ROZDZIA 1 CZTERY ZASADNICZE NIEPOROZUMIENIA DOTYCZCE FUNKCJI PIENIDZA

17 CZTERY ZASADNICZE NIEPOROZUMIENIA DOTYCZCE FUNKCJI PIENIDZA Dzie w dzie prawie kady czowiek na naszej planecie posuguje si pienidzmi. Mimo to bardzo niewielu ludzi rozumie dokadnie istot funkcjonowania pienidza, jak i sposobu, w jaki wpywa on bezporednio lub porednio na ich ycie. Przyjrzyjmy si wic bliej temu, czym pienidz jest i co dziaoby si gdyby go nie byo. Na pocztek dobra wiadomo: Pienidz jest jednym z najgenialniejszych wynalazkw ludzkoci, jako e ogromnie uatwia on wymian dbr i usug, a tym samym pozwala przezwyciy ograniczenia wynikajce z bezporedniej wymiany tyche dbr i usug w spoeczestwie o ustalonym podziale pracy. Gdyby wic, szanowny Czytelniku, y na przykad w wiosce, w ktrej istniaby tylko handel wymienny i yjc tam wytwarza dziea sztuki, ktre mogyby zainteresowa jedynie waciciela zakadu pogrzebowego, to byby w stanie za nie naby jedynie trumny, a wic zostaby w krtkim czasie zmuszony do porzucenia swojego artystycznego rzemiosa lub do wyjazdu. Tak wic pienidz stwarza moliwo specjalizacji, a tym samym stanowi podstaw rozwoju wszelkiej cywilizacji. Dlaczego wic mamy problem z pienidzem? Oto za wiadomo: pienidz nie tylko wspomaga wymian dbr i usug, lecz w rwnie znacznym stopniu potrafi j utrudnia, gdy przetrzymywany jest w rkach tych, ktrzy maj go wicej ni potrzebuj, Powstaje w ten sposb rodzaj prywatnej bariery celnej, zmuszajcej tych, ktrzy posiadaj mniej pienidzy ni potrzebuj do pacenia odstpnego tym, ktrzy maj ich wicej ni wynikaoby z ich potrzeb. Czy jest to uczciwy interes? W adnym wypadku. De facto, jak wyka to w dalszej czci wywodu, w wikszoci krajw demokratycznych obecny system pieniny mgby zosta uznany za niekonstytucyjny.

Zanim przejd do szczegw chc zaznaczy, e bdnych poj dotyczcych pienidza jest prawdopodobnie wicej ni tylko cztery. Nasze wyobraenia o pienidzu dosy dokadnie odzwierciedlaj nasz sposb postrzegania wiata i s tak rnorodne jak rnorodni s ludzie zamieszkujcy nasz planet. Jednak, owe wybrane tutaj cztery mylne wyobraenia o pienidzu s najczstsz przeszkod na drodze do tego, by zrozumie dlaczego obecny system monetarny wymaga zmiany i jakich potrzebujemy mechanizmw aby go zastpi. Jestemy skonni sdzi, e istnieje tylko jeden rodzaj wzrostu, ten mianowicie, ktrego dowiadczamy sami na sobie. Tymczasem istniej jeszcze inne jego rodzaje, mniej nam znane. Podstawowe typy wzorcw wzrostu
NIEPOROZUMIENIE NR 1: JEST TYLKO JEDEN RODZAJ WZROSTU

