Stanowisko Rzdu wobec senackiego projektu ustawy o zmianie ustawy o Instytucie Pamici Narodowej Komisji cigania Zbrodni przeciwko

o Narodowi Polskiemu (druk nr 321)

Senacki projekt ustawy zakada dostosowanie systemu prawa do wyroku Trybunau Konstytucyjnego z dnia 20 padziernika 2010 r. (sygn. akt P 37/09), stwierdzajcego, e art. 32 ust. 4-6 i 8 (aktualnie art. 32 ust. 3-5 i 7) ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamici Narodowej Komisji cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu (Dz. U. z 2007 r. Nr 63, poz. 424, z pn. zm.) jest niezgodny z Konstytucj RP. W tym celu w art. 1 projektu proponuje si nowelizacj art. 32 powyszej ustawy, polegajc na uchyleniu ust. 3-5 i 7 tego artykuu, tj. przepisw regulujcych postpowanie sdowoadministracyjne w przedmiocie skargi na odmow udostpnienia przez Instytut Pamici Narodowej do wgldu dokumentw znajdujcych si w zasobach Instytutu. Zgodnie z obecnie obowizujcym art. 32 ust. 3 ustawy o Instytucie Pamici Narodowej Komisji cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, zwanej dalej ustaw o IPN, sd administracyjny rozpoznaje skarg na posiedzeniu niejawnym, przy czym nie stosuje si art. 106 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postpowaniu przed sdami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r., poz. 270), ustanawiajcym prawo stron do zgaszania da i wnioskw oraz skadania wyjanie (ust. 4 ww. artykuu). Wyrok wydany na posiedzeniu niejawnym uzasadnia si tylko w przypadku uwzgldnienia skargi. Odpis wyroku z uzasadnieniem dorcza si tylko Prezesowi Instytutu Pamici. Skarcemu dorcza si odpis wyroku (art. 32 ust. 5 ustawy o IPN). Po wydaniu wyroku sd

administracyjny niezwocznie zwraca do Instytutu Pamici akta postpowania (art. 32 ust. 6 ustawy o IPN). Projektowan regulacj naley oceni jako zasadn, gdy realizuje ona tre przedmiotowego wyroku Trybunau Konstytucyjnego, w ktrym Trybuna podzieli pogld Naczelnego Sdu Administracyjnego wyraony w pytaniu prawnym, e jeeli aden z dokumentw czy zbiorw danych nie ma charakteru tajnego (art. 39 ustawy o IPN) i moe by udostpniany innym osobom ni wnioskodawca zainteresowany wgldem do kopii dokumentw go dotyczcych, celem wykonania przez te osoby zada, o ktrych mowa w art. 36 ust. 1 pkt 1-3 ustawy o IPN, to trudno jest wskaza, jaka warto lub jakie dobra maj by chronione poprzez ograniczenie jawnoci postpowania lub jawnego rozpoznania sprawy. Trybuna Konstytucyjny nie znalaz zatem uzasadnienia dla funkcjonowania w porzdku prawnym regulacji ograniczajcej prawo do rozpoznania sprawy w postpowaniu jawnym, tym bardziej, e ograniczenie to byo nieproporcjonalne w stosunku do wartoci, jakie maj by chronione. Ponadto Trybuna Konstytucyjny zwrci uwag na to, i jednym z elementw prawa do sdu i sprawiedliwoci proceduralnej wyznaczajcej granice swobody regulacyjnej prawodawcy jest uprawnienie strony do bycia wysuchanym i przedstawienia swojego stanowiska. Uprawnienie to rozciga si na skuteczno ochrony praw w postpowaniu sdowym i pozwala na utrzymanie zasady kontradyktoryjnoci. W postpowaniu sdowoadministracyjnym prowadzonym w zwizku z sdow kontrol decyzji wydanych przez Prezesa IPN prawo do bycia wysuchanym majce swoje zakotwiczenie w art. 106 2 p.p.s.a., na mocy przepisu szczeglnego, jakim jest art. 32 ust. 5 (obecnie art. 32 ust. 4) ustawy o IPN, zostao ograniczone. Trybuna Konstytucyjny stwierdzi rwnie, e ograniczenie zawarte w art. 32 ust. 6 (aktualnie art. 32 ust. 5) ustawy o IPN, przyznajce prawo do uzasadnienia wyroku tylko jednej stronie postpowania

sdowoadministracyjnego,

nie

speniao

kryteriw

pozwalajcych

na

stwierdzenie, e rwno broni w postpowaniu sdowym zostaa zachowana. Naley jedynie zauway, e w uzasadnieniu do projektu wskazano, i projektowana ustawa powoduje skutki finansowe dla budetu pastwa wynikajce z koniecznoci sporzdzenia lub wydrukowania dodatkowego egzemplarza uzasadnienia dla strony. Tymczasem zgodnie z danymi zawartymi w Informacji o dziaalnoci Instytutu Pamici Narodowej Komisji cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w okresie 1 stycznia 2011 r. 31 grudnia 2011 r. wpyno 27 odwoa od decyzji o odmowie uwzgldnienia wniosku w zakresie udostpnienia dokumentw (art. 31 ustawy o IPN) Tabela 31. Dziaalno Sekcji Analiz i Sprawozda. Std te z uwagi na niewielk liczb spraw, ktre zostan skierowane do sdw administracyjnych niezasadne jest stwierdzenie, e senacki projekt ustawy wywoa skutki finansowe dla budetu pastwa wynikajce z koniecznoci wydrukowania dodatkowego egzemplarza uzasadnienia dla strony. Konkludujc, Rada Ministrw pozytywnie opiniuje przedmiotowy projekt ustawy i opowiada si za skierowaniem go do dalszych prac legislacyjnych, gdy stanowi on dostosowanie porzdku prawnego do powoanego wyej wyroku Trybunau Konstytucyjnego z dnia 20 padziernika 2010 r.