Professional Documents
Culture Documents
Pan
Lech Czapla
Zastępca Szefa K a n c e l a r i iS e j m u
Warszawa
,2""
W odpowiedzina pismo z dnia 13 listopada2008 r. sygn. PS,331/08 w
załączeniuprzesyłamstanowisko Krajowej Rady Lekarsko-Weterynaryjnej z dnia
11 grudnia 2008 roku w sprawie projektu ustawy o zmianłe Konstytucji
Rzeczypospolitej
Polskiej.
t', /,., ,,
..s >."-uł
.'.77.--ź .'i'. <L1'a:
Prez JoweJ dy
\!\DZIAŁ PREZIDIALN\' Lekarsko aryjnej
L Jz. ............
Datanply^rt..9.5-:Ql:.W. ..
Załqcznik:
al. Przyjació| 1 ]ok 2, 00-565 walszawa tel./fax: (+48 22) 628 93 35, rel.:(+4822) 622 09 55
NIP:526-1O-57-444 , r l r , r l . . , rl i r ' i l t / , . ,
STANOWISKO
KrajowejRady Lekarsko- Weterynaryjnej
z dnia11 grudnia2008roku
w sprawieprojektuustawyo zmianieKonstytucjiRzeczypospolitejpolskiej
424til6jl2oo8
NRL/ZRP/EJ/1 dniapŁ.12.2oo8
Warszawa, r.
Pan
Lech Czapla
Zastępca Szefa
KancelariiSejmu
ra-\ . ł(>r'ł,"..e-
l-ti^^;ń^<,
Ą
W związkuz pismehź dnia 13 |istopada200Br',znak:PS _331/08,przy
którym został nadestany poselski projekt ustavvy o zmianie Konstytucji
RzeczpospolitejPolskiej, przesyłamstanowiskonr 'l3/0BA/ Naczelnej Rady
z dnia1 2 g r u d n i a2008r.
Lekarskiej
\\'}TztAŁ PREZ\'DLĄIN1,
L.dz ...
fu;C
Datarrpi;.r'l.oS: o./t.łpa.s
z dnia12 grudnia2008r.
w sprawieprojektuustawyo zmianieKonstytucjiRzeczypospolitejPolskiej
2) ad.art.39 Konstytucji
RP
Na|eżyprzypomnieć,
że w świet|e regu|acjiprawnych,sądy
obecnjeobowiązujących
powszechnezajmująsię osobamiz zaburzeniamipsychicznymi,gdy:
1) sąone pŻyjmowane do szpita|apsychiatrycznego
bez ich zgody,
2) Sąonekierowanedo instytucji
opiekispołecznej
bez ichzgody,
Wobecnichz wnioskiem
3) Wystąpiono o pzyjęciedo szpita|apsychiatrycznego
bez zgody,
4) Wystąpionowobecnicho ubezwłasnowo|nienie,
5) toczy się wobec nlch postępowanie
sądowekarne (dla oceny ich poczytalności
i
zagroŻeniad|a porządkuprawnego)
lub cywi|ne(np' d|aocenyzdolności
do czynnoŚci
prawnycn).
obecnieobowiązujące regulacjeprawne,pzede wszystkimustawaz dnia 19 sierpnia
1994r. o ochroniezdrowiapsychicznego(Dz.
U. Nr 111, poz.535' z póżn'zm.),po|ządkują
zasady postępowania
w sposób Wystarczający wobecosób z zaburzeniamipsychicznymi.
Mówiąone WyraŹnie kiedyi kto moŹestosowaćodpowiednie
metodyterapeutyczne
wobec
takichosób. Proponowanąpróbęzaangażowania sądówpowszechnych
do zajmowania
się
ileczeniemosób z zabuzeniamipsychicznymi
diagnozowaniem na|ezyocenicnegatywnie.
w KonstytucjiRP osób z zaburzeniamipsychicznymijako szczegó|nej
Wyodrębnianie
kategorii obywateli wobec ktÓrych sądy będą podejmowaćrestrykcyjnedziałania
terapeutycznei orzekaÓ przymuspoddawaniaich zabiegommedycznymjest całkowicie
i sprzeczneze światową
nieuzasadnione tendencją chorychpsychicznje
do destygmatyzacji i
integracji
ich ze społecznością
Wysocekontrowersyjne
wydajesię takŹenawoływanie
do
wprowadzania,,niezbędnych wobec osób z zaburzeniamipsychicznymi,co
restrykcji',
projektu.
