po podstawieniu znanych funkcji ( x , y ), ( x , y ) oraz z = x + i y, otrzymamy

w ( z ) = C ( x 3 3 x y 2 ) + i C (3 x 2 y y 3 ) + C1 = C z 3 + i C1 .

Przykad 6.6. Wyznaczy cinienie w dowolnym punkcie przepywu otrzymanego w wyniku nao enia si wiru paskiego o nat eniu i rda dodatniego, ktrego nat enie przepywu jest rwne Q. Wir oraz rdo znajduj si w pocztku ukad wsprzdnych, a cinienie przepywu niezakconego wynosi p .
Potencja prdkoci wiru paskiego okrela wzr

1 =
a dla rda dodatniego mamy

, 2

2 =

Q ln r . 2

Z superpozycji tych dwch przepyww otrzymamy

= 1 + 2 =

Q ln r . + 2 2

Skadowe wektora prdkoci wynosz:

Vr =

Q = , r 2 r

= , V = 1 r 2 r
std
2 V 2 = Vr2 + V =

1 4 r
2 2

(Q

+ 2 .

Poniewa

dla przepywu niezakconego cinienie p = p , a prdko V =

= V = 0, zatem rwnanie Bernoulliego bdzie miao nastpujc posta

V 2 + p = 0 + p , 2

161

wobec tego

p = p 1 V 2 . 2
Podstawiajc zamiast V 2 uprzednio wyznaczon zale no otrzymujemy

1 Q + p = p 2 2 . 8 r

Przykad 6.7. Pokaza, e inwersja przeksztaca okrgi i proste w paszczynie z na okrgi i proste w paszczynie .
Inwersj nazywamy odwzorowanie konforemne okrelone funkcj

1 z= ,
std otrzymujemy:

x=

, 2 + 2

y=

. 2 + 2

Rozwa my okrg w paszczynie x , y okrelony rwnaniem

A x2 + y2 + B x + C y + D = 0 ,
ktry dla A = 0 staje si prost. Po odwzorowaniu okrg bdzie opisany rwnaniem

D 2 + 2 + B C + A = 0 ;
jest to rwnie rwnanie okrgu i w szczeglnym przypadku - dla D = 0 - rwnanie prostej. Z porwnania obu rwna wynikaj r ne mo liwoci przeksztacania okrgw i prostych: - proste przechodzce przez pocztek ukadu wsprzdnych odwzorowuj si na proste tak e przechodzce przez pocztek ukadu wsprzdnych, - okrgi przechodzce przez pocztek ukadu wsprzdnych odwzorowuj si na proste nie przechodzce przez pocztek ukadu wsprzdnych i odwrotnie: proste nie przechodzce przez pocztek ukadu wsprzdnych odwzorowuj si na okrgi przechodzce przez pocztek ukadu wsprzdnych, - okrgi nie przechodzce przez pocztek ukadu wsprzdnych odwzorowuj si na okrgi tak e nie przechodzce przez pocztek ukadu wsprzdnych. 162

Przykad 6.8. Zbada ksztaty profilw, otrzymanych przez odwzorowanie okri gu = 0 + a e za pomoc funkcji ukowskiego (6.44).
Funkcja odwzorowujca ukowskiego

z =+

c2

(6.102)

przypisuje ka demu punktowi paszczyzny zespolonej = + i punkt paszczyzny zespolonej z = x + i y ; parametr c jest liczb rzeczywist. Funkcja (6.102) odwzorowuje okrgi i ich zewntrza le ce w paszczynie na r ne profile i ich zewntrza le ce w paszczynie z . Ksztat tych profilw zale y od poo enia okrgu wzgldem pocztku ukadu wsprzdnych i wzgldem punktw osobliwych

= c
pochodnej funkcji odwzorowujcej (6.102)
2 dz = 1 c2 . d

(6.103)

(6.104)

Rozr nia si pi przypadkw charakterystycznych: 1) okrg odwzorowywany K1 przechodzi przez punkty osobliwe (6.103), a jego rodek jest poo ony w pocztku ukadu odniesienia, 2) okrg odwzorowywany K 2 ma rodek poo ony w pocztku ukadu odniesienia, ale promie a okrgu jest wikszy od promienia c okrgu K1 , 3) okrg odwzorowywany K 3 jest styczny do okrgu K1 w punkcie (c, 0) oraz styczny do okrgu K 2 , 4) okrg odwzorowywany K 4 przechodzi przez punkty osobliwe (c, 0) oraz (c, 0), a jego rodek le y na osi , 5) okrg odwzorowywany K5 przechodzi przez jeden punkt osobliwy np. (c, 0), a jego rodek jest poo ony dowolnie. Kontur otrzymany w wyniku odwzorowania okrgu K5 nazywany jest p r o f i l e m u k o w s k i e g o . Na rys. 6.23 przedstawione zostay odwzorowywane okrgi w paszczynie oraz ich obrazy w paszczynie z , odpowiadajce piciu omwionym przypadkom charakterystycznym.

163

1) c = 2, a = 2, 0 = 0

2) c = 2, a = 3, 0 = 0

3) c = 2, a = 3, 0 = 1

4) c = 2, a = 2.236, 0 = i

5) c = 2, a = 2.550, 0 = 0.5 + 0.5 i Rys. 6.23

Przykad 6.9. Wyznaczy tory czsteczek cieczy w fali monochromatycznej paskiej dla r nych gbokoci dna (rys. 6.20).
Oznaczamy poo enie czstki cieczy w stanie rwnowagi przez (x, y), a w rozwaanym przez nas ruchu przez ( x , y ) . Wwczas r nice:

164

 = x x,

= y y ,

s wsprzdnymi przesunicia czstki. Biorc pod uwag bardzo wolne ruchy czstek, skadowe prdkoci obliczane ze wzoru (6.69) s rwne

Vx = Vy =

= = (i k ) ei ( k xt ) , t x i ( k x t ) = = e . t y y

Std przez cakowanie wzgldem czasu otrzymamy skadowe przesunicia:

i ( k x t ) k e , 1 i ( k xt ) = i e . y

Je eli wprowadzimy oznaczenia:

a=

k ,

b=

1 , y

to czci rzeczywiste i mo emy zapisa w postaci:

= a cos (k x t ) , = b sin (k x t ) .
Czstki cieczy poruszaj si zatem po pionowych elipsach o posiach a i b, zale nych od gbokoci y. Dla danej gbokoci dwa h wszystkie elipsy maj ten sam, niezale ny od gbokoci mimord

a k , = b y

natomiast, po wykorzystaniu wzoru (6.71), wida, e stosunek posi tych elips

b = tgh ( k y ) a

165

maleje wraz ze wzrostem gbokoci - od wartoci tgh(kh) na powierzchni cieczy do zera na dnie, w bezporednim ssiedztwie ktrego mo liwe s, zgodnie z warunkami brzegowymi, tylko poziome ruchy czstek. Na podstawie ostatniego wyniku atwo stwierdzamy, e w granicznym przypadku bardzo gbokiej wody jest b a = tgh() = 1. Wwczas elipsy s koami o promieniach malejcych w kierunku dna, natomiast dla pytkiej wody jest b a = 0, a wic elipsy degeneruj si do odcinkw poziomych o dugoci niezale nej od gbokoci. Omwione ruchy czstek po zamknitych krzywych przenosz w cieczy zaburzenia z prdkoci fali.

166