OSTATNIA ROZMOWA Z FYM-em Smoleskie Ministerstwo Prawdy

jakuccy.pl
cz 1/4 (21.06.2012) W blogosferze coraz czciej mwi si o Okciu jako o kluczu do tragedii. Nas zastanawia brak zdj z odlotu, brak jakichkolwiek relacji osb odwocych czonkw delegacji na lotnisko Zwrcilimy si te z pytaniem do fotograficznych agencji prasowych o odpatne udostpnienie zdj z 10 kwietnia z Okcia do opublikowania w naszej ksice. Wszystkie agencje odpowiedziay, e takich materiaw nie posiadaj. Ani jednego zdjcia z odlotu gowy pastwa! Do tego jeszcze zepsuty akurat tego dnia monitoring w wojskowym porcie lotniczym w stolicy. Ten kompletny brak danych z lotniska rodzi rne domysy. Co takiego musiao si tam wydarzy, e jest tak pilnie strzeon tajemnic? Z Juli M. Jasklsk i Piotrem Jakuckim, publicystami niezalenymi, rozmawia Free Your Mind FYM: Pierwsze pytanie musi dotyczy sprawy, ktra staa si gona w ub. roku, a potem jako ucicha. Co z Pastwa ksik o tragedii z 10 Kwietnia? Myl, e kady, kto interesuje si ledztwem smoleskim nie mg nie zauway i Pastwa ubiegorocznego, jedynego niestety (w tej materii), wystpu w TV Trwam i Radiu Maryja (www.youtube.com/watch?v=4ShEDzmRIwI), jak te tego, e zajli si Pastwo teori maskirowki, a wic, by tak rzec, ufologi . Oczywicie termin ufologia jest tu ukonem w stosunku do tych yczliwych komentatorw, ktrzy okrelaj prace blogerw od maskirowki eleganckimi sformuowaniami typu sekciarstwo, bajki czy fantazjowanie (e nie wspomn o ciekawszych). Tak si zreszt zastanawiam, czy nie jest to termin jak najbardziej trafny. Mona by przecie ju z perspektywy czasu (bite dwa lata) mwi o niezidentyfikowanym obiekcie latajcym nad smoleskim wojskowym lotniskiem tamtego dnia, nie sdz Pastwo? Obiekt ten widziany by (mimo zowieszczej, straszliwej mgy, a moe dziki niej?) przez kilkunastu lenych dziadkw, wykazywa si rozmaitymi formami przestrzennymi, rnie si zachowywa, jak to zwykle z UFO bywa. A to lata caymi godzinami, a to cztery razy podchodzi, a to przemkn jak taki cie, ktry wisn, powiada mundurowy Tolja (http://centralaantykomunizmu.blogspot.com/2011/03/cien.html)), a to tylko raz ldowa, powiadaj inni wiadkowie. Cign nawet za sob warkocz komety (por. wypowied niejakiego Rustama w filmie 10.04.10), wybucha jak tko (wyznanie pewnego radzieckiego muzealnika Anatolija w 10.04.10), powodowa, e zatrwoeni wiadkowie, sobotni dziakowicze, apali si za koa samochodowe, by nie pofrun spod brzozy, nad ktr wyjtkowo nisko lecia. Przypomina te dziesiciopitrowego kolosa (por. wypowied mechanika Siergieja (http://fymreport.polis2008.pl/wp-content/uploads/2012/02/FYM-cz-1.pdf, s. 75)). I tak dalej, bo to bardzo duga historia, jak Pastwo wiecie. Pech naturalnie sprawi, cho w przypadku UFO to sytuacja standardowa, e nikt tego niezidentyfikowanego obiektu latajcego nie sfilmowa ani nie sfotografowa. Na szczcie s te wspomniane relacje naocznych, radzieckich wiadkw, no i ta przeprowadzana przez radzieckich badaczy identyfikacja po upadku, wic, co do UFO wtpliwoci wiele osb (z tytuami naukowymi i bez) ju nie ma. No ale wracam do meritum: co z ksik? JMJ: Od tamtej audycji w telewizji Trwam i Radiu Maryja mina epoka. I co tu duo mwi, od tego czasu z jednej strony nie zbliylimy si ani jot do wywietlenia prawdy o wydarzeniach z 10 kwietnia 2010 r., a z drugiej kamstwo smoleskie ma si dobrze i robi karier. Mamy pseudoledztwo prokuratury, ktra nie dysponuje dowodami bezporednimi i opiera si tylko na danych rosyjskich oraz media tzw. gwnego nurtu, lansujce tez o tym, e 10 kwietnia wydarzy si na Siewiernym zwyky wypadek lotniczy, w ktrym zgina para prezydencka i elita pastwa. Ale to, niestety, nie jest jedyny obszar dezinformacji smoleskiej. Opozycja, zesp parlamentarny badajcy okolicznoci mierci delegacji katyskiej oraz media mienice si niezalenymi, staraj si utrwali w wiadomoci opinii publicznej przewiadczenie o tym, e polska delegacja zgina na osawionej smoleskiej polanie. Te dwie, jak to si teraz mwi, narracje, prowypadkowa i prozamachowa, pozornie sprzeczne, w istocie si uzupeniaj, i z powodzeniem, na zasadzie dla kadego co miego, wychodz naprzeciw oczekiwaniom opinii publicznej. W efekcie nie ma obecnie zapotrzebowania na alternatywn wersj wydarze, ani gotowoci na jej przyjcie. Dlatego doszlimy do przekonania, e nie ma dzi klimatu do wydania ksiki, tak by wywoaa ona jakikolwiek szerszy rezonans. Teren jest zagospodarowany, spoeczestwu podaje si na tacy albo wersj z wypadkiem lotniczym i brzoz, albo z dwoma wybuchami na pokadzie, wszelkie inne pogldy s marginalizowane przez ich deprecjonowanie, bd przez zamilczanie. Skoro nawet gos intelektualisty takiego formatu jak prof. Jacek Trznadel przechodzi bez echa to o czym my mwimy? Profesor Trznadel podnis jeszcze w zeszym roku kwesti autentycznoci wraku. I co? Cisza, prawicowe media

uday, e taka opinia w ogle si nie pojawia, mimo e nie moga uj ich uwadze. Tak wanie jest z hipotez maskirowki, o ktrej jako pierwszy ju kilka tygodni po tzw. katastrofie, w lipcu 2010, pisa Krzysztof Cierpisz, a ktr Pan, w swojej ksice Czerwona strona Ksiyca gruntownie przeanalizowa. Prosz zwrci uwag, e nawet w prasie prawicowej, na ktr nie jest podobno naoony kaganiec poprawnoci politycznej, nie zadaje si niewygodnych pyta, a jeli ju co mimowiednie zostanie opublikowane, to zostaje byskawicznie jako nie przystajce do przyjtej tezy zamiecione pod dywan. Nie spotkaam si np. z szerszym podjciem kwestii braku foteli, o ktrej 31 maja 2012 r. mwi w Naszym Dzienniku dr in. Wacaw Berczyski, wieloletni pracownik Dziau WojskowoKosmicznego Boeinga i innych koncernw lotniczych. Warto t opini przytoczy: Siedzenia samolotw zgodnie z normami midzynarodowymi projektuje si na dziaanie przyspieszenia9 g, czyli dziewiciokrotnego przyspieszenia ziemskiego. Ono moe si odksztaci, ale nie moe zama. A ja na zdjciach nie widz tych siedze. Gdy si oglda zdjcia z miejsc katastrof, zawsze wida te fotele. Bywa, e samolot spada z ogromnej wysokoci, rozbija si zupenie, a te fotele s prawie jak nowe. A tu na zdjciach w ogle nie wida foteli. W uzupenieniu przypomn katastrof francuskiego Airbusa 330, ktry 1 czerwca 2009 r. wykonujc lot AF447 z Rio de Janeiro do Parya, trafiony piorunem spad do oceanu u wybrzey Brazylii i osiad na dnie. W wypadku ginie 228 osb, ale mimo e zderzenie z wod przypomina upadek na beton, kadub prawie nie ulega zniszczeniu. W 2011 r. podczas czwartej akcji poszukiwawczej z uyciem statku ratowniczego, wyposaonego w bezzaogowe pojazdy podwodne odnaleziono wrak, w tym tyln cz przedziau pasaerskiego, wraz z fotelami i przypitymi do nich pasami bezpieczestwa pasaerami. Minister rodowiska i transportu Nathalii Kosciusko-Morizet w wypowiedzi dla Radia France Inter nie wykluczya, e niektre ciaa zostan zidentyfikowane, gdy panujca w gbinach niska temperatura i wysokie cinienie spowolniy proces rozkadu. Jaka bya reakcja na sowa Wacawa Berczyskiego o fotelach, podwaajce przecie porednio zarwno oficjaln wykadni wydarze z 10 kwietnia, jak i t z wybuchami lansowan przez opozycj? Cisza, cho przecie powinno to wywoa zainteresowanie dziennikarzy ledczych, czy naukowcw. No chyba, e z powag potraktujemy sowa eksperta zespou parlamentarnego, dr. Grzegorza Szuladziskiego, e jeeli nie ma [foteli], no to znaczy, e kto je sobie wzi. Czy nie jest wic tak, e powsta wsplny front kamstwa smoleskiego, ktrego zadaniem jest urabianie opinii publicznej, tak przez mainstream, jak i media prawicowe, ktre funkcjonuj, mam wraenie, jako swoisty wentyl bezpieczestwa, a wic jako niegrone zupenie dla status quo, ale za to przydatne do kanalizowania emocji? Do kogo wic miaaby trafi, a przede wszystkim w jaki sposb dotrze, jako konsekwentnie zamilczana, jak mona si spodziewa, nasza ksika? To jeszcze nie ten moment, co zreszt zasugerowa nam jeden z wydawcw. Nadal wic nad ksik pracujemy, zbieramy kolejne materiay, uaktualniamy j, cho par razy uznawalimy nasz prac, jak si dzi okazuje pochopnie, za ukoczon. Tak si jednak skada, e im dalej od 10 kwietnia tym wicej przybywa znakw zapytania, nie mwic, e nasze spojrzenie ewoluuje, pod niektrymi opiniami, ktre wyraalimy w swoich tekstach na gorco tu po tragedii, dzi ju bymy si nie podpisali. Tak czy inaczej wic popiech jest tu zym doradc. Uprzedzajc by moe Pana zarzut, e mija zbyt duo czasu, odpowiem e Teresa Toraska, ktra pracuje nad ksikzbiorem wywiadw na temat katastrofy smoleskiej, stwierdzia niedawno, e wyda j za par lat. Jak sdz, nie wynika to li tylko z jej licznych zaj PJ: Julia wspomniaa tutaj o cudownym znikniciu foteli ze smoleskiego pobojowiska. A przecie jest jeszcze waniejsza rzecz: brak kokpitu samolotu, ktry ze wzgldu na odmienn ni w samolotach rejsowych oraz w rzdowej sto dwjce, awionik, jest czym w rodzaju odcisku linii papilarnych tupolewa. Przypomn, najczciej przywoywany, przykad zamachu nad szkockim Lockerbie z grudnia 1988 r., gdy mimo upadku z nieporwnywalnie wikszej wysokoci dua cz kokpitu boeinga ocalaa. Na Siewiernym kokpitu nie byo, cho jak pamitamy, na pocztku wmawiano nam, e widziano kokpit na drzewie; potem utrzymywano, e na Siewiernym by, mimo e kwestionowa to zarwno na stronie 90 raport MAK, jak i pniejszy dokument komisji ministra Millera. Rosyjsk tez zaimportowali zreszt na polski grunt autorzy ksiki Ostatni lot, wykazujc si na stronie 174 o wiele lepsz wiedz, ni specjalici od Anodiny. U nich bowiem okazuje si, e kabina pilotw ju nie tylko ulega zniszczeniu. Wedug autorw ona zostaa dosownie wtarta w ziemi! Niewykluczone, e dziea zniszczenia dopeni urwany fragment centropatu skrzyda, ktry rozci kadub niczym olbrzymi n. Trudno byo rozpozna, co jest fragmentem kabiny pilotw. To wszystko byo dosy mocno poskrcane i zmiadone stwierdzi jeden z ekspertw, z ktrymi rozmawialimy pisz Osiecki, Biaoszewski i Latkowski. Niestety, podobnym tropem poszed rwnie zesp parlamentarny ministra Macierewicza. Jego przewodniczcy 7 lipca 2011 r. stwierdzi w rozmowie z nami, e obecno kokpitu jest udokumentowana, ba, jego zdjcia zostay opublikowane, nie jest ich mao.. Chodzio m.in. o wystaw zdj z katastrofy smoleskiej prezentowan w gmachu Parlamentu Europejskiego, a nastpnie w sejmie, oraz o raport MAK. Szkopu w tym, e fotografia przedstawiaa nie kabin pilotw, jak podpisywaa zdjcie np. Gazeta Polska, tylko wysunit przedni gole podwozia, ktra w skad kokpitu nie wchodzi, no i wbrew informacjom tygodnika nie byo ono wczeniej nie publikowane. Wystarczyo zajrze chociaby do raportu MAK W toku przygotowywania ksiki przeanalizowalimy kilkaset katastrof lotniczych rnego typu i nigdzie nie spotkalimy takiej, w ktrej jednoczenie wystpowayby takie elementy jak to miao mie miejsce 10 kwietnia na Siewiernym. W tym m.in.: mier wszystkich pasaerw, brak cia, brak kokpitu, brak foteli z ponad czterdziestometrowym przedziaem pasaerskim, brak rozlanego, bd poncego paliwa, brak rowu w mikkiej ziemi po suncym kadubie samolotu, brak

