PRZYRODA

Tematy prac kontrolnych

ramowy plan nauczania

Klasa
IV szkoy podstawowej

Warszawa 2009
1

Program ma na celu spjne zapoznanie ucznia z przyrod jako caoci.

W programie uwzgldniono treci edukacji biologicznej, geograficznej,
chemicznej i fizycznej. Uwzgldniono te wybrane elementy edukacji
ekologicznej, czytelniczej, medialnej, prozdrowotnej oraz wychowania do ycia
w spoeczestwie (wychowanie do ycia w rodzinie, wychowanie regionalne
dziedzictwo kulturowe regionu, wychowanie patriotyczne i obywatelskie).
Program realizowany jest w cyklu trzyletnim.
Program nauczania przyrody w klasie IV ma zaznajomi ucznia z podstawami
nauk przyrodniczych, zapoznaniem z rnorodnoci rodowisk przyrodniczych
jak rwnie przybliy podstawowe czynnoci yciowe czowieka.
I. Podrcznik
Maria Marko-Worowska, Feliks Szlajfe. Przyroda dla klasy czwartej.
Wydawnictwo Nowa Era
Do podrcznika doczona jest pyta CD-ROM zawierajca materiay do
samodzielnej pracy, filmy, wiczenia, gry i testy sprawdzajce. W podrczniku
znajduj si odsyacze do konkretnych treci na pycie. Pyta jest materiaem
uzupeniajcym.

Podrczniki uzupeniajce
Barbara Klimuszko, Janina Sokoowska, Maria Wilczyoska-Wooszyn.
Przyroda kl. IV. Wydawnictwo AK.
Maria Augustyniak, Micha Augustyniak. Mj wiat podrcznik do klasy
IV. Wydawnictwo M. Roak.

II. Program nauczania

1. Przyroda i jej elementy.

jak poznawa i obserwowa przyrod?
wykorzystanie przyrzdw pomocnych przy obserwacji przyrody.
co wchodzi w skad przyrody?
obserwacje przyrody i rejestrowanie wynikw zmiany pogody,
zmienno pr roku.
obserwacje rolin i zwierzt wykorzystanie prostych przyrzdw
obserwacyjnych.
2. Budowa i czynnoci yciowe organizmw.
co to oznacza istota ywa?
jak zbudowane s organizmy i jakie s pomidzy nimi zalenoci.

3. Poznajemy nasze otoczenie.

co i w jaki sposb ksztatuje krajobraz?
woda najwiksze rodowisko ycia (rne rodzaje rodowiska wodnego,
warunki ycia w wodzie).
ycie w rodowisku ldowym las, ka, pole uprawne, park miejski
rne warianty rodowiska.
plan, mapa pozwalaj orientowa si w terenie.
jak czowiek przeksztaca (niszczy ) rodowisko.
jak czowiek chroni rodowisko.
4. Czowiek i rodowisko.
dlaczego musimy je?
co powinnimy je i dlaczego?
skd mamy si? na co zuywamy zjedzony pokarm i co to jest
oddychanie.
3

co to jest ruch organizmu? szkielet i minie.

samokontrola dziaania organizmu ukad nerwowy.
mamy rodzicw, bdziemy mie dzieci kobieta, mczyzna, dziecko.
jak powstaje i rozwija si nowe ycie.
roniemy, rozwijamy si, dojrzewamy.
choroby dlaczego chorujemy, choroby zakane i te ktrymi nie moemy
si zarazi.
dlaczego trzeba przestrzega higieny?

III. Tematy prac kontrolnych

Ucze w roku szkolnym wykonuje cztery prace kontrolne, po dwie prace w
kadym semestrze. Prace bd oceniane wg nastpujcego kryterium:
100 % - 95 % celujcy
94 % - 74 % bardzo dobry
73 % - 55 % dobry
54 % - 40 % dostateczny
39 % - 31 % dopuszczajcy
poniej 30 % niedostateczny

PRACA KONTROLNA NR 1

KL.4

PRZYRODA I JEJ ELEMENTY

max. 16 punktw

Za prawidowe i cakowite wykonanie kadego zadania otrzymasz 1 punkt

1. W ktrym podpunkcie wymienione zostay elementy przyrody nieoywionej?
a) kamienie, chmury, bakterie, woda
b) powietrze, gwiazdy, grzyby, roliny
c) soce, ksiyc, woda, piasek
d) gry, zwierzta, bakterie, chmury
2. Uzupenij zdanie.
Odywianie, oddychanie, wydalanie, rozmnaanie si, wzrost to cechy
charakterystyczne
dla
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
3. Mikroskopu uywamy do obserwacji:
a) biedronki.
b) licia.
c) kory drzewa.
d) bakterii.
4. Uzasadnij, dlaczego do obserwacji bakterii uywamy mikroskopu.
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
5. Na poniszym rysunku dopisz nazwy pozostaych kierunkw.

