 0 i std jego nosiciele s uniwersalnymi dawcami pod wzgldem ukadu AB0 Ukad Rhesus ukad ten rwnie ma wielkie znaczenie, poniewa jest gwn przyczyn powstawania choroby hemolitycznej noworodkw (CHN). Antygeny Rhesus zwizane s z biakami bonowymi wielkoci 30 kDa, o rednio wyraonej ekspresji na powierzchni erytrocytu. Antygeny te s kodowane przez dwa cile sprzone ze sob loci: RhD i RhCcEe o 92% homologii. Ze wzgldu na sw znaczn immunogenno RhD jest antygenem najwaniejszym klinicznie, a u osobnikw RhD- zachodzi brak tego antygenu. Locus RhCcEe koduje czsteczk o ekspresji epitopw RhC/c i RhE/e. Sabe ukady grup krwi epitopy ukadu MN ulegaj ekspresji w obrbie N-kocowego rejonu glikozylowanego glikoforyny A, glikoproteiny obecnej na powierzchni erytrocytw. Antygenowo ta zaley od polimorfizmu aminokwasw w pozycjach 1 i 5. Antygeny pokrewnego ukadu Ss mieszcz si na glikoforynie B. Reakcje poprzetoczeniowe powodowane przez sabe grupy krwi s stosunkowo rzadkie, chyba e powtarzano przetoczenia krwi. I tu ryzyko takich reakcji znacznie maleje, gdy przeprowadzi si dokadne krzyowe dobranie krwi dawcy do krwi biorcy. 2) Prba krzyowa krwi celem prby krzyowej jest upewnienie si, e krew biorcy nie zawiera przeciwcia, ktre mogyby wiza i niszczy przetoczone erytrocyty dawcy. Na przykad przeciwciaa wobec antygenw ukadu AB0 powoduj aglutynacj niezgodnych komrek w sposb widoczny. Sabe ukady grup krwi powoduj sabsze reakcje, ktre niekiedy udaje si wykaza jedynie porednim testem Coombsa. Gdy przetacza si osobnikowi pen krew, konieczne jest sprawdzenie, czy surowica dawcy nie zawiera przeciwcia przeciwko erytrocytom biorcy. Jednak transfuzje penej krwi s rzadkoci wikszo pobieranej krwi rozdziela si na frakcj komrkow i frakcj surowicy dla uycia oddzielnie. 3)POREDNI TEST ANTYGLOBULINOWY test ten nazywany take prb Coombsa, stosuje si dla wykrycia przeciwcia na erytrocytach pacjenta. Jeli przeciwciaa s tam obecne, to erytrocyty ulegaj aglutynacji w obecnoci przeciwcia przeciwko ludzkim Ig. Erytrocyty nieopaszczone przeciwciaami nie ulegn aglutynacji w obecnoci przeciwcia przeciwko ludzkim erytrocytom. 4)STRUKTURA ANTYGENW A,B,0 -za biosyntez antygenw A i B odpowiadaj dwie transferazy (GalNAc-T oraz Gal-T) rnice si czterema resztami aminokwasowymi w poz. 176, 235, 266, 268. -u osb z grup krwi 0 (antygen H) istnieje pseudogen, ktrego produkt jest nie aktywny (kodon terminalny).

5)Determinanty ukadu grupowego M, N: Polimorfizm reszt aminokwasowych glikoforyny A erytrocytw ludzkich w pozycji 1 i 5 antygen M: Ser1i Gly5 antygen N: Leu1 i Glu5 6)Choroba hemolityczna noworodkw: Erytrocyty podu Rhesus+ (RhD-) zwykle w czasie porodu przechodz do krenia matczynego. Stymuluje to po porodzie produkcj przeciwcia anty-Rh klasy IgG. W ciagu kolejnych ci przeciwciaa IgG przechodz Przez oysko do krenia podowego (IgM nie Przechodzi przez oysko). Jeli pd ponownie wskazuje Niezgodno, przeciwciaa te powoduj 4. Analiza funkcji fagocytarnej ludzkich monocytw linii THP 1.

rozpad

erytrocytw.

a) fagocyty (komrki erne) - s jedn z wanych grup leukocytw. Nale do nich gwnie monocyty, makrofagi i wielopatowe neutrofile. Komrki te wi mikroorganizmy, internalizuj je, a nastpnie zabijaj. Wykorzystuj prymitywny nieswoisty system rozpoznawania, ktry pozwala im wiza rnorodne produkty bakteryjne, dlatego nazywane s one mediatorami wrodzonej odpowiedzi immunologicznej. W efekcie dziaaj jako pierwsza linia obrony przed zakaeniem. Grupy fagocytw: Fagocyty jednojdrzaste najwaniejsza grupa, yj dugo. Pochodz od komrki macierzystej szpiku kostnego. Ich funkcj jest pochanianie czsteczek z czynnikami zakanymi wcznie, neutralizowanie i ich niszczenie. Strategicznie zlokalizowane s one tam, gdzie mog napotka na takie czsteczki. W krwi komrki nalece do tej samej linii znane s jako monocyty. Po pewnym czasie wywdruj one do tkanek, gdzie rozwijaj si w tkankowe makrofagi. Komrki te s bardzo skuteczne w prezentowaniu antygenw limfocytom T, chocia najwaniejszymi komrkami prezentujcymi antygen spoczynkowy komrkom T s splatajce si komrki dendryczne. Te fagocyty wystpuj: w mzgu, w pucach, w wtrobie, ledzionie, nerkach, we krwi, w szpiku kostnym a take we wzach chonnych. Neutrofile wielopatowe - czsto jest nazywany po prostu neutrofilem lub PMN (polymorphonuclear neutrophil). Stanowi wikszo leukocytw krwi i rozwijaj si z tych samych prekursorw co monocyty i makrofagi. Neutrofile podobnie jak monocyty wdruj do tkanek w odpowiedzi na pewne bodce. S to komrki krtko yjce, ktre wchaniaj materia, niszcz go i umieraj. b) reakcja fagocytozy jest wanym skadnikiem obrony przeciwbakteryjnej - etapy fagocytozy: 1. chemotaksja komponenty bakteryjne takie jak f-Met-Leu-Phe, fragmenty C, jak C5a oraz miejscowo uwalniane hemokiny i cytokiny przycigane s przez komrki erne. 2. Zwizanie komrki z komrk ern jest wanym etapem, od ktrego zaley nastpujce po nim wchanianie bakterii i uruchamianie mechanizmw zabijania. W wizaniu bakterii z powierzchni komrki ernej bior udzia takie czynniki, jak: - Lektyny bakteryjne np. lektyna wica mannoz na strzpkach E.coli - Lektyny komrek ernych szczeglna rola przypada tu receptorom C CR3, p150,95 i odpowiadajcej im czsteczce LFA1 (mediator adhezji midzykomrkowej), ktre maj liczne miejsca wizania swoiste dla rnych wglowodanw. Mog si one wiza z -glukanami i endotoksynami LPS bakterii Gramujemnych. - Zogi dopeniacza na bakteriach poprzez aktywacj drogi alternatywnej lub klasycznej. C moe zosta zwizany z bon komrkow przez biako wice mannoz, obecne w surowicy, ktre czy si z receptorami C1q.