znajdujesię w uzasadnieniu
Ponadtopojęcie,'osobyz zaburzeniami
psychicznymi''
jest bardzo nieprecyzyjne
i
może obejmowaóosoby, ktÓre nie są chore psychicznie,a zdradząą zaóurzenla
przemijające,
np. związanez działaniem
substancjipsychoaktywnych,
w tym alkoholu'a|bo
si|negourazu psychicznegoi cierpiąz tego powodu(np. po utracieosoby
dośWiadczyły
b|iskiej)'osoby z zaburzeniamjpsychicznymito |udzie cierpiącyz powodu róŹnych
doIeg|iwości i chorób, a nie grupa potenc,jalnie
zagraŻająCa
zdrowemuspołeczeństwu'
medycznąpomoc w formie
osobom tym na|eżysię taki należyzapewnićodpowiednią
do różnychform opieki psychiatrycznej,
dostępności o czy mówi NarodowyProgram
OchronyZdrowiaPsychicznego,uchwalonyprzez Sejm i Senat RP i podpisanypzez
RP w ]eciebieżącego
Prezydenta roku.
Z tegoteżWzględuzaproponowaną
zmianęań. 39 na|eŻy
oceniónegatywnie.
NaleŹyjeże|ichodzi o moż|iwośó
zastosowaniaw związkuz |ą zmianąsterylizacji
choc nie ma o tym Wyrażnie
farmakologiczne'i, mowyW projekcie,
to na|eżyzauwaŻyć,
że
przymusowej
krajemktóryod lat stosujemetodystery|izacji są stany ZjednoczoneAmeryki
praktykitegotypu kar w wieluustawodawstwach
Pn. Mimowieloletniej stanowychw USA,
mająonewciążtyle samozwolennlków co pzeciwnikówz uwagina zagadnienia
wartoŚcii
etyki towaŻysząceimmanentnietego typu praktykom.Na gruncie europejskimwarto
pześledzióorzecznictwostrasburskiew tej materii w szczegó|nościw kontekście
ewentualnego KonwencjiPraw Człowieka(EKPC)' tj. ań.3 iB
naruszeniaEuropejskie'i
Konwencji.W śWietle
wszystkichfundamentalnychdokumentówpraw człowiekanawet
powainipzestępcyseksualninie mogąbyó pozbawianiich prawado prokreacji'
nawetw
warunkachwysokiegoryzykapowrotudo recydywy(pkt31, 32, 70 i 82.2 rezolucji(73)5
pzyjętejpzez KomitetMinistróWRady Europyw dniu 19 stycznia1973 r., która zawiera
Standardy więźniów;
traktowania ań. 5 (1) i 10 rekomendacji nr R (83)2' przyjętĄpzez
KomitetMinistrówRady Europy22 lutego1983r', w zakresieprawnejochronyosób chorych
psychicznieodosobnionych
nie z własnejwoli (oNZ)' art. 1, 2 i 6 dek|aracjiprawosób
opóŹnionych umysłowo(oZN) oraz art. 3 deklaracjiprawosób niepełnosprawnych (oNZ);
rezolucjaDH (82)dotyczącaorzeczenia z dnia24 pazdziernika
Trybunału 1979r. w sprawie
Wintewerpi z dnia 23 lutego1984W sprawieLubeńioraz decyz1anr 185 A z dnia27
199Or. w sprawieWasslnk(KomisjapzeciwkoHolandi))'
września
onstantyRadiwiTł
KRAJOWA RADA NOTARIALNA Warszawa, dnia 1 9 If .fO08 r
WARSZAWA
L.dz- 05/135108
SzanownyPan
Lech CZAPLA
ZastępcaSzefaKance|ariiSejmu
,S,ooo.,,(>ę y'/a,s-ł,ę
L--."
l'reze
(-rajowej
/^8/1
Załaczam: oJ u)to
UchwałęNr W98/2008
SEJMU
tvlrFlSz,ąrKA
GABlNET
PrezYdialnY
Wydziai'
N[nb].&{./a.o/
UZASADNTENIE
1. Celem proponowanej zmiany, wskazanym przez wnioskodawców, jest
,,wyeliminowanie wpływu samolządów (korporacji) zawodowych na dostęp
do danego zawodu osób, które pragną go wykonywać''. Przede wszystkim
nalezy zatem ocenió, czy zakładanycel nie stoi w sprzecznościz konstytu-
cyjnymi cechami samorząduzawodowego'
Każdy rodzaj samorządujest formą decentralizacji zadań państwa, pole-
gającą na wyposażeniu okeślonej wspÓlnoty w moznośćzawiadywania
w pewnym zakresie własnymi sprawami' W przypadku samorządu zawodo-
wego, obejmującegogrupę obyrłlateliwykonujących wspólny zawód, jest to
z latury rzeczy między innymi troska o właściwejego wykonyrvanie,
utrzymanie odpowiednich standardów fachowych i etyczny ch. Proponowa-
ne zmiany d'otycząsamorządów zawodowych osób wykonujących zawody
zaufantapublicznego. Są to zawody polegającena wykonywaniu czynności
,,zawszewobec konkretnej,zindywidualizowanejosoby i (...) na dopusz-
czaniu w trakcie tych czynnoścido sfery prywatnościosób korzystającychz
owych świadczeńzawodowych'' (P. Sarnecki, Konstytucja Rzeczypospolitej
Polskiej, Komentarz. l.rt. 17, WydawnictwoSejmowe2005.,t. IV, s. l-2).