fragmentw bagay, czy wyposaenia samolotu na okolicznych drzewach Prosz spojrze chociaby na katastrof Tu-154 ze 163 osobami na pokadzie jaka miaa miejsce w styczniu 1993 r. w New Delhi podczas podchodzenia samolotu do ldowania. W warunkach poniej minimum maszyna zahaczya o cz instalacji naziemnej. Pk kadub, samolot zapali si i odwrci na plecy. Mimo to nikt nie zgin, nie ulegy te zniszczeniu przedzia pasaerski i cz kokpitu! Pisa o tym m.in. Los Angeles Times z 9 stycznia 1993 roku. Wemy przypadek Boeinga 737-800 (nr rejsu TC-JGE), linii Turkish Airlines, ktry 25 lutego 2009 roku podczas podchodzenia do ldowania na pasie amsterdamskiego lotniska Schiphol rozpad si na trzy czci, gdy przymusowo wyldowa na polu w pobliu pasa lotniska. Spord 135 osb zgino 9 osb, a 50 zostao rannych, w tym 25 ciko. Idmy dalej. Kokpit nie uleg zniszczeniu, a kadub pk na trzy czci podczas awaryjnego ldowania 4 grudnia 2010 roku Tu 154 dagestaskich linii lotniczych na lotnisku Domodiedowo w Moskwie. Tu po starcie z moskiewskiego lotniska Wnukowo do Mineralnych Wd na Kaukazie uszkodzeniu ulegy trzy silniki. Podczas awaryjnego ldowania na najnowoczeniejszym moskiewskim lotnisku samolot wpad w polizg i zsun si z pasa startowego. Z kolei 1 stycznia 2011 roku w Surducie po zapaleniu si paliwa, nastpi wybuch silnika Tu 154 podczas koowania na lotnisku przed startem do Moskwy. Zginy trzy osoby spord ponad 120 pasaerw i czonkw zaogi. Takich przykadw jest wicej, s one jednak skrztnie pomijane. Jeszcze ludzie zaczliby kojarzy za duo. Mamy wic do czynienia z uporczywym kierowaniem uwagi na Siewiernyj, tak ze strony rzdu i prokuratury wojskowej, mediw mainstreamowych, jak i opozycji. A posuwa si to do granic absurdu. W Gazecie Polskiej z 6 czerwca br. na stronie tytuowej ukazao si zdjcie, ktre ma by ostatni fotografi p. Lecha Kaczyskiego wykonan na pokadzie tupolewa w dniu tragedii, a ktre w rzeczywistoci jest do sabym fotomontaem. Wczeniej pojawiy si zdjcia, upublicznione przez Zuzann Kurtyk, ktre miayby uwiecznia moment odlotu tupolewa z Okcia. Dziwnym trafem jednak nikomu z zainteresowanych spraw nie udao si dotrze do oryginaw tych zdj, nie wida te na nich postaci, ktre moglibymy rozpozna. Trudno taki materia dowodowy traktowa powanie. Zwaszcza w dobie photoszopa. W blogosferze coraz czciej mwi si o Okciu jako o kluczu do tragedii. Nas zastanawia brak zdj z odlotu, brak jakichkolwiek relacji osb odwocych czonkw delegacji na lotnisko Zwrcilimy si te z pytaniem do fotograficznych agencji prasowych o odpatne udostpnienie zdj z 10 kwietnia z Okcia do opublikowania w naszej ksice. Wszystkie agencje odpowiedziay, e takich materiaw nie posiadaj. Ani jednego zdjcia z odlotu gowy pastwa! Do tego jeszcze zepsuty akurat tego dnia monitoring w wojskowym porcie lotniczym w stolicy. Ten kompletny brak danych z lotniska rodzi rne domysy. Co takiego musiao si tam wydarzy, e jest tak pilnie strzeon tajemnic? FYM: Jak to si w ogle stao, e zajli si Pastwo ledztwem smoleskim? Dziennikarze przecie unikaj tego jak diabe wiconej wody. Nie ma bezpieczniejszych zaj? Mwi o, podkrelam, ledztwie, nie za o temacie smoleskim. Ten ostatni bowiem bywa od 10 Kwietnia eksplorowany i zagospodarowywany na mnstwo sposobw od wypadkowo-przemiewczych czy satyrycznych zaczynajc na naukowo-badawczo-wizualizacyjnych koczc. Co dla Pastwa stanowio taki impuls? Przecie tyle artykuw i ksiek ju napisano o Smolesku! Kto wie zreszt, czy ju wszystko nie jest wyjanione (jak nie przez jednych ekspertw, to przez drugich), tzn. albo by na Siewiernym wypadek, albo zamach. Co tu jeszcze dry? JMJ: Chciaabym od razu wyjani my nie zajmujemy si ledztwem smoleskim, gdy by prowadzi ledztwo trzeba dysponowa dowodami i dotrze do wiadkw zdarzenia, a my ani nie mamy takich moliwoci, ani ich nie szukamy. Nigdy te nie aspirowalimy do roli dziennikarzy ledczych. Jestemy publicystami, a to zasadnicza rnica. W przeszoci pisywaam, Piotr zreszt te, o wielu aferach, ale nigdy nie staraam si dotrze do, dajmy na to, Jeremiasza Baraskiego ps. Baranina, czy Dziada, szefa gangu woomiskiego. Zreszt czy w Polsce dziennikarstwo ledcze istnieje? W 2009 roku UNESCO opublikowao przewodnik dla dziennikarzy ledczych. Zosta przetumaczony na kilka jzykw w tym na arabski, rosyjski i chiski. Polskiego tumaczenia nie ma. Mao tego, jak pisa 31 maja br. Marek Palczewski na blogu Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich na Salonie24, midzynarodowe organizacje dziennikarzy ledczych pomogy uformowa profesjonalne zespoy w Egipcie, Jordanii i Tunezji. Rzd w Warszawie nie angauje si w promocj dziennikarstwa ledczego, by przyspieszy walk z korupcj, a robi to na przykad rzdy w Beninie, Ghanie, Kenii, Mozambiku, Nigerii i Ruandzie. W Polsce nie ma dziennikarstwa ledczego, gdy nikomu na tym nie zaley. S, owszem, pojedyczy dziennikarze tropicy mniejsze lub wiksze afery, ale to wszystko. A i to nie wiem, czy dzieje si niezalenie, czy raczej w ramach rozgrywek kto kogo. Nawet prawicowi dziennikarze ledczy, ktrzy maj rzekomo reprezentowa inne, wysze standardy, swoich nie ruszaj. Relacjonowa Pan wysuchania przed zespoem parlamentarnym badajcym tragedi smolesk i wie Pan doskonale o czym mwi. Sowem jest jaka salonowa atrapa dziennikarstwa ledczego nie naruszajca interesw, ktrych nie mona naruszy. Nikt nie chce ryzykowa losu Anny Politkowskiej. Przesada? Niekoniecznie Tyle tytuem wyjanienia. A dlaczego zajlimy si tym tematem? Przyznaj, na pocztku jedynie obserwowalimy rozwj wypadkw, jednak ju od pierwszego dnia pewne pytania nie daway nam spokoju, chociaby to jakim samolotem, jakiem czy tupolewem, polska delegacja poleciaa do Smoleska. Zastanawia nas te sposb relacjonowania wydarze, np. brak zdj z miejsca katastrofy i to w czasach, kiedy korki na drogach s pokazywane z helikoptera. Mona powiedzie, e w ten sposb rodzia si nasza smoleska mylozbrodnia, by posuy si okreleniem Orwella z Roku1984. O tym, jak silna jest polska Policja Myli, tropica ludzi uprawiajcych mylozbrodni, a wic mylcych inaczej ni kae Partia i Wielki Brat, pokazuje nie tylko wszechobecna propaganda, ale take zdawaoby si umoliwiajcy najwiksz swobod wymiany opinii Internet, w

ktrym blogerw prowadzcych tzw. ledztwo obywatelskie, kontestujcych oficjaln wykadni rzdowo-opozycyjn oraz wykazujcych, e na Siewiernym miaa miejsce maskirowka, czyli e nie zgina tam setka osb, a mamy jedynie do czynienia z makabryczn inscenizacj, okrela si mianem ruskich agentw. Prawda, e to szczeglny do paradoks, e akurat tak si komplementuje tych, ktrzy dane podane przez stron rosyjsk w odrnieniu nawet od opozycji odrzucaj uznajc je za kompletnie niewiarygodne? Wracajc do ksiki. Pan przestawi hipotetyczny przebieg wydarze, wic nie ma sensu bymy powielali zawarto Czerwonej strony Ksiyca. Bdziemy si na Pask prac powoywa, chocia my przyjlimy od pocztku troch inne jednak zaoenie ni Pan, zaley nam raczej na ulokowaniu 10 kwietnia w kontekcie wydarze krajowych i w geopolityce, na wskazaniu prawdopodobnych motyww zbrodni. I tu pojawia si naturalnie wtek sprawstwa poredniego i bezporedniego. O zamachu jako pierwszy wspomnia izraelski Maariv w tekcie pt.: Zapach likwidacji; o sprawstwie rosyjskim, powoujc si na swoje rda w NATO, wprost napisa rumuski portal internetowy Global News. Ale czy tylko ten kierunek naley uzna za prawdopodobny? W poowie maja 2010 r. przeprowadzalimy wywiad z ks. Stanisawem Makowskim, kapelanem Solidarnoci, ktrego Suba Bezpieczestwa przeznaczya do likwidacji i mia podzieli los ks. Jerzego Popieuszki. Komentujc wydarzenia 10 kwietnia stwierdzi jednoznacznie, e mielimy do czynienia z zamachem stanu. Ale, co wicej, podkreli e by to nie tylko zamach stanu, ale akt wojny przeciwko Polsce. Zamach stanu jest spraw doran, wewntrzn. Tutaj mamy natomiast sojusz czynnikw: wschodniego, centralnego i zachodniego. W wyniku tego przynajmniej biernego trjporozumienia dokonaa si zbrodnia o nazwie Katy 2. Nasza sytuacja geopolityczna jest gorsza ni w latach 80., gdy mielimy obrocw na Zachodzie, ktrym zaleao na tym, by Polsk wykorzysta w grze przeciwko Zwizkowi Sowieckiemu, majcej doprowadzi do rozkadu bloku wschodniego. Mielimy te szczerych przyjaci, takich jak Ronald Reagan. Teraz tych przyjaci brak. Grozi nam strategiczne porozumienie rosyjsko-niemieckie. Zachd i USA graj razem z Moskw. Czy ten scenariusz te nie moe by prawdopodobny? PJ: Mwienie w warunkach polskich o dziennikarstwie ledczym jest nieporozumieniem. 23 marca br. Gazeta Polska Codziennie poinformowaa, e podczas bada cia Przemysawa Gosiewskiego, wicepremiera w rzdzie PiS, oraz prof. Janusza Kurtyki, prezesa Instytutu Pamici Narodowej, biegli nie potrafili okreli przyczyny ich zgonu. Mao tego, ich ustalenia s sprzeczne z ustaleniami rosyjskich patologw, potwierdzonymi pniej przez wczesn minister zdrowia Ew Kopacz oraz premiera Donalda Tuska, ktrzy twierdzili, e ofiary katastrofy zmary na skutek wielonarzdowych obrae. Tymczasem narzdy wewntrzne ekshumowanych ofiar nie zostay naruszone. Po takiej informacji, jeliby istniao niezalene, a wic wolne od politycznych naciskw, dziennikarstwo ledcze, w prasie powinno zawrze, informacja przecie jako podwaajca wszystkie dotychczasowe ustalenia dotyczce 10 kwietnia 2010 roku jest wybitnie przeomowa. Znalaz Pan kontynuacj tego wtku na pierwszych stronach gazet niezalenych, prawicowych, niewane jak je zreszt nazwiemy, kontestujcych dziaania rzdu i prokuratury? Nie, ale nie mogo jej by, skoro pojawia si koncepcja wybuchw w tupolewie. Nie na miejscu byoby wic stawianie pytania: Czy moga mie miejsce eksplozja, skoro narzdy wewntrzne ofiar nie zostay naruszone?. Spotka si Pan z przypadkiem, gdy po wybuchu narzdy wewntrzne nie odnosz obrae? Bo ja nie. Jestemy wic w domu: mamy kolejn odson salonowej poprawnoci, tym razem bynajmniej nie autorstwa Gazety Wyborczej i Kancelarii Premiera. Sytuacja dziennikarstwa w Polsce po 10 kwietnia 2010 roku jest, moim zdaniem, podobna do tej amerykaskiej po zamachach z 11 wrzenia 2001. Bodaje w 2006 roku mwi o tym David Boardman, redaktor naczelny The Seattle Times i szef amerykaskiej organizacji Investigative Reporters and Editors na konferencji w odzi powiconej prawnym, ekonomicznym i profesjonalnym zagroeniom, przed ktrymi stoi dziennikarstwo ledcze. Z jego analizy wynikao, e w Stanach nastpi wwczas zanik tzw. dziennikarstwa weryfikujcego na rzecz dziennikarstwa przyjmujcego do wiadomoci. Czy nie przerabiamy tego i u nas? Spjrzmy chociaby na jak to si mwi niezalene i demaskatorskie filmy, jakie powstay po 10 kwietnia i byy popularyzowane przez Gazet Polsk. Czy ktry z nich poda w wtpliwo Siewiernyj jako miejsce katastrofy, zanalizowa rozrzut szcztkw maszyny, czy porwna przebieg katastrofy z innymi przypadkami tego typu? Czy w filmach tych padaj kluczowe pytania o na przykad okcki blackout, o autentyczno wraku, albo o to jak to moliwe, e znikn cay kokpit, a jakim cudem odnalaz si FMS? Nie wiem jak rol maj peni te obrazy, skoro na przykad w filmie 10.04.10 zupenie bezrefleksyjnie bierze si za dobr monet to co mwi wiadkowie ze Smoleska. Dostrzegam poza tym w wikszoci tych produkcji jak miako, odwoywanie si gwnie do emocji, by nie powiedzie, e granie na nich. Pytanie, czy to eksploatowanie tematu na si prdzej czy pniej nie przeoy si take w krgach wyborcw PiS-u na spadek zainteresowania tematem. cz 2/4 (22.06.2012) Dziaanie seryjnych samobjcw, cho moe lepsze byoby tu okrelenie szwadrony mierci, ma na celu pozbywanie si osb, ktre czsto przez przypadek lub z racji penionych obowizkw dowiedziay si zbyt duo. By moe taka wanie bya przyczyna samobjstwa, Grzegorza Michniewicza, ktry powiesi si na sznurze od odkurzacza 23 grudnia 2009 roku.

