Czy spoeczestwo ryzyka w odniesieniu do wspczesnoci jest adekwatne?

Mamy drug dekad 22. wieku. yjemy w czasach ogromnego postpu technologicznocywilizacyjnego. Kadego dnia wci odczuwamy lub syszymy o skutkach ogromnego kryzysu gospodarczego najwikszych rynkw wiata. yjemy w cigym pdzie, stresie a take braku poczuciu bezpieczestwa. Czy jestemy czonkami spoeczestwie ryzyka? Ot doylimy absurdalnych czasw w ktrych ryzyko stao tak nieodzownym elementem obecnej rzeczywistoci jak spoywanie pokarmu. Wielu z nas skupiajc si na codziennym yciu nie zdaje sobie sprawy jak wielkim ryzykantami byli jego rodzice wydajc potomstwo na ten byskawicznie zmieniajcy si wiat. Nie ma od tego ani wyjtkw ani ucieczki. Dzisiaj nawet ludzie bogaci nie mog czu si bezpiecznie.

Na pocztek spjrzmy na zagroenie ataku terrorystycznego. Przykady zamachw z 11 wrzenia, Madrytu czy Londynu same nasuwaj si na myl. Doskonale udowadniaj na jak skal moe dziaa wspczesny terroryzm i jak trudno si przed nim skutecznie obroni nawet przez pastwa wysoko rozwinite. A zatem wychodzc na ulic z dziewczyn czy jada metrem na uczelni zwaszcza w bardziej zaludnionych miejscach lub podczas kadego wikszego eventu nie moemy mie pewnoci czy obok nas nie nastpi eksplozja adunku wybuchowego. Pod koniec lipca w Londynie rozpoczn si igrzyska olimpijskie. Szacuje si e podczas tego wielkiego wydarzenia sportowego przez stolic olimpijsk przewin si nawet 4 miliony osb. Wielka Brytania jako najwikszy zwolennik amerykaskiej inwazji na Irak i Afganistan ma uzasadnione podstawy by spodziewa si kolejnych prb aktw terrorystycznych. W celu zapewnienia bezpieczestwa wyda okoo miliard funtw. Czy suma ta wystarczy by kupi poczucie bezpieczestwa? By moe tak, ale poczucie nie ma nic wsplnego z rzeczywistoci. Jak due ryzyko podejmie te 4 miliony entuzjastw sportu moe odda przykad nie dawno wniesionego bez jakichkolwiek problemw na teren parku olimpijskiego sztucznego adunku wybuchowego w ramach prowokacji dziennikarskiej. Myl e przed zamachowcami-samobjcami nie ma i nigdy nie bdzie skutecznych moliwoci obrony. Std raczej zamiast stawia pytanie czy organizatorzy s gotowi na organizacj olimpiady naley raczej spyta czy organizacje terrorystyczne bd za wszelk cen chciay kolejny raz pokaza wiatu e nie warto z nimi zadziera. A o gotowoci organizatorw na ewentualny zamach moemy si przekona tylko i wycznie jeli jego prba zostanie podjta i udaremniona, jeli prba nie nastpi nie ma dowodu by twierdzi e ktokolwiek by bezpieczny. Przy poruszaniu tematu adunkw wybuchowych trudno nie nawiza do rosncej liczby pastw posiadajcych bro jdrow. Trudno czu si spokojnym gdy na wiecie znajduje si teoretycznie nawet ponad 20 tysicy gowic jdrowych gotowych do uycia. Mimo oficjalnego zaprzestania wycigu zbroje wiat z niepokojem przyglda si takim pastwom jak Iran, ktry posiada cakowit zdolno produkcji broni nuklearnej a take rakiety zdolne do przenoszenia gowic obejmujce zasigiem cay Izrael a take wszystkie amerykaskie bazy wojskowe na bliskim wschodzie. Nikt nie wie do jakich granic moe posun si to pastwo. Trudno przewidzie skutki uycia takiej broni przez jakkolwiek ze stron konfliktw na wiecie. Takie posunicie mogoby by punktem zapalnym wojny jdrowej o ogromnym zasigu midzynarodowym. Oczywicie ciko kojarzy zagroenie ze strony technologi jdrowej jedynie z konfliktem zbrojnym lub aktem terrorystycznym. Wiadomo e mowa tu o nie dawnych wydarzeniach w Japonii i wybuchach reaktorw jdrowych. Wydarze tak jednoznacznych e pod ich wpywem rzd Niemiec podj decyzj o cakowitej rezygnacji z energii jdrowej poprzez wygaszenie elektrowni jdrowych do roku 2022. Tym samym spoeczno

