MIDZYNARODOWA INTEGRACJA I JEJ FORMY

POJCIE INTEGRACJI MIDZYNARODOWEJ

Midzynarodowa integracja gospodarcza to proces scalania (zespalania) gospodarek narodowych. Scalanie gospodarek nie oznacza dodawania potencjaw ekonomicznych, ale tworzenie nowych organizmw gospodarczych o odmiennych waciwociach. W literaturze przedmiotu wyrnia si trzy podejcia do integracji: a) integracja rozumiana jako stan i jako proces wg tego podejcia integracj naley rozumie jako: wytworzenie si, na podstawie wyksztaconej jednolitej struktury ekonomicznej, pewnego organizmu gospodarczego obejmujcego grup krajw organizm tego typu, ze wzgldu na wysoki stopie wewntrznych powiza ekonomicznych i osignit w wyniku tego wewntrzn spoisto ekonomiczn, wyodrbnia si w widoczny sposb z caoksztatu gospodarki wiatowej lub proces obejmujcy odpowiednie zmiany w strukturze ekonomicznej danej grupy krajw w kierunku wytwarzania si jednolitej struktury ekonomicznej i w oparciu o ni jednolitego organizmu gospodarczego b) integracja rozumiana jako proces regulowany przez mechanizm wolnego rynku lub te ksztatowany przez pastwo to proces: likwidacji barier w obrocie midzynarodowym towarw, pracy, kapitau i usug w celu stworzenia warunkw do niezakconego funkcjonowania mechanizmu wolnego rynku lub koordynacji, a nastpnie unifikacji polityki ekonomicznej w obrbie grupy pastw c) integracja rozpatrywana z punktu widzenia korzyci z integracji to rozwijanie takich powiza, ktre wszystkim krajom nalecym do ugrupowania integracyjnego przynosz korzyci wiksze od moliwych do osignicia w przypadku braku integracji PRZESANKI PROCESW INTEGRACYJNYCH: a) polityczne: denie kilku krajwko osignicia lepszego i mocniejszego wizerunku politycznego w stosunku do wiata zewntrznego; integracja pod hasem potrzeba pokoju czyli presja polityczna w celach zachowania /szukania pokoju itp. b) spoeczno-ekonomiczne: przyspieszenie tempa wzrostu dochodu narodowego, wzrost poziomu dobrobytu, poprawa warunkw rozwoju handlu, poprawa warunkw rozwoju produkcji, rozwj techniki i nauki, umoliwienie dostpu do szerszego rynku zbytu obejmujcego kilka krajw, rozwj specjalizacji i kooperacji produkcji c) inne: potrzeba wsplnego ksztatowania infrastruktury (ldowej, wodnej, powietrznej), cznoci, informatyki, potrzeba standaryzacji urzdze oraz unifikacji systemw, ochrona rodowiska przyrodniczego itp. Przyczyny nasilenia si tendencji do regionalnej integracji w ostatnich latach: globalizacja procesw gospodarczych, wzrost wspzalenoci gospodarczych,