18

Pienidz wolny od inflacji i odsetek

A. Krzywa wzrostu jakociowego B. Krzywa wzrostu mechanicznego (linearnego) C. Krzywa wzrostu wykadniczego Rysunek 1.

Na Rys. 1 Krzywa A pokazuje w formie uproszczonej sposb, w jaki przebiega wzrost w przyrodzie, czyli prawo, ktremu posuszny jest nasz ludzki organizm, jak i organizmy wszystkich rolin i zwierzt. Roniemy stosunkowo szybko we wczesnych fazach naszego ycia, pniej coraz wolniej, a do momentu ustania wzrostu fizycznego po ukoczeniu 21.-ego roku ycia. Poczwszy od tego momentu, podlegamy zmianom jakociowym w miejsce ilociowych, tote okrelam t krzyw jako krzyw wzrostu jakociowego. Krzywa B przedstawia wzrost mechaniczny, czy te inaczej linearny, oznaczajcy, e na przykad wiksza ilo uytych maszyn produkuje wicej dbr, wiksza ilo wgla wytwarza wicej energii, itd. Krzywa C przedstawia model wzrostu wykadniczego. Stanowi ona jakby dokadne przeciwiestwo Krzywej A w pocztkowej fazie ronie ona bardzo powoli, potem stopniowo coraz szybciej, by w kocu wznosi si niemal pionowo. W wiecie fizycznym wzrost tego rodzaju wystpuje zazwyczaj tam, gdzie mamy do czynienia z postpujc chorob lub mierci. Na przykad rak rozwija si wedug wykadniczego wzorca wzrostu. Najpierw rozwija si powoli, stale jednak przyspieszajc i kiedy wreszcie choroba zostaje odkryta, osigna ju faz rozwoju (wzrostu), w ktrej najczciej nie mona jej ju powstrzyma. Wzrost wykadniczy w sferze fizycznej koczy si zwykle mierci biologiczn ywiciela oraz organizmu od niego zalenego. Dlatego te niezrozumienie istoty tego rodzaju wzrostu to najbardziej brzemienne w skutki spord wszystkich naszych bdnych wyobrae na temat funkcji pienidza. Poprzez narastajce procenty czyli odsetki oraz odsetki od tyche odsetek (czyli tzw. odsetki skadane) majtki pienine ulegaj podwojeniu (zwielokrotnieniu) w regularnych odstpach czasu, tj. funkcjonuj zgodnie z zasad wzrostu wykadniczego, a to tumaczy z kolei, dlaczego zarwno w przeszoci jak i obecnie popadalimy i wci po-

Rozdzia 1. Cztery zasadnicze nieporozumienia dotyczce funkcji pienidza

19

padamy w regularnych odstpach czasu w trudnoci i kryzysy, bdce nastpstwem obowizujcego systemu monetarnego. Faktycznie wic odsetek zachowuje si i rozwija jak rak w organizmie naszych spoeczestw. Rys. 2 pokazuje okresy czasu potrzebne do tego, by ulokowane pienidze ulegy podwojeniu dziki narastajcym odsetkom. I tak przy oprocentowaniu wynoszcym 3% potrzebujemy 30 lat na to, by ilo pienidzy ulega podwojeniu poprzez narastajce procenty i procenty od iloci tyche procentw - przy stopie oprocentowania wynoszcej 5% okres ten wynosi 18 lat, przy 12% tylko 6 lat. Nawet przy oprocentowaniu wynoszcym tylko 1% odsetki skadane daj krzyw wzrostu wykadniczego, dla ktrej okres potrzebny do podwojenia nominalnej wartoci pocztkowej pienidzy wynosi okoo 70 lat. Stay wzrost krzywych

20

Pienidz wolny od inflacji i odsetek

Rysunek 2.

1) W treci ksiki umieszczono odsyacze do literatury, ktr publikujemy na stronie 125 - przyp. red.