- Receptory Fc na komrkach ernych, ktre cz przeciwciaa zwizane z bakteriami. 3. Pobudzenie fagocytozy zwizanie mikroorganizmu z receptorem powierzchniowym makrofaga nie zawsze prowadzi do jego sfagocytowania. Czstki zymosanu (uzyskane z drody) zwizane z makrofagiem poprzez rozpoznajce glukagon laktynopodobne miejsce na jego receptorze CR3 ulega pochoniciu, natomiast erytrocyty opaszczone iC3b nie zostan pochonite, nawet jeli iC3b zwie si take z CR3. 4. indukcja aktywnoci bakteriobjczej podobnie jak zwizanie bakterii do bonowego receptora nie gwarantuje jej sfagocytownania, tak fagocytoza nie gwarantuje uruchomienia mechanizmw zabijania. c) Komrki erne posiadaj wiele mechanizmw bakteriobjczych. -reaktywne formy tlenu (ROI). Ta droga obejmuje dziaanie enzymu bonowego komrek ernych, ktry redukuje tlen do anionu ponadtlenkowego - ROI, ktry jest toksyczny. Jego powstanie zapocztkowuje produkcj innych ROI. -reaktywne formy azotu (RNI). Ta droga polega na tworzeniu tlenku azotu, ktry jest toksyczny dla bakterii i komrek nowotworowych. Dla optymalnej ekspresji tego mechanizmu przez makrofagi konieczna jest aktywacja przez INF i indukcja przez TNF. Na tej drodze najprawdopodobniej mysie makrofagi zabijaj prtki. 2. Precypitacja antygenu to jeden z podstawowych procesw czenia si antygenu ze swoistym wzgldem niego przeciwciaem w warunkach in vitro. W odpowiednich warunkach tak powstae kompleksy (antygenprzeciwciao) wypadaj z roztworu w postaci osadu (zmtnienia). Reakcja precypitacji przebiega w dwch etapach: 1) Zachodzi reakcja antygenu z przeciwciaem. Tworzy si kompleks antygen-przeciwciao. Przy czym kada czsteczka immunoglobuliny czy si kadym miejscem wicym antygen z innym antygenem (tworzy si charakterystyczny ukad sieci). 2) Powstae w poprzednim etapie kompleksy zostaj wytrcone z roztworu za pomoc jonw elektrolitu. Najczciej za pomoc roztworu roztworu NaCl. Powstay wskutek wytrcenia strt nazywany jest precypitatem. a) reakcja precypitacji w roztworze. ( wiadomoci z neta): Odczyny precypitacyjne w rodowisku pynnym: - precypitacja piercieniowa: odczyn jakociowy, wykorzystywany w mikrobiologii w celu klasyfikacji bakterii. Mechanizm jego polega na wykrywaniu antygenw bakteryjnych w ekstraktach z tkanek. Metoda moe wykorzystywana by rwnie w celu wykrycia swoistych przeciwcia. Oba reagenty nawarstwia si na siebie (np. w probwce), poczym sprawdza si czy na granicy faz obu roztworw pojawia si zmtnienie w postaci piercienia. Jeli odczyn jest dodatni (pojawia si piercie precypitacyjny), wiadczy to o obecnoci w rodowisku reakcji przeciwciaa swoistego wzgldem okrelonego antygenu, lub odwrotnie, w zalenoci od tego, jakiego reagentu obecno chcielimy zdiagnozowa. - precypitacja szkiekowa:odczyn jakociowy, wykorzystywany w bakteriologii w celu identyfikacji szczepw bakteryjnych. W celu przeprowadzenia prby na szkieko nakrapia si roztwr antygenu i surowicy zawierajcej przeciwciaa. Jeli odczyn jest dodatni, na dnie kropli pojawia si precypitant. - odczyn flokulujcy (test kaczkujcy): odczyn jakociowo-ilociowy, stosowany w diagnostyce kiy. Prba polega na przeprowadzeniu reakcji surowicy chorego z antygenem kardioliponowym. Jeli odczyn reakcji jest dodatni, tzn. pojawia si osad lunych kaczkw, to wiadczy to obecnoci w surowicy pacjenta przeciwcia skierowanych przeciw antygenom kiy.

b) precypitacja w elu: Jedn z pierwszych zaobserwowanych reakcji antygen-przeciwciao bya ich zdolno do precypitacji po zmieszaniu rwnowanych iloci skadnikw. Zjawisko to mona obserwowa w klasycznej reakcji precypitacji, gdzie zmieszane s w roztworze zarwno antygen, jak i przeciwciao). Wykonanie tej samej reakcji w elu agarowym umoliwia rozrnienie reakcji antygenu z rnymi przeciwciaami obecnymi w surowicy - odczyn podwjnej dyfuzji w elu. Technika ta zostaa przystosowana do badania relacji pomidzy rnymi antygenami Techniki przeprowadzane w elu pozwalaj oceni antygeny i przeciwciaa jakociowo W dyfuzji podwjnej, w zastygym na szkiekach elu agarowym wycina si studzienki, w ktrych umieszcza si roztwory antygenu (Ag) i przeciwciaa (Ab). Roztwory te promienicie dyfunduj, a gdy Ag i Ab spotkaj si, w wyniku wizania precypituj w formie linii. Reakcj mona lepiej uwidoczni usuwajc poprzez pukanie niezwizane biaka, a nastpnie barwic precypitaty za pomoc barwnika, np. bkitu kumasyny. Technik t mona wykorzysta do ustalenia zalenoci pomidzy antygenami (kolor niebieski) i okrelonym przeciwciaem (ty))

Analiza aktywnoci dopeniacza w surowicy ludzkiej 1. Klasyczna i alternatywna droga aktywacji dopeniacza AKTYWACJA DOPENIACZA Kaskada C (dopeniacza = komplementu) moe by aktywowana trzema drogami, znanymi jako klasyczna, lektynowa i alternatywna. Wszystkie te drogi prowadz do utworzenia konwertazy, ktra trawi C3 do C3a i C3b. Jest to zasadniczy etap procesu aktywacji C. Konwertaza drogi klasycznej i lektynowej stanowi kombinacj C4 i C2, C4b2a, natomiast konwertaza drogi alternatywnej jest kombinacj C3 z FB, C3bBb. Fragment C3b generowany przez te 2 enzymy wie si z bon komrki docelowej i staje si ogniskiem dalszego tworzenia C3b - ta cz kaskady zwana jest ptl wzmocnienia. Oba rodzaje konwertazy C3 mog by przeksztacone w konwertaz C5 przez dodanie dalszej czsteczki C3b; konwertaza C5 katalizuje pierwszy krok kaskady, ktry prowadzi do wytworzenia kompleksw atakujcych bon. DROGA KLASYCZNA Droga klasyczna jest aktywowana gwnie przez kompleksy immunologiczne. Stanowi gwny mechanizm aktywacji C uruchamiany przez przeciwciao, a Cl jest pierwszym kompleksem enzymatycznym w kaskadzie. Aktywacj zapocztkowuje przyczenie C1 do przeciwciaa w kompleksie. Cl jest kompleksem picioczsteczkowym zalenym od Ca2*, skadajcym si z pojedynczej czsteczki Clq, dwch czsteczek Clr i dwch C1s. Pierwszym etapem drogi klasycznej jest zwizanie przeciwciaa do dwch lub wicej spord 6 globularnych domen Clq. Czsteczka Clq wie si z duym powinowactwem do domen CH2 agregowanych czsteczek IgG w kompleksie immunologicznym. Moe si take wiza do domen CH3 pojedynczej czsteczki IgM. ktrej konfiguracja zmienia si z "paskiej" na "przestrzenn" w wyniku zwizania z antygenem.

