Dezyderat nr 1 Komisji do Spraw Kontroli Pastwowej do Ministra Gospodarki oraz Ministra rodowiska w sprawie podjcia przez Ministra Gospodarki

oraz Ministra rodowiska dziaa majcych na celu dokonanie zmian przepisw dotyczcych zasad tworzenia i gromadzenia rodkw funduszu likwidacji zakadu grniczego uchwalony na posiedzeniu w dniu 29 lutego 2012 r. Komisja do Spraw Kontroli Pastwowej na posiedzeniu w dniu 16 lutego 2012 r. rozpatrzya informacj Najwyszej Izby Kontroli o wynikach kontroli tworzenia funduszy likwidacji kopal i zakadw grniczych oraz gospodarowania ich rodkami przez spki grnictwa wgla kamiennego Najwysza Izba Kontroli - pomimo, e pozytywnie ocenia gromadzenie i sposb wykorzystania przez spki grnictwa wgla kamiennego rodkw przeznaczonych na likwidacj kopal i zakadw grniczych stwierdzia rwnie nieprawidowoci w zakresie: zawyania odpisw na fundusz likwidacji zakadu grniczego, co skutkowao zanieniem odprowadzanego podatku dochodowego od osb prawnych; lokowania rodkw funduszy z naruszeniem obowizujcych przepisw prawa; przypadkw nieterminowego odprowadzania rodkw na rachunki funduszy. Brak waciwych powiza prawnych pomidzy przepisami ustaw: z dnia 4 lutego 1994 r. Prawo geologiczne i grnicze (Dz.U. z 2005 r. Nr 228, poz. 1947 ze zm.), z dnia 29 wrzenia 1994 r. o rachunkowoci (Dz.U. z 2009 r. Nr 152, poz. 1223 ze zm.), z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osb prawnych (Dz.U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654 ze zm.) - skutkowa powanymi utrudnieniami w zakresie prawidowego naliczania odpisw na fundusz likwidacji zakadu grniczego (FLZG). W efekcie wszystkie skontrolowane spki (za wyjtkiem Poudniowego Koncernu Wglowego SA) zawyay wielko odpisw na fundusz i zaniay podstaw opodatkowania podatkiem dochodowym od osb prawnych. W ocenie NIK, uszczuplenia dochodw Skarbu Pastwa z tego tytuu w okresie objtym kontrol szacowa mona na okoo 2 miliony zotych. Obowizujce od 2000 r. w grnictwie wgla kamiennego regulacje prawne, nakadajce na przedsibiorcw obowizek gromadzenia na odrbnych rachunkach bankowych rodkw na przysz likwidacj zakadw grniczych i kopal, nie przyniosy zamierzonych efektw, a wprowadzajce je przepisy poprzez swoj nieprecyzyjno, stwarzay problemy interpretacyjne, ktre miay wpyw na prawidowe ustalanie zobowiza podatkowych przedsibiorcw grniczych. Przepisy te, ograniczajc w pewnym zakresie swobod gospodarowania przez przedsibiorcw wasnym majtkiem i obniajc ich pynno finansow, nie gwarantoway jednoczenie realizacji podstawowego celu, jakim jest zapewnienie rodkw na likwidacj zakadw grniczych w przyszoci. Znaczny wpyw na ten stan miay zaoenia metodologiczne, ktre legy u podstaw wprowadzenia tych przepisw, nakazujce tworzenie funduszu likwidacji kopal (FLK) i funduszu likwidacji zakadu grniczego (FLZG) w oparciu o odpisy tworzone na bazie amortyzacji. Zaoe tych nie zmieniono w przyjtej przez Sejm dnia 9 czerwca 2011 r. nowej ustawie Prawo geologiczne i grnicze, ktra wesza w ycie 1 stycznia 2012 r. Wskazuje to na potrzeb poszukiwania innych rozwiza, ktre skutecznie zagwarantuj, e przedsibiorcy grniczy po zakoczeniu eksploatacji zakadu grniczego bd w stanie sfinansowa koszty zwizane ze skutkami prowadzonej w nim eksploatacji. Dodatkowym zagroeniem dla realizacji celu okrelonego w art. 26 c ustawy z dnia 4