6. Uzupenij zdanie.
Widnokrg ma zawsze ksztat
...................................................................................................................
...................................................................................................................

7. Na podstawie rysunku wpisz odpowiednie kierunki.

Bydgoszcz ley na ............................................................... od Kalisza,

natomiast Kalisz ley na ................................................................ od
Bydgoszczy.

8. Wiedzc, e: Warszawa ley na pnoc od Radomia, natomiast d na

poudniowy zachd od Warszawy, napisz nazwy tych miast przy
odpowiednich kropkach.

9. Wska prawidow kolejno pr roku w Polsce.

a) jesie, lato, zima, wiosna
b) wiosna, lato, zima, jesie
c) lato, wiosna, jesie, zima
d) wiosna, lato, jesie, zima
10. Podaj dat pocztku wiosny i jesieni.
Wiosna ................................
Jesie ....................................
11. Dokocz zdanie.
Przesilenie letnie jest to
...........................................................................................................................
6

............................................................................................................................
............................................................................................................................
12. Zaznacz strzak kierunek wiatru.

13. Uzupenij tabel.

substancja
drewno
woda
tlen
olej

stan skupienia w temperaturze pokojowej

14. Okrelenia woda, ld, para wodna napisz przy substancji w odpowiednim
stanie skupienia.
a) ciecz .................................................
b) ciao stae ...........................................
c) gaz ...........................................
15. Nazwij przemiany, w ktrych wyniku powstaje woda.

16. Uzupenij zdanie.

Do obserwacji odlegych cia niebieskich uywa si ogromnych lunet,
zwanych
...............................................................................................................

PRACA KONTROLNA NR 2

KL. 4

PRZEWODNIKI PO BLISZEJ I DALSZEJ OKOLICY max. 50 pkt.

1. Podan skal przedstaw w postaci skali liczbowej.

1 p.
2. Na mapie w skali 1 : 1000 000 odlego midzy dwoma punktami wynosi 5
cm.
Ile wynosi odlego rzeczywista midzy tymi punktami w terenie?
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
Odlego rzeczywista wynosi ...................................
2 p.
3. Narysuj poniszy prostokt w skali 1 : 2.

2 p.
4. Odczytaj zaszyfrowany tekst, wpisujc w miejsca kropek odpowiednie sowa.
Wchodzimy na
............................................. . rodkiem biegnie
............................................ . Przechodzimy przez
............................................ .
Po prawej stronie rozcigaj si
............................................. .
Dochodzimy do
............................................. .
5 p.
8

5. a) Uzupenij zdania, wpisujc w miejsca kropek sowa mae lub due.

Na planach przedstawia si .............................. obszary.
Skale na planach s .............................., np. 1 : 100, 1 : 10 000.
b) Dokocz zdanie.
Grna ramka planu, mapy wskazuje zawsze kierunek
........................................ .
4 p.
6. Zaznacz znakiem x waciwe dokoczenie zdania.
Wysoko wzgldn mierzymy:
a) od poziomu morza.
b) od szczytu wzniesienia.
c) od podna wzniesienia.
d) od wierzchoka wzniesienia.

1 p.

7. Na rysunku przedstawiono wzniesienie o dwch wierzchokach.

Podaj wysoko bezwzgldn punktu A ........................................

Oblicz wysoko wzgldn punktu B ........................................

2 p.

8. Oblicz wysoko wzgldn wzniesienia, jeli jego szczyt ma wysoko 352 m

n.p.m., a podne znajduje si na wysokoci 220 m n.p.m.
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
Wysoko wzgldna wzniesienia wynosi ........................................ .
2 p.
9. Za pomoc poziomic narysuj pagrek o stoku agodnym od wschodu i
stromym od zachodu oraz dolin.
a) pagrek

b) dolina

4 p.
10. Odczytaj wysoko bezwzgldn punktu B i napisz, jak form terenu
przedstawia ten rysunek poziomicowy.
a) Wysoko punktu B wynosi ........................................ .
b) Rysunek poziomicowy przedstawia ........................................ .

2 p.
11. Na mapie hipsometrycznej formy terenu oznaczone s barwami.
Uzupenij tabel.
Formy terenu

Wysoko n.p.m.
0300 m n.p.m.

Barwy na mapie

wyyny
brzowa
poniej poziomu morza
4 p.

10

12. Na mapie konturowej Polski wpisz nazwy wskazane poniej.

a) nazwy pastw graniczcych z Polsk: Niemcy, Biaoru,

b) nazwy krain geograficznych: Pojezierze Pomorskie, Sudety,
c) nazwy rzek: Wisa, Warta,
d) nazwy miast: d, Pozna,
e) nazw miejscowoci, w ktrej mieszkasz.