Mnogie wizania domen globularnych Clq z IgG lub IgM w kompleksach prowadzi do zmiany konformacyjnej kompleksu Cl. To powoduje aktywacj czsteczki Clr (przez autokataliz), a nastpnie drugiej czsteczki, dajc dwa aktywne enzymy Clr. Te dwa dalej trawi dwie czsteczki Cis, tworzc aktywne esterazy serynowe Cis. Droga lektynowa jest cile zbliona (homologiczna) do drogi klasycznej, lecz jest aktywowana w sposb niezaleny od przeciwcia. C1 rozkada C4 i generuje aktywowany C4b. Biako dopeniacza C4 zawiera wewntrzne wizanie tioestrowe w sekwencji, ktra jest cile homologiczna z sekwencjami zawierajcymi tioester w C3. Gdy Cis trawi C4, powstaj 2 fragmenty: C4a i niestaa porednia czsteczka, C4b*. W cigu kilku milisekund jest ona atakowana przez znajdujce si w bezporednim ssiedztwie grupy nukleofilne. Wikszo C4b* jest hydrolizowana przez wod do formy nieaktywnej iC4b. Jednake C4b* moe rwnie tworzy wizania kowalencyjne z grupami aminowymi lub hydroksylowymi czsteczek na powierzchni komrek, dajc w efekcie C4b zwizane z powierzchni. Istniej dwa izotypy C4, C4A i C4B, kodowane przez geny "tandemowe" w obrbie kompleksu zgodnoci tkankowej. Po aktywacji izotyp C4A wie si preferencyjnie z grupami aminowymi, tworzc wizanie amidowe, natomiast C4B gwnie wie si z grupami hydroksylowymi poprzez wizanie estrowe. Tak wic C4A wie si gwnie z grupami aminowymi w biakach, a C4B - z grupami hydroksylowymi w wglowodanach. C4b zwizane z powierzchni dziaa jako miejsce wizania dla C2, prowadzc do tworzenia klasycznej konwertazy C3. C4b zwizane z powierzchni dziaa jako miejsce wice dla zymogenu C2. Zwizane C2 jest substratem dla C ls i ulega rozkadowi celem uwolnienia C2b. Duy segment C2a pozostaje zwizany z C4b tworzc C4b2a, enzym konwertaz C3 drogi klasycznej. C3b utworzony przez konwertaz C3 moe si kowalencyjnie wiza do czsteczek powierzchniowych komrek. C3 naley do rodziny biaek posiadajcych niezwyk potranslacyjn moliwo modyfikacji struktury. Wizanie tioestrowe tworzy si midzy blisko pooonymi resztami glutaminy i cysteiny w wyniku eliminacji amoniaku. Wizanie to jest stabilne w formie meta, a elektrofilna (akceptujca elektrony) grupa karbonylowa tioestru jest wraliwa na atak przez grupy nukleofilowe (dawcy elektronw), takie jak grupy hydroksylowe i aminowe w przylegajcych biakach i wglowodanach. Reakcja ta umoliwia skadnikowi C3 wizanie kowalencyjne z innymi czsteczkami. Trawienie proteolityczne C3a od koca N- acucha C3 a przez konwertaz C3 daje zmian konformacyjn, ktra powoduje, e wewntrzne wizanie tioestrowe jest bardzo niestabilne. To ostatnie staje si teraz natywnym miejscem wicym w obrbie C3b*, ktre jest wraliwe na dziaanie przylegajcych grup nukleofilnych. Tak jak w przypadku C4*, wikszo C3b* bdzie reagowa z wod, ale cz bdzie take wiza biaka i cukry w bezporednim ssiedztwie miejsca aktywacji. Konwertazy C3 s zwykle generowane na powierzchniach obcych lub na kompleksach immunologicznych, co oznacza, e odkadanie C3b jest ograniczone zwykle do tych miejsc. Zwizane C3b dziaa nastpnie jako ognisko dalszej aktywacji C poprzez ptl amplifikacji drogi alternatywnej. Aktywacja drogi klasycznej jest regulowana w fazie pynnej za pomoc dwch mechanizmw. Pierwszym z nich jest inhibitor Cl, inhibitor proteinazy serynowej, ktry wie i inaktywuje Clr i C1s. Drugi mechanizm blokuje tworzenie enzymu, konwertazy C3 drogi klasycznej, C4b2a. Tworzenie C4b2a w fazie pynnej jest nieefektywne z powodu obecnoci czynnika I i biaka wicego C4, ktre cznie katabolizuj C4b. C4-bp zwiksza take dysocjacj C2a z C4b2a.

Aktywacja drogi klasycznej jest take regulowana przez hamowanie wizania C do powierzchni komrek wasnych. Nastpuje to za porednictwem biaek kontrolnych dopeniacza, do ktrych naley czynnik przyspieszajcy rozpad, CR1 i bonowy kofaktor biakowy. Czsteczki te dziaaj w nastpujcy sposb: Hamuj wizanie C2 do C4b Zwikszaj "przyspieszanie rozpadu", dysocjacj C2a od C4b Dziaaj jako kofaktory promujce katabolizm C4b przez czynnik I. DROGA ALTERNATYWNA Aktywacja drogi alternatywnej dopeniacza odbywa si samoistnie. Wewntrzne wizanie tioestrowe w natywnym C3 jest wraliwe na spontaniczn hydroliz przez wod. powodujc powstanie aktywnej formy C3, znanej jako C3i. Spontaniczna aktywacja C3 w osoczu jest znana jako nieznaczna aktywacja wolno postpujca. C3i dziaa nastpnie jako miejsce wizania dla czynnika B, wytwarzajc C3iB. Z kolei czynnik B zwizany z C3 ulega rozkadowi przez czynnik D. uwalniajc Ba. Pozostay kompleks, C3iBb, jest. w fazie pynnej, konwertaza C3 drogi alternatywnej. Biaka kontrolne C zapobiegaj zapocztkowaniu ptli amplifikacji przez C3b wicy si z powierzchni wasnych komrek. Poniewa konwertaza dziaa w fazie pynnej, wikszo C3b* generowanego przez C3iBb jest hydrolizowana i inaktywowana przez wod. Jeli fragment ten wejdzie w kontakt z obc powierzchni, jak bona komrki bakteryjnej, to zwie si kowalencyjnie i zapocztkuje ptl wzmocnienia drogi alternatywnej. Drobnoustroje dostarczaj "chronionych" powierzchni dla C3b. Powierzchnie, ktre s dobrymi aktywatorami C, znane s jako powierzchnie "chronione". Oznacza to, e zwizane C3b jest chronione przed degradacj proteolityczn. Obce powierzchnie s "chronione" od C3b, poniewa fragment ten ma wysze powinowactwo do czynnika B ni do czynnika H w tych samych miejscach, a wic jest bardziej prawdopodobne, e utworzy stabiln konwertaz. Obce powierzchnie nie posiadaj take biaek regulacyjnych gospodarza, ktre hamuj aktywacj C. Pocztkowe zwizanie czsteczki C3b do "chronionej" powierzchni daje w efekcie etap wzmocnienia, a ten z kolei - wizanie wikszej iloci czsteczek C3b na tej samej powierzchni. Kluczem do tej szybkiej amplifikacji C3b jest tworzenie powierzchniowej konwertazy C3. Ptla wzmocnienia drogi alternatywnej korzysta z mechanizmu dodatniego sprzenia zwrotnego. Zwizany z powierzchni C3b wie czynnik B, dajc w rezultacie C3bB. Ten ostatni staje si substratem dla czynnika D, esterazy serynowej, ktra trawi czynnik B uwalniajc may fragment Ba i pozostawiajc C3bBb zwizane z powierzchni. Fragment C3bBb rozpada si dosy szybko, chyba e zostanie ustabilizowany przez zwizanie properdyny (P) i utworzenie kompleksu C3bBbP. Kompleks ten stanowi powierzchniow konwertaz C3 drogi alternatywnej. C3bBbP trawi nastpnie wiele czsteczek C3; pooenie konwertazy oznacza, e wytworzone C3b* bdzie si raczej wizao z ssiedni powierzchni "chronion. Ptla wzmacniajca dziaa take dla C3b odoonego jako wynik aktywacji drogi klasycznej, zalenej od przeciwcia. Droga alternatywna i aktywacja ptli wzmacniajcej s regulowane Aktywacja drogi alternatywnej w fazie pynnej, gdy C3b nie wie si z powierzchni, jest cile regulowana przez biaka podobne lub identyczne z biakami kontrolnymi C, ktre hamuj aktywacj drogi klasycznej. Czynnik H, kodowany przez czonka rodziny genw RCA, homologiczny z C4-bp, promuje dysocjacj Bp zarwno od C3i, jak C3b. Czynnik H dziaa rwnie jako kofaktor z czynnikiem I w katabolizmie C3i iC3b.