 przeduajce si negocjacje w sprawie liberalizacji handlu wiatowego w ramach Rundy Urugwajskiej (rozpoczte w 1986 r. a zakoczone w poowie lat dziewidziesitych), koniec zimnej wojny, podziau na Wschd i Zachd oraz zwizanych z tym napi w stosunkach gospodarczych, podjcie reform rynkowych w wielu krajach i zmiana strategii rozwoju oraz otwarcie gospodarki i liberalizacja handlu, nowe elity polityczne, wybrane demokratycznie, ktre podobnie rozumiay problemy gospodarcze i atwiej im byo si porozumie i nawiza wspprac, powszechne przekonanie o korzyciach z integracji i traktowanie tego problemu jako integralnej czci dugofalowej strategii rozwoju, straciy znaczenie dawniejsze podziay wiata ze wzgldu na ideologi oraz charakter i stopie rozwoju. WARUNKI INTEGRACJI GOSPODARCZEJ: komplementarno, czyli wzajemne dopasowanie struktur gospodarczych: - midzygaziowy: tradycyjny midzynarodowy podzia pracy, polegajcy na specjalizacji jednych krajw w produkcji ywnoci i surowcw, natomiast pozostaych w produkcji wyrobw przemysowych. - wewntrzgaziowy: rnice w wydajnoci czynnikw produkcji. odpowiednia infrastruktura rozwinite poczenia kolejowe, drogowe, morskie, telekomunikacyjne, informatyczne (warunek strukturalny); sprzyjajca polityka ekonomiczna wyraa si we wzajemnym udzielaniu preferencji celnych, wprowadzaniu przepywu kapitau, pracy i innych czynnikw produkcji (warunek instytucjonalny); odpowiedni poziom rozwoju gospodarczego, czym jest on wyszy tym jest to korzystniejsze dla procesu integracyjnego zbliony instytucjonalizm i przepisy prawne podobny ustrj spoeczno-kulturalny. Wyrniamy: - integracj pen (uniwersaln): obejmuje wszystkie pastwa o zblionym poziomie rozwoju; - integracj globaln (caociow): obejmuje strefy polityczn, ekonomiczn oraz spoeczn integrujcych si krajw; - integracj regionaln: odnosi si do integracji midzy dwoma lub wicej pastwami danego regionu, najczciej ssiadujcych ze sob.

NIEWACIWE FORMY INTEGRACJI MIDZYNARODOWEJ 1) integracja typu kolonialnego wyksztacia si jako jedna z pierwszych. Polega na integracji gospodarki grupy krajw sabo rozwinitych z gospodark dominujc nad nimi ekonomicznie i politycznie wysoko rozwinitego kraju. W duszym okresie jest ona korzystna przede wszystkim dla kraju dominujcego, dlatego te po pewnym czasie nastpuje tendencja do osabiania tego typu powiza; 2) integracja krajw o zblionym poziomie rozwoju gospodarczego jeeli wystpuj tendencje do koncentracji czynnikw produkcji w niektrych tylko regionach i krajach integrujcego si ekonomicznie obszaru. W przypadku, gdy koniunktura jest saba, konkurencja ze strony krajw o wikszej zdolnoci konkurencyjnej moe te powodowa w innych integrujcych si krajach bezrobocie.

INTEGRACJA MIDZYNARODOWA I PONADNARODOWA A SUWERENNO PASTW Suwerenno to prawo do wycznego decydowania przez pastwo o jego sprawach wewntrznych i stosunkach zewntrznych. W zakres stosowanego w prawie midzynarodowym pojcia suwerennoci wchodz tzw. zwierzchnictwa: 1) terytorialne wyczno wadzy pastwa na jego terytorium, 2) osobowe wyczno wadzy pastwa wobec jego obywateli. Integracja midzynarodowa nie stwarza formalnego zagroenia dla suwerennoci pastw czonkowskich. Tworzone organy koncentruj swoj uwag na koordynacji wewntrznej i zagranicznej polityki poszczeglnych pastw, wydaj zalecenia, ktrym pastwa czonkowskie nie musz podporzdkowa si. Zalecenia te s propozycjami, sugestiami, czy te yczeniami wobec krajw czonkowskich, nabieraj one mocy prawnej dopiero po zatwierdzeniu przez rzdy poszczeglnych pastw i przeksztaceniu ich w uchway, zarzdzenia lub inne krajowe akty prawne. Integracja ponadnarodowa instytucje integracyjne wydaj rozporzdzenia dyrektywy oraz podejmuj decyzje obligatoryjne dla pastw czonkowskich dyrektywy wi pastwa, do ktrych s skierowane, w zakresie wynikw jakie powinny by osignite, pozostawiajc wadzom pastwowym swobod wyboru oraz rodkw; decyzje obowizuj w caoci strony, do ktrych s skierowane; rozporzdzenia maj zasig oglny, obowizuj w caoci i s bezporednio stosowane we wszystkich pastwach. MODELE I MECHANIZMY INTEGRACJI GOSPODARCZEJ: Model integracji caociowy obraz ukadu integracyjnego obejmujcy zesp jego gwnych waciwoci, w tym zwaszcza podzia kompetencji midzy organami midzynarodowymi lub ponadnarodowymi a rzdami pastw czonkowskich oraz midzy centralnymi orodkami wadzy gospodarczej a rzdami pastw czonkowskich oraz midzy centralnymi orodkami wadzy gospodarczej w poszczeglnych krajach a przedsibiorstwami Mechanizm integracji jest pojciem wszym od modelu i obejmuje zasady funkcjonowania rynku midzynarodowego oraz jego zwizki z rynkami poszczeglnych pastw czonkowskich