Poprzez pryzmat naszego wasnego rozwoju fizycznego dane nam jest pozna tylko ten jeden rodzaj wzrostu, ktry istnieje w przyrodzie i ktry ustaje z chwil osignicia optymalnej wielkoci (Krzywa A). Dlatego te wikszoci ludzi trudno jest poj, co naprawd oznacza wzrost wykadniczy w sferze materialnej. Mamy po prostu inne biologiczne dowiadczenie mwice nam, na czym polega wzrost. Tak wic musimy dopiero nauczy si wiadomie rozumie pojcie wzrostu wykadniczego. Trudno w jego rozumieniu pozwala uzmysowi znana historia cesarza perskiego, ktry zachwycony nowowynalezion gr w szachy gotw by speni kade yczenie twrcy. Tene bystry matematyk postanowi przykadnie ukara pyszakowatego i skpego wadc. Poprosi wic, by ten pooy jedno ziarnko zboa na pierwszym kwadracie pola szachowego a potem podwaja t ilo ziarna na kadym kolejnym kwadracie szachownicy. Cesarz, pocztkowo zadowolony z takiej skromnoci wynalazcy, musia wkrtce stwierdzi, e w caym jego krlestwie nie bdzie do zboa na spenienie tego skromnego yczenia. Przy pomocy komputera mona obliczy potrzebn ilo zboa: w 1985 roku odpowiadaaby ona 440 wiatowym zbiorom1. Niemoliwo racji bytu dla staego wzrostu dokonujcego si wg wzoru funkcji wykadniczej uwydatnia nam rwnie wyranie nastpujca analogia: gdyby kto w roku narodzenia Chrystusa zainwestowa (ulokowa w banku) jednego tylko feniga na 4%, to w roku 1750 mgby za kupi kul zota o wadze kuli ziemskiej. W 1990 roku uzyskaby za swoje pienidze rwnowarto 980 takich kul. Przy odsetku wynoszcym 5% monaby t kul kupi ju w 1403 roku, za w roku 1990 sia nabywcza zainwestowanych tak pienidzy odpowiadaaby 2200 miliardom zotych kul o wadze rwnej ciarowi kuli ziemskiej2. Przykad ten ukazuje rnic wartoci, jak powoduje narastajcy cigle odsetek (choby 1-procentowy) w cigu duszego

Rozdzia 1. Cztery zasadnicze nieporozumienia dotyczce funkcji pienidza

21

22

okresu czasu. Udawadnia nam on wic, e cige i dugoterminowe spacanie odsetek i procentw od tyche odsetek jest jak mona tego matematycznie dowie rzecz niewykonaln. A wic konieczno ekonomiczna i niemoliwo w rozumieniu matematycznym stoj we wzajemnej sprzecznoci, ktrej rozwiza nie sposb. To, w jaki sposb mechanizm ten prowadzi do akumulacji kapitau w rkach coraz mniejszej liczby ludzi (a tym samym doprowadza w przeszoci do niezliczonych zatargw, wojen i rewolucji) postaram si wyjani w podrozdziale pt. Nieporozumienie nr 3. W dobie dzisiejszej mechanizm odsetkowy (procentw od ulokowanych w banku pienidzy) stanowi gwn przyczyn patalogicznego przymusu wzrostu gospodarczego wraz z jego wszystkimi opakanymi nastpstwami, ktrych uoglnion postaci jest powszechna degradacja rodowiska naturalnego. Rozwizanie problemw spowodowanych wzrostem iloci pienidza wskutek cigego narastania odsetek zgodnie z wzorcem funkcji wykadniczej musiaoby polega na stworzeniu systemu monetarnego opartego na wzorze funkcji wzrostu jakociowego, a wic Krzywej A. A to wymagaoby zastpienia odsetek innym mechanizmem, ktry zapewniaby utrzymanie pienidzy w obiegu. Wice si z tym przewartociowania przedstawiam w Rozdziale 2 niniejszej ksiki. Kolejny powd trudnoci w zrozumieniu sposobu funkcjonowania mechanizmu odsetkowego w ramach naszego systemu pieninego ley w tym, i mechanizm ten jest czciowo ukryty. Wikszo ludzi sadzi wic, e paci odsetki tylko wwczas, gdy zaciga poyczk bankow oraz e wystarczy unika poyczania pienidzy, by nie musie paci odsetek. Rys. 3 wykazuje nam, e rzecz ma si jednak inaczej, gdy w kadej cenie kwocie, ktr pacimy, zawarte s ju odsetki. Udzia procentowy odsetek w
NIEPOROZUMIENIE NR 2: ODSETKI PACIMY TYLKO WTEDY, GDY ZACIGAMY POYCZK PIENIN