Regulacja mechanizmu amplifikacji jest wana dla gospodarza: jest to mechanizm pozytywnego sprzenia zwrotnego, ktre doprowadzioby do cakowitego rozkadu C3, gdyby nie byo regulowane. Na autologicznych bonach komrkowych, zarwno DAF, jak CR1 przyspieszaj dysocjacj C3bBb, promujc uwolnienie C3b z kompleksu. Zarwno CR1, jak MCP dziaaj jako kofak-tory w trawieniu C3b przez czynnik I. Reakcje te s analogiczne do aktywnoci DAF, MCP i CR1 w kontrolowaniu aktywnoci C4B2a drogi klasycznej, gdy fragment ten jest zwizany z bon komrki. Regulacja dalszego losu C3b zwizanego z powierzchni jest krytycznym etapem, umoliwiajcym ukadowi dopeniacza nieswoiste rozrnienie struktur wasnych od obcych. Istniej dwa moliwe wyjcia dla zwizanego C3b: Amplifikacja (wzmocnienie) - C3b dziaa jako miejsce wizania dla czynnika B, tworzy te enzym konwertaz i powoduje odkadanie wikszych iloci C3b na tej samej powierzchni. Hamowanie - C3b jest katabol izowane przez czynnik I, przy uyciu jednego z trzech wspdziaajcych czynnikw, czynnika H (z osocza) oraz CR1 lub MCP (zwizanych z powierzchni). Wybr jednej z powyszych moliwoci warunkuje natura powierzchni, do ktrych wie si C3b. Obecno wewntrzpochodnych czsteczek na wasnych powierzchniach ogranicza tworzenie enzymw konwertazy C3. Z drugiej strony, powierzchnie obce, np. bony komrek bakteryjnych, dziaaj jako strefy "chronione" dla C3b, gdy czynnik B ma w tej strefie wysze powinowactwo do C3b ni czynnik H. Tak wic odkadanie kilku czsteczek C3b na powierzchni obcej daje w rezultacie utworzenie stosunkowo stabilnej konwertazy C3 drogi alternatywnej, C3bBbP, ktra sprzyja odkadaniu wikszych iloci C3b w bliskim ssiedztwie. TWORZENIE KOMPLEKSU ATAKU BONY STANOWI KOCOWY ETAP AKTYWACJI DOPENIACZA

2. Biologiczne efekty dopeniacza Gwne funkcje korzystne ukadu C: udzia w zabijaniu drobnoustrojw efektywna eliminacja kompleksw immunologicznych wzbudzanie i wzmacnianie odpowiedzi immunologicznej. Dopeniacz moe powodowa szkody dla gospodarza w nastpujcych okolicznociach; jeli jest aktywowany na du skal, np. w posocznicy Gram (-) jeli jest aktywowany przez martwic tkanek, np. podczas zawau serca jeli jest aktywowany przez odpowied immunologiczn przeciwko tkankom gospodarza. Dopeniacz bierze udzia w zabijaniu drobnoustrojw Wzmacnianie zabijania drobnoustrojw jest osigane na kilka sposobw: przez wytwarzanie anafilatoksyn przez opsonizacj drobnoustrojw, by wzmocni fagocytoz poprzez wniknicie kompleksu ataku bony do bon komrkowych drobnoustrojw. Anafilatoksyny s silnymi induktorami zapalenia. W wyniku aktywacji C powstaj anafilatoksyny C5a i C3a. Ich rola fizjologiczna polega na rekrutacji komrek zapalnych do stref zapalenia i aktywacji ich mechanizmw efektorowych.

Podaniu do krenia C5a, lub duej wewntrznaczyniowej aktywacji C moe towarzyszy rozwj zapaci naczyniowo-sercowej i skurczu oskrzeli; stan ten przypomina anafilaksj. Dziaanie C5a - fragment C5a jest silnym aktywatorem wszystkich typw komrek linii szpikowej. Neutrofile odpowiadaj na ten bodziec chemokinez i chemotaksj. Ulegaj degranulacji i zostaje aktywowany "wybuch" oddechowy, co prowadzi do wytworzenia wolnych rodnikw tlenkowych. Wzrasta ekspresja powierzchniowa czsteczek adhezyjnych, ktra zwiksza przyleganie do rdbonka naczyniowego. Monocyty i makrofagi wykazuj podobn odpowied. Bazofile i komrki tuczne ulegaj degranulacji, uwalniaj histamin oraz inne mediatory naczynioruchowe. Konsekwencj tej aktywacji komrkowej s porednie oddziaywania na naczynia krwionone oraz na minie gadkie. Okres ptrwania C5a - jest on w kreniu niezwykle krtki. Krcy enzym odcina C-kocow arginin z C5a, tworzc fragment C5a-des-arg. Po zwizaniu receptora C5a nastpuje internalizacja ligandu, a wewntrzkomrkowy C5a ulega proteolizie do nieaktywnych peptydw. Dziaanie C3a - indukuje on sab agregacj neutrofilw i aktywacj "wybuchu" oddechowego, nie jest silnie chemotaktyczny. Zwizane C3b i C4b dziaaj jak opsoniny wzmacniajce fagocytoz. Kowalencyjne przyczenie C3b i C4b do bakterii i kompleksw immunologicznych wytwarza ligandy dla receptorw C na fagocytach. Powoduje to niszczenie oraz eliminacj bakterii i IC. Oprcz pobudzenia fagocytozy, zwizanie receptorw C na neutrofilach, monocytach i makrofagach moe take wzmacnia egzocytoz ziarnistoci zawierajcych enzymy proteolityczne oraz wytwarzanie wolnych rodnikw poprzez "wybuch" tlenowy. Niedobr dopeniacza wie si ze wzrostem liczby zakae. Dopeniacz wydaje si odgrywa niniejsz rol w obronie gospodarza przeciwko zakaeniom wirusowym, gdzie waniejsze s limfocyty T. Niedobr C nie jest zwizany ze zwikszon wraliwoci na zakaenia wirusowe. Kompleks ataku bony komrkowej odgrywa take rol w odpowiedzi zapalnej. Tradycyjny pogld gosi, e MAC zabija komrki przez tworzenie kanau i liz. Ostatnio wykazano, e komrki jdrzaste, takie jak np. komrki ukadu odpornociowego gospodarza, s stosunkowo oporne na liz przez MAC. Zakcenie dwuwarstwy bony przez wprowadzenie MAC moe pobudzi komrki ukadu odpornociowego do uwalniania i metabolizowania kwasu arachidonowego oraz do podjcia metabolizmu tlenowego i do uwalniania ziarnistoci i cytokin. Te rodzaje odpowiedzi odgrywaj istotn rol w zwikszaniu zapalenia w strefach aktywacji C. Drobnoustroje patogenne s odporne na atak zaleny od dopeniacza. Drobnoustroje s patogenne tylko dziki zdolnoci unikania, do pewnego stopnia, obrony gospodarza. Niektre bakterie kieruj odkadanie C3b i MAC do takich miejsc, gdzie nie mog by one efektywne. Pewne bakterie Gram-ujemne posiadaj dugie otoczki lipopolisacharydowe zwizane z antygenem O, ktre cho efektywnie aktywuj C, kieruj wizanie kowalencyjne C3 i przyczanie MAC daleko od bony komrki bakteryjnej, tak e opsonizacja i liza nie s moliwe. W takich przypadkach nabyta odpowied odpornociowa w formie przeciwcia bakteriobjczych moe dziaa przez kierowanie aktywacji C do miejsc na bakteriach, prowadzcych w efekcie do skutecznej opsonizacji lub lizy. Inne bakterie maj otoczki powierzchniowe oporne na opsonizacj.