Model integracji midzynarodowej wszystkie decyzje integracyjne powinny by podejmowane wycznie przez przedsibiorstwa w krajach czonkowskich, pastwo natomiast jest strem porzdku w skali poszczeglnych krajw (utrzymuje praworzdno, porzdek publiczny, pielgnuje wolny rynek i woln konkurencj). Mechanizm wolnego rynku. Model integracji ponadnarodowej orodek ponadnarodowy, jak i orodki narodowe uzyskuj uprawnienia do oddziaywania na procesy integracyjne w obrbie ugrupowania. Wszystkie decyzje dotyczce powiza midzynarodowych s podejmowane przez przedsibiorstwa, ale pastwa czonkowskie i orodek ponadnarodowy moe porednio oddziaywa na decyzje przedsibiorstw za pomoc subwencji, ce, ogranicze, polityki kursu walutowego, stopy procentowej, polityki budetowej. Przydaem jest Unia Europejska. RODZAJE INTEGRACJI PONADNARODOWEJ: Podstawowy podzia wg B. Balassa to pi form: strefa wolnego handlu, unia celna, wsplny rynek, unia gospodarcza, pena integracja gospodarcza. Rozszerzony podzia wyrnia: 1) Generalny System Preferencji kraje wysoko rozwinite przyznaj preferencje celne krajom rozwijajcym si (DEV) i najmniej rozwinitym (LDC) w myl hasa rozwj poprzez handel. System ten ma w swoim zaoeniu wspiera zwalczanie ubstwa w krajach rozwijajcych si i krajach najuboszych oraz promowa ich zrwnowaony rozwj. 2) Strefa Wolnego Handlu likwidacja ce i ogranicze ilociowych w handlu midzy okrelon grup krajw. Kraje te zachowuj jednoczenie autonomiczn zewntrzn taryf celn i prowadz wasn niezalen polityk handlow wobec krajw trzecich. Przykadem strefy wolnego handlu jest EFTA (Europejskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu). Polska cznie z Czechosowacj i Wgrami stworzya w 1992 (podpisane w Krakowie) rodkowoeuropejskie Porozumienie o Wolnych Handlu (CEFTA). Polska przesta by czonkiem CEFTa z dniem wejcia do Unii Europejskiej. 3) Niepena Unia Celna - obowizuje jedna wsplna zewntrzna taryfa celna (gdy towar znajdzie si na rynku wewntrznym, moe swobodnie cyrkulowa); jednak w stosunku do wybranych dbr i usug stosowane s w dalszym cigu pewne bariery. Przykad: do niedawna MERCOSUR czyli Wsplny Rynek Poudnia (Argentyna, Wenezuela, Brazylia, Paragwaj, Urugwaj). Ca obowizyway na strategiczne towary - okresy przejciowe. 4) Unia Celna kraje tworzce stref wolnego handlu wprowadzaj ujednolicone ca zewntrzne (wobec krajw trzecich). Unia celna sprzyja rozwojowi handlu wzajemnego krajw czonkowskich i ogranicza rozwj handlu z krajami trzecimi. Mona, zatem wyrni preferencyjne i dyskryminacyjne dziaanie ca w unii celnej, tzn. preferowanie importu z krajw unii i dyskryminowanie importu z krajw trzecich. Unia celna wywiera dwojaki wpyw na handel zagraniczny krajw unii wywoujc: efekt przesunicia i efekt kreacji handlu. a) efekt przesunicia handlu (trade diversion effect) wyraa si w zwikszeniu udziau krajw nalecych do unii celnej w handlu krajw-czonkw unii oraz w zmniejszeniu udziau krajw trzecich, w wyniku przesunicia si rde zakupu okrelonych towarw z krajw nawet o niszych kosztach produkcji, lecz pozostajcych na zewntrz unii, do krajw wchodzcych w skad unii celnej. U podstaw efektu przesunicia znajduje si zrnicowanie stawek celnych; wewntrz unii s one zniesione, natomiast w stosunkach z krajami trzecimi s nadal stosowane