Szczegó|ny charakter tych zawodów wymaga takie szczególnej dbałości
o właściwe ich wykonywanie.Zgodnie z przepisemań. 17 ust. 1 Konstlucji
RP samorządy zawodów zaufatia publicznego ,,sprawująpieczę nad nale-
żytymwykonywaniem tych zawodów w granicach interesupublicznego i dla
jego ochrony',' Oznacza to, że obowiązkiemsamorządujest troska o to, by
poziom fachowy i postawa etycznaosób wykonujących dany zawód uzasad-
niały zaufanie publiczne i by związany z tytn interespubliczny nie doznawał
uszczerbku.
,,pieczy,,
Z literalnego brzmienia powołanegoprzepisu wynika, że pojęcie
odnosi się do wykonywania zawodu, a więc do osób, które przystąpiĘ już
do realizacji czynnościzawodowych. Pozostanie przy ściśle językowej wy-
|<ładntoznaczałobyjednak konflikt z innymi metodami wykładni. Ratio le.
gls wprowadzenia ,,pieczy'' jest bowiem zapewnienie, by każdy obywatel
mógł' Iiczyć na to, irc nawet osoba rozpoczynająca wykonywanie zawodu
również posiada przymioty uzasadniającezaufanię do jej wiedzy i staranno-
ści.Nie mozę zatem ,,piecza,' samorząduograniczać się jedynie do ewęntu-
a\nych działańw ceiu usuwania z zawodu osób nie spełniającychwymogów;
samorząd musi mieć przynajmniej rrrożliwość uczęstniczenia takżew czyn-
nościachprowadzących do włączeniaw jego składnowych członków.
Takie też stanowisko zajmuje w swych orzeczęniachTrybunałKonsĘńu.
cyjny. Stwierdza on, że wypełnienie dyspozycji ań. 17 ust.l wymaga za-
pewnienia organom samorządu ,,odpowiedniegowpływu na ksztahowanie
zasad odbywania aplikacji oraz na zakres merytoryczny e1zaminu " (K
6/06) a takile',żze,,wyłączeniewszelkiego wpływu samorządu(. . . ) na ustala-
nte zasad składaniaegzaminu zawodowego uniemożliwia temu samorządo-
wi wywiązanie się z powinnościkonstytucyjnej, ustanowionej w art' 17
ust.1''(K 30/0ó).
W obydwu powołanych orzeczeniach Trybunał wskazuje jednocześnie,
że stanowisko to nie oznacza wyłącznościkompetencji samorządu w Ęm
zakresie;koniecme jest właściweustalenie proporcji wpływów organów
pństwa i samorządu zawodowego. W pÓŹniejszym orzeczeniu Trybunał
przyjmuje, że wymóg odpowiedniego(adekwatnego)udziałuwinien być ro.
zumiany jako ',możliwośćuczestniczenia samorząduw działaniach zwięa-
nych z okreśieniemzakresu egzaminu,a w dalszej kolejności- zgodnie z na-
turą egzaminu - jako uczestnictwo w sprawdzaniu umiejętnościniezbędnych
do wykonywania zawodu". (K 4101).
W tym stan:lerzeczy deklarowane dążeniewnioskodawców do całkowi-
tego wyeliminowania realnego wpł1musamorządów zawodowych na dostęp
. do nich nowych człoŃów prowadzi do podwazenia zasadniczej konsĘrtu-
cyjnej funkcji tych sarnorządówi nie moze być akceptowane.
2. Proponowana zmiana art. 17 ust. I poprzez dopisanie zdania drugiego
w brzmieniu:,,Samorządynie mogą ograniczaćwoinościwyboru zawodu'',
jest zbędna,gdyŻ nie prowadzi do żadnejzmiany obecnego stanuprawnego.
Wolnośćwyboru zawodu jest jedną z wolnościlronsĘ{ucyjnychi _ jak
wszystkie inne - może podlegać ograniczeniom na ogólnych zasadach,prze-
widzianych w art. 3l ust. 3 Konstytucji; zdaniem Trybunafu Konstytucyjne-
go dopuszczalna jest ingerencja ustawodawcy idąca nawet dalej (K 32100).
