nr 4 (2380) ŚRODA, 7 stycznia 2009
nowe prawo
przepisy D
PODATKI
Od 1 stycznia 2009 r. obowiązują wyższe stawki
akcyzy na alkohol, samochody osobowe
z silnikami powyżej 2 l i papierosy. strona D2
SPIS TREŚCI
Wzrósł podatek na niektóre wyroby
Dla byłych pracowników tylko rozmowa kwalifikacyjna
Nie tylko spółka handlowa sporządzi
sprawozdanie skonsolidowane
Spółki mają mniej obowiązków przy przekształceniach
Trzeba rozliczyć różnice inwentaryzacyjne
Już w sprawozdaniu za 2008 rok można będzie
odejść od wartości godziwej
Chałupnicy będą musieli płacić więcej do ZUS
Dyrektor generalny z naboru
Mniej pieniędzy na realizację szkoleń
Więcej uprawnionych do pomocy
Nie trzeba będzie ponownie starać się
o zezwolenia na pracę
Przekazywanie instrukcji
Przeniesienie pracowników może być obowiązkowe
Strefa zagrożenia
Jeden test na aplikację adwokacką i radcowską
Nie będzie egzaminów ustnych dla adwokatów i radców
Będą trzy stawki awansowe
Małżonek może stracić majątek
Będzie możliwy zakaz kontaktów przez internet
Z miast znikną grunty rolne
Nadzór wojewody nad realizacją zadań
Przejęcie kompetencji wojewodów
Pomoc wojska na misjach bez procedury
zamówień publicznych
Jeśli masz pytania dotyczące nowych
przepisów – wyślij e-mail na adres:
praktyka@infor.pl
albo zadzwoń: (0-22) 530 40 34
Tygodniki Nowe Prawo PRAKTYKA i Nowe Prawo PRZEPISY
wyłącznie dla prenumeratorów
Jeśli nie masz prenumeraty Gazety Prawnej, tygodniki możesz kupić
z e-wydaniem numerów, do których będą dołączone
P R A K T Y K A P R Z E P I S Y
PRACA
Przedsiębiorstwa zatrudniające cudzoziemców
spoza Unii Europejskiej będą miały mniej
obowiązków administracyjnych. strona D5
ADMINISTRACJA | INWESTYCJE | Współpraca z firmami
strona D2
strona D2 W razie sprzedaży nieruchomości firma
strona D2 będzie miała prawo pierwokupu
strona D3
Po zakończeniu umowy partnerskiej samorządu
strona D3 terytorialnego z przedsiębiorcą inwestycja będzie
z reguły przekazywana podmiotowi publicznemu.
strona D3
strona D4
S amorządy łatwiej będą mogły podjąć współpracę z pry-
watnymi przedsiębiorcami. Parlament zakończył już
pracę nad ustawą o partnerstwie publiczno-prywatnym
(PPP), która umożliwi wspólne inwestycje podmiotów pu-
strona D4 blicznych z prywatnymi przedsiębiorcami. Nowe przepisy
zastąpią ustawę o partnerstwie publiczno-prywatnym
strona D4 z 2005 r., której nigdy nie udało się zastosować.
strona D4 Korzystając z PPP, samorząd będzie mógł zawrzeć umo-
wę z prywatną firmą, która sfinansuje budowę np. parku
wodnego lub parkingu. Potem przez określony czas przed-
siębiorca będzie zarządzał obiektem i czerpał zyski z jego
strona D5 eksploatacji. Po określonym w umowie terminie park lub
strona D5 parking przejdzie na własność gminy.