9 p.

13. Spord poniszych nazw wybierz i odpowiednio wpisz do tabeli.

paka wodna, mewy, kosodrzewina, wydmy, czapla siwa, mikoajek
nadmorski, niedwiedzie, bobry, kozice
Krajobraz grski

Krajobraz nadmorski

Krajobraz pojezierny

......................................... ......................................... .........................................

......................................... ......................................... .........................................
......................................... ......................................... .........................................
9 p.
14. Dzieci przysay listy z wakacji. Rozpoznaj, w jakich miastach przebyway.
a) Z trzydziestego pitra Paacu Kultury i Nauki podziwiaam miasto. Byam
w azienkach i Wilanowie. Pod kolumn Zygmunta spotkaam koleank.
Magda
Magda bya w ........................................ .
b) Jestem w miecie portowym. Spod fontanny Neptuna rozpoczem
wdrwk po Dugim Targu. Na Westerplatte pynem statkiem.
Daniel
11

Daniel by w ........................................ .
c) Jest tu wiele kopal i hut. Powietrze zanieczyszczone, duo dymw i
sadzy. Na ulicach spotykam grnikw w witecznych mundurach. Miasto
jest stolic regionu.
Tomek
Tomek by w ........................................ .
3 p.

12

PRACA KONTROLNA NR 3
TAJEMNICE CIAA

KL. 4
max. 35 pkt.

1. Wymienione skadniki odywcze pocz liniami z pokarmami, w ktrych one

wystpuj.
biaka
jabko
cukry
smalec
tuszcze
wdliny
witaminy
czekolada
2 p.
2. Wymienione pokarmy wpisz w odpowiednie rubryki tabeli.
maso rolinne, jaja, fasola, smalec, sonina, papryka, woowina, pomidor,
boczek, marchew
Pokarmy pochodzenia rolinnego

Pokarmy pochodzenia zwierzcego

......................................................................... .........................................................................
......................................................................... .........................................................................
......................................................................... .........................................................................
......................................................................... .........................................................................
......................................................................... .........................................................................
5 p.
3. Zaznacz znakiem x zdanie faszywe.
a) Proces wymiany gazowej zachodzi poprzez ukad oddechowy.
b) Waciwym organem wymiany gazw s puca.
c) Wdychane powietrze zawiera tylko dwutlenek wgla.
d) W oddychaniu wyrniamy dwie fazy: wdech i wydech.
1 p.
4. Oznacz liter P zdanie prawdziwe, a liter F zdanie faszywe.
a) Roliny pobieraj energi ze soca. ..........
b) Podczas biegania traci si mao energii. ..........
c) Organizm zuywa spoywany pokarm do wzrostu i rozwoju. ..........
d) Grnicy podczas swojej pracy zuywaj mao energii. ..........
2 p.
5. Przeczytaj uwanie zdania i wybierz waciwe odpowiedzi, podkrelajc TAK
albo NIE.
a) Minie s przytwierdzone do koci za pomoc wizade.
TAK NIE
b) Szkielet zbudowany jest z koci.
TAK NIE
c) Ukad miniowy tworz minie i koci.
TAK NIE
13

d) Ukad nerwowy tworz: mzg, rdze krgowy i nerwy.

TAK NIE
2 p.
6. Zaznacz znakiem x, ktre z wymienionych zaj nie sprzyja zdrowemu
trybowi ycia.
a) jazda na rowerze
b) palenie papierosw
c) spacer po parku
d) uprawianie sportu
1 p.
7. Zaznacz na schemacie puca i tchawic.

2 p.
8. Uzupenij schemat, wpisujc w odpowiednie miejsca: tlen i aktywno
fizyczna.

4 p.

14

9. Zaznacz na schemacie przeyk, jelito cienkie i odek.

3 p.
10. Uzupenij zdania.
Pierwszy etap trawienia pokarmw odbywa si w ......................
................................... .
W odku pokarm ulega rozkadowi przez ..............................
..................................... .
Niestrawione resztki pokarmu wdruj do jelita ....................................... .
3 p.
11. Znaczenie sowa wegetarianizm znajdziesz w:
a) Encyklopedii muzyki.
b) Podrczniku Przyroda dla kl. IV.
c) Encyklopedii zdrowia.
d) Odpowiedzi b) i c) s prawidowe.
1 p.
12. Wymie gwne skadniki odywcze.
a) ......................................................
b) ......................................................
c) ......................................................
d) ......................................................
2 p.
13. Podkrel te zasady, ktre odnosz si do prawidowego odywiania si.
a) Spoywanie produktw zawierajcych due iloci sztucznych barwnikw i
aromatw.
b) Dobr produktw ywnociowych.
c) Zaplanowanie kolejnych posikw.
d) Jedzenie duych iloci sodyczy.
2 p.
14. Zaznacz znakiem x zestaw, w ktrym wymieniono substancje organiczne.
a) woda, biaka, cukry
b) biaka, cukry, tuszcze
c) witaminy, sole mineralne, tuszcze
d) woda, tuszcze, witaminy
2 p.