Sam charakter zawodu zaufania publicznego oznacza dopuszczalnośćwpro-
wadzeniapewnych ograniczeńm.in. w dostępiedo zawodu (K 6/06).Pod-
stawowym wymogiem formalnym związanym z ogranlczaniem konsĘrtucyj-
nych wolnościjest jednak zachowanie formy ustawy; jest to jedyna forma
prawna' w której takie ograniczęnie moze nastąpić_ i to bezpośrednio,bez
możiiwościprzekazania upoważnieniado regulacji w formie rozporządzenia.
W tej sytuacji jakiekolwiek ograniczanie wolności wyboru zawodtl przez
samorządjest już w obecnym stanie prawnym całkowicięniedopuszczalne
konsĘ'tucyjnie i proponowana zmiana stanowi wręcz powtórzenie brzmienia
art.65 ust. I Konsty'tucji.
Z lzasadnięnia projektu zmiany wynika jednak, ze zamiarem wniosko-
dawców jest głównie obniżenie kryteriów egzaminacyjnych stosowanych
przy naborze na aplikacje prawnicze i zwiększenie w ten sposób dostępności
do Ęch zawodów' TakŻe i z punktu widzenia tak wąsko zakreślonegocelu
jest to rozwiązanie chybione. Przede wszystkim proponowana redakcja jest
J
tak ogólna, że nie wpłynie ona na zakres egzaminu czy kryteria oceny (kto-
kolwiek będzie go przeprowadzał);po wtóre tak szczegółowe kwestie
w ogóle nie powinny byó przedmiotemregulacjikonstytucyjnej.
Niezależnie od tego naleiy zauwazyć,irc takze w praktyce ustawodawczej
to nie samorządy zawodowe są odpowiedzia|ne za przebieg postępowania
kwalifikacyjnego; zakles ich wpĘvru na kształtpytań i decyzje komisji eg-
zaminacyjnychsprowadzasię tylko do możliwości zgłoszeniawniosku i wy-
raŹeniapoglądu mniejszości.
I ezeli zamiarem wnioskodawców jest zatem rzeczywiścietylko poprawa
wyników egzaminacyjnych, to przedłoiony projekt zmian Konstytucji jest
środkiem niewspółmiernymdo celu i skierowanymw niewłaściwą stronę'
J. Proponowaneuzupełnienieart. 65 Konstytucji o nowy ust' la w brzmieniu: ,,
Jeżeli ustawa uza|ezniapodjęcie wykonywania określonegozawodu od speł-
nienia szczególnych warunków, ustalenie ich spełnieniapowierza się orga-
nowi państwowemu' osoby aktualnie wykonujące dany zawód nie mogą
uczestniczyć w podejmowaniu rozstrzygnięć zapadającychw postępowaniu
przed tym organem'',jest nie do przyjęciaprzynajmniejz dwóch powodów'
Po pierwsze, powierzenie tych zadań wyłącznieorganowi państwowemui
całkowitepozbawienie samorząduzarł'odolvego możliwościudziałuw tych
procedurachnarusza konstytucyjne funkcje samorządu_ co wykazano w pkt
I niniejszegouzasadnienia.
Po drugie, powierzenie sprawdzania kwalifikacji fachowych wyłącznie
osobom spoza danego zawodu jest sprzecznewręcz ze zdrowym rozsądkiem'
Skutkiem takiego rozwięanta konstytucyjnegobyłby np. zakaz sprawdzania
kwali|rkacji zawodowych lekarza przez |ekarzy (nawet uczestniczących
w komisjach państwowych), sędziów przez sędziów! Na tych przykładach
szczegóInle widoczna j est absurdalność proponowanego rozwią2ania, która
dotyczy także innych zawodów. TrybunałKonstytucyjny równteŻstwierdził,
że istniejący juŻ (l znacznie mniej restrykcyjny niż proponowany) ustawowy
zakaz powoływania więcej niż dwóch notariuszy do komisji egzaminacyjnej
egzaminu notarialnego',nie wydaje się w pełniprzemyślany''(K 4/07).
Należy tei:, zalwazyÓ' że pojęcie ,'uczestnictwa w podejmowaniu roz-
strzygnięć''jest tak szerokie'żewyklucza ono nie tylko bezpośredni
udziałw
kolegiach podejmującychrozstrzygnięcia,ale takŹe wszelkie formy opinio-
wania w ramach tej procedury. Takie ograniczenie stanowiłobyfundamen-
talne zagroŻeniedla interesu publicznego ze względu na zupełnąniewiary-
godnośćoceny wiedzy specjalistycznejkandydata dokonywanej przez nte-
fachowców, nie mających właściwychkompetencji merforycznych'