UWAGA! Poniszy tekst zosta napisany pod wpywem niebezpiecznie wysokich, prawie miertelnych dawek kofeiny!

Autor by niepoczytalny w chwili jego tworzenia i nie ponosi odpowiedzialnoci za jego tre!

Czym jest mio i jak j odrni od przyjani?

Mio i przyja to uczucia, ktre towarzyszyy ludzkoci od zarania dziejw, mimo to nadal nie powstay ich jednolite i uniwersalne definicje. Jedn z wielu definicji mioci jest "pragnienie szczcia dla drugiej osoby". Okrelenie to z pewnoci jest prawdziwe i ponadczasowe, lecz wydaj si by zbyt oglne. W staroytnej Grecji istniay 4 wyrazy, ktre mona tumaczy jako "mio", omwimy trzy z nich: Agape - mio bezwarunkowa i bezinteresowna. Ma na celu dobro drugiej osoby bez wzgldu na koszty i przeciwnoci losu. Wg teologii chrzecijaskiej agape jest to mio Boga do ludzkoci, mio do bliniego (caritas), mio idealna. Agape jest typowa dla altruistw. Mona j okreli jako "mio duchow". Eros - mio namitna, romantyczna, twrcza. Decydujc rol w tym rodzaju mioci odgrywa podanie, pragnienie bliskoci drugiej osoby. W kulturze zachodniej zadurzenie si, mio od pierwszego wejrzenia s odpowiednikiem antycznej eros. Philia - mio przyjacielska, platoniczna. Cechuje j brak sfery erotycznej, opiera si na wzajemnym przywizaniu i korzyciach, ktre z niej wynikaj. Arystoteles uznaje j za jedn z cnt. Philia wystpuje np. midzy czonkami rodziny. Przyja jest rwnie trudna do zdefiniowania, co mio. atwo jednak zauway, e w wikszoci kultur (zwaszcza antycznych) prawdziwa przyja opiera si na nastpujcych wartociach: wzajemne zaufanie yczenie drugiej osobie tego, co jest dla niej najlepsze rado ze wsplnie spdzanego czasu sympatia i empatia zdolno do bycia sob, wyraania wasnych uczu bez obawy o reakcj przyjaciela Jak wida przyja ma wiele cech philia oraz wystpuje w niej altruizm typowy dla agape, lecz czy to oznacza, e przyja to odmiana mioci? Jeli nie, to jak odrni mio od przyjani? W klasycznej grece sowo "kochanek" brzmi tak samo jak "przyjaciel". Wg Roberta Sternberga mio jest zalena od trzech podstawowych czynnikw: intymnoci,

namitnoci i zaangaowania. Intymno cechuje: przeywanie szczcia obecnoci partnera i z jego powodu szacunek dla partnera przekonanie, e mona na niego liczy w potrzebie wzajemne zrozumienie uwaanie partnera za wany element wasnego ycia wzajemne dzielenie si przeyciami i dobrami duchowymi i materialnymi dawanie i otrzymywanie uczuciowego wsparcia pragnienie dbania o dobro partnera wymiana intymnych informacji Namitno jest bardzo silnie zwizana z seksualnoci, a wic wykazuje podobiestwo do eros. Typowe uczucia, ktre Sternberg przypisuje namitnoci to: podanie, rado, podniecenie, tsknot, zazdro, niepokj, pocig seksualny. Due natenie namitnoci okrelamy dzisiaj jako zadurzenie si w kim. Za ten stan odpowiadaj nastpujce zwizki - dopamina, fenylotyloamina i testosteron. Zaangaowanie jest to wiadoma, cakowicie zalena od woli dwojga ludzi dotyczca chci przeksztacenia mioci w zwizek i podtrzymywania go. Porwnujc przyjani i intymno mona stwierdzi, e te dwa pojcia s bardzo podobne. Podobiestwo jest na tyle due, e moemy postawi midzy nimi znak rwnoci. Zaangaowanie nie jest wycznie domen mioci. Wystpuje ono rwnie w przyjani, jednak w tym przypadku nie chodzi o podtrzymywanie zwizku, tylko o pielgnowanie przyjani. Skoro przyja skada si intymnoci i zaangaowania, to czy mona zdefiniowa jako mio bez namitnoci (eros)? Sternberg definiuje w ten sposb jedn z faz mioci - zwizku przyjacielskiego, wic przyja sama sobie jest rodzajem mioci - antycznej philia. Potwierdzeniem tej tezy jest fakt, e zarwno w organizmach przyjaci, jak i kochankw za uczucie bliskoci i przywizania odpowiadaj te same substancje - wazopresyna u mczyzn i oksytocyna u kobiet. Postawiona w powyszym akapicie teza nie jest jednak adekwatna do realiw i idei dzisiejszej kultury zachodniej. Od ponad 25 lat spada "jako" i ilo prawdziwych przyjani zawieranych przez obywateli USA. Popkultura prbuje wmwi spoeczestwu, e prawdziwa, gboka przyja nie istnieje. "Jedyne co moe czy kobiet i mczyzn to mio!", "Ci dwaj faceci zawsze trzymaj si blisko siebie - to z pewnoci geje!". W takim razie jakie wartoci gloryfikuje kultura masowa? Najwyraniej tylko seks i pienidze. Mimo to sowo "przyjaciel" nadal jest popularne. Ba! Jest popularniejsze ni kiedykolwiek! Szkoda jednak, e jest ono uywane niepoprawnie. Portale spoecznociowe i gry multiplayer s naszpikowane hasami typu "Add to friends" itp. Niestety tacy internetowi "przyjaciele" tak naprawd mog by co najwyej naszymi znajomymi. Od kilkudziesiciu lat panuje moda na masowe zdobywanie znajomych, ktrych bezpodstawnie nazywamy "przyjacimi". Lecz co taka "przyja" ma wsplnego np. z philia, ktr Platon zaliczy do jednej z cnt, czy te amicitia o ktrej Cyceron napisa ksik dwa tysice lat temu? Czyby nasza cywilizacja cofaa si w rozwoju? Na szczcie prawdziwi przyjaciele i przyjaciki nadal stpaj po tym wiecie. Pewnych zachowa nie mona tak po prostu wykorzeni, gdy s one wpisane w nasz kod genetyczny. Mody i epoki przemijaj razem z czasem i mam nadziej, e kiedy prawdziwa przyja, philia, wrci do ask. Krzysztof Chmielewski IITa