strona D5 Wkład własny
Zarówno podmiot publiczny, jak i przedsiębiorca (partner
strona D5 prywatny) będą mogli wnieść do przedsięwzięcia PPP wkład
własny. Będzie on pełnił w projekcie PPP funkcję zbliżoną do
strona D6 wkładów niepieniężnych w spółce. Wkład własny to świad-
czenie polegające na poniesieniu części wydatków na realiza-
strona D6 cję przedsięwzięcia lub wniesienie składnika majątkowego,
strona D6 a więc przykładowo: nieruchomości, przedsiębiorstwa, rze-
czy ruchomej oraz prawa majątkowego. Jeżeli partnerstwo
strona D7 publiczno-prywatne będzie realizowane w formie spółki,
wkład własny będzie mógł być jednocześnie aportem w takiej
strona D7 spółce. Wniesienie wkładu własnego w postaci składnika ma-
jątkowego będzie mogło nastąpić w drodze sprzedaży, uży-
strona D7 czenia, użytkowania, najmu albo dzierżawy. Przykładowo
więc miasto będzie mogło wnieść w ramach wkładu własnego
strona D8 grunt, na którym partner prywatny wybuduje parking.
strona D8 Co do zasady, po zakończeniu umowy przedmiot partner-
stwa (np. powstała droga, szpital lub parking) będzie przeka-
zywany podmiotowi publicznemu. Z reguły więc partner pry-
watny lub spółka będą mieli obowiązek przekazać podmioto-
strona D8 wi publicznemu składnik majątkowy, który był wykorzysty-
wany do realizacji przedsięwzięcia, w stanie niepogorszonym.
Roszczenie podmiotu publicznego o przekazanie składnika
majątkowego będzie przedawniać się z upływem lat dziesię-
ciu od dnia zakończenia czasu trwania umowy o PPP.
Strony będą jednak mogły odmiennie uregulować dalsze
losy składnika majątkowego w umowie o partnerstwie pu-
bliczno-prywatnym. Przykładowo podmiot partnerstwa bę-
dzie mógł pozostać w rękach partnera prywatnego. Dopusz-
czalne będzie także zastrzeżenie w umowie przekazania
składnika majątkowego na rzecz państwowej lub samorzą-
dostępne co tydzień
PRAWO
Z chwilą ogłoszenia upadłości konsumenckiej
męża lub żony między małżonkami z mocy prawa
powstanie rozdzielność majątkowa. strona D7
NA CZYM MOŻE POLEGAĆ PRZEDSIĘWZIĘCIE PPP
W ramach partnerstwa publiczno-prywatnego będzie moż-
na realizować:
■ budowę lub remont obiektu budowlanego,
■ świadczenie usług,
■ wykonanie dzieła,
■ inne świadczenie
– połączone z utrzymaniem lub zarządzaniem składnikiem ma-
jątkowym, który jest wykorzystywany do realizacji przedsię-
wzięcia publiczno-prywatnego lub jest z nim związany.
dowej osoby prawnej lub spółki handlowej z większościo-
wym udziałem jednostki samorządu terytorialnego albo
Skarbu Państwa.
Prawo pierwokupu
Nowe przepisy zastrzegają dla przedsiębiorcy prawo pier-
wokupu w przypadku sprzedaży przez podmiot publiczny
albo spółkę nieruchomości, stanowiącej wkład własny. Bę-
dzie można z niego skorzystać w ciągu dwóch miesięcy od
dnia zawiadomienia o treści umowy zawartej z osobą trze-
cią, chyba że umowa o partnerstwie publiczno-prywatnym
przewiduje dłuższy termin. Prawo pierwokupu będzie przy-
sługiwało także ostatniemu partnerowi prywatnemu przez
rok od zakończenia czasu trwania umowy o partnerstwie
publiczno-prywatnym. Wygaśnie ono jednak, gdy w prawo-
mocnym orzeczeniu sądu stwierdzono odpowiedzialność
przedsiębiorcy za nienależyte wykonanie umowy o PPP lub
podmiot publiczny zawarł umowę o partnerstwie publicz-
no-prywatnym z nowym partnerem prywatnym.