Pienidz wolny od inflacji i odsetek

Rozdzia 1. Cztery zasadnicze nieporozumienia dotyczce funkcji pienidza

23

24

Przykady udziaw odsetek w normalnych cenach i opatach

1. Opaty za wywz mieci Na przykadzie Akwizgranu (Aachen), 1983 A. Amortyzacja, koszty stae, koszty pracy i inne 88% B. Koszt odsetek od kapitau 12% Opata za pojemnik 110 litrowy: 194 DM
2. Koszty wody pitnej Na przykadzie dostaw wody w pnocnych Niemczech, 1981 A. Koszty energii B. Koszty utrzymania zakadu C. Kost uzdatniania wody D. Koszty stae i koszty pracy E. Amortyzacja F. Koszt odsetek od kapitau Cena za m szec.: 136 DM 3. Koszt korzystania z systemu kanalizacji miejskiej Na przykadzie Akwizgranu, 1983 A. Koszty stae B. Koszty pracy C. Amortyzacja D. Koszt odsetek od kapitau Cena za m szec.: 1,87 DM 4. Koszt czynszu w budownictwie komunalnym Obliczenia Federalnego Biura Statystycznego, 1979 A. Ryzyko oraz zysk B. Koszty biece i administracyjne C. Koszty utrzymania budynku D. Amortyzacja E. Koszt odsetek od kapitau Czynsz za m kw.: 13,40 DM

cenach dbr i usug, ktre nabywamy i z ktrych korzystamy, jest rny, zalenie od wysokoci wkadu kapitaowego. Oto kilka przykadw z dziedziny usug komunalnych dla objanienia tego zrnicowania. Udzia kosztw odsetkowych (a wic kapitaowych)w opatach za wywz mieci wynosi mniej ni 12%. W tym konkretnym przypadku udzia odsetek jest stosunkowo niski, gdy na wysoko cen za te usugi w decydujcym stopniu wpywaj jedynie koszty pac robotniczych. Lecz sprawa wyglda ju inaczej w przypadku ceny wody pitnej lub cen za wywz fekaliw, w ktrych to cenach udzia kosztw odsetkowych wynosi odpowiednio a 38 i 47%. Tene udzia w wysokoci opat czynszowych obowizujcych w sektorze tzw. budownictwa socjalnego siga nawet 77%. Tak wic rednio spacamy 30 50% kosztw kapitaowych, czyli odsetek w cenach dbr i usug potrzebnych w codziennym yciu. Gdybymy zatem potrafili zlikwidowa zjawisko odsetek i zastpi jakim innym, lepszym i skutecznym mechanizmem pozwalajcym utrzyma obieg pienidza, wwczas teoretycznie wikszo z nas staaby si o poow bogatsza lub te musiaaby pracowa najwyej przez dwie trzecie obecnego czasu pracy po to, by utrzyma swj aktualny standard ycia.
NIEPOROZUMIENIE NR 3: OBECNY SYSTEM MONETARNY SUY WSZYSTKIM W TYM SAMYM STOPNIU

Pienidz wolny od inflacji i odsetek

Rysunek 3.

Trzecie bdne wyobraenie na temat naszego systemu pieninego monaby sformuowa nastpujco: poniewa kady musi spaca odsetki od zacignitych poyczek bankowych, za ktre naby potrzebne mu dobra lub usugi, oraz poniewa kady otrzymuje odsetki, gdy oszczdza pienidze lokujc je w banku, wobec tego wszystkim nam wiedzie si rwnie dobrze (lub rwnie le) przy istniejcym obecnie systemie pieninym. I to te nie jest prawd. W gruncie rzeczy jest ogromna rnica pomidzy tymi, ktrzy w systemie tym cign profity, a tymi, ktrzy za wady tego systemu pac.

Rozdzia 1. Cztery zasadnicze nieporozumienia dotyczce funkcji pienidza

25

W podziale na dziesi grup gospodarstw domowych (2,5 mln w kadej grupie) Odsetki zapacone lub uzyskane = 270 mld DM (1982) (= transfer odsetek pomidzy funduszami prywatnymi) Oprocentowanie kredytu = 5,5%

Porwnanie odsetek zapaconych i uzyskanych

Odsetki : *zapacone *uzyskane Bilans

2.3 4.1 5.9 6.5 7.6 9.1 10.5 13.5 16.3 32.3 0.5 0.7 1.1 1.5 2.3 3.2 5.5 8.8 18.0 66.5 -1.8 -3.4 -4.8 -5.0 -5.3 -5.9 -5.0 -4.7 +1.7 +34.2

Wszystkie wartoci w tysicach DM na gospodarstwo domowe rocznie

Rysunek 4.

