g.dym- zajmuje si procesami ksztatujcymi litosfere, g.hist zajmuje si histori planety od powstania, paleontologia - nauka o mikro organizm.

. Geochemia nauka o procesach chem mineralogia nauka o mineraach. Mineray powstaj w sposb naturalny. Bez ingerencji czowieka petrografia nauka o skaach g. Regionalna - budowa i historia fragmentu skorupy ziemskiej g. Surowcowa (zoowa) poszukiwanie z, okrelanie zasobw, obliczanie zasobw, okrelanie warunkw ekspl. G. Inynierska zajmuje si waciwociami ska pod ktem dalszego ich wykorzystania hydrogeologia - z. Si pochodzeniem wd podziemnych, obliczaniem zasobw, migracj zanieczyszcze g. rodowiskowa geolog. Aspekty ochrony rodowiska aktualizm geologiczny-> uniformitaryzm procesy fizycznie i chem dziaajce na skorup ziemsk kiedy byy takie same jak dzisiejsze i wywoyway te same skutki. Teoria katastrof - w dziejach ziemi wielokrotnie nastpoway okresy wymierania wszystkich organizmw ywych po ktrych wystpowa nowy akt stworzenia powstanie ziemi ok. 4.5-4.6 mln lat temu (powstaa ziemia). W Wyniku koncentracji materii staej i gazowej. Pocztkowo nie byo hydrosfery a atmosfer tworzy y cikie gazy. Hydrosfera powsta po ochodzeniu planety. Pierwsze skay osadowe powstay ok. 4 mld lat temu. Geoida - brya ktrej powierzchnia jest prostopada do pionu wyznaczonego przez si cikoci, Geoida powstaaby gdyby poziom swobodnej powierzchni mrz przeduy pod ldami. Inklinacja jest to kt zawarty miedzy wektorami namagnesowania, a paszczyzn poziom, jej wielko wzrasta wraz z szerokoci geograf. Deklinacja - kt zawarty poziom skadow wektora namagnesowania, a poudnikiem geograf. Magnetosfera obszar zasiegu ziemskiego pola magnetycznego atmosfera - powoka gazowa otaczajca ziemi, bez ktrej ycie byoby niemoliwe. Stan term. Ziemii: stopien geoterm.- odp. Liczbie metrow, o ktra naley przesun si w glab ziemii aby temp. Wzrosla o 1st. Gradient geoterm.-okr. Wzrost temp. w st.C przypadajacy na 1m glebokosci Izostazja - pionowe ruchy skorupy ziemskiej utrzymujce unoszc powyej paszcza skorup w rwnowadze grawitacyjnej.teoria pratta skorup ziemsk mona przedstawi jako zesp blokw spoczywajcych na wsplnej podstawie, znajdujcej si na staej gbokoci Bloki te maj rn wysoko, ale jednakow mas, Im blok wyszy tym r gsto mniejsza. Teoria airyego skorupa ziemska zbudowana jest z blokw o podobnej r gstoci ale o rnej gruboci. Im grubszy jest blok tym gbiej jest zanurzony w podou. Krzywa hipsograficzna - wykres linowy w ukadzie wsprzdnych prostoktnych ilustrujcych struktur wysokociow i gbokociow dowolnego obszaru. Gry najwysze pitro od 8882 do 1000m 8%powierzchni bloki kontynentalne pitro od 1000 do -200m p.p.m 27% pow. Stoki kontynentalne pitro od -200 do 3000m 8 % dna gbokich oceanw od -3000 do -6000 m 55% pow. rowy oceaniczne od -6000 do -11034m 2% pow. metody okrelania wzg. Wieku ska : paleontologiczne, litologiczne, diastroficzne, geofizyczne okrelenie wzgl wieku ska polega na ustaleniu ich nastpstwa wiekowego i kolejnoci wiekowej bez podania wieku w jednostkach czasu biostratygrafia dzia stratygrafii zajmujcy si ustalaniem nastpstwa wiekowego ska skorupy ziemskiej na podstawie skamieniaoci fosylizacja