niemiecka protestuje przeciwko polskim planom budowy elektrowni jdrowej. Nie sdz by Polacy mieli wiele do stracenia. Jak bardzo jedna elektrownia moe zwikszy zagroenie skutkami katastrofy jdrowej w pastwie w ktrego ssiedztwie od kilkunastu lat funkcjonuje kilkanacie reaktorw jdrowych a ich liczba na pewno si zwikszy. Wydaje si e jestemy zmuszeni y w otoczeniu najbardziej niebezpiecznej obecnie technologi pozyskiwania energii elektrycznej. Jeli Niemcy przekonali si o zbyt duym niebezpieczestwie wykorzystywania reaktorw jdrowych to zrobili to o wiele za pno by powstrzyma Europ od jej jdrowych planw gospodarczych. Na ograniczenie si do zielonej energii sta tylko najbogatsze pastwa. Jeeli mwimy o elektrowniach jdrowych to nie zapominajmy e mogyby one sta si alternatyw dla elektrowni cieplnych, zasilanych wglem, produkujcych do atmosfery ogromne iloci CO2 jak zreszt ca oglnowiatowa cywilizacyjno-gospodarcza ekspansja ludzkoci ingerujca w rodowisku na kadym kroku. Jak kady wie ekspansj t uwaa si za elementarn przyczyn zwikszania si efektu cieplarnianego a take nagych oraz coraz bardziej niespodziewanych zmian klimatu. Skutkuj one coraz czciej wystpujcymi huraganami, tajfunami, powodziami i innym zaburzeniami pogody. Ich ofiarami staj si ludzie na caym wiecie. I moe ich by tylko wicej. Ciko gospodarce polskiej przechodzi na przyjazn rodowisku energi skoro olbrzymie potgi gospodarcze ktre produkuj nieporwnywalnie wiksze iloci zanieczyszcze nawet nie myl o podjciu jakichkolwiek krokw. Musimy si wic pogodzi a najlepiej przystosowa do coraz bardziej niesprzyjajcego klimatu wywoanego degradacj rodowiska naturalnego. Zapytani o objawy spoeczestwa ryzyka, wielu osobom zapewne na pewno na myl przyjdzie ogromny postp technologiczny. Jest to tak ogromny temat e ciko go dokadnie przeanalizowa. Gdziekolwiek idziemy, cokolwiek robimy w zasadzie wszdzie moe zdarzy si jaki wypadek. Kto powie zawsze tak byo, ludzie zawsze ginli. Tak ale dawniej nie byo powszechnego dostpu do broni. W obecnych czasach w Polsce bez wikszych problemw kady kto skoczy 18 lat moe zdoby bro paln. Nie mona tu nie wspomnie o powszechnym dostpie do broni np. w wikszoci stanw w USA. Temat powszechnego dostpu do broni palnej od zawsze wzbudza wielkie kontrowersje. Po takich masakrach jak w Columbine High School 1999 r. czy nie dawnej rzezi na wyspie Utya gdy w biay dzie jeden czowiek zabi 77 niewinnych osb chyba nikt w adnym miejscu na wiecie nie moe czu si stuprocentowo bezpieczny. Zwaszcza ta ostatnia tragedia uwiadamia e tak, jak zawsze na wiecie znajdzie si jaki szaleniec, tak zawsze takie akty bd mogy mie miejsce. Zreszt teraz nawet na internecie mona znale filmy instruktaowe jak krok po kroku zbudowa ma bomb domowej roboty z materiaw powszechnie dostpnych. Mwic o postpie kolejny raz zszedem na temat broni. Ciko tu zapomnie o ogromnej iloci osb gincych jako ofiary wypadkw drogowych. Jak podaj statystyki ONZ rocznie na drogach ginie ok. 1.2 mln osb (co 30 sekund jeden czowiek), a 30-50 mln odnosi obraenia. Nie sposb nie podkreli tutaj e sami jestemy obywatelami pastwa ktre moe si pochwali najwiksz miertelnoci w wypadkach drogowych w caej obecnej UE. Obecna rzeczywisto stwarza prawie kademu ktry znajdzie prac w kraju lub zagranic moliwo zakupu wasnego samochodu. Rozwj technologiczny pozwala nam obecnie przemieszcza si z ogromn prdkoci. Niestety zawsze znajd si ludzie nie potraficy zda sobie spraw z tego, e z wielk moc wie si rwnie wielka odpowiedzialno. Inne rodki publicznej komunikacji przynajmniej w takich krajach jak nasz rwnie nie gwarantuj bezpieczestwa. Jeli takie pastwo jak Polska nie potrafi 96 osobom najwaniejszym w pastwie zapewni elementarnego bezpieczestwa podczas podry to kto ma czu si bezpiecznie? Polska kolej znajduje si w tragicznym stanie. A wypadki w pracy przy maszynach, przy ogromnych projektach budowlanych,