Z Juli M. Jasklsk i Piotrem Jakuckim, publicystami niezalenymi, rozmawia Free Your Mind FYM: Wspomniaem o niebezpiecznym zajciu, cho wydawa by si mogo, e chodzi o zwyk lotnicz katastrof, a nie np. poruszanie si po terenie takiej katastrofy, na ktrym moe eksplodowa paliwo i wybuchn poar zagraajc potencjalnym wiadkom zdarzenia (nawiasem mwic, Bogu dzikowa, i tej ewentualnoci nie bra pod uwag polski montaysta, biegnc na Siewiernyj po upadku jak ten pies ogrodnika). Czemu zajmowanie si ledztwem smoleskim to takie niebezpieczne zajcie? Jak Pastwo sdz? JMJ: Mamy do czynienia z zagadk, cho to moe nie najszczliwsze okrelenie, z serii Gibraltar, zabjstwo prezydenta Kennedyego, czy 11 wrzenia 2001 roku. Przy wszystkich rnicach i nieporwnywalnoci przypadkw, ju dzi mona z duym prawdopodobiestwem powiedzie, e tak jak w przypadku mierci generaa Sikorskiego, tak i przy zamachu smoleskim prawda ma najprawdopodobniej nigdy nie ujrze wiata dziennego, a zmowy milczenia nie uda si naruszy przez kolejne dziesiciolecia. Warto moe zatrzyma si na chwil przy podobiestwach pomidzy katastrof gibraltarsk, a smolesk. W obu tych wypadkach przekonuje si nas, e miay miejsce tragiczne wypadki. Ale jeli tak, to dlaczego Anglicy o kolejne p wieku przeduyli utajnienie akt dotyczcych mierci generaa Sikorskiego. Czy dlatego, e jak mwi w programie Dariusza Baliszewskiego z lutego 2008 roku Antoni Chudzyski, byy sekretarz ministra Tadeusza Romera, major brytyjskiego kontrwywiadu MI 6, nigdy nie byo adnej katastrofy gibraltarskiej? Zdaniem Chudzyskiego w samolocie, ktry zosta wyowiony z wd Gibraltaru, w ogle nie byo ciaa generaa Sikorskiego, a Naczelny Wdz i premier Rzdu Polskiego na Uchodstwie mia zosta zamordowany wczeniej w Paacu Gubernatora. O tej i innych sprzecznociach pisze take w swoich ksikach, m.in. Zamach i Po zamachu Tadeusz A. Kisielewski. Co ponadto ma wsplnego Gibraltar ze Smoleskiem? Ot, w obu przypadkach wiemy, e doszo do tragedii, znamy bilans strat, ale wiemy te, e nie byo tak jak si nam to przedstawia, bo przedstawiany scenariusz kci si z logik i zdrowym rozsdkiem. W jednym i drugim przypadku jest cae mnstwo dziur i niekonsekwencji w oficjalnych wersjach, sprzeczne s te relacje wiadkw. W przypadku 10 kwietnia jedni, jak na przykad Jacek Sasin, widzieli ciaa ofiar na Siewiernym, inni, jak dajmy na to operator Sawomir Winiewski, nie widzieli szcztkw polegych na sugerowanym miejscu zdarzenia. No i w obu przypadkach jest te podawany do publicznej wiadomoci zupenie niejasny i nieprawdopodobny przebieg katastrofy. Katastrofy takie si po prostu nie zdarzaj. Pyta Pan o niebezpieczestwa zwizane z zajmowaniem si 10 kwietnia. Mamy tu do czynienia z potnymi grupami interesw, zarwno tymi krajowymi konfidenci, suby specjalne, agentura wpywu jak i midzynarodowymi Kto stoi na ich drodze, ten popenia samobjstwo. Czy do dzi pojawi si jaki wiarygodny wiadek zwizany ze spraw mierci Lecha Kaczyskiego i wymordowania delegacji? I Pan i ja wiemy, e nie. Ludzie si boj, a milczenie jest polis na ycie. Elementy odstraszajce, myl tu chociaby o przypadkach Grzegorza Michniewicza i Eugeniusza Wrbla, dziaaj bardzo mocno na wyobrani, gdy pokazuj, jak bardzo dugie rce maj seryjni samobjcy. Ponadto dziwnym trafem sprawy tego typu kocz si z reguy nie wykryciem sprawcw i umorzeniami postpowa. Po tragedii by jednak jeden wyjtek, do ktrego nawiza profesor Jacek Trznadel w artykule Mj komentarz pniejszy (kwiecie-maj-lipiec 2011 roku): Naliczono ju przez ostatni rok kilka tragicznych zgonw powizanych w ten czy inny sposb ze spraw smolesk. Tylko jedno wydarzenie byo cakowicie obnaone i jawne. W atmosferze politycznej posmoleskiej, morderca, przeciwnik PiS-u, chcc zamierzy si na Jarosawa Kaczyskiego, dokona znanego mordu w biurze dzkim PiS-u. Uy skutecznie broni palnej, a potem noa, ale druga zaatakowana ofiara przeya. To morderstwo polityczne tak ewidentne i gone, w efekcie spoecznym odegrao jednak w jakim sensie rol maskujc, pozwalajc mniej myle ludziom o innych sprawach wysoce podejrzanych. W tym konkretnym wypadku odwrcono uwag od morderstwa dokonanym na Eugeniuszu Wrblu. Mona powiedzie, stary dobrze sprawdzono sposb: przykry niewygodne wydarzenie innym, typu Tomek zatruty grzybami, poszukiwania maej Madzi, ktre lokuje si w centrum uwagi, mimo e tego typu nieszczcia nie s odosobnione w Polsce. Spoeczestwo jednak daje si nabiera, tym bardziej gdy gra si czuych strunach, nie kady zna przecie mechanizmy tej dezinformacji Rzecz jasna, pozbywanie si niewygodnych wiadkw nie dotyczy wycznie Polski. Przypomn spalenie ywcem w rozpalonym piecu hutniczym pukownika GRU Olega Piekowskiego, uznawanego za najbardziej wartociowego szpiega amerykaskiego i brytyjskiego doby zimnej wojny. Mona przywoa zamordowanie w Londynie przez KGB i bugarskie KDS dysydenta Georgi Markowa. Tu wykorzystano tzw. bugarski parasol, zakoczony wysuwan ig, z ktrej po wbiciu w ciao wystrzeliwaa kulka, zawierajca okoo p miligrama rycyny. Najbardziej spektakularnym, w rozumieniu odstraszajcym morderstwem byo jednak otrucie byego podpukownika KGB/FSB Aleksandra Litwinienki polonem podanym w herbacie. Sygna jasny wystpowanie przeciw systemowi nie popaca. PJ: Podobnych przykadw mona wymieni wicej, nie wszystkie koczyy si eliminacj fizyczn, e wspomn tylko porwanie w Rzymie i uwizienie w Izraelu Mordechaja Vanunu, ktry wczeniej w wywiadzie dla London Sunday Times ujawni wiatu fakt posiadania przez Tel-Awiw broni jdrowej. Ale generalnie dziaanie seryjnych samobjcw, cho moe lepsze byoby tu okrelenie szwadrony mierci, ma na celu pozbywanie si osb, ktre czsto przez przypadek lub z racji penionych obowizkw dowiedziay si zbyt duo. By moe taka wanie bya przyczyna samobjstwa, Grzegorza Michniewicza, ktry powiesi si na sznurze od odkurzacza 23 grudnia 2009 roku. Oficjaln wersj w wtpliwo podawa podczas przesuchania kierowca Michniewicza. Czy to bo-

wiem zwyczajne, e w duym domu, w ktrym nie brak odpowiedniego miejsca i wysokoci, czowiek wiesza si niemal na klamce, jak w wiziennej celi? Za drzwiami pomieszczenia zobaczyem przewrcony odkurzacz. Po lewej stronie odkurzacza zobaczyem Grzegorza Michniewicza w dziwnej pozycji, niby klczcego, siedzcego jednoczenie na pitach. Wok szyi Grzegorza Michniewicza widziaem zacinit ptl ze sznura odkurzacza, ktry zawizany by na ukonej belce w przejciu z kuchni do pokoju- zezna. Przypomn, e Michniewicz, dyrektor generalny w Kancelarii Premiera Donalda Tuska, penomocnik ds. ochrony informacji niejawnych i administrator danych, w latach 2000-2001 penomocnik ds. ochrony informacji niejawnych w Rzdowym Centrum Legislacji, mia najwysze powiadczenia bezpieczestwa, zarwno krajowe, jak i NATO oraz Unii Europejskiej. Przez jego rce przechodziy niemal wszystkie dokumenty kancelarii premiera, take tajne. Czy te smoleskie take? Czy zadziaay szwadrony mierci? Michniewicz mia popeni samobjstwo, mimo e wczeniej umwi si z rodzin na wsplne spdzenie Wigilii. Co wicej, prokuratorzy ktry przejrzeli jego domowy komputer w pliku Moje plany znaleli dokadny plan zaj na 23 grudnia. Michniewicz mia ju kupiony bilet na witeczny wyjazd do teciw, co w prokuraturze potwierdzia Paulina T., pracownica jego biura: 22 grudnia Grzegorz Michniewicz mwi, e nastpnego dnia bdzie tylko do godz. 14, bo jedzie na wita (). Wedug mnie nic, kompletnie nie wskazywao na to, e on moe pozbawi si ycia (). Chc na zakoczenie doda, e ja nie wierz, aby on popeni samobjstwo. ledztwo, jak w wikszoci podobnych przypadkw, umorzono, w decyzji uznano, e Michniewicz powiesi si nagle pod wpywem impulsu. Ale jaki to mg by impuls, skoro czowiek ten umawia si z najbliszymi na wita? Z ustale dokonanych przez Wprost wynika, e wieczorem 23 grudnia Michniewicz napisa take kilka SMS-w do swojego przeoonego, szefa kancelarii Tomasza Arabskiego. Nie wiadomo jednak, czego dotyczyy, ani o ktrej godzinie zostay wysane. Minister nie odpowiedzia na nasze pytania w tej sprawie pisa tygodnik. Temat zosta szybko bardzo skutecznie wyciszony w mediach. Postawmy nastpne pytanie: czy Eugeniusz Wrbel, ktry mia ocenia raport MAK, zosta pocity pi na kawaki, dlatego e nieopatrznie mia si podzieli opini, e szcztki na Siewiernym nie nale do tupolewa o numerze bocznym 101? A Dariusz Szpineta, zawodowy pilot, ekspert i prezes spki lotniczej, ktry powiesi si 2 grudnia 2011 roku w azience orodka wczasowego w Indiach? Wczeniej parokrotnie wypowiada si w mediach w sprawie Smoleska, wskazujc, e lot Tu-154M by lotem wojskowym, wypowiada si take w kwestii braku pozwolenia na wlot rzdowego tupolewa w rosyjsk przestrze powietrzn. Pisa Pan zreszt o tym w tekcie pt.: Loty specjalne. Jeeli rzeczywicie nie byo zgody, to jakim cudem samolot mgby znale si na Siewiernym? Kolejne zagadkowe wypadki. 