Dezyderat nr 1 Komisji cznoci z Polakami za Granic do Ministra Edukacji Narodowej oraz Ministra Spraw Zagranicznych w sprawie fiaska rozmw

polsko-litewskich o problemach polskiej owiaty na Litwie uchwalony na posiedzeniu w dniu 1 grudnia 2011 r.

W dniu 17 marca 2011 roku Sejm Republiki Litewskiej uchwali nowelizacj ustawy o owiacie. Ju w trakcie prac nad projektem ustawy przedstawiciele mniejszoci polskiej zwracali uwag na zapisy dyskryminujce owiat mniejszoci. Wobec braku woli ustpstw ze strony wadz litewskich przedstawiciele spoecznoci polskiej na Litwie zapowiedzieli na pocztek roku szkolnego 2011/2012 strajk szkolny w szkoach mniejszoci na terenie Wileszczyzny. W celu zaegnania konfliktu premierzy Rzeczypospolitej Polskiej i Republiki Litewskiej Donald Tusk i Andrius Kubilius podczas spotkania, ktre odbyo si w dniu 4 wrzenia w Podze, powoali Polsko-Litewski Zesp Ekspertw Edukacyjnych i Przedstawicieli Mniejszoci Narodowych. Eksperci z Polski i Litwy spotkali si pi razy: 12 wrzenia w Druskiennikach, 19 wrzenia w Warszawie, 14 padziernika w Wilnie, 7 listopada w Augustowie oraz 25 listopada w Trokach. Strona polska staa konsekwentnie na stanowisku, e zapisy Ustawy Republiki Litewskiej o owiacie dotyczce: ujednoliconego egzaminu maturalnego z jzyka litewskiego i literatury (art. 38 pkt. 4 ustawy), sieci szk z jzykiem nauczania mniejszoci narodowych (art. 30 pkt. 8 ustawy) i nauczania w jzyku litewskim w szkoach mniejszoci narodowych (art. 30 ustawy) s dyskryminujce z punktu widzenia szk mniejszoci polskiej na Litwie poprzez wprowadzenie nierwnoci w traktowaniu szk z jzykiem mniejszoci wobec szk z jzykiem litewskim (pastwowym). Argumentowano, e zapisy te s sprzeczne z zasad gwarancji rwnych szans edukacyjnych uczniw, gdy wprowadzaj zmiany w zbyt krtkim czasie, a take prowadz do pogorszenia ju nabytych praw edukacyjnych polskiej mniejszoci narodowej poprzez ograniczanie moliwoci pobierania nauki w jzyku ojczystym, co jest niezgodne postanowieniami Traktatu midzy Republik Litewsk a Rzeczypospolit Polsk o przyjaznych stosunkach i dobrossiedzkiej wsppracy oraz

Konwencj Ramow Rady Europy o Ochronie Mniejszoci Narodowych. Strona litewska okazaa si gucha na te argumenty. Poniewa rzd litewski nie jest skonny do uznania potrzeby wprowadzenia zmian do kontrowersyjnej ustawy i wynikajcych z niej aktw wykonawczych, polska owiata na Litwie jest powanie zagroona. Komisja cznoci z Polakami za Granic wyraa gbokie zaniepokojenie sytuacj owiaty polskojzycznej w Republice Litewskiej. Zakoczenie, bez osignicia porozumienia, trzymiesicznych prac polsko-litewskiego zespou do spraw owiaty wzmaga obawy o przyszo szkolnictwa polskojzycznego na Wileszczynie. Dlatego te Komisja jest zmuszona, po raz kolejny, zwrci uwag na fakt, e wprowadzone zmiany w litewskiej ustawie owiatowej w sposb racy pogarszaj sytuacj polskiej mniejszoci. Dziaania te naruszaj zapisy Traktatu zawartego miedzy Litw a Polsk, Konwencj Ramow Rady Europy o Ochronie Mniejszoci Narodowych, a take uchway Zgromadzenia Parlamentarnego Sejmu i Senatu RP i Sejmu Republiki Litewskiej. W zwizku z powyszym Komisja cznoci z Polakami za Granic zwraca si do Rzdu Rzeczypospolitej Polskiej o: 1. pilne przygotowanie rzdowego programu Opieki nad owiat polskojzyczn w Republice Litewskiej. Program ten powinien opisywa wszelkie formy pomocy owiacie polskiej na Litwie. 2. przedstawienie problemw polskiej mniejszoci na forum midzynarodowym w celu uzyskania stosownej reakcji organizacji midzynarodowych wobec Republiki Litewskiej, amicej prawa mniejszoci i prawa czowieka. Jednoczenie Komisja zwraca si z apelem do kolegw-posw z Sejmu Republiki Litewskiej o aktywne wczenie si w dialog, majcy na celu rozwizanie narastajcych problemw Polakw zamieszkujcych Wileszczyzn. Jako reprezentanci Sejmu

Rzeczpospolitej Polskiej, deklarujemy gotowo do wszelkiej wsppracy, skierowanej na rzecz poprawy sytuacji mniejszoci polskiej na Litwie i litewskiej mniejszoci w Polsce.

Przewodniczcy Komisji
/-/ Adam Lipiski