Rys. 4 przedstawia porwnanie (zestawienie) spat odsetkowych z dochodami z odsetek w odniesieniu do 10 jednakowych pod wzgldem liczebnoci a zrnicowanych dochodowo grup spoecznych w RFN. Widoczne jest tu, e pierwsze 80% spoeczestwa spaca wicej pienidzy w formie odsetek ni ich otrzymuje; dalsze 10% otrzymuje ich nieco wicej ni zmuszone jest spaca, a ostatnie 10% otrzymuje o poow wicej odsetek ni ich spaca. Rnica ta stanowi, dokadnie rzecz biorc, t cz pienidzy, ktr traci owe 80% spoeczestwa. To najprociej obrazowo tumaczy by moe najwaniejszy mechanizm, ktry bogatszych czyni cigle i nieustannie bogatszymi, a biednych stale zubaa. Jeeli dokadnie przyjrzymy si grnej, 10-procentowej czci spoeczestwa niemieckiego pod ktem jej dochodw czerpanych z odsetek, stwierdzimy, i znowu zachodzi tu zjawisko wzrostu wykadniczego. Dla ostatniego, najwyej na tej skali plasujcego si 1% spoeczestwa, supek wyznaczajcy w tej funkcji dochody z odsetek musiaby by dziesiciokrotnie wyszy, a dla ostatniego 0,1% ponad stukrotnie wyszy. Tak wic z odsetkami jako mechanizmem zabezpieczajcym obieg pienidza w naszym obecnym systemie monetarnym otrzymujemy w efekcie ukryt redystrybucj pienidza opart nie na efektach pracy, lecz wynikajc z faktu, e kady jest w stanie zakci funkcjonowanie wolnego rynku (tj. wymian towarw i usug) a tym samym caej gospodarki powstrzymujc obieg rodka wymiany i bdc na dodatek nagradzanym za spowodowanie tego zakcenia. W ten sposb o ironio pienidz jest nieustannie przemieszczany przez tych, ktrzy maj go mniej ni potrzebuj w stron tych, ktrzy maj o wiele wicej pienidzy ni wymagaoby tego zaspokojenie ich potrzeb. Tak wic mamy oto do czynienia z inn, lecz daleko bardziej wyrafinowan i efektywniejsz form wyzysku od tej, ktr prbowa pokona Marks. Bez wtpienia mia on racj, gdy wskazy-

26

Pienidz wolny od inflacji i odsetek

wa na sfer produkcyjn jako rdo wartoci dodanej. Jest to w dosownym rozumieniu jedyna sfera, w ktrej w ogle mona w y t w o r z y , a wic i wytworzy w i c e j , czyli ow warto dodan. Jednak rozdzia wartoci dodanej w coraz wikszym stopniu dokonuje si w sferze cyrkulacji, obiegu pienidza i towarw; coraz czciej wrcz wycznie w sferze monetarnej. Obecnie, u schyku dugiej fazy wzrostu gospodarczego i uwolnienia pienidza od parytetu zota (koniecznoci pokrycia w zocie) jest to widoczne o wiele wyraniej ni za czasw Marksa. Schykowo tej fazy rozwojowej zaznacza si tym, e coraz wiksze iloci pienidzy koncentrowane s w rkach coraz mniejszej liczby jednostek lub firm. Od 1980 roku oglnowiatowy zysk ze spekulacji pieninych wzrs ponad dwukrotnie. W samym Nowym Jorku codzienna wymiana jednych walut na drugie wzrosa w okresie od 1980 do 1986 roku z 18 miliardw dolarw do 50 miliardw3. Wedug szacunkw Banku wiatowego transakcje finansowe osigaj dzisiaj w skali oglnowiatowej mniej wicej 15 20-krotno tego, co faktycznie wynika z regu handlu wiatowego, czyli prostej wymiany towarw4. Mechanizm powstawania odsetku i w dalszej kolejnoci odsetku od tego odsetku nie tylko stanowi si napdow patologicznego wzrostu gospodarczego i iloci pienidza, lecz rwnie pracuje, jak wykaza Dieter Suhr, przeciwko konstytucyjnym prawom jednostek w wikszoci krajw. Jeeli bowiem konstytucja gwarantuje poszczeglnym obywatelom jednakowy dostp do korzystania z wszystkich usug wiadczonych przez rzd danego kraju a system monetarny mona za tak usug uzna to nielegalnym jest stan, gdy w ramach tego systemu 10% spoeczestwa nieustannie czerpie wiksze zyski z tej usugi ni za ni paci i dzieje si to na dodatek kosztem pozostaych 80% spoeczestwa, ktre stosownie do powyszego otrzymuje z tej usugi mniej ni za ni pac.