6 czerwca 2011 roku w hiszpaskiej Asturii doszo do katastrofy dwch awionetek. Pierwsza pilotowana bya przez wybitego architekta Stefana Kuryowicza, ktry zaprojektowa, a nastpnie realizowa projekt m.in. terminala Warszawa-Okcie, oraz jego wsppracownika Jacka Syropolskiego. W drugiej mier ponis Janusz Zieniewicz, byy kierownik dziau cznoci w PLL LOT, potem waciciel firmy Cerberis, zajmujcej si zabezpieczeniami elektronicznymi, ktra rwnie obsugiwaa Okcie. Jak informowaa Polska Agencja Prasowa w depeszy z 7 czerwca ubiegego roku jedna awionetka z niewyjanionych przyczyn spada na budynek na placu postojowym samolotw w Castrillon. Budynek by wtedy pusty. Druga maszyna spada do pokrytego eukaliptusami urwiska w pobliskich grach Bayas. Znalezienie samolotu w grach byo moliwe dziki uaktywnieniu systemu lokalizacyjnego zainstalowanego w awionetce. Wedug mediw lokalnych, w Asturii panowaa wtedy gsta mga i pada deszcz. Widoczno bya poniej kilometra. Z powodu niekorzystnych warunkw atmosferycznych utrudniony by nawet ruch koowy. Wedug rzdowego komunikatu, wszystkie awionetki byy bardzo dobrze wyposaone i leciay na waciwej wysokoci. W grudniu 2010 roku podczas przesuchania przed smoleskim zespoem parlamentarnym pracownik kancelarii Lecha Kaczyskiego Tomasz Szczegielniak powiedzia rzecz niezmiernie interesujc, dotyczc wydarze na Okciu: Nie widziaem tego, no, z prostego powodu, e cay czas byem wtedy w tym hanga w termi na terminalu i bylimy zajci obsug tych wszystkich osb, ktre miay towarzyszy panu Prezydentowi. Czy to tylko przejzyczenie, czy faktycznie Szczegielniak by w jakim hangarze i zajmowa si obsug jakich osb z delegacji? Dlaczego zesp tego tropu nie podj? Jako tak si dziwnie skada, e mwic o Smolesku, wracamy do lotniska Okcie. Co oznaczaj sowa Szczegielniaka? Czy to, e pasaerw tupolewa (i by moe jaka?) zgromadzono w zburzonym po 10 kwietnia nowym hangarze? Czy architekt Kuryowicz zgin w katastrofie, gdy np. zna rozkad tuneli pod Okciem poczonych z hangarami? Pyta jest mnstwo. W tym kontekcie do interesujco brzmi owiadczenie generaa Anatola Czabana z 10 sierpnia 2011 roku o przyczynach jego odejcia z wojska. Opisujc swoje samopoczucie podkreli: Ludzie pytaj, jak si czuj. Odpowiadam fatalnie tak jakbym zosta w ciemnym przejciu podziemnym wrzucony do szczeliny, zasypany kamieniami i jedynym moim pragnieniem jest, aby krew wypyna na powierzchni i wskazaa miejsce zbrodni. O jakiej zbrodni mwi genera? Pytanie wci czeka na odpowied. FYM: To, e mainstreamowi dziennikarze unikaj pewnych okoosmoleskich tematw (np. jakim szstym zmysem wiedz, e nie naley szuka szczcia na Okciu), wydaje si zrozumiae. W przernych miejscach wszak bywaj lub wprost zasiadaj fachowcy wojskowi, ktrzy pomagaj rne skomplikowane i zawodowe, i yciowe kwestie, e tak powiem, gbiej zrozumie. Tacy wojskowi pedagodzy mog np. podpowiedzie (dobrodusznie, jak nauczyciel historii, taki starej, peerelowskiej daty nauczyciel uczniowi pytajcemu o Katy): nie interesuj si. No ale tak wielu naukowcw, tak wielu prawnikw, tak wielu policjantw, tak wielu urzdnikw np. kontrolerw NIK

itd. te jakby wie, i nie interesuj si ich obowizuje. Pytanie zatem cinie si na usta: a czemu to nie wolno si interesowa tak prost spraw, jak wylot dwch rzdowych samolotw 10 Kwietnia ze stoecznego lotniska i ich przelot w zwizku z prezydenck delegacj? Co w tym zainteresowaniu moe by gronego, skoro doszo li tylko do lotniczej katastrofy jednego z tyche statkw powietrznych? Czy spotkali si Pastwo z jakimi irracjonalnymi wprost lkami (tudzie innymi tajemniczymi stanami), w ktre wpaday osoby dopytywane na okoliczno np. wylotw polskiej delegacji? Czy na Okciu te jakby zaszy zjawiska a la UFO? JMJ: Tak, spotkalimy si z takim stanem, odnoszcym si wanie do lotniska Okcie. Asystent posa Antoniego Macierewicza, powiedzia nam wprost w 2010 roku, e zesp nie bdzie si t kwesti zajmowa. Dlaczego posw nie interesoway przyczyny nagego zepsucia si monitoringu, identyczny przypadek mia przecie mie miejsce na Siewiernym, dlaczego mimo, e zesp nie ma uprawnie ledczych, wic nie moe nikomu nakaza zjawienia si na posiedzeniu nie zaproszono na wysuchanie osb pracujcych tego dnia na lotnisku, tak cywilnym jak i wojskowym? Dziwi si temu, gdy nawet jeli nie udaoby si otrzyma adnych informacji, przynajmniej w przestrze publiczn poszedby jasny sygna, e zesp rozpatruje wnikliwie kady scenariusz, ktry moe przybliy nas do prawdy o 10 kwietnia, a nie posikuje si gwnie danymi zza wschodniej granicy, a wic z raportu MAK, ktre w zalenoci od okolicznoci albo uznaje za kamliwe, albo za wiarygodne. Mwilimy ju tutaj o tzw. seryjnych samobjcach. W ubiegym roku poruszylimy ten temat z posem Antonim Macierewiczem, ktry zaprzeczy w rozmowie z nami, e mier Grzegorza Michniewicza moe mie jakikolwiek zwizek z tzw. katastrof smolesk. Usyszelimy natomiast, e tajemniczy zgon jeli ju, to naley czy z afer hazardow. Gdzie Rzym, gdzie Krym mona zapyta, ale moe te przewodniczcy zespou ma o wiele bardziej dogbn wiedz, ni nam wszystkim si to wydaje. By moe, skoro dowiedzielimy si od niego te takiej ciekawej rzeczy jak ta, e dowodem na to, i na lotnisku w Smolesku miaa miejsce katastrofa jest rozmowa, jak Lech Kaczyski przeprowadzi z pokadu samolotu ze swoim bratem Jarosawem. Niestety dla nas, z uwagi na moliwo faszowania, jak to miao miejsce choby w przypadku spreparowanych rozmw telefonicznych z udziaem pasaerw samolotw porwanych 11 wrzenia 2001 roku w USA, nie moe by to dowd ostateczny. Jeeli jednak przewodniczcy zespou utrzymywa, e na Siewiernym kokpit tupolewa by przynajmniej przez 4 godziny, s jego zdjcia, jest nawet zdjcie, jak jest transportowany przez helikopter, gdzie wywoony ten kokpit, tak e to tak nie jest, e on zupenie wyparowa. Jego nie ma na miejscu tam na lotnisku, gdzie jest zoony, no, zrzucony na tak bezksztatn kup ten wrak samolotu, czci samolotu, tam kokpitu rzeczywicie nie ma. No ale gdzie on istnieje to jest to naprawd jaki tajemniczy stan PJ: Na Okciu, czy te w innych miejscach zwizanych z wydarzeniami 10 kwietnia, z przyczyn o ktrych wspominalimy ju wczeniej, panuje jak przypuszczam, z perspektywy ponad dwch lat od tragedii grobowe milczenie. Nikt wic nie przekae informacji i dlatego pozostaje wycznie tzw. biay wywiad. Midzy innymi dlatego te nasza ksika nie bdzie miaa charakteru ledczego. Zreszt przeledzenie okresu rzdw PiS oraz przerwanej prezydentury Lecha Kaczyskiego w kontekcie zmian geopolitycznych jest nie mniej ciekawe. Wnikliwa lektura rde pozwala zorientowa si czyje interesy byy zagroone i kto najbardziej skorzysta na zmianie kursu Polski po 10 kwietnia. cz 3/4 (22.06.2012) Brak jakichkolwiek informacji dotyczcych poranka 10 kwietnia na Okciu jest tym bardziej zastanawiajcy, e z jakich tajemniczych wzgldw przechodzi si nad tym do porzdku dziennego. Czy w toku ledztwa prowadzonego przez prokuratur wojskow, bd cywiln lub podczas prac sejmowego zespou smoleskiego, ta sprawa kogo zainteresowaa? Chyba nie, inaczej co by przecieko do mediw. Nie mamy wic np. ani jednej relacji takswkarza, ktry odwozi ktrego z czonkw delegacji. A rozmowy telefoniczne? Co Pan robi, gdy kto z Pana rodziny odlatuje, a Pan nie moe go odprowadzi na lotnisko? Naturalnie, dzwoni Pan do tej osoby, by spyta, czy wszystko w porzdku, czy nie ma opnienia w podry. Albo osoba wybierajca si w podr dzwoni, czy przysya sms-a. A tu nic, brak danych na temat jakiegokolwiek nawizywania kontaktu z najbliszymi, tak jakby te osoby rozpyny si we mgle. Z Juli M. Jasklsk i Piotrem Jakuckim, publicystami niezalenymi, rozmawia Free Your Mind FYM: Takie niezbyt adne przysowie powiada, e w domu powieszonego o pewnych sprawach si nie mwi. Np. o sznurze. Nie wiem jak Pastwu, ale mnie si nasuwa skojarzenie wanie z sytuacj domu powieszonego. Jest to o tyle dziwna sytuacja (w przypadku ledztwa smoleskiego), e przecie do synnej lotniczej katastrofy miao doj na Siewiernym, a nie na Okciu, prawda? W czyme wic ley ten gigantyczny problem, jeli chodzi o szczegowe odtworzenie sytuacji na tym warszawskim lotnisku? Ju pomijam w tym momencie to, e zrazu nie sposb byo ustali, o ktrej dokadnie godzinie co wyleciao, taki widocznie by wzmoony ruch na Okciu tamtego sobotniego ranka jak i ustali, o ktry obiekt latajcy chodzi, e si tak wyra. Czy chodzi o prezydenckiego jaka, czy moe raczej o prezydenckiego tupolewa. I nie byle kto mia z takimi ustaleniami problemy. Przykadowo R. Grupiski (byo nie byo czowiek gabinetu ciemniakw i

rzdzcej koalicji) w programie radiowym Trjki 10 Kwietnia przed 10-t rano powiada: Rozmawiaem z ludmi z kancelarii premiera. Nie byo jeszcze wtedy informacji na temat tego, czy rozbi si tu-154 czy jak (http://centralaantykomunizmu.blogspot.com/2011/03/komorki-milcza.html). Z kolei dansingbubek z tzw. centrum operacyjnego, dzwonicy (pono niedugo po 9-tej pol. czasu) do amb. J. Bahra, majcego by na pobojowisku pokatastrofalnym, na ktrym brak oznak ycia, ma zapytywa czy to na pewno ten samolot, czy nie ten? (http://www.tvn24.pl/wiadomosci-z-kraju,3/co-wiemy-jezus-maria-msz-publikuje-rozmowy-sikorskiego,214245.html)? Na mj, niekoniecznie chopski, ale ciemny na pewno, rozum, jako ciko wyjani to, i ani w kancelarii premiera, ani w MSZ, ani w COP (http://freeyourmind.salon24.pl/294090,czas-na-nowa-narracje), ani jak mona by sdzi z wywiadu Czerskiej Prawdy z legendarnym B. Klichem w MON (http://wyborcza.pl/1,111900,8951988,Szef_MON__W_dokumentach_wszystko_gra.html?as=4&startsz=x) nie wiadomo, co to za obiekty latajce z warszawskiego wojskowego lotniska wyleciay z Dowdcami i Prezydentem. Rozumiem, e gdyby tych samolotw dla delegacji prezydenckiej byo z dziesi, to mona by si pogubi w takim natychmiastowym ustaleniu, kto wylecia czym ale przecie wylecie mia tylko jeden tupolew z caoci delegacji, czy nie? Czy wic kto si w kontroli lotw zagapi (moe leciaa jaka powtrka wanego serialu w