proces diagenezy resztek organicznych w wyniku ktrego powstaj skamieniaoci skamieniaoci przewodnie skam tych rodzajw i gatunkw zwierzt lub rolin, ktre yy w krtkim odcinku dziejw ziemi np. trylobity, koralowce, amonity, jeowce substytucja zachodzi wtedy gdy w wyniku krenia roztworw w skaach pierwotna substancja mineralna jest zastpowana wtrnym mineraem. Przemianych chem zachodzce w skamieniaociach skrzemienie, zwapnienie, pirytyzacja, dolomityzacja, zwglanie (roliny, motyle w ywicy)rodzaje skamieniaoci orygina, czsti twarde(niezmienione), czci twarde zmienione, odciski, ordki, odlewy, lady dziaalnoci litostatygrafia dziedzina statygrafi, zajmuje si porzdkowaniem ska skorupy ziemi na podstawie ich gwnych cech litologicznych i ich zmiennoci. Zasada superpozycji (nadlego) warstwa leca wyej musi by modsza ni leca niej. Bezwzgldny wiek ska podanie ile lat upyno od powstania danej skay METODY: izotopowe, magnetometryczne, chem i biologiczne, sedymentacyjne procesy geologiczne. - endogeniczne( magnetyzm, siastorfizm-ruchy tektoniczne-trzsienia ziemi, metamorfizm) plutonizm zjawiska zachodzce w gbi skorupy ziemskiej, ktre prowadz do powstania ska magmowych gbinowych intruzje zgodne yy pokadowe, niezgodne dajki, yy kominowe.

Wulkanizm wydobywanie si lawy na powierzchni ziemi i jej zastyganie, Skay wulkaniczne (wylewne) produkty dziaalnoci wulkanicznej GAZOWE dymy, para wodna, tlenki wgla, siarki, siarkowodr STAE popioy, piaski , lapille, bomby wulkaniczne CIEKE lawa. Wulkany dzielimy na : LAWOWE tarczowe i kopuowe EKSPLOZYWNE- mat piroklastyczny PRZEJCIOWE (mieszane), tzw stratowulkany lawa i mat piroklastyczny diastrofizm wszelki procesy powodujce ruchy litosfery,,,RUCHY TEKTONICZNE- ruchy poziome, pionowe, grotwrcze, trzsienia ziemi.transgresja okres wkraczania morza na ld, regresja wycofywanie si morza z ldu. Kat trzsie ziemi niegbokie do 60km, porednie 60 do 300km, gbokie >300km------tektoniczne, zapadowe , wulkaniczne, indukowane dziaalnoci czowieka procesy egzogeniczne :denudacja - wietrzenie, erozja, powierzchniowe ruchy masowe, SEDYMENTACJA : proces gromadzenia (akumulacji) produktw wietrzenia i erozji w cisle okrelonym rodowisku.wietrzenie caoksztat zmian jakim podlegaj skay i ich skadniki wystawione na dziaanie atmosfery, hydrosfery i biosfery. Dzielimy na : fizyczne<mechaniczne>- skay ulegaj kruszeniu i rozpadowi ale bez zmiany ich skadu chem. CHEMICZNE rozkad ska w wyniku ktrego nastpuje zmiana ich skadu chem. CZYNNIKI wietrzenie fizycznego : nasonecznienie<insolacja>, dziaanie mrozu<zamrz>, mechaniczne oddziaywanie organizmw eksfoliacja uszczenie ska- prowadzi do rozpadu skay czyli dezintegracji blokowej . wietrzenie chem : rozpuszczanie, utlenianie, uwodnienie, redukcja, karbonatyzacja, kaolinityzacja odporono minimalnej na wietrzenie 1kalcyt, 2dolomit, 3skaleniowce, 4pirokseny amfibole, 5plagioklazy, 6ortoklaz, 7biotyt, 8kwarc muskowit, 9apatyt magnetyt, 10granety-cyrkon- rutyl podzia produktw wietrzenia: zwietrzelina, rumosz skalny, piangi, aluwia, mineray ilaste, lateryty, boksyty, terra Rossa rodzaje erozji erozja rzeczna, morska, lodowcowa, eoliczna- wywoana