Rozdzia 1. Cztery zasadnicze nieporozumienia dotyczce funkcji pienidza

27

28

Mogoby wic wyglda na to, e zmiana obecnego systemu monetarnego suyaby tylko owym poszkodowanym 80% spoeczestwa, a wic tym, ktrzy obecnie pac znacznie ponad warto swojego otrzymywanego faktycznie udziau w zyskach pyncych z narastania odsetek. A jednak jak sprbuj udowodni w Rozdziale 3 kady bez wyjtku czonek spoeczestwa odniesie korzy z proponowanego rozwizania; na dusz met nawet ci, ktrzy czerpi profity z tego chorego systemu, jaki mamy obecnie. Rozwj rnych wskanikw gospodarczych

Pienidz wolny od inflacji i odsetek

rdo: Helmut Creutz, na podstawie Raportw Banku Federalnego, etc. Rysunek 5.

Rozdzia 1. Cztery zasadnicze nieporozumienia dotyczce funkcji pienidza

Czwarte z kolei bdne zaoenie dotyczy roli inflacji w naszym systemie gospodarczym. Dla wikszoci ludzi inflacja wydaje si by czym wrcz naturalnym, poniewa nie ma na wiecie kraju kapitalistycznego o gospodarce wolnorynkowej, w ktrej nie wystpowaaby inflacja. Rys. 5 ilustrujcy rozwj rnych wskanikw wzrostu gospodarczego w RFN, pozwala dostrzec pewien czynnik pozostajcy w cisym zwizku z inflacj. Podczas gdy wpywy pastwa federalnego, produkt narodowy brutto jak i wynagrodzenia i pace wzrosy w okresie od 1968 do 1982 roku mniej wicej trzykrotnie (o 300%), to obcienia pastwa z tytuu narosych odsetek urosy w tym samym czasie ponad jedenastokrotnie (o 1160%). Wyranie zaznacza si wic nastpujca tendencja: dugi i odsetki od nich rosn w gospodarkach narodowych szybciej ni dochody, co wczeniej czy pniej musi prowadzi do zapaci nawet w spoeczestwach krajw wysoko uprzemysowionych. Jeeli dziecko, ktre pomidzy pierwszym a dziesitym rokiem ycia ronie trzykrotnie miaoby stopy, ktre w tym samym okresie urosy jedenastokrotnie, kady uznaby to za oznak choroby. Problem jednak w tym, e tylko bardzo niewielka cz ludzi dostrzega symptomy choroby tkwice w obowizujcym systemie monetarnym, a jeszcze mniej ludzi potrafi znale antidotum na t chorob. Dotychczas bowiem nikt nie by w stanie stworzy zdrowego i przy tym trwaego systemu monetarnego. Inflacja dziaa w rzeczywistoci jak druga, dodatkowa forma opodatkowania, suca rzdom krajw jako rodek zaradczy do pokonania najgroniejszych skutkw rosncych zadue. Staje si wic std ewidentne, e tzw. niezbdna inflacja musi by tym wiksza, im wiksza jest luka dzielca dochd narodowy i dugi. Rzdy krajw mog zredukowa swoje zaduenie przez wydanie bankom emisyjnym zezwolenia na dodruk pienidzy. Rys. 6