Podobne uprawnienie będzie przysługiwało partnerowi
publicznemu w razie zbycia przez prywatnego partnera ak-
cji lub udziałów w spółce realizującej PPP. Z uprawnienia
będzie można skorzystać w ciągu dwóch miesięcy od dnia
zawiadomienia przez partnera prywatnego o treści umowy
zawartej z osobą trzecią, chyba że umowa o PPP będzie
przewidywała dłuższy termin. Zbycie przez partnera pry-
watnego akcji albo udziałów z naruszeniem prawa pierwo-
kupu spowoduje nieważność tej czynności.■
EWA GRĄCZEWSKA-IVANOVA
PODSTAWA PRAWNA
■ Art. 9–13 i 16 ustawy o partnerstwie publiczno-prywatnym,
uchwalonej ostatecznie 19 grudnia 2008 r. (druk sejmowy
1180). Ustawa wejdzie w życie po upływie 21 dni od ogłoszenia
w Dzienniku Ustaw.
PRAWO STRONY D6–D8
www.egp.gazetaprawna.pl
n o w e p r a w o
D 2
PRZEDMIOT OPODATKOWANIA | AKCYZA | Stawki
Wzrósł podatek
na niektóre wyroby
Od 1 stycznia 2009 r. mają
zastosowanie wyższe stawki
akcyzy na alkohol, samochody
osobowe z silnikami powyżej 2 l
i papierosy.
O bowiązuje już nowelizacja roz-
porządzenia w sprawie obniże-
nia stawek podatku akcyzowego z 16
grudnia 2008 r., która zakłada pod-
wyżki podatku na niektóre wyroby.
Zmiany wprowadzono w związku
z koniecznością osiągnięcia założo-
nych dochodów budżetowych z ak-
cyzy na 2009 rok i mają ograniczyć
negatywne skutki kryzysu gospo-
darczego.
Zgodnie z nowelizacją rozporzą-
dzenia od 1 stycznia 2009 r. wzrosły
stawki akcyzy na samochody osobo-
we z silnikami powyżej 2 l oraz nie-
które wyroby tytoniowe i alkoholo-
we. Środki uzyskane z podwyższenia
stawek podatku zasilą tworzoną Re-
zerwę Solidarności Społecznej. Z ko-
lei podwyżka akcyzy na wyroby tyto-
niowe ma dostosować polskie stawki
do wymogów unijnych.
Konieczność wprowadzenia pod-
wyżek wynikała z przesunięcia na
marzec terminu wejścia w życie no-
wej ustawy o podatku akcyzowym
z 6 grudnia 2008 r., która określa
rzeczywiste stawki akcyzy. Obecna
ustawa o podatku akcyzowym ustala
jedynie maksymalne stawki podatku
– rzeczywiste stawki ustala dopiero
minister finansów w rozporządzeniu
w sprawie obniżania stawek akcyzy.
Dzięki zmianie rozporządzenia moż-
liwe było wprowadzenie podwyżek
już od początku 2009 roku.
Wyroby tytoniowe
Z początkiem 2009 roku wzrosła
akcyza na papierosy i cięty tytoń do
ręcznego sporządzania papierosów.
Podatek na papierosy wzrósł o 18,07
proc. Powoduje to wzrost stawki kwo-
towej z 91,00 zł/1000 sztuk do pozio-
mu 99,16 zł/1000 sztuk, a stawki pro-
centowej liczonej od ceny detalicznej
z 37,92 do 41,32 proc. Zmiana stawki
na papierosy wynika z konieczności
jej dostosowania do poziomu unijne-
go minimum. Zgodnie z Dyrektywą
Rady 92/79/EWG całkowita mini-
malna stawka akcyzy na papierosy
powinna wynosić 57 proc. detalicznej
ceny sprzedaży i nie powinna być niż-
sza niż 64 euro na 1000 sztuk papie-
rosów należących do najpopularniej-
szej kategorii cenowej.
Akcyza na cięty tytoń do ręcznego
sporządzania papierosów została
podniesiona o 51,59 proc., co wiąże
się ze wzrostem stawki kwotowej
z 65,62 do 84,87 zł/kg, a procento-
wej z 27,34 do 35,36 proc.