2 lutego 1994 r. Prawo geologiczne i grnicze, tj. zagwarantowania rodkw na likwidacj zakadw grniczych w przyszoci, jest w przypadku grnictwa wgla kamiennego obowizujcy od 1 stycznia 2008 r. art. 11 ustawy z dnia 7 wrzenia 2007 r. o funkcjonowaniu grnictwa wgla kamiennego w latach 2008-2015, zgodnie z ktrym rodki funduszu mog by wydatkowane na biec likwidacj obiektw, urzdze lub wyrobisk grniczych pod warunkiem, e roboty te przewidziane zostay w planie ruchu zakadu grniczego. Wskutek realizacji tego przepisu, rodki funduszu mog by wykorzystywane w sposb odmienny od pierwotnie przyjtego celu utworzenia funduszu na kocow likwidacj zakadu grniczego. W zwizku z tym, Komisja do Spraw Kontroli Pastwowej na podstawie wnioskw z wynikw kontroli NIK, uwaa za wskazane podjcie przez Ministra Gospodarki oraz Ministra rodowiska dziaa majcych na celu dokonanie zmian przepisw dotyczcych: zasad tworzenia i gromadzenia rodkw funduszu likwidacji zakadu grniczego (FLZG), w oparciu o procentow stawk obliczonej w danym roku obrotowym amortyzacji rodkw trwaych zakadu grniczego; Obowizujce aktualnie przepisy nakazujce tworzenie FLZG w oparciu o odpisy ustalane na bazie amortyzacji rodkw trwaych zakadu grniczego nie gwarantuj realizacji celu utworzenia tego funduszu z uwagi na fakt, e nie ma bezporedniej zalenoci pomidzy wielkoci amortyzacji, a przyszymi kosztami likwidacji zakadu grniczego, a wraz z upywem czasu i coraz bliszym terminem likwidacji dochodzi do cakowitego zamortyzowania czci rodkw trwaych co pomniejsza kwot amortyzacji, a tym samym wielko odpisu na fundusz likwidacji. Potwierdzaj to ustalenia kontroli, z ktrych jednoznacznie wynika, i przez 10 lat funkcjonowania obecnych rozwiza prawnych adna z kontrolowanych Spek nie zgromadzia na funduszu danego zakadu grniczego kwoty wystarczajcej na jego likwidacj, za Spki, ktre zgromadziy najwicej rodkw finansowych (np. Kompania Wglowa SA 15 zakadw grniczych i Jastrzbska Spka Wglowa SA 6 zakadw grniczych) mog wprawdzie zlikwidowa po jednym z posiadanych zakadw grniczych, lecz musieliby t likwidacj sfinansowa z wpat dokonywanych na bazie amortyzacji pozostaych zakadw grniczych. moliwoci wykorzystywania rodkw funduszu na potrzeby biecej dziaalnoci. Utworzenie funduszu miao na celu zabezpieczenie rodkw finansowych na przysz likwidacj zakadu grniczego, a tym samym odcienie budetu pastwa od ponoszenia kosztw likwidacji. Wprowadzony od stycznia 2008 r. ustaw z dnia 7 wrzenia 2007 r. o funkcjonowaniu grnictwa wgla kamiennego w latach 2008 2015 przepis umoliwiajcy wykorzystywanie rodkw tego funduszu na biec likwidacj obiektw, urzdze lub wyrobisk grniczych, zdaniem NIK, pozostaje w sprzecznoci z pierwotnym celem utworzenia tego funduszu, tj. zapewnieniem rodkw finansowych na kocow likwidacj zakadu grniczego. Nadmieni naley, e w ustawie Prawo geologiczne i grnicze z 9 czerwca 2011 r., ktra wesza w ycie z dniem 1 stycznia 2012 r. zachowano koncepcj moliwoci wykorzystywania rodkw funduszu na biec dziaalno (np. likwidacja urzdze zbdnych ze wzgldw technicznych i technologicznych). Przewodniczcy Komisji

( - ) Arkadiusz Czartoryski