w kopalniach? W kadej wikszej firmie w ktrej wiksze zagroenie pracownikw skutkuje wikszym urobkiem za pewne ten drugi zawsze bdzie nadkadany nad bezpieczestwo warunkw pracy. Nikt dzisiaj nie ma czasu przejmowa si pojedynczo gincymi ludmi, chyba e jest si politykiem ktry nie mgby marzy o poparciu wyborcw bez zajcia odpowiedniego stanowiska na wie o krzywdzie ludzkiej. Oczywicie mwic o spoeczestwie ryzyka nie mona pojcia tego spaszcza do znaczenia zbiorowoci cechujcej si duym ryzykiem doznania uszczerbku na zdrowiu. Moe nawet przede wszystkim spoeczestwo ryzyka to zbiorowo pozbawiona elementarnego poczucia bezpieczestwa jakie powinno zapewnia tak pastwo, jak kada wsplnota ludzka. W jego granicach powinny mieci si bezpieczestwo finansowe, mona by powiedzie bezpieczestwo jutra, bezpieczestwo przyszoci. Kady czowiek od maego edukujcy si, pniej ciko pracujcy chciaby doczeka gwarancji spokojnej staroci. Choby tej niewielkiej czci ycia ktra mu pozostaa, godnie przeywajc swoje ostatnie lata. Niestety w takich pastwach jak Polska na kadym poziomie wymienionego acucha znajduje si wiele wtpliwoci. Kady zastanawia si czy idc na studia ktre nie s tani inwestycj osignie po ich zakoczeniu zdolno do znalezienia ju nie mwi dobrze patnej, ale jakiejkolwiek pracy w zawodzie. Nie moe by tak by studenci wrcz zmuszani byli uczszcza na dwa kierunki, czsto zupenie nie powizane, by zwikszy swoj atrakcyjno na rynkach pracy. A jeli j posiadamy? W obecnych systemach gospodarczych, w cigle utrzymujcym si na wysokim poziomie, o ile nie wzrastajcym poziomie bezrobocia nikt nie moe by pewny jak dugo utrzyma stanowisko. Sami waciciele firm czsto zmagajcy si z niestabilnym rynkiem, zmuszani s do ogromnych ci budetowo-personalnych by jako przetrwa. A co z emerytur? Oczywicie to pytanie dotyczy tylko osb ktre maj jej zamiar doy tj. 67 lat (przypominam e statystycznie w 2008 r. dugo ycia mczyzn w Polsce wynosia 71,3 roku). Nawet jeli nie wydaje mi si by obecny system emerytalny po zmniejszeniu skadek do OFE mg w jakichkolwiek sposb zapewni bezpieczn staro. Jak niby mamy nie czu si spoeczestwem ryzyka skoro nikt nie moe by pewny nawet kilku kolejnych dni? Najwyszy czas na poruszenie tematu zasady dziaania obecnych rynkw gospodarczych. Ot jak ju wczeniej wspominaem obecnie nawet potni inwestorzy nie mog czu si bezpiecznie. Rynek rzdzony przez agencje ratingowe i stojcych za nimi bankierw, spekulantw sterujcych ogromnymi bakami finansowymi, doradzajcych rzdom nieudolnych politykw, bezkarnie osigajcych wielkie korzyci na takich kryzysach jak ostatni cigncy si od 2007 r. nie przynosi adnych nadziei na bezpieczne prowadzenie nawet dobrze prosperujcych firm. Nawet ludzie bogaci im wicej dobra wytworz tym w kadej chwili wicej mog straci. A ludzie przecitni? Ceny id tylko w jedn stron a wynagrodzenia za prac w najlepszym wypadku stoj w miejscu. Nikt nie ma prawa czu si bezpiecznym. Kadego dnia naley podejmowa nieustajca walk o przetrwanie, zapewnienie sobie lepszej przyszoci ktrej by moe kiedy doczekamy. Przyszo nam y w czasach nieograniczonych moliwoci. Jednake czasach jednoczenie bardzo trudnych. Cho mamy w perspektywie lata wojen wiatowych, godu i biedy wci obecnemu wiatowi wiele brakuje. W spoeczestwie uwaajcym si za nowoczesne nadal losy czowieka zale gwnie od miejsca urodzenia. Oczywicie kada epoka cechowaa si swoimi tak zaletami jak i wadami. My te kadego dnia musimy paci odpowiedni cen za moliwo uczestnictwa w obecnym, nowoczesnym spoeczestwie, jednoznacznie spoeczestwie ludzi (nawet w duej mierze yjcych z) ryzyka. B.J