Napoje alkoholowe
W przypadku napojów alkoholo-
wych podwyżka objęła: alkohol ety-
lowy, wino, napoje fermentowane
i produkty pośrednie. Dla alkoholu
etylowego akcyza z obecnych 4550
wzrosła do 4960 zł za 1 hektolitr al-
koholu etylowego 100 proc. vol. za-
wartego w gotowym wyrobie. Akcy-
za na alkohol etylowy nie była pod-
Tygodnik Prawa
Administracyjnego
P R Z E P I S Y
wyższana od 1 stycznia 2005 r. Staw-
ka akcyzy na wino i napoje fermento-
wane wzrosła z dotychczasowych
136 do 158 zł/hl, a na produkty po-
średnie do 299 zł/hl (z 273 zł/hl).
Samochody osobowe
Znowelizowane rozporządzenie
przewiduje zmianę akcyzy na samo-
chody osobowe z najdroższego seg-
mentu, tj. aut o pojemności silnika
powyżej 2 l. Stawka podatku wzrosła
do poziomu 18,6 proc. podstawy opo-
datkowania (z 13,6 proc.). Uzasad-
nieniem dla objęcia podwyżką takich
właśnie samochodów był fakt, że ich
nabywcami są przede wszystkim lu-
dzie zamożni. Ponadto samochody
o większej mocy silnika zużywają
więcej paliwa, przez co emisja sub-
stancji szkodliwych dla środowiska
jest większa niż w przypadku samo-
chodów małolitrażowych.
Przypomnijmy, że akcyzie podle-
gają samochody osobowe niezareje-
strowane na terytorium kraju, zgod-
nie z przepisami o ruchu drogowym.
Podatek płacą osoby dokonujące każ-
dej sprzedaży samochodu osobowe-
go przed pierwszą jego rejestracją na
terytorium kraju oraz importerzy
i podmioty dokonujące nabycia we-
wnątrzwspólnotowego.
Skutki wzrostu stawek
Zmiana rozporządzenia oddziału-
je przede wszystkim na producentów
i przedsiębiorców uczestniczących
w obrocie towarami, które zostały ob-
jęte podwyżką stawek. Ponadto,
z uwagi na cenotwórczy charakter ak-
cyzy, konsumenci muszą liczyć się
z podwyżką cen na te wyroby. Na
przykład dla alkoholu etylowego
wzrost stawki podatku o 410 zł ozna-
cza wzrost ceny detalicznej najbar-
dziej popularnych na rynku wódek
o mocy 40 proc. sprzedawanych
w butelkach o poj. 0,5 l o 1 zł. Wzrost
akcyzy na wino i napoje fermentowa-
ne spowoduje natomiast wzrost ceny
detalicznej butelki tych napojów
o pojemności 0,75 l o 20 gr.
Wejście w życie nowelizacji rozpo-
rządzenia zgodnie z przewidywania-
mi Ministerstwa Finansów ma spo-
wodować wzrost cen detalicznych pa-
pierosów o ok. 14 proc., a tytoniu do
ręcznego sporządzania papierosów
o ok. 40 proc., przy założeniu pełne-
go wzrostu obciążenia podatkowego
na ceny. Odczuwalny dla palaczy
wzrost cen powinien być jednak prze-
sunięty w czasie ze względu na zgro-
madzone przez firmy tytoniowe za-
pasy wyrobów opodatkowanych ak-
cyzą według starych, niższych sta-
wek. Na wyższy wydatek muszą
przygotować się także nabywcy sa-
mochodów osobowych o pojemności
silnika powyżej 2 l.■
MAGDALENA MAJKOWSKA
PODSTAWA PRAWNA
■ Rozporządzenie ministra finansów
z 16 grudnia 2008 r. zmieniające rozpo-
rządzenie w sprawie obniżenia stawek
podatku akcyzowego (Dz.U. nr 223,
poz. 1471).