15

15. Uzupenij zdania.

Niedobr witaminy D jest przyczyn powstawania gronej choroby, zwanej
................. .
Zajady pojawiajce si w kcikach ust to efekt braku witaminy .................. .
wiee warzywa i owoce zawieraj duo witaminy .................. .
3 p.

16

PRACA KONTROLNA NR 4

KL.4

YCIE NA ZIEMI

max. 20 pkt.

Za kad prawidowo wykonan odpowied otrzymasz 1 lub 2 punkty.

1. Podane nazwy zbiornikw wodnych wpisz do odpowiednich rubryk tabeli.
morze, rzeka, staw, jezioro, ocean.
Wody sodkie
..................................................................

Wody sone
..................................................

.................................................................. ...........................................................
.................................................................. ...........................................................
2. Wybierz i zaznacz prawidowe stwierdzenie.
a) Na Ziemi jest wicej wody sodkiej ni sonej.
b) Na Ziemi jest wicej wody sonej ni sodkiej.
c) Na Ziemi jest tyle samo wody sodkiej co wody sonej.
3. Podaj 3 przykady zwierzt yjcych w wodzie.
a) ...................................... b) ...................................... c)
......................................
4. Zaznacz na rysunku strzakami i podpisz 3 przystosowania ryby do ycia w
wodzie.

17

5. Na poniszym schemacie wpisz nazwy zaznaczonych odcinkw biegu rzeki.

6. Uzasadnij, dlaczego na ldzie wiat organizmw jest bardziej zrnicowany

ni w wodzie.
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
.............................................................................................................................
..............................................................................................................................
.............................................................................................................................
2 p.
7. Zdjcia przedstawiaj rne przykady rodowisk ldowych. Podpisz je.

.................................

.................................

.................................

8. Wybierz jedno ze rodowisk ldowych przedstawionych powyej i w 23

zdaniach opisz panujce w nim warunki.
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
.............................................................................................................................

18

9. Napisz, w ktrym z poznanych przykadw rodowiska ldowego mona

spotka przedstawione na zdjciach organizmy.

.........................

..............................

.................................

10. W lesie wyrnia si kilka warstw rolinnoci. Nazwij warstwy wskazane na

rysunku.
warstwa: ...........................................................................
rolina: .............................................................................
zwierz: ...........................................................................
..........................................................................................
..........................................................................................
warstwa: ...........................................................................
rolina: .............................................................................
zwierz: ...........................................................................
..........................................................................................
...............................................................................................................................
2 p.
11. W lesie yje wiele rolin i zwierzt. Wybierz z ramki i napisz przy
zaznaczonych na rysunku w poprzednim zadaniu warstwach lasu po 1
przykadzie wystpujcych w nich rolin i zwierzt.
wierk, papro, leszczyna, dzicio, jele, je, mech,
ddownica

12. Odpowiedz na pytanie.

Dlaczego pod jod nigdy nie znajdziesz caej szyszki?
............................................................................................................................
............................................................................................................................

19

13. Jak powinnimy zachowywa si w lesie? Podaj 3 zasady waciwego

zachowania.
a)
............................................................................................................................
b)
............................................................................................................................
c)
............................................................................................................................
14. Podczas spaceru w lesie zauwaye poar. Zaznacz numer telefonu, pod
ktry zadzwonisz, aby zawiadomi Stra Poarn.
998

999

997

15. Ponumeruj od 1 do 3 kolejne etapy powstawania gleby.

osiedlanie si drobnych organizmw
wietrzenie ska
wnikanie szcztkw organicznych w gb skay
16. Wrd niej wymienionych rolin rosncych na polu podkrel chwasty.
owies, chaber, pszenica, ziemniaki, mak polny
17. Zaznacz poprawny acuch pokarmowy.
a) mysz zboe myszow
b) zboe mysz myszow
c) myszow zboe mysz
18. Na pewnym polu uprawnym organizmy utworzyy nastpujcy acuch
pokarmowy:
ziemniak stonka ziemniaczana baant
Napisz, jakie byyby skutki, gdyby na tym polu zabrako baantw.
............................................................................................................................
............................................................................................................................
................................................................................................................................

20