b) efekt kreacji handlu (trade creation effect) wyraa si we wzrocie wolumenu wzajemnych obrotw handlowych krajw tworzcych uni celn w wyniku usunicia ce i innych barier w handlu midzy krajami unii oraz wprowadzenia wsplnej zewntrznej taryfy celnej. Zniesienie ce wewntrz unii powoduje, i pewne rodzaje towarw wytwarzane w poszczeglnych krajach unii mog by, odwrotnie ni poprzednio, oferowane na rynkach innych krajw unii po cenach konkurencyjnych w stosunku do towarw miejscowych. Przykady: unia celna krajw Beneluksu, Europejska Wsplnota Gospodarcza powoana w 1957, teraz funkcjonujca jako pierwszy filar Unii Europejskiej. 5) Niepeny Wsplny Rynek - jest to Unia Celna rozszerzona o swobod przemieszczania si na rynku wewntrznym znaczcych segmentw czynnikw produkcji (pracy i kapitau). 6) Wsplny Rynek jest wysz od strefy wolnego handlu i unii celnej form integracji. Oznacza on zniesienie ce we wzajemnych obrotach, wprowadzenie wsplnej taryfy celnej wobec krajw trzecich, a take swobod przepywu kapitau i siy roboczej w obrbie ugrupowania integracyjnego. Utworzenie wsplnego rynku wymaga zwaszcza ujednolicenia polityki cenowej. Klasycznym przykadem jest wsplny rynek produktw rolnych Unii Europejskiej. Podstawa to cztery swobody: w przepywie towarw, usug, kapitau i pracownikw. 7) Unia Gospodarcza (Ekonomiczna) - wysza faza integracji wymagajca ju zinstytucjonalizowanej koordynacji polityk krajowych, czyli harmonizacja wszystkich rodzajw polityki, majcych wpyw na warunki konkurencji na rynkach narodowych tj: polityki podatkowej, pieninej i spoecznej. Przykad: obecnie jedynym przykadem jest Unia Gospodarcza i Walutowa w ramach Unii Europejskiej 8) Unia Walutowa (Monetarna) jest to unia gospodarcza + wsplna waluta. W zakres koordynacji wchodzi: ograniczenie waha kursw walutowych, tworzenie wsplnych rezerw walutowych, wprowadzenie jednolitej waluty midzynarodowej, bezwarunkowa pomoc kredytowa itp. 9) Unia Polityczna oznacza koordynacj (lub unifikacj) zarwno polityki wewntrzne jak i zewntrznej (zagranicznej). W praktyce ta wanie sfera napotyka szczeglnie due kopoty w procesie integracji regionalnej i jest traktowana jako ukoronowanie de integracyjnych krajw czonkowskich. Wedug kanclerz Niemiec Angeli Merkel budowa Unii Politycznej to jedno z najwaniejszych zada w najbliszych latach. 10) Pena Unia - pastwo federalne. Podsumowujc cele integracji s jasne i nie ma wtpliwoci, e bez integracji nie moliwy byby postp tak szybki i w tak wielu dziedzinach jak obecnie. Integracja powoduje wzrost efektywnoci gospodarowania, co prowadzi do wzrostu dochodu narodowego a to daje moliwoci unowoczeniania gospodarki. Integracja daje moliwo krajom, koncentracji nakadw dziedzinach najbardziej efektywnych oraz daje dostp do zewntrznych zasobw produkcyjnych takich jak surowce, ktrych inny kraj nie posiada, czy dostp do wiedzy czy nowych technologii. Te wspdziaania umoliwiaj likwidacj barier narodowych i wyrwnanie poziomu rozwoju pastw.