TV) i przeoczy ten jedyny wylot, czy moe tych wylotw byo troch wicej ni jeden i std si pokomplikowaa sprawa? No, chyba e, jak sugeruj niektrzy, 10 Kwietnia wylecia tylko dziennikarski jak-40 ale w takim razie gdzie by si podzia prezydencki jak i prezydencki tupolew, o ktrych mwi rzecznik MSZ P. Paszkowski i dziennikarze? PJ: A czy w ogle mamy pewno, e delegacja wyleciaa z Okcia? A moe wylecia z niego wycznie Jak-40 z dziennikarzami? Przecie jeli spojrzymy na relacje oficjalne, to si nic nie klei. Przypomn, e na pocztku nikt, z wczesnym rzecznikiem MSZ Piotrem Paszkowskim na czele, nie wiedzia, czy prezydent polecia tupolewem, czy jakiem. My jedynie wiemy, e o 7.27 wystartowa jaki tupolew. I to wszystko. Nie wiadomo, kto go pilotowa, kto by na pokadzie Owszem, s nagrania z wiey, ktre zostay zabezpieczone na potrzeby ledztwa, ale co w nich jest te tego nie wiemy. Ciekawa informacja z tym zwizana jest taka, e w Internecie, myl tu m.in. o stronie http://www.liveatc.net, uwaanej za gwne rdo, jeli chodzi o dostp do nagra rozmw pilotw z wie, nie mona znale nagra z wiey kontroli lotw Okcia (midzynarodowy kod EPWA) z interesujcego nas zakresu czasowego z 10 kwietnia. Niestety, na mail wysany do autorw strony w tej sprawie, nie doczekalimy si odpowiedzi Pozostaje te otwarte pytanie, czy ze mierci delegacji wie si zgon oficera nasuchu i kontrwywiadu Marynarki Wojennej, ktrego znaleziono powieszonego 2 czerwca 2011 roku w Wejherowie? T wiadomo ogoszono dopiero po miesicu, razem z informacj, e rozmowy przeprowadzane w tupolewie 10 kwietnia 2010 roku mogy by odbierane przez nasuch tych sub. JMJ: Ten brak jakichkolwiek informacji dotyczcych poranka 10 kwietnia na Okciu jest tym bardziej zastanawiajcy, e z jakich tajemniczych wzgldw przechodzi si nad tym do porzdku dziennego. Czy w toku ledztwa prowadzonego przez prokuratur wojskow, bd cywiln lub podczas prac sejmowego zespou smoleskiego, ta sprawa kogo zainteresowaa? Chyba nie, inaczej co by przecieko do mediw. Nie mamy wic np. ani jednej relacji takswkarza, ktry odwozi ktrego z czonkw delegacji. A rozmowy telefoniczne? Co Pan robi, gdy kto z Pana rodziny odlatuje, a Pan nie moe go odprowadzi na lotnisko? Naturalnie, dzwoni Pan do tej osoby, by spyta, czy wszystko w porzdku, czy nie ma opnienia w podry. Albo osoba wybierajca si w podr dzwoni, czy przysya sms-a. A tu nic, brak danych na temat jakiegokolwiek nawizywania kontaktu z najbliszymi, tak jakby te osoby rozpyny si we mgle. Bo trudno przecie przyj do wiadomoci, e nikt si ich podr nie interesowa, szczeglnie tak wan wizyt jak upamitnienie pomordowanych w Katyniu. Czy ta dziwna sytuacja nie miaa zwizku z tajemniczym komunikatem z wieczora 9 kwietnia, o ktrym w ostatnich wiadomociach informoway TVP1, TVP2, TVP Info? Mona te go byo znale w telegazecie, a by podobny w treci do tego odebranego przez brytyjski kontrwywiad tu przed zamachem nad Lockerbie. Komunikat brzmia dokadnie tak: Dyurna Suba Operacji Si Zbrojnych RP przekazaa do Centrum Operacji Powietrznych w Warszawie informacje o zagroeniu atakiem terrorystycznym jednego z samolotw Unii Europejskiej PJ: a propos: z telegazety znikn 10 kwietnia tu po katastrofie. Dlaczego nad tym komunikatem zapada cisza, skoro mg on by by jednym z kluczowych elementw rozwikania smoleskiej zagadki? Czy spotka si Pan z jakimi analizami, skd si ten komunikat wzi i ktrego samolotu z UE to ostrzeenie mogo dotyczy? Nie wiem, by moe prokuratura wojskowa, analizuje ten materia, ale dziennikarze o to nie pytaj, a ta cz Polakw, ktra wydarzeniami z 10 kwietnia 2010 roku jeszcze si interesuje na przekr mediom i politykom, ktrzy robi wiele, by wywoa u opinii publicznej zmczenie tym tematem o tym komunikacie ju pewnie nie pamita. Dodam moe jeszcze, e wbrew niektrym opiniom informacja Dyurnej Suby Operacji Si Zbrojnych RP nie bya utajniona. I jest to dziwne, gdy z reguy tego typu ostrzeenia, wychodzce od sub specjalnych, a Dyurna Suba Operacji Si Zbrojnych RP jako organ wykonawczy Szefa Sztabu Generalnego WP zajmuje si m.in. zapobieganiem aktom terroru i ich nastpstwom, s tajne. Potwierdzi to zreszt w odpowiedzi na pytanie Niezalenej Gazety Polskiej Nowe Pastwo (w tekcie Leszka Misiaka pt.: Rozdzia I ostatnie ostrzeenia, numer 3/2011) rzecznik prasowy SG pk Andrzej Wiatrowski. Stwierdzi on, i przesyane bd otrzymywane informacje o zagroeniu maj status dokumentw, ktre nie s rozpowszechniane. Nie maj one charakteru informacji publicznej. Dlaczego wic ten konkretny komunikat by opublikowany w mediach? Przecie do pewnego czasu mona go byo znale za pomoc wyszukiwarki Google, czy na stronach internetowych m.in. wprost24.pl, wolnemedia.net, wolnapolska.pl, niezalezna.pl, newsweek.pl Wielu blogerw (m.in. mailbox w styczniu 2011 roku), stawiao tez, e komunikat zosta wydany

specjalnie tak pno, by nie dotar do opinii publicznej, a jedynie do zainteresowanych, by usprawiedliwi np. zmian lotniska docelowego samolotu, czy te, z uwagi na konieczno zastosowania ochrony kontrwywiadowczej, zmian sposobu i czasu dowozu czonkw delegacji i zebranie ich na przykad w hangarze. Moe warto zastanowi si, czy nie by to sygna do podjcia jakiej akcji, czy nie taki by cel upublicznienia komunikatu. Istotn kwesti, dotyczc zmian zawartoci komunikatu podj 11 lutego 2012 roku bloger Wunderman we wpisie pt.: Klucz do zrozumienia przyczyn katastrofy smoleskiej, opublikowanym na Salonie24, podkrelajc, e dopiero pniej manipulowano jego treci nadajc mu tak form: dzie przed katastrof otrzymano ostrzeenie o moliwoci uprowadzenia statku powietrznego z lotnisk jednego z pastw Unii Europejskiej.Wobec tego twierdzono, e caa sprawa nie moga dotyczy katastrofy smoleskiej. Z tego drugiego tekstu atwo wywnioskowa, e by zmieniany post factum, ju po katastrofie. Zastanawia to, e tak wersj komunikatu przyja te Biaa Ksiga w sprawie katastrofy smoleskiej opracowana przez Zesp pod kier. Antoniego Macierewicza. Ale przede wszystkim zastanawia co innego dlaczego wykrzywiono brzmienie pierwotnego komunikatu? W istotnym stopniu zmieniono jego sens? Wanie, dlaczego? JMJ: Skoro ju jestemy przy komunikatach, to przypomnijmy jeszcze ujawniony w zeszym roku przez Polsat News fragment nagrania z Centrum Operacji Powietrznych, z ktrego wynikao, e na Siewiernyj lecia take Jak-40, pilotowany przez gen. Andrzeja Basika. Ta kwestia jednak te nie zostaa podjta przez media, i gdyby nie blogerzy ledczy w ogle by nie zaistniaa. A to jest przecie tylko jeden z wielu przypadkw przemilczania spraw nie pasujcych do wersji lansowanych przez obie strony, ktre za dogmat przyjy w punkcie wyjcia tez o tym, e delegacja poleciaa jednym samolotem na obchody rocznicowe i e wszyscy zginli na Siewiernym. Jeeli jednak w zaoonym scenariuszu do katastrofy miao doj na Siewiernym, to wszystkich naleao umieci w jednym samolocie. Katastrof tupolewa da si jeszcze od biedy wmwi spoeczestwu, ale ju bajk o rozbiciu dwch samolotw nie za bardzo Mona spyta, czy takie wprowadzenie w bd milionw ludzi podejmujcych na co dzie racjonalne decyzje jest moliwe? Ale oczywicie! Byo to ju nie raz grane. W 1938 roku radiosuchacze w Stanach Zjednoczonych wpadli w panik przekonani o inwazji Marsjan. Uciekali z domw, dzwonili na policj. A wszystko za spraw sugestywnego radiowego suchowiska na podstawie powieci science fiction autorstwa Herberta George Wellsa Wojna wiatw. Tak jak wtedy miliony uwierzyy w najazd Marsjan na Ziemi, tak w czasie mniej odlegym miliony telewidzw na wiecie uwierzyo w to, e w wiee WTC w Nowym Jorku 11 wrzenia 2001 roku uderzyy samoloty pilotowane przez arabskich terrorystw. Ten telewizyjny obrazek z ranka 10 kwietnia 2010 roku ze straakiem na pobojowisku i szcztkami jakiego samolotu pomalowanymi w polskie barwy te widocznie musia by bardzo sugestywny, skoro wzili go za autentyk rwnie ci, ktrzy nie wierz w wypadek, a wic zdawaoby si s bardziej wnikliwymi obserwatorami. FYM: Jak Pastwo patrz ju z tej perspektywy czasu na to, co si wok sprawy smoleskiej dzieje? Czy sdz Pastwo, e wszystko ma si ju ku kocowi, tzn. zostaniemy z alternatyw: wypadek lub zamach na Siewiernym i powoli ycie wrci do normy, czy jednak nastpi pknicie w tym do grubym murze grobowego milczenia wok tragedii? Mnie nieustannie frapuje nie tylko to, jak mona (fachowo) analizowa przebieg katastrofy nie dysponujc materiaem dowodowym w postaci szcztkw danego samolotu i dokadnych bada miejsca, ale te to, jak mona mwi o dokadnym przebiegu teje katastrofy (z takimi a takimi skutkami), nie przeprowadziwszy kompleksowych, specjalistycznych bada medyczno-sdowych dotyczcych stanu zwok ofiar. Moliwe jednak, e w sytuacji, w ktrej, tak jak to sygnalizowaem w rozmowie z Z. Biaasem (http://centralaantykomunizmu.blogspot.com/2012/05/wywiad-dla-z-biaasa-cz-ii.html), nawet prokurator generalny A. Seremet marzy ju tylko o zamkniciu ledztwa, bez koniecznoci pozyskiwania fragmentw wraku, rejestratorw itp. drobiazgw, bez koniecznoci przeprowadzania dalszych (poza dotychczasowymi trzema) ekshumacji, tudzie zebrania penej dokumentacji nie powinienem oczekiwa cudu. JMJ: Skoro pewien elektryk rzekomo udowodni, e przeskoczy ponad dwumetrowy pot, to dlaczego nie mona prowadzi ledztwa smoleskiego i przeprowadza symulacji dotyczcych rozpadu kaduba samolotu, gdy wrak tupolewa spoczywa na Siewiernym, a dowody s w rkach Rosjan? Dla logicznie mylcego czowieka jest to absurd, ale co to kogo obchodzi, sprawa jest upolityczniona, a w polityce dowolne obchodzenie si z prawd jest prawie nagminne. Opieranie si na danych teoretycznych, nie uwzgldniajcych np. stopnia zuycia elementw samolotu, powoduje ich zafaszowanie, a tym samym faszuje obliczenie kocowe. Nie broni tu koncepcji pancernej brzozy, gdy nie wytrzymuje ona krytyki, chc tylko powiedzie, e nie mona uznawa za wiarygodne oblicze, opartych na nie zweryfikowanych danych wzitych z fabrycznej charakterystyki samolotu. Jak wic mamy gwarancj wiarygodnoci w przypadku bada prowadzonych z jednej strony przez prokuratur, a z drugiej przez ekspertw zespou parlamentarnego? W przypadku profesora Biniendy na potwierdzenie fachowoci przywouje si jego udzia w wyjanianiu katastrofy promu Columbia. Tyle, e tam by zapis startu i przebiegu lotu do momentu katastrofy oraz parametry zachowa urzdze pokadowych, byy szcztki promu poddane badaniu i byli wiadkowie. Dowodzenie mogo wic zosta przeprowadzone fachowo w oparciu o prawidowe dane wyjciowe. Co z tego jednak miaoby wynika w odniesieniu do badania przypadku Siewiernego? Mwi si wic o adunkach wybuchowych w skrzydle, wykorzystujc mam wraenie to, e przecitny odbiorca nie wie np. e paliwo znajduje si w skrzydle i e gdyby doszo do wybuchu w tym miejscu to samolot zamieniby si w jedn