Pewna liczba drobnoustrojw jest oporna na dziaanie C, dziki czsteczkom powierzchniowym, ktre nie pozwalaj na aktywacj drogi alternatywnej i wzmocnienie deponowania C3. Pewne drobnoustroje posiadaj czsteczki, ktre hamuj aktywacj dopeniacza Strategi, stosowan przez drobnoustroje celem uniknicia dziaania C, jest ekspresja regulacyjnych czsteczek hamujcych, podobnych do uywanych przez ich gospodarzy. Pewne drobnoustroje wykorzystuj ukad dopeniacza do wzmocnienia swej patogennoci. Podstawowym etapem w patogenezie zakae wirusowych jest wniknicie do komrek gospodarza. Stwierdzono, e pewne wirusy jako receptorw umoliwiajcych wejcie do komrek uywaj czsteczek ukadu C zwizanych z bon. Dopeniacz odgrywa wan dodatkow rol w indukcji odpowiedzi immunologicznej Ukad C pomaga w prezentacji antygenu komrkom prezentujcym antygen limfocytom. Np. umiejscowienie kompleksw immunologicznych w orodkach rozmnaania wzw chonnych, istotne dla tworzenia komrek pamici B, jest procesem zalenym od C. Limfocyty B i komrki prezentujce antygen (APC) maj cay zestaw receptorw C: limfocyty B posiadaj CR1 monocyty i makrofagi posiadaj CRI i CR3 komrki dendrytyczne grudek maj wszystkie trzy receptory (CRI, CR2 i CR3). Osoby z dziedzicznym niedoborem C3 maj agodne upoledzenie syntezy przeciwcia. Deficyty C2, C3 lub C4 u winek morskich znacznie upoledzaj pierwotne i wtrne odpowiedzi humoralne na niskie dawki uczuleniowe antygenw T- zalenych. Dopeniacz spenia dodatkow rol w efektywnym pobudzeniu odpowiedzi immunologicznej. Dopeniacz jest istotny w przetwarzaniu kompleksw immunologicznych. C hamuje tworzenie precypitujcych siateczek antygen-przeciwciao. Wielko siatki IC zaley od wielu czynnikw, jak: stenie czynnikw reagujcych (antygenu i przeciwciaa) powinowactwo przeciwciaa do antygenu wartociowo przeciwciaa i antygenu (wysoka wartociowo = dua siatka) Droga klasyczna C hamuje tworzenie precypitujcych IC w osoczu. W podobny sposb aktywacja drogi alternatywnej moe rozpuszcza IC, ktre ju sprecypitoway, take w tkankach. Zostaje to osignite przez kowalencyjne wprowadzenie C3 do siatek kompleksu immunologicznego. Zwizanie C3 moe rozerwa siatki IC przez zredukowanie zdolnoci przeciwciaa do wizania epitopw antygenu, ograniczajc w ten sposb moliwo tworzenia duych siatek. Aktywacja C przez IC jest zazwyczaj korzystna. Kompleksy immunologiczne zawierajce C3 s efektywnie usuwane z tkanek i z krenia przez monocyty i inne fagocyty. Bywaj okolicznoci, w ktrych tworzenie kompleksw utrzymuje si na wysokim poziomie. Aktywacja C przez IC moe wtedy okaza si szkodliwa. Dopeniacz jest wany w patogenezie pewnych chorb. Ukadowa aktywacja dopeniacza generuje due iloci anafilatoksyn. W pewnych okolicznociach konsekwencje aktywacji C in vivo s raczej szkodliwe ni korzystne. Stan wstrzsu, ktry moe wystpi w wyniku bakteriemii Gram-ujemnej, jest czciowo zwizany z C, ktry jest ukadowo aktywowany przez

endotoksyn. Powstaj due iloci C3a i C5a, co powoduje aktywacj i degranulacj neutrofilw, bazofilw i komrek tucznych. Wewntrznaczyniowa agregacja neutrofilw prowadzi do krzepnicia krwi i powstawania skrzeplin w drobnych naczyniach pucnych. W naczykach tych produkty neutrofilw mog powodowa powstanie puca wstrzsowego. Powstaje rdmiszowy obrzk puc, zaleny od uszkodzenia drobnych naczy krwiononych, wysik neutrofilw do pcherzykw pucnych i niedotlenienie ttnicze. Krenie krwi przez aparaty puco-serce lub kuprofanowe bony dializacyjne moe prowadzi do aktywacji C poza organizmem, ktrej towarzyszy przejciowa leukopenia, spowodowana, jak si uwaa, przez agregacj leukocytw w pucach. Martwica tkanek aktywuje dopeniacz. Aktywacj C i obfite odkadanie MAC moe rwnie powodowa uszkodzenie tkanek w wyniku martwicy niedokrwiennej. Aktywacja dopeniacza moe powodowa uszkodzenia tkanek w wyniku tworzenia kompleksw immunologicznych in vivo. Aktywacja C jest wan przyczyn uszkodzenia tkanek w chorobach zalenych od IC. Kompleksy takie powstaj w tkankach, np. w kbuszkach nerkowych chorych posiadajcych autoprzeciwciaa przeciwko bonie podstawnej kbuszkw, co prowadzi do tworzenia si kompleksw w kbuszkach. Krce IC mog zosta zwizane w cianach naczy krwiononych. Np. w bakteryjnym zapaleniu wsierdzia zakaona zastawka serca jest rdem IC, ktre odkadaj si w nerkach i innych oyskach mikronaczyniowych. Dopeniacz poredniczy w procesie zapalnym tych chorb na dwa gwne sposoby: Aktywowane leukocyty s przycigane do miejsc odkadania IC przez miejscowo tworzone anafilatoksyny, a nastpnie wi si do C3b i C4b kompleksw Kompleks ataku bony komrkowej (MAC) powoduje uszkodzenie bony, stymulujc w ten sposb syntez prostaglandyn z kwasu arachidonowego. WPROWADZENIE DO UKADU ODPORNOCIOWEGO: ODPORNO WRODZONA I NABYTA Rne typy odpowiedzi immunologicznej dziel si na dwa rodzaje: wrodzone (nieswoiste) i nabyte (swoiste). Istotna rnica pomidzy nimi polega na tym, e odpowied nabyta jest wysoce swoista dla danego patogenu. Ponadto odpowied wrodzona nie zmienia si po powtrnej ekspozycji na dany czynnik zakany, podczas gdy odpowied nabyta nasila si z kadym kolejnym zetkniciem si z tym patogenem; w efekcie odporno nabyta pamita czynnik zakany i moe zapobiega powodowaniu przez niego choroby.(odra i bonnica wywouj nabyt odpowied immunologiczn). Kluczowymi cechami nabytej odpornoci s zatem swoisto i pami. Odpowied immunologiczn wytwarzaj pierwotnie leukocyty, ktrych jest kilka rodzajw. KOMRKOWE MEDIATORY ODPORNOCI W odpowiedzi immunologicznej uczestnicz rne komrki oraz rne wydzielane przez nie czsteczki rozpuszczalne. Chocia leukocyty zajmuj centraln pozycje we wszystkich odpowiedziach immunologicznych uczestnicz w nich rwnie inne komrki tkankowe przez wysyanie sygnaw do limfocytw i reagowanie na cytokiny uwalniane przez limfocyty T i makrofagi. Fagocyty jednojdrzaste- dugo yjce komrki erne pochodz od komrki macierzystej szpiku kostnego a ich funkcj jest pochanianie czsteczek, z czynnikami zakanymi wcznie, neutralizowanie i niszczenie ich.