■ Nowe prawa i obowiązki pracowników samorządowych
■ Zasady odrolnienia gruntów w miastach
KONTROLA SKARBOWA | KOMÓRKI REALIZACYJNE | Postępowanie rekrutacyjne
Dla byłych pracowników
tylko rozmowa kwalifikacyjna
Byli pracownicy wywiadu
skarbowego i komórek
realizacyjnych ubiegający
się o pracę w tych komórkach
mogą być zwolnieni z części
rekrutacji.
MAGDALENA MAJKOWSKA
magdalena.majkowska@infor.pl
O bowiązują już przepisy uspraw-
niające nabór do komórek reali-
zacyjnych kontroli skarbowej. Zmia-
ny będą oddziaływać na byłych pra-
cowników wywiadu skarbowego
i komórek realizacyjnych kontroli
skarbowej ubiegających się o pracę
w komórkach realizacyjnych. Zosta-
ną oni objęci przywilejem zwolnie-
nia z części postępowania kwalifika-
cyjnego na mocy rozporządzenia
ministra finansów z 27 listopada
2008 r. zmieniającego rozporządze-
nie w sprawie komórek organizacyj-
nych kontroli skarbowej, w których
zatrudnionym inspektorom i pra-
cownikom przysługuje umunduro-
wanie służbowe i broń służbowa,
a także naboru do tych komórek
(Dz.U. nr 219, poz. 1403).
Zakres zwolnienia
Zwolnienie z części postępowania
kwalifikacyjnego dotyczyło do tej po-
ry tylko byłych funkcjonariuszy In-
spekcji Celnej, Policji, Urzędu Ochro-
ny Państwa, Agencji Bezpieczeństwa
PRZEDSIĘBIORSTWO | RACHUNKOWOŚĆ | Zakończenie roku obrotowego
Nie tylko spółka handlowa sporządzi
sprawozdanie skonsolidowane
Przedsiębiorstwa państwowe
posiadające udziały lub
akcje w podporządkowanych
jednostkach sporządzą
sprawozdanie skonsolidowane
po raz pierwszy za 2009 rok.
O d początku roku w ustawie
o rachunkowości funkcjonuje
nowa definicja jednostki dominują-
cej. Obecnie za taką rozumie się nie
tylko jednostkę będącą spółką han-
dlową, lecz także będącą przedsię-
biorstwem państwowym, sprawują-
cą kontrolę. Taką zmianę wprowa-
dziła nowelizacja ustawy o rachun-
kowości z 18 marca 2008 r.
Nowa definicja zobowiązuje do
sporządzania skonsolidowanych
sprawozdań finansowych także
przedsiębiorstwa państwowe, które
posiadają udziały lub akcje w jed-
nostkach podporządkowanych.
Zmiana obowiązuje od 1 stycznia
2009 r. i będzie miała zastosowanie
po raz pierwszy do sprawozdań fi-
nansowych za rok obrotowy rozpo-
czynający się w 2009 roku.
Warto więc zwrócić uwagę na art.
56 ust. 1 ustawy o rachunkowości.
Przepis ten wskazuje na jeden z przy-
podatki
Wewnętrznego, Agencji Wywiadu,
Straży Granicznej, żołnierzy Żandar-
merii Wojskowej oraz funkcjonariu-
szy celnych zatrudnionych uprzednio
w wyodrębnionych komórkach admi-
nistracji celnej. Rozszerzenie tego ka-
talogu o byłych pracowników wywia-
du skarbowego lub komórek realiza-
cyjnych wynika z potrzeby uzupełnie-
nia braków kadrowych.