wielk pochodni i nie byoby mowy o tym, e ciaa niektrych ofiar zachowayby si bez znaczcych obrae. Epatuje si wic publiczno, poprzez wykorzystanie argumentum ad ignorantiam, szczegami technicznymi, niezrozumiaymi dla wikszoci, tak by odwrci uwag od alogicznych, sprzecznych ze zdrowym rozsdkiem elementw sytuacji, np. braku foteli, kokpitu czy braku obrae narzdw wewntrznych u niektrych ofiar. Jednoczenie szeroko stosuje si argumentum ad verecundiam, czyli zamykanie ust krytykom poprzez odwoywanie si do tego, co powiedzia autorytet. Najlepiej z tytuem naukowym. Profesorem by Bronisaw Geremek, profesorem, zgodnie z wykadni salonu, jest Wadysaw Bartoszewski, Lech Wasa w pojedynk obali komunizm, za Tadeusz Mazowiecki to pierwszy niekomunistyczny premier. I dlatego to, co mwi jest wite i nie moe by kwestionowane. Ale to byo pitnowane przez prawic i tzw. niezalene media! A tymczasem w przypadku Smoleska podobne chwyty erystyczne stosowane s przez obie strony. Z jednej strony mamy ekspertw typu Tomasza Hypkiego, Wojciecha uczaka, Tomasza Biaoszewskiego. Z drugiej Wiesawa Biniend, czy Kazimierza Nowaczyka. To przecie naukowcy, a w dodatku z amerykaskich uczelni! I nie wypada pyta nawet, czy owi naukowcy maj osignicia przydatne w wyjanianiu okolicznoci tragedii 10 kwietnia . Maj rekomendacj przewodniczcego zespou parlamentarnego i opozycji, i to ma wystarcza, a podawanie w wtpliwo trafnoci doboru stosowanych przez tych naukowcw metod i przydatnoci wynikw ich bada do wykrycia okolicznoci mierci polegych 10 kwietnia ma wag nieomal zdrady stanu. Krtko mwic wszystko, co nie jest zgodne z wersj o zwykym wypadku lotniczym z jednej strony, albo z drugiej z hipotez o wybuchach, zamroeniem tupolewa na wysokoci 15 czy26 metrw, jest albo omieszane, albo zamilczane na mier. Nie daj Boe mwi o maskirowce, bo dostaje si etykietk ruskiego agenta, albo paranoika. PJ: Spirala kamstwa smoleskiego bdzie nakrcana dalej. Nie ma liczcego si, wpywowego rodowiska, ktre mogoby da temu skuteczny odpr. Powstan nastpne, nic nie wnoszce do sprawy filmy, pojawi si pewnie jakie kolejne ostatnie zdjcia prezydenta, i jakie okolicznociowe publikacje przy okazji kolejnych rocznic, ktre nie bd o krok przyblia do prawdy. Moim zdaniem, aby ten mur milczenia i zakamania zburzy potrzebny byby wspczesny odpowiednik Mitrochina, Kukliskiego oraz Reagana. Prawda o Smolesku pewnie spoczywa w sejfach nie tylko w Polsce, ale take w Moskwie, Berlinie, czy Waszyngtonie, i oczywicie procentuje. Sowem zwaywszy ukad si w geopolityce musiaby zdarzy si jaki cud. Prawo i Sprawiedliwo zapowiada, e do koca tego roku swoj prac zakoczy zesp badajcy katastrof smolesk i przedstawi peny raport. Zesp, jak powiedzia Antoni Macierewicz, koczy badania dotyczce ostatnich 6 sekund lotu Tu 154M i bdziemy si mogli si zapozna z ich wynikami jeszcze przed wakacjami. Zastawiam si, czy opozycja zdaje sobie spraw z jak odpowiedzialnoci wi si tego typu deklaracje. Zwolennicy PiS, cho oczywicie nie tylko, na pewno w najlepszej wierze czekaj na wyjanienie w jakich okolicznociach zgin prezydent i caa prawie stuosobowa polska delegacja. Na miejscu opozycji bybym jednak zdecydowanie bardziej wstrzemiliwy w zaciganiu w tym przypadku kredytu zaufania spoecznego. FYM: Dlaczego, Pastwa zdaniem, gos prof. J. Trznadla oraz prof. M. Dakowskiego w sprawie maskirowki smoleskiej zosta przemilczany nawet przez media deklarujce si jako niezalene, a wic piszce o tym, o czym nie chc informowa media reimowe? Czy zaczynamy wchodzi w etap, w ktrym istnieje ju tylko mainstream, rnicujcy si jedynie wedle kryterium politycznych sympatii/antypatii, a stosujcy w istocie (zwierciadlane, dwubiegunowe) zasady selekcji i blokowania pewnych treci? Czy Pastwa zdaniem pojawienie si (w polu zagadnie badawczych) teorii maskirowki na jesiennej konferencji smoleskiej (http://www.konferencjasmolenska.pl/) stanowi ju jaki powany przeom w caej sprawie ledztwa, czy to bdzie nieznaczcy epizod? A moe s jakie symptomy pkania tamy? PJ: Czy widzi Pan jakkolwiek liczc si si, ktrej zaleaoby na odejciu od obowizujcej narracji? Przecie w ni wpisuj si zarwno media mainstreamowe, czy te jak je Pan nazywa reimowe cho polemizowabym, czy to okrelenie jest waciwe jak i te okrelajce siebie jako niezalene. I to jest odpowied na Pana pytanie, dotyczce przyczyn zapisu naoonego na m.in. profesorw Jacka Trznadla i Mirosawa Dakowskiego. Przy sprawie smoleskiej mamy tak naprawd do czynienia z dwoma mainstreamami: rzdowym z TVN i Gazet Wyborcz oraz opozycyjnym z Gazet Polsk i Naszym Dziennikiem na czele, ktre zadziwiajco zgodnie uznaj dane przedstawione przez MAK za miarodajne. JMJ: Nie chc by zym prorokiem, ale pojawienie si Pana publikacji Czerwona strona Ksiyca na jesiennej konferencji powiconej katastrofie smoleskiej, ktra ma odby si 22 padziernika w Warszawie, moe suy prbie zdezawuowania tej koncepcji. O tym moe wiadczy fakt, e w materiaach konferencyjnych Pana materia jest jedynym ujmujcym 10 kwietnia z pozycji teorii dwch miejsc, mimo e s take fachowe publikacje profesora Mirosawa Dakowskiego, czy Krzysztofa Cierpisza, ktrych nikt merytorycznie nie podway. Czy nie chodzi o to, by hipotez dwch miejsc zdeprecjonowa poprzez przypisanie jej do, przy caym szacunku dla Pana, anonimowego czyli ukrytego pod pseudonimem blogera, ktry nie bdzie mg wystpi oficjalnie podczas obrad i przedstawi analizowanej przez siebie hipotezy. Prosz te zwrci uwag, e tematem konferencji jest Mechanizm zniszczenia samolotu TU-154M w Smolesku w dniu 10.04.2010, a nie okolicznoci mierci prezydenta RP i delegacji katyskiej. Czy to nie mwi za siebie? Nie chc jednak przez to wszystko powiedzie, e nie warto by Pan na przykad przygotowa na konferencj referatu i np. poprosi kogo o jego przedstawienie. Byo nie byo wrd zada badawczych i problemw naukowych organizatorzy kon-

ferencji wymieniaj Ocen prawdopodobiestwa hipotezy, wedug ktrej mier pasaerw samolotu TU-154 nastpia w innym miejscu ni wrakowisko pod Smoleskiem, a samo wrakowisko i wszelkie informacje dostarczane przez stron rosyjsk s jednie inscenizacj (ros. maskirowka). cz 4/4 (23.06.2012) W jakim kraju ylimy, skoro mogo wydarzy si co tak niewyobraalnego jak tragedia 10 kwietnia 2010 roku? Sceneria posmoleska nie jest przecie rezultatem mierci prezydenta RP i delegacji, a wynikiem biernoci wikszoci spoeczestwa, milczco akceptujcej poprzedzajce eliminacj Lecha Kaczyskiego ataki na gow pastwa ze strony m.in. Platformy Obywatelskiej. A przecie nie bya to krytyka typowa dla normalnej walki politycznej, tylko kampania nienawici. Dlaczego byo przyzwolenie spoeczne na awanturnictwo Lecha Wasy, ktry mwi o Lechu Kaczyskim, e durnia mamy za prezydenta i razem z Donaldem Tuskiem i innymi liderami Platformy wzywa do budowania nieposuszestwa obywatelskiego i usunicia legalnie wybranych wadz pastwowych? A przyzwolenie dla wybrykw Palikota i Niesioowskiego? Tego zjawiska socjologicznego nie mona tumaczy ofensyw medialn Gazety Wyborczej, czy koncernu Waltera. To take nie rzd Tuska, Agora, czy TVN wygasiy ten niesamowity powrt narodowej solidarnoci przypominajcej t z roku 1980, a odrodzon w dniach aoby narodowej. Z Juli M. Jasklsk i Piotrem Jakuckim, publicystami niezalenymi, rozmawia Free Your Mind FYM: Nieprzypadkowo przeszedem do pewnego szerszego kontekstu, odchodzc nieco od sprawy samego kwietniowego zamachu na polsk delegacj, zastanawiam si bowiem, czy czasem nie jest troch tak, i to wanie w szerszy kontekst uniemoliwia sprawne przeprowadzenie smoleskiego ledztwa. Mamy z jednej strony instytucjonalne dekretowanie hipotezy wypadkowej (radzieccy eksperci z Moskwy i znad Wisy), z drugiej za strony, take instytucjonalne dekretowanie hipotezy zamachowo-dwuwybuchowej w rezultacie natomiast, mimo pewnych rnic w sposobie wyjaniania smoleskiej katastrofy, obie strony s zgodne, co do podstawowej rzeczy. Gosz jednomylnie, i, powiem obrazowo, z Siewiernego nie naley odlatywa, tzn. nie ma mowy o jakimkolwiek zakwestionowaniu miejsca zdarzenia, ktre ju 10 Kwietnia D. Miedwiediew by askaw uzna, nomen omen, za mistyczne (Dzisiejszy dramat jest tragicznym zbiegiem okolicznoci, ktry sprawia, e jego miejsce staje si mistyczne http://wiadomosci.dziennik.pl/artykuly/115489,miedwiediew-smierc-prezydenta-to-szok.html). Tymczasem, co zapewne warto przypomnie samym najwierniejszym, bezkrytycznym wyznawcom tych hipotez, i ju 10 Kwietnia pojawiy si natychmiast w przekazie medialnym: przerne dane, ktre uniemoliwiay jednoznaczne ustalenie zarwno czasu zdarzenia, jak i jego przebiegu, a nawet miejsca (http://alan.polish.salon24.pl/225685,tu-154m-rozbil-sie-no-wlasnie-gdzie).