 Neutrofile wielopatowe- komrki fagocytujce nazywany neutrofilem PMN stanowi wikszo leukocytw krwi rozwijaj si z tych samych wczesnych prekursorw co monocyty i makrofagi. Wdruj do tkanek w odpowiedzi na pewne bodce s jednak komrkami krtko yjcymi ktre wchaniaj materia niszcz go i umieraj. Limfocyty: Odpowiedzialne za swoiste immunologiczne rozpoznawanie patogenw zapocztkowuj nabyte reakcje immunologiczne. Wszystkie limfocyty pochodz z komrek macierzystych szpiku kostnego, ale limfocyty T rozwijaj si w grasicy, podczas gdy limfocyty B w szpiku kostnym (u dorosych). o Komrki B - Limfocyty B s pochodzenia szpikowego. Na swojej powierzchni maj biakowe receptory, ktre s tzw. antydeterminantami dla poszczeglnych antygenw, a dokadniej - dla ich determinant antygenowych. Bardzo wane jest to, e kady limfocyt jest monospecyficzny, tzn. posiada tylko jedn antydeterminant. Limfocyty B, dojrzewajc, przechodz kilka stadiw rozwojowych. Dojrzaa forma limfocyta B, jeli nie zetknie si z antygenem, yje krtko. Jeli jednak do takiego kontaktu ju dojdzie, limfocyt ulega transformacji do komrki plazmatycznej produkujcej przeciwciaa albo staje si dugoyjcym limfocytem pamici immunologicznej B. o Komrki T- populacj ich nie jest homogenna, poniewa wchodz w jej skad odmienne czynnociowo mniejsze subpopulacje. Kada z nich ma inne czsteczki (markery) powierzchniowe (bonowe), bdce ich identyfikatorami. Najbardziej charakterystyczne z nich to biaka o symbolach CD8 i CD4. Limfocyty T posiadajce na swej powierzchni czsteczki CD4, czyli limfocyty CD4 dodatnie (CD4+), to tzw. limfocyty pomocnicze. Ich zadania s szczeglnie zrnicowane. Uwaa si, e limfocyt CD4 jest centraln komrk odpowiedzi immunologicznej. Za pomoc produkowanych przez siebie i wydzielanych aktywnych substancji, tzw. cytokin, wpywaj na rnorodne procesy immunologiczne. Midzy innymi oddziauj na limfocyty B, stymulujc ich podzia i dojrzewanie w obecnoci antygenu, na makrofagi i ich wasnoci erne, na granulocyty obojtnochonne, modulujc ich udzia w zapaleniu i fagocytozie, wreszcie na limfocyty T tworzce drug wielk subpopulacj - CD8. Wrd limfocytw CD4 s dugoyjce komrki pamici immunologicznej. Druga subpopulacja limfocytw T, limfocyty CD8 dodatnie (CD8+) s tzw. limfocytami cytotoksycznymi albo supresyjnymi. Cytotoksyczno oznacza zdolno do zabijania innych komrek po rozpoznaniu na ich powierzchni obcego antygenu. Supresja jest zjawiskiem bardziej zoonym, na ktre skadaj si takie funkcje jak: kontrola procesw autoimmunologicznych, alergicznych, tolerancji immunologicznej. Jednym sowem limfocyty supresyjne reguluj odpowied immunologiczn. Due limfocyty ziarniste- (LGL) ma zdolnoc do rozpoznawania zmian powierzchniowych jaki zachodza na komrkach nowotworowych i komrkach zakaonych przez wirusy. Niszcz te komrki docelowe, ale odmiennie ni komrki. Te stosuj raczej nieswoiste systemy rozpoznawania. Dziaanie to nazwane jest niekiedy aktywnoci komrek naturalnych zabjcw (NK). Zarwno makrofagi jak i LGL mog rwnie rozpoznawa i niszczy niektre komrki docelowe (lub patogeny) ktre zostay opaszczone swoistymi przeciwciaami. Granulocyty kwasochonne- eozyno file wyspecjalizowana grupa leukocytw maj zdolno wizania i niszczenia duych pozakomrkowych pasoytw. Wszystkie te komrki niszcz komrki docelowe przez uwolnienie w ich pobliu zawartoci swoich ziarnistoci wewntrzkomrkowych. Bazofile i komrki tuczne maja ziarnistoci zawierajce rne mediatory, ktre wywouj stan zapalny w otaczajcych tkankach. Mediatory te SA uwalniane kiedy komrki ulgaj pobudzeniu. Mog one rwnie syntetyzowa i wydziela wiele mediatorw , ktre