NIEPOROZUMIENIE NR 4: INFLACJA JEST INTEGRALN CZCI KADEGO SYSTEMU MONETARNEGO

29

ilustruje spadek wartoci marki niemieckiej (DM) w okresie od 1950 do 1985 roku. Dewaluacja ta najdotkliwiej trafia w ludzi, ktrzy nie mogli swojego majtku ulokowa w odpornych na inflacj posiadociach ziemskich czy te innych inwestycjach tak, jak moga to uczyni owa niewielka grupa spoeczestwa o najwyszych dochodach. Historyk ekonomii, John L. King, dopatruje si cisego zwizku pomidzy inflacj a spatami odsetek z amerykaskiego balonu kredytowego. W licie z dnia 8 stycznia 1988 roku napisa do mnie: Dotychczas wystarczajco wiele napisaem na temat mechanizmu odsetka jako najwyszej przyczyny wzrostu cen, gdy jest on przecie ukryty w cenie kadego towaru, jaki kupujemy; jednak myl ta, chocia prawdziwa, dotd nie znalaza prawdziwej akceptacji. Dziewi miliardw dolarw USA dugw wewntrznych tego kraju daje przy 10%-owym odsetku 900 milionw dolarw, ktre spacane s rosncymi cenami na towary i usugi, co dokadnie odpowiada 4%-owemu wzrostowi cen, okrelanemu przez ekspertw jako inflacja. Ja zawsze uwaaem zjawisko odsetka (prostego i tzw. skadanego) za niewidzialn maszyn destrukcji, ktra wanie w dobie dzisiejszej szczeglnie wydajnie pracuje. Musimy prbowa uwolni si od tego bezsensownego finansowego optania. Z powodu inflacji, jedna marka warta jest tylko 28 fenigw

30

Pienidz wolny od inflacji i odsetek

* Jakie s przyczyny tego chronicznego oszustwa? * Kto zyskuje, a kto traci? * Dlaczego nie mamy stabilnego pienidza?
Rysunek 6.

Rozdzia 1. Cztery zasadnicze nieporozumienia dotyczce funkcji pienidza

Na przestrzeni ostatnich 33 lat prywatne i publiczne dugi wzrosy w USA o 1000%, z czego najwiksza cz przypada na budety domowe osb prywatnych. Uyto wszystkich rodkw rzdowych, by wzrost ten nadal pobudza, s to wic: gwarancje przy rozdziale oprocentowania, subwencjonowanie rat hipotecznych, wymg niskich udziaw wasnego kapitau przy zakupie domw i dbr konsumpcyjnych, uproszczone warunki udzielania kredytw, redukcje podatkowe, stworzenie rynkw wtrnych, ubezpieczenia spat itp. Wytumaczeniem tej polityki pastwowej jest to, jedynie w ten sposb mona byo konsekwencje systemu podatkowego uczyni dla znacznej czci spoeczestwa znoniejszymi. Poprzez spowodowanie szybkiego wzrostu gospodarczego, nadajcego w lad za wzrostem pienidza wedug funkcji wykadniczej, spoeczne skutki dziaania tego systemu pozostaj jaki czas niezauwaone. Lecz ten diabelski krg zaczyna si coraz szybciej obraca, zataczajc coraz wiksze koo. I tak inflacja to wiksza nierwno spoeczna i coraz groniejsze i powszechniejsze zniszczenie naszego naturalnego rodowiska. Wiele argumentw przemawia wic za tym, by ten niszczycielski finansowy mechanizm odsetka zastpi innym zabezpieczeniem obiegu pienidza. Odsetki nie musz zawsze i w kadych okolicznociach stanowi jedynej przyczyny powstawania inflacji. Uszczuplenia zasobw surowcw naturalnych (jak np. w okresie kryzysu naftowego), nadmierne wydatki na zbrojenie lub wojna (jak w krajach Bliskiego Wschodu) mog naturalnie w rwnej mierze powodowa tendencje inflacjogenne. Jednake w normalnych warunkach i przy rozsdnej polityce monetarnej bankw emisyjnych istotny powd powstawania cigej inflacji zostaby przez likwidacj mechanizmu odsetkowego jako zabezpieczenia obiegu pienidza opanowany. tum. z niemieckiego Anna Stasiak

31