\ Z czasem Zdarzenia byo/jest chyba najwicej cyrkw. Godzina 10.56 rus. czasu (znalazem nawet newsa o tym, i do katastrofy miao doj 36 minut po 10.22, wic wypadaoby, i o 10.58 http://www.tvn24.pl/wiadomosci-ze-swiata,2/bialorusini-ostrzegali-o-trudnych-warunkach,211449.html), godzina 10.50 (http://4.bp.blogspot.com/-jwUKIPznnbA/TZGGyCCMkQI/AAAAAAAABQI/jj7NfBq0L1g/s1600/dezy+ruskie.png), godz. 10.40, a nawet 10.38 (http://centralaantykomunizmu.blogspot.com/2011/03/bilokacja-o-838.html). Cztery/trzy razy podchodzi (http://wiadomosci.dziennik.pl/artykuly/115485,piloci-nie-chcieli-ladowac-gdzie-indziej.html), tylko dwa razy podchodzi (gosi to oficjalnie przecie sam Szojgu http://wiadomosci.dziennik.pl/artykuly/115545,ciala-ofiar-pojada-do-moskwy.html), wycznie raz podszed (do ldowania) (obecna wersja oficjalna). Wypadek zdarzy si w Pieczersku (Do katastrofy prezydenckiego samolotu TU-154 doszo dwa kilometry do Smoleska, przed lotniskiem wojskowym w miejscowoci Pieczersk http://www.tvn24.pl/wiadomosci-z-kraju,3/katastrofa-pod-smolenskiem,211435.html), do wypadku doszo 2 km od pasa startowego (http://www.dziennik.com/wiadomosci/artykul/polska-w-zalobie-prezydent-rp-i-najwazniejsze-osoby-w-panstwie-zgineli-w-ka), 1,5 km od, kilkaset metrw od (http://www.tvn24.pl/wiadomosci-ze-swiata,2/bialorusini-ostrzegali-o-trudnych-warunkach,211449.html), a nawet na samym lotnisku (W. Waszczykowski w jednym z telewizyjnych wej 10 Kwietnia zapany przez reporterw opowiada im, i nie da si z Polski wylecie na tamto lotnisko, bo jest ono zniszczone; por. te http://freeyourmind.salon24.pl/303533,swiadek-bater; http://freeyourmind.salon24.pl/380030,medytacje-smolenskie6-godzina-batera). Nadwilaski Fakt z rozpdu zwizualizowa (w swym specjalnym wydaniu) miejsce upadku od strony zachodniej smoleskiego lotniska Siewiernyj (http://fymreport.polis2008.pl/wp-content/uploads/2012/02/FYM-cz-1.pdf, s. 7273). Nie musz te chyba przypomina, e (mimo e wylecia jeden samolot, istniay powane problemy z ustaleniem listy pasaerw oraz iloci osb, ktre poleciay i w wypadku zginy (http://freeyourmind.salon24.pl/410648,medytacje-smolenskie-8-132, http://wiadomosci.dziennik.pl/artykuly/115477,kwasniewski-katyn-toprzeklete-miejsce.html). A powinna by sytuacja prosta jak budowa ruskiego cepa. Tu a tu, o tej a o tej godzinie spad taki a taki samolot z takimi a takimi skutkami. Mwimy przecie o historii katastrofy lotniczej, do jakiej miao doj w parusettysicznym miecie wschodniej Europy, nie za w jakich niedostpnych rejonach wiata, do ktrych dopiero trzeba wysya ekspedycje poszukiwawczo-ratownicze (nie mwic o telewizyjnych). Jak jednak wiemy, wanie takiego

prostego, jednoznacznego przekazu, wcale 10 Kwietnia nie byo (rozpisywaem si o tym w Czerwonej stronie Ksiyca, wic tu nie wchodz w szczegy). I wracam do sedna mego pytania: czy sprawa ledztwa, a cilej, rzetelnego dochodzenia nie rozbija si o ten szerszy kontekst? Wiele si ju przetoczyo debat/dyskusji wok sprawy ruskiej dezinformacji i jej nadwilaskiej kontynuacji, czyli po prostu rozwijania narracji narzuconej przez Moskw. Dlaczego jednak od razu tak skwapliwie t narracj w Polsce przyjto, powszechnie uznajc (bez wzgldu na rnice polityczne), e doszo do lotniczej katastrofy we mgle? Dlaczego nie posypay si wywiady z ludmi z kancelarii Prezydenta (zwaszcza jeli byli w stanie wyda owiadczenie o tym, i wierz, e czonkowie delegacji nie zginli: Gboko wierzymy, e nie s prawdziwe nieoficjalne informacje o tym, e nie przey nikt z obecnych na pokadzie prezydenckiego samolotu, ktry rozbi si w sobot w Smolesku takiej treci komunikat pojawi si na stronach internetowych Kancelarii Prezydenta http://wiadomosci.dziennik.pl/artykuly/115479,kancelaria-prezydenta-czekamy-na-informacje.html), z osobami z Okcia, z dziennikarzami bdcymi na miejscu, ze wiadkami, ktrzy byli na pobojowisku (a nie z lenymi dziadkami)? Dlaczego zabrako fachowych, wszechstronnych materiaw z samego miejsca katastrofy, skoro tylu ludzi mediw byo w Smolesku i Katyniu? Dlaczego od razu wiedziano, jakich okrele nie uywa i czym si nie interesowa? Dlaczego od razu wiedziano, by pewnych pyta w ogle nie stawia? Takich np.: 1) jak to jest, e na pobojowisku nie wida cia i foteli blisko stu osb; jeli nie wida, to gdzie one s? 2) Jak to mogo by, e nie doszo do poaru, skoro samolot mia tyle ton paliwa? 3) Dlaczego nie ma adnego zapisu wideo samego momentu podchodzenia do ldowania i samej katastrofy? Pytania mona mnoy (szczeglnie, e te sprawy pozostaj aktualne do dzi), pytanie fundamentalne za jest takie (wiem, e zabrzmi ono nie za wesoo): czy chciano w ogle ustali tamtego dnia (i potem), co/gdzie si stao z polsk delegacj, czy te chciano tak pokierowa wiadomoci Polakw, by uznali oni, i wiadomym jest, co si stao, pozostaje tylko do wyjanienia, jak to si stao, poniewa prawda mogaby by nie do przyjcia? To pytanie sobie zadaj ju od duszego czasu, majc coraz silniejsze przekonanie, i wiele osb wie (od 10 Kwietnia), e do katastrofy smoleskiej nie doszo, lecz wie zarazem, i t tajemn wiedz z Polakami nie mona si podzieli, bo by tego nie wytrzymali. JMJ: Pamita Pan interpelacje i zapytania poselskie parlamentarzystw PiS o 10 kwietnia? Na przykad posanka Jolanta Szczypiska prbowaa dowiedzie si, o ktrej tupolew wylecia z Okcia. Otrzymaa odpowied, e zostanie to ujawnione po zakoczeniu ledztwa, a przecie tu akurat nie powinno by adnych wtpliwoci. To, o czym Pan mwi pokazuje jak silna jest zmowa milczenia wok Smoleska. Z czego ona wynika mwilimy ju wczeniej. Moemy tylko postawi pytanie: Dlaczego adnemu z czynnikw politycznych i mediw nie zaley na podjciu przemilczanych aspektw tragedii smoleskiej? PJ: Wie Pan jaka bya reakcja na 10 kwietnia u zwykych ludzi? Nie mieli wtpliwoci, e by to zamach. Tyle, e utosamiali to pojcie z atakiem na samolot i zamordowaniem czonkw delegacji pod Smoleskiem, co zreszt uprawdopodobni film wpuszczony niemal od razu do Internetu, na ktrym sycha strzay z broni krtkiej. By to, tak naprawd, kolejny z elementw majcy zatrzyma uwag przy Siewiernym, podobnie jak pniejszy materia z portalu eostroleka.pl. Smolesk zmieni zasadniczo azymut polskiej polityki zagranicznej i wewntrznej. Wemy na przykad ruchy kadrowe po 10 kwietnia w armii i strukturach bezpieczestwa takich jak Biuro Bezpieczestwa Narodowego. Przecie w dekapitacji pastwa stracilimy nie tylko prezydenta RP, ale take kadr dowdcz wojska ju z pokolenia natowskiego, a nie moskiewskiego. Ci ostatni wrcili na najwaniejsze stanowiska, e wspomn tylko gen. Stanisawa Kozieja, obecnego szefa BBN, byego czonka PZPR, ktry jak pisa m.in. Nasz Dziennik z 12-13 lutego 2011 roku w tekcie Szef BBN po sowieckim kursie: w sierpniu 1987 r. odby kurs Sztabu Generalnego ZSRS, a szkolenie byo zabezpieczane przez sowieckie suby wojskowe GRU. Takie informacje wytworzone przez poprzedniczk WSI Wojskow Sub Wewntrzn, znajduj si w Instytucie Pamici Narodowej. Z informacji zgromadzonych w Instytucie ma wynika, e kurs by organizowany przez Akademi Sztabu Generalnego Si Zbrojnych ZSRS, tzw. woroszywk. Jak ustali portal niezalezna.pl, przechodzcy takie szkolenia onierze pastw Ukadu Warszawskiego byli podczas nich sprawdzani, czy nadaj si do suby w wojsku pod ktem politycznym i czy mog zajmowa stanowiska dowdcze. Informacje te z pewnoci nie byyby niczym wyjtkowym, poniewa wikszo kadry oficerskiej czasw PRL bya szkolona w sowieckich szkoach i na sowieckich kursach. Jednak dzi gen. Koziej jest szefem BBN, ktre na XX-lecie tej instytucji zaprosio do wsppracy generaa KGB Nikoaja Patruszewa, sekretarza Rady Bezpieczestwa prezydenta Rosji i przyjaciela Wadimira Putina. Nie zapominajmy te o jake wanej sferze jak polityka finansowa. Sawomir Skrzypek jako szef Narodowego Banku Polskiego blokowa uruchomienie polskich rezerw finansowych przez rzd. Czy gdyby nie zgin i pozosta na stanowisku, moliwe byoby ich naruszenie przez ekip premiera Donalda Tuska i wejcie do Paktu Stabilizacyjnego? JMJ: Czy jednak nie warto by si zastanowi, kiedy mogy si zacz, nazw to skrtowo, przygotowania do operacji Smolesk? Moe jednak nie bya to np. jesie 2009 roku, ale pocztkw naley szuka w podaniu rzdu do dymisji przez premiera Jarosawa Kaczyskiego dwa lata wczeniej? Wwczas, po wygranych wyborach parlamentarnych przez Platform Obywatelsk, orodek prezydencki sta si ostatnim bastionem opozycji. Czy nie moe by tak, e upadek rzdu zosta wyreyserowany przez suby specjalne i agentur wpywu, ktrym ten rzd przeszkadza w realizacji wyznaczonych celw? Afera gruntowa nie moe by tu traktowana jako podstawowa przyczyna rozpadu koalicji PiS-Samoobrona-LPR.