kontroluj rozwj reakcji immunologicznej. Komrki tuczne le we wszystkich tkankach blisko ciany naczy bazofile natomiast znajduj si w kreniu. Pytki krwi- mog uwalnia mediatory zapalenia, kiedy s aktywowane podczas trombogenezy lub przez kompleksy antygen- przeciwciao. Rozpuszczalne mediatory odpornoci: Wiele rnych czsteczek uczestniczy w rozwoju odpowiedzi immunologicznej nale do nich przeciwciaa i cytokiny produkowane przez limfocyty oraz rne inne czsteczki, ktre s normalnie obecne w surowicy. Stenie w surowicy wielu z tych biaek szybko wzrasta w czasie zakaenia i dlatego zwane s one biakami ostrej fazy. Jednym z przykadw jest biako C reaktywne CRP nazywane jak ze wzgldu na zdolno wizania biaka C pneumokw. Uatwia to ich wychwytywanie przez fagocytoz a proces ich a proces ten zwany jest jako opsonizacja. O czsteczkach takich jak przeciwciao, dopeniacz i biako C reaktywne, ktre uatwiaj fagocytoz mwi si, e dziaaj jako opsoniny. Biaka dopeniacza (komplementu)mediuj fagocytoz, kontroluj zapalenie i wspdziaaj z przeciwciaami w obronie immunologicznej. Ukad dopeniacza( C), to grupa 20 biaek surowicy, ich funkcja ,to kontrola stanu zapalnego; wspdziaaj one ze sob i z innymi skadnikami ukadu odpornociowego. (np. wiele organizmw spontanicznie aktywuje ukad C poprzez drog alternatywna, ktra jest wrodzon, niespecyficzn reakcj i powoduje opaszczenie mikroorganizmu przez C, prowadzc do jego sfagocytowania. Aktywacja C jest reakcja kocow, w ktrej kady skadnik kolejno aktywuje inny. Aktywacja kadej z drg klasycznej czy alternatywnej prowadzi do powstania peptydw . Cytokiny - s to rnorodne czsteczki, ktre Przenosza sygnay pomidzy limfocytami, fagocytami oraz innymi komrkami organizmu. Cytokina - dua grupa czsteczek przenoszcych sygnay pomidzy komrkami podczas reakcji immunologicznej. Cytokiny ,to biaka lub peptydy ,niektre maj czsteczki cukrowe(glikoproteiny). Cytokiny dziel si na kilka kategorii, cytokiny produkowane przez limfocyty, to limfokiny. Gwne grupy cytokin, to: -interferony (IFN)- wane w rozprzestrzenianiu si zakae wirusowych. Jedna grupa IFN i IFN produkowane s przez komrki zakaone przez wirusy; z kolei IFN jest uwalniana przez pewne aktywowane komrki, indukuj one stan odpornoci antywirusowej niezakaonych komrek tkankowych, produkowane we wczesnym okresie zakaenia i stanowi pierwsz lini obrony przed wikszoci wirusw. -interleukiny (IL) dua grupa leukocynin, od IL-1 do IL-18, produkowanych gwnie przez komrki T. ich funkcje SA rnorodne, wikszo z nich kieruje inne komrki do podziau i rnicowania. Kada z IL dziaa na specyficzna ograniczon grup, komrek, ktre posiadaj waciwe dla nich receptory. -czynniki stymulujce kolonie (CSF)- kieruj podziaami i rnicowaniem komrek macierzystych szpiku kostnego i prekursorw leukocytw krwi. Rwnowaga rnych CSF jest czciowo odpowiedzialna za proporcje rnych typw komrek, ktre bd produkowane. Niektre CSF promuj dalsze rnicowanie komrek poza szpikiem kostnym. -inne cytokiny- czynniki martwicy nowotworu: TNF oraz TNF i czynnik transformujcy wzrost(TGF), maja rne funkcje, ale szczegln jest mediowanie stanu zapalnego i reakcji cytotoksycznych. Przeciwciaa wi swoicie antygeny ,a nastpnie warunkuj efekty wtrne

Przeciwciaa (Ab)- immunoglobuliny(Ig), to grupa biaek surowicy, produkowana przez limfocyty B. SA one rozpuszczalna form receptorw antygenowych komrek B. wszystkie przeciwciaa maja budow podstawow ale s zrnicowane w regionie ,w ktrym wie si antygen. Podczas gdy jedna cz czsteczki przeciwciaa wie antygen, inne czci reaguj z innymi elementami ukadu odpornociowego jak fagocytozy lub jedna z czsteczek dopeniacza. Przeciwciaa wi rne skadniki ukadu odpornociowego z rozpoznanymi patogenami i ich produktami. Cz czsteczki przeciwciaa reagujca z komrkami ukadu odpornociowego, zwane s fragmentem Fc ( neutrofile, makrofagi i inne fagocyty maj na swojej powierzchni receptory Fc). Jeli przeciwciao wie si z patogenem, moe wiza si z fagocytem przez fagocyt Immunologiczne systemy efektorowe: Istniej rne immunologiczne mechanizmy efektorowe dla rnorodnych patogenw. Istnieje wiele sposobw , w jakie ukad odpornociowy moe niszczy patogeny, a kady sposb jest dostosowany do danego typu zakaenia i poszczeglnych stadiw cyklu yciowego patogenu. Te mechanizmy obronne s czsto nazywane jako systemy efektorowe: -neutralizacja- jeden z najprostszych ukadw, przeciwciaa zwalczaj pewne patogeny po prostu przez wizanie si z nimi. Na przykad przeciwciaa dla biaek otoczki zewntrznej mog zapobiega wizaniu si czsteczek wirusa z komrkami gospodarza i ich zakaeniu. -fagocytoza- aktywowanie dopeniacza lub dziaanie jako opsonina, uatwia wchonicie drog fagocytozy . fagocyty, ktre wi si z opsonizowanym mikroorganizmem wchaniaj go przez wysuwanie pseudopodiw, ktre go otaczaj. cz si one i mikroorganizm zostaje zintegrowany w fagosomie fagocyty maja kilka sposobw na postpowania z takim materiaem. Na przykad makrofagi redukuj czsteczki tlenu do formy bakteriobjczych, reaktywnych rodnikw tlenowych, ktre s wydzielane do fagosomu. Neutrofile zawieraj laktoferryn, ktra chelatuje elazo i zapobiega uzyskiwaniu przez niektre bakterie tego niezbdnego pierwiastka. Ostatecznie ziarnistoci lizosomu cz si z fagosomem wlewajc enzymy do fagolizosomu, ktre trawi jego zawarto - reakcja cytotoksyczna i apoptoza- reakcje cytotoksyczne SA systemami efektorowymi skierowanymi przeciw caym komrkom, ktre s zbyt due dla fagocytozy. Komrki docelowe mog by rozpoznawane albo przez swoiste przeciwciaa zwizane z powierzchni komrki albo przez komrki T uywajce swoiste TCR. W reakcjach cytotoksycznych atakujce komrki kieruj swoje ziarnistoci w kierunku komrki docelowej w przeciwiestwie do fagocytozy, gdzie zawarto jest kierowana do fagosomu. Ziarnistoci cytotoksycznych komrek T zawieraj czsteczki nazwane perforynami, ktre mog przebija otwory w zewntrznej bonie komrki docelowej. W podobny sposb przeciwciao zwizane jest z powierzchni komrki docelowej moe tak kierowa dopeniaczem aby wytworzy otwory w jej bonie komrkowej. Niektre komrki cytotoksyczne mog rwnie przekazywa komrce docelowej sygna dla programu samozniszczenia- proces ten nazwany jest APOPTOZ. Immunodyfuzja radialna Pozwala ona na ilociow ocen antygenw. Przeciwciao dodaje si do elu przed jego zestaleniem na szkieku. Nastpnie do wycitych w elu studzienek wprowadza si te same objtoci standardu o rnych steniach i badanych prbek. Pytki inkubuje si przez conajmniej 24 godziny. Antygen dyfunduje ze studzienek, tworzc z przeciwciaem rozpuszczalne kompleksy (w nadmiarze antygenu), kompleksy te dyfunduj dalej wic coraz to nowe przeciwciaa a do ustalenia si stanu rwnowagi, co uzewntrznia si powstaniem piercienia precypitacji. Pole krka ograniczone piercieniem, o powierzchni rwnej drugiej potdze jego rednicy, jest proporcjonalne do stenia antygenu. Wartoci nieznane oblicza si z

wyznaczonej krzywej standardowej (wykres). Cae zjawisko mona odwrci i oznaczy stenie przeciwcia uywajc elu zawierajcego antygen. 2. REAKCJA IMMUNOPRECYPITACJI PODWJNA DYFUZJA W AGAROZOWYM ELU