dzialnociwiatru. Akumulacja rzeczna ALUWIA- to osady powstajce w procesie akumulacji na skutek dziaalnoci wd pyncych. TERASY RZECZNE to paskie zwyke lekko nachylone obszar wzdu doliny, podcite stromo od strony rzeki. Podzia erozji morskiej PYWY wywowane przyciganiem soca i ksiyca, FALOWANIE efekt wiatrw, PRDY MORSKIE to efekt wiatrw i w fizycznych ziemi abrazja kruszenie, cieranie: rozdrabnianie mat skalnego klif - platforma akumulacyjna- nasyp zbudowany z materiau naniesionego przez fale podzia osadw morskich- terygeniczne powstae przez opadanie na dno czstek mineralnych przyniesionych do morza z obszarw ldowych ORGANICZNE utworzone ze szcztkw organicznych, CHEM powstaj w wyniku wytrcania si rnych zwizkw chem POCHODZENIA WULKANICZNEGO powstae w wyniku erupcji podmorskich wulkanw lub w wyniku osadzania si popiow wulkanicznych w czasie erupcji wulkanw ldowych, osady fliszowe powstaj w wyniku tworzenia prdw zawiesinowych powstaych na stoku kontynentalnym erozja lodowcowa polega na mechanicznym obieniu podoa przez pyncy ld, pole firnowe, obszar w ktrym gromadzi si nieg, przeksztacajcy si z czasem w ld lodowcowy jzor lodowca - to wyduona, dolna cz lodowca gdzie przewaa proces ablacji czoo lodowca ...,,,,,,,,,,,,,,,,...podzia lodowcw GRSKIE maj pole firnowe rozwinite u podstawy wysokich szczytw ponad granic wiecznego niegu KONTYNENTALNE tj. ldolody, zajmuj wielkie obszary, nie maj dobrze wyodrbnionego jzora lecz promienicie .............egzargacja lodowcowa : DETRAKCJA wyrywanie fragmenty ska z podoa ABRAZJA LODOWCOWA cieranie ska podoa przez przesuwajcy si lodowiec podzia erozyjnej dziaalnoci lodowcw- RYSY LODOWCOWE, BARACE- pagrkowate wyniosoci podoa, wygadzone i porysowane OBY LODOWCOWE wygadzone i zaokrglone dolmy CYRKI LODOWCOWE nieckowate zagbienia w ksztacie nisz na obszarze firnowym JEZIORA CYRKOWE, FIORDY to dugie i wskie zatoki o stromych zboczach wcinajce si gboko w skalisty ld, wyobione przez jzory lodowcowe morena boczna powstaje w rezultacie osypywania si na brzegi cyrku i jzora lodowca produktw wietrzenia ska, morena czoowa, to rodzaj moreny powstaej u czoa jzora na wskutek wytapiania si z lodu zawartego w nim materiau skalnego morena denna warstwa rnej wielkoci osadw na powierzchni terenu pozostaa po cakowitym wycofaniu si lodowca osady fiuwloglacyjne SANDRY to stoki napywowe zbudowane z mat piaszczysto wirowego OZY to dugie way piaszczyste usypane w korytach rzek pyncych pod lodowcem, KEMY pagrki o nierwnej powierzchni zbudowane z piaskw i wirw utworzone w otwartych szczelinach lodowca powierzchniowe ruchy masowe przemieszczanie si mas skalnych pod wpywem siy cikoci : osiadanie, spezanie, staczanie, osuwanie, spywanie, obrywanie denudacja to proces przem si produktw wietrzenia, erozji i ruchw masowych z wyszych obszarw w nisze PODZIA DENUDACJI : normalna na obszarach z erozj denn, pustynna , glacjalna rodzaje wd z uwagi na pochodzenie infiltracyjne, konsendacyjne, juwenilne, reliktowe rodzaje wd z uwagi na warunki wystepowania PRZYPOWIERZCHNIOWE blisko powierzchni ziemi, GRUNTOWE w I warstwie wodononej WGBNE przykryte sabo lub nieprzepuszczalny mi skaami GBINOWE g pod pow ziemi.