Jak byo naprawd powiedziaby moe Andrzej Lepper, ale popeni samobjstwo FYM: Rozwijajc ten ostatni wtek, wydaje mi si niemoliwe, by nie wiedziano (w takich instytucjach, jak te wymienione wczeniej w naszej rozmowie), jakie samoloty wyleciay z Polski, w jakiej kolejnoci, o jakich godzinach i dokd zmierzay. Wojskowe stoeczne lotnisko to nie budka dyurnego w jakiej wioseczce zabitej dechami, ktry podpity pi i nie wie, jaki akurat pocig za oknem po torach przelatuje. Wiedzie, co si dziao na Okciu musieli take pracownicy kancelarii Prezydenta wsporganizujcy uroczystoci katyskie, jak i (przynajmniej niektrzy) parlamentarzyci oczekujcy w Katyniu. Wiedzie musieli te wczeni pracownicy Okcia. Wiedzie musia 36 splt, rzecz jasna. I tak dalej. Tak si jednak dziwnie stao, e ta wiedza nie wycieka. I waciwie pilnuje si do dzi, by nie wyciekaa. JMJ: Dlatego tym bardziej nasza uwaga powinna by skoncentrowana na Okciu W pierwszej z brzegu zajezdni autobusowej, czy tramwajowej dyurny dysponuje grafikiem wyjazdu pojazdw na trasy. Tym bardziej zastanawia blackout w wojskowym porcie lotniczym. PJ: Myl, e kluczowe pytanie to nie: ile samolotw i dokd wyleciao. Mamy pewnik, e wylecia jak z dziennikarzami i jaki tupolew. Podstawowa kwestia jest taka: co dziao si na Okciu i czy delegacja opucia w ogle lotnisko. I czy kto widzia j wsiadajc do samolotu. Relacje wiadkw z Okcia, z ktrymi moglimy si dotychczas zapozna, brzmi niewiarygodnie. Nie widzielimy te jeszcze adnych zdj z odlotu delegacji dotd nie widzielimy fotografii, ktra przedstawiaaby na przykad par prezydenck wsiadajc 10 kwietnia wczesnym rankiem do tupolewa. A mwienie o tym, e caa delegacja moga wsi na pokad jednego samolotu uwaam za uwaczajce pamici gen. Andrzeja Basika, ktry jako wzorowy dowdca nigdy nie dopuciby si takiego zamania procedur. FYM: Wspominajc o szerszym kontekcie, mam te na myli nie tylko pocztek, ale i koniec ledztwa smoleskiego tego w oficjalnym, siewiernieskim (czy to wypadkowym, czy zamachowo-dwuwybuchowym wymiarze). Czy moemy zaoy tak, i ponad podziaami politycznymi panuje zgodno, co do tego, i nie ma sprawy tragedii delegacji? Nie ma sprawy cia ofiar? Nie ma sprawy dalszych ekshumacji? Czyli, e o ile z jednej strony toczy si zaarta walka midzy zwolennikami hipotezy wypadkowej, a zwolennikami h2w, to w pewnym momencie zwieraj oni szyki i razem odpieraj wroga nr 1, czyli teori kwestionujc obie te hipotezy? JMJ: Ta zaarta walka, o ktrej Pan wspomnia to, odnosz wraenie, kolejny spektakl odgrywany na scenie politycznej. My patrzymy na 10 kwietnia jako na najwiksz po wojnie tragedi narodow i dekapitacj pastwa. Dla politykw natomiast nie ma z pewnoci, jak mona po z gr dwch latach stwierdzi, sprawy dalszych ekshumacji. Prosz zwrci uwag, e nawet opozycja poza jednym wyjtkiem, mam na myli czas, w ktrym domagano si udziau amerykaskiego patologa Michaela Badena w przeprowadzeniu autopsji m.in. ciaa Przemysawa Gosiewskiego, raczej nie podnosia postulatu zbadania cia wszystkich ofiar, w odrnieniu od nieustannego koncentrowania si na ostatnich sekundach lotu i to lotu, ktry mg w ogle nie mie miejsca. Mamy tu wic niewtpliwie porozumienie ponad podziaami. Czym spowodowane? Mam pewne przypuszczenia, ale by moe zbyt daleko idce, i dlatego wolaabym je zachowa dla siebie. PJ: Nieraz zastanawiaem si jak cezur jest dla nas 10 kwietnia 2010 r., jaki etap tego dnia si definitywnie skoczy. Obok innych aspektw widz i taki, e to by przeomowy moment rwnie i z tego wzgldu, e zmusi wielu z nas do pozbycia si rozmaitych zudze. Moe stopniowo, nie od razu, ale za to z penym przekonaniem. Dotyczy to take oceny politykw. To porozumienie ponad podziaami w kwestii smoleskiej tragedii obnayo elity, uwiadomio mi dobitnie jak nigdy dotd, e my ich waciwie nie mamy. Kania si haso z PRL- u: Sama opozycja to nie propozycja. FYM: Moe naleaoby wic postawi pytanie tego typu: w jakim my kraju waciwie yjemy po katastrofie smoleskiej, skoro sama historia z tragedi tak wysokiej rang delegacji, z losami tak wanych dla Polski (i niezastpionych, jak to widzimy od dwch lat) osb, jest coraz bardziej zagmatwana i mroczna? Przypomina mi si maj 2010 defilada na placu czerwonym w Moskwie i spontaniczna akcja palenia zniczy czerwonoarmistom w Polsce. Czy 10 Kwietnia nie dokona pewnego zamknicia epoki? Czy to, e tak wielu naszych rodakw od dwch lat doskonale wie, i na pewne tematy si nie rozmawia, pewnych tematw si nie rusza, pewnymi rzeczami si nie naley interesowa, nie jest potwierdzeniem, i dzi Wielkiego Brata nawet nie trzeba uruchamia we wszystkich obszarach ycia spoecznego, gdy sami obywatele wiedz jak funkcjonowa? Tzn. sami (bez czujnego spojrzenia politycznego policjanta) si pilnuj? JMJ: Spytam inaczej: w jakim kraju ylimy, skoro mogo wydarzy si co tak niewyobraalnego jak tragedia 10 kwietnia 2010 roku? Sceneria posmoleska nie jest przecie rezultatem mierci prezydenta RP i delegacji, a wynikiem biernoci wikszoci spoeczestwa, milczco akceptujcej poprzedzajce eliminacj Lecha Kaczyskiego ataki na gow pastwa ze strony m.in. Platformy Obywatelskiej. A przecie nie bya to krytyka typowa dla normalnej walki politycznej, tylko kampania nienawici. Dlaczego byo przyzwolenie spoeczne na awanturnictwo Lecha Wasy, ktry mwi o Lechu Kaczyskim, e durnia mamy za prezydenta i razem z Donaldem Tuskiem i innymi liderami Platformy wzywa do budowania nieposuszestwa obywatelskiego i usunicia legalnie wybranych wadz pastwowych? A przyzwolenie dla wybrykw Palikota i Niesioowskiego? Tego zjawiska socjologicznego nie mona tumaczy ofensyw medialn Gazety Wyborczej, czy koncernu Waltera. To take nie rzd Tuska, Agora, czy TVN wygasiy ten niesamowity powrt narodowej solidarnoci przypominajcej t z roku lu1980, a odrodzon w dniach aoby narodowej. Platforma przecie jak gdyby nigdy nic, mimo e za tragedi smolesk ponosi co najmniej polityczn odpowiedzialno, wygraa najpierw wybory prezydenckie, a nastpnie parlamentarne. To nie s wypadki przy pracy, wydaje si raczej e bdy le po stronie opozycji. Prosz po-

patrze, gdyby wadze stolicy tylko chciay to nie byoby ju nawet comiesicznego, dziesitego kadego miesica, marszu pamici. Krzya na Krakowskim Przedmieciu nie obronilimy, podobnie mog zosta spacyfikowane inne formy upamitniania ofiar 10 kwietnia. Na razie jednak w sytuacji gdy rzd dokonuje zamachu na emerytury, wprowadza kolejne podwyki i nowe podatki, w tym zapowiada w oficjalnym dokumencie wprowadzenie podatku katastralnego, zajmowanie si przez opozycj ostatnimi sekundami lotu tupolewa plus kontestowanie przez ni dziaa rzdu w kwestii ledztwa w sprawie tzw. katastrofy z 10 kwietnia 2010 roku, moe by dla PO paradoksalnie wygodne a ju na pewno niegrone. PiS zapowiada ofensyw na jesie tego roku. A co bdzie teraz? Wakacje polityczne, czy udowadnianie kolejnych wstrzsw i wybuchw w samolocie? Dlaczego Prawo i Sprawiedliwo nie chce stan na czele ruchu protestu spoecznego wobec polityki rzdu Tuska? Dzi wyborw nie wygra si ju hasami odwoujcymi si do tragedii 10 kwietnia, to byo moliwe dwa lata temu, a tylko podjciem tematw spoecznych i ekonomicznych. Skoro chce si nad Wis zrealizowa scenariusz Orbana, to trzeba w kocu zacz go naladowa, o ile oczywicie opozycja chce w ogle przej wadz, bo i to paradoksalnie nie jest ju takie oczywiste jak kiedy. PJ: Problem ten jest znacznie szerszy. Bezsprzecznie skoczy si jaki etap, np. budowania wiadomoci patriotycznej i szacunku dla wasnego pastwa, myl e nieprdko doczekamy sytuacji, gdy prezydentura i rzd bd w rkach opcji, ktr generalnie mona okreli niepodlegociow, ktra opowiadaa si za solidaryzmem spoecznym, jak rwnie za odciciem ppowiny PRL-u. Podzielam zdanie Julii, e rnego typu poraek obozu prawicowego nie mona tumaczy wycznie si propagandy salonu. Wemy lustracj i dekomunizacj, ktrej nie przeprowadzono do dzi. O torpedowanie oczyszczania ycia publicznego z agentury rnej postaci oskara si i susznie, jeli wemiemy pod uwag chociaby prby zlikwidowania Instytutu Pamici Narodowej i usunicia ze stanowiska p. Janusza Kurtyki Platform Obywatelsk i front antylustracyjny PO i SLD. Jako adwokat diaba postawi jednak kwesti tak: od lat 90., do sukcesu braci Kaczyskich, ktrym udao si zlepi obz niepodlegociowy pod szyldem PiS, prawica wstrzsana bya kolejnymi rozamami, pczkowaniem partyjek, ktrych czonkowie, by uy sw Jacka Kurskiego, miecili si w jednej windzie. Czy ktry z liderw prawej strony pokusi si kiedy o diagnoz tej sytuacji? Czy prawica poddana zostaa sprawdzeniu pod ktem agentury w niej ulokowanej, ktrej zadaniem byo doprowadzanie do podziaw i ktni, szczeglnie przed wyborami? Ot nie, pomijam tu zawarto tzw. listy Macierewicza z 1992 roku, gdy to zupenie inna kwestia. Prawica ponosi poraki, bo nie moe przebi si do spoeczestwa to kolejne tumaczenie. Ja t kwesti odwrc: dlaczego prawicy nie udao si do dzi stworzy silnych mediw alternatywnych wobec mainstreamu? Czy nie jest przypadkiem tak, e PiS, ktry jest najsilniejsz i jedyn liczc si si opozycyjn w Polsce nie potrafi wykorzysta znakomitego z punktu widzenia praktyki politycznej ukadu nasz prezydent-nasz premier i by silny gwnie w sferze frazeologii patriotycznej? Spjrzmy chociaby na likwidacj Wojskowych Sub Informacyjnych. Wypominamy prezydentowi Bronisawowi Komorowskiemu, e jako jedyny pose Platformy Obywatelskiej abstrahuj tutaj od dziaa PO w obronie tego rodowiska gosowa przeciwko likwidacji WSI, a ja spytam o skuteczno tej operacji. Czy raport z likwidacji Wojskowych Sub Informacyjnych spowodowa polityczne trzsienie ziemi? Czy czyje interesy zostay przy tej okazji naruszone, no i czy ktry z prominentnych oficerw WSI trafi za kratki za naduycia, w tym finansowe, albo czy ponis konsekwencje za wspprac ze subami sowieckimi, czy rosyjskimi? Nikt. A jeli tak, to akcja ta bya porak, medialn wydmuszk. Oczywicie wiem, co powiedz bezkrytyczni zwolennicy PiS-u. e gdyby nie przegrane wybory w 2007 roku, to wszystko wygldaoby inaczej, a aneks do raportu z likwidacji WSI zmitby ukad ze sceny politycznej. Krytyk trzeba zacz od siebie, a nie od wrogw. Dotyczy to rwnie sprawy smoleskiej, o ktrej rozmawiamy. Mwimy: obowizuje narracja neosowiecka, oburzamy si na dziaania rzdu. A czy stawiamy spraw, dlaczego np. zesp parlamentarny sta si teatrem jednego aktora i nie formuuje adnych wnioskw, ktre mog by uznane za niepodwaalne? Wanie jego przewodniczcy ogosi, e we wrzeniu zostanie przedstawiona analiza ostatnich szeciu sekund lotu tupolewa. A przepraszam, w oparciu o jakie dane? Rosyjskie? Ciekaw jestem skd ta wiara w prawdziwo zapisw czarnych skrzynek i FMS? Skd ten upr z Siewiernym jako miejscem katastrofy i wybuchach na pokadzie samolotu? Taka hipoteza jest niezwykle korzystna dla Rosjan, przy przyjciu tezy o ich odpowiedzialnoci, gdy w aden sposb nie moe by ona zweryfikowana. FYM: Bardzo dzikuj Pastwu za rozmow. zebrane przez serwis Obywatelskie nieposuszestwo - obnie.info