d) REAKCJA ANTYGEN-PRZECIWCIAO Poczenie antygen-przeciwciao Badania krystalograficzne z uyciem promieni X domeny V przeciwciaa wskazuj, e regiony nadzmienne (lub hiperzmienne) zgrupowane s na kocu ramion Fab. Poszczeglne reszty aminokwasowi w tych regionach reaguj swoicie z antygenem. Reszty tworzce zrb z reguy nie tworz pocze z antygenem. S one jednak niezbdne do tworzenia pofadowania domen V i do utrzymywania spjnoci miejsca wicego antygen. Poczenie antygenu z przeciwciaem zwizane jest z powstaniem wielu niekowalencyjnych wiza pomidzy antygenem a aminokwasami miejsca wicego antygen. Rozpatrywane indywidualnie siy wice (wizania wodorowe i elektrostatyczne, Van der Waalsa i hydrofobowe) s niewielkie w porwnaniu do wiza kowalencyjnych. Jednak dua ich liczba prowadzi w efekcie do duej energii cakowitej wizania. Jedna z pierwszych zaobserwowanych reakcji antygen-przeciwciao bya ich zdolno do precypitacji po zmieszaniu rwnowanych iloci skadnikw. Zjawisko to mona obserwowa w klasycznej reakcji precypitacji, gdzie zmieszane s w roztworze zarwno antygen jak i przeciwciao. Wykonanie tej samej reakcji w elu agarowym umoliwia rozrnienie reakcji antygenu z rnymi przeciwciaami obecnymi w surowicy odczyn podwjnej dyfuzji w elu. Niektre mieszaniny antygenw s tak zoone, e nie mona przeprowadzi ich analizy za pomoc prostej dyfuzji i precypitacji, dlatego opracowano technik immunoelektroforezy, w ktrej przed uwidocznieniem reakcji na drodze precypitacji antygeny rozdziela si w oparciu o ich adunek elektryczny. MIEJSCE WICE ANTYGEN Czsteczka antygenu umiejscawia si w rowku uformowanym przez acuch lekki i ciki przeciwciaa, zwanym miejscem wicym antygen. Aby determinanta antygenowa (epitop) i miejsce wice antygen (paratop) poczyy si, na przeciwlegych czciach antygenu i przeciwciaa musz znajdowa si odpowiednie grupy atomw, a paratop musi swym ukadem przestrzennym odpowiada epitopowi, tak e wiele wiza niekowalencyjnych moe powsta rwnoczenie. Jeli epitop i paratop s pod tym wzgldem komplementarne, energia wiza bdzie wystarczajca , by oprze si termodynamicznemu rozerwaniu poczenia. Jednak, gdy chmury elektronowe antygenu i przeciwciaa zachodz na siebie, zaczynaj odgrywa rol przestrzenne siy odpychajce. Siy te odgrywaj kluczowa rol w okrelaniu swoistoci przeciwciaa dla danego antygenu i jego zdolnoci w rozrnieniu antygenw, poniewa jakiekolwiek odchylenia od idealnej komplementarnoci przestrzennej powoduj spadek cakowitej energii wicej z powodu wzrostu si odpychajcych i spadku przycigajcych. EPITOP determinanta antygenowa, fragment antygenu, ktry czy si bezporednio z przeciwciaem MIMOTOP sekwencja peptydowa, ktra funkcjonalnie imituje epitopy konformacyjne, niekoniecznie posiadajc t sam sekwencj aminokwasow. Do analizy mimotopw i znalezienia odpowiadajcych im sekwencji antygenu stosuje si zaawansowane metody komputerowe.

PARATOP miejsce wice antygen, fragment przeciwciaa, ktry wie si bezporednio z epitopem na danym antygenie SWOISTO PRZECIWCIA: Reakcje antygen-przeciwciao mog posiada wysoki stopie swoistoci. Np. przeciwciaa przeciwko wirusom odry zwi si z tymi wirusami i dadz odporno przeciwko tej chorobie, ale nie przycz si i nie zapewni odpornoci przeciwko niespokrewnionym wirusom, takim jak polio. Swoisto surowicy odpornociowej jest rwna sumie oddziaywa wszystkich przeciwcia w tej surowicy. REAKTYWNO KRZYOWA Populacja przeciwcia moe posiada rne paratopy, kady reagujcy z innym epitopem lub nawet z rnymi czciami tego samego epitopu. Gdy jednak pewne epitopy antygenu A s rwnie obecne na antygenie B, to cz przeciwcia skierowanych przeciwko antygenowi A bdzie reagowa rwnie z antygenem B. Zjawisko to nazywamy reakcj krzyow. POWINOWACTWO: Sia wizania pomidzy antygenem i przeciwciaem znana jest jako powinowactwo przeciwciaa. Jest ono sum si przycigajcych i odpychajcych. Interakcja pomidzy miejscem wicym antygen i antygenem moe by badana termodynamicznie. Aby zmierzy powinowactwo pojedynczego paratopu, naley uy monowalentnego (jednowartociowego) antygenu lub nawet pojedynczej, izolowanej determinanty antygenowej (haptenu). Poniewa niekowalencyjne wizania pomidzy przeciwciaem i epitopem mog ulega dysocjacji, poczenie antygenu z przeciwciaem musi by odwracalne. W zwizku z tym, w odniesieniu do tej reakcji moe by zastosowane prawo oddziaywania mas, a take mona okreli sta rwnowagi K. Jest to staa powinowactwa.

ZACHANNO Poniewa kada podstawowa jednostka przeciwciaa skada si z czterech acuchw polipeptydowych i posiada dwa miejsca wice antygen, przeciwciaa w reakcji z antygenem s potencjalnie poliwalentne (wielowartociowe). Antygeny mog by monowalentne (hapteny) lub poliwalentne (mikroorganizmy). Si, z jak poliwalentne przeciwciao wie si z poliwalentnym antygenem nazywamy zachannoci (avidity), dla odrnienia od powinowactwa pojedynczej determinanty antygenowej (epitop) do pojedynczego miejsca wicego antygen (paratop). Zachanno przeciwciaa do antygenu zalena jest od powinowactw indywidualnych miejsc wicych antygen (paratop) do determinant antygenowych (epitop). Jest wiksza od sumy powinowactw, jeli obydwa miejsca wice antygen pocz si z antygenem. Dzieje si tak dlatego, e, aby nastpia dysocjacja, wszystkie wizania czce antygen z przeciwciaem musz by rozerwane jednoczenie. W warunkach fizjologicznych zachanno jest z reguy lepszym wskanikiem ni powinowactwo, gdy antygeny wystpujce naturalnie s poliwalentne (wielowartociowe) . jednak dokadny pomiar powinowactwa hapten-przeciwciao umoliwia lepsze wejrzenie w immunochemiczn natur reakcji antygenu z przeciwciaem.

PROJEKTOWANIE PRZECIWCIA Biologia molekularna przygotowaa grunt dla produkcji przeciwcia monoklonalnych (mAb) o okrelonej swoistoci, powinowactwie i izotypie. Moliwe jest produkowanie genw przeciwcia, ktre maj np. mysi domen V i ludzkie regiony C. Pozwala to immunologom na tworzenie przeciwcia o okrelonej swoistoci u myszy, a nastpnie czenie tej swoistoci z ludzkim przeciwciaem. Powstae mAb wykazuje ma antygenowo u czowieka i moe by stosowane u chorych. Wnikajc jeszcze bardziej w struktur przeciwcia, moliwe jest przeszczepianie regionw okrelajcych komplementarno (CDR) z jednego gatunku do zrbu domeny V innego gatunku. Moliwe jest nawet zmienianie pojedynczych reszt aminokwasowych w miejscu wicym antygen w celu podniesienia powinowactwa przeciwciaa.