Możliwość odstąpienia dotyczy ta-
kich etapów postępowania kwalifika-
cyjnego:
■ egzaminu sprawności fizycznej
w celu określenia stopnia sprawno-
ści fizycznej,
■ testów psychologicznych określają-
cych predyspozycje intelektualne
i osobowościowe, a w razie potrze-
by – badań psychofizjologicznych
określających zdolność do wykony-
wania zadań służbowych,
■ potwierdzenia danych osobowych
osoby ubiegającej się o przyjęcie,
jej małżonka lub osoby o takim
charakterze pozostającej we
wspólnym gospodarstwie domo-
wym z osobą ubiegającą się
o przyjęcie, a także ich rodziców,
rodzeństwa i dzieci,
■ skierowania do właściwej komisji
lekarskiej w celu ustalenia zdolno-
ści fizycznej i psychicznej do służ-
by w formacjach uprawnionych do
stosowania środków przymusu
bezpośredniego oraz użycia broni
palnej.
padków, kiedy jednostka dominują-
ca może nie sporządzać skonsolido-
wanego sprawozdania finansowego.
Na dzień bilansowy roku obrotowe-
go oraz na dzień bilansowy roku po-
przedzającego muszą być spełnione
określone warunki. Skonsolidowa-
nego sprawozdania nie trzeba two-
rzyć, jeżeli łączne dane jednostki do-
minującej oraz wszystkich jednostek
zależnych każdego szczebla, bez do-
konywania wyłączeń konsolidacyj-
nych, spełniają co najmniej dwa z na-
stępujących warunków:
■ łączne średnioroczne zatrudnie-
nie w przeliczeniu na pełne etaty
wyniosło nie więcej niż 250 osób,
■ łączna suma bilansowa w walucie
polskiej nie przekroczyła równo-
wartości 7,5 mln euro,
■ łączne przychody netto ze sprze-
daży produktów i towarów oraz
operacji finansowych w walucie
polskiej nie przekroczyły równo-
wartości 15 mln euro.
Nowelizacja ustawy o rachunkowo-
ści wprowadza również zmiany
w art. 58 ustawy o rachunkowości,
który zawiera możliwość wyłącze-
nia jednostek z zakresu konsolida-
cji ze względu na ich nieistotność.
nr 4
Osoby te muszą odbyć jedynie roz-
mowę kwalifikacyjną służącą ustale-
niu wykształcenia, kwalifikacji za-
wodowych i specjalistycznych, do-
tychczasowego zatrudnienia oraz
motywów podjęcia zatrudnienia
w komórce realizacyjnej.
Warunki do spełnienia
Zwolnienie z części postępowania
kwalifikacyjnego tak jak dotychczas
będzie możliwe pod warunkiem
przedstawienia odpowiednich doku-
mentów potwierdzających dane oso-
bowe oraz posiadanie wymaganych
umiejętności i predyspozycji.
Należy podkreślić, że przepisy te-
go rozporządzenia nie mają na celu
automatycznego zwolnienia z postę-
powania kwalifikacyjnego, a tylko
przewidują taką możliwość. Odstą-
pienie od części postępowania wciąż
wymaga zgody Generalnego Inspek-
tora Kontroli Skarbowej.■
MAGDALENA MAJKOWSKA
PODSTAWA PRAWNA
■ Rozporządzenie ministra finansów
z 27 listopada 2008 r. zmieniające roz-
porządzenie w sprawie komórek orga-
nizacyjnych kontroli skarbowej, w któ-
rych zatrudnionym inspektorom i pra-
cownikom przysługuje umundurowanie
służbowe i broń służbowa, a także na-
boru do tych komórek (Dz.U. nr 219,
poz. 1403).
Przed wejściem w życie przepisu
możliwe było nieobejmowanie da-
nych finansowych jednostki zależ-
nej lub współzależnej, jeżeli dane
tych jednostek były indywidualnie
nieistotne dla skonsolidowanego
sprawozdania grupy.
Od początku roku grupy kapita-
łowe sporządzające skonsolidowa-
ne sprawozdania finansowe muszą
rozpatrywać kryterium istotności
łącznie dla wszystkich spółek obję-
tych konsolidacją. Oznacza to, że
jeżeli dane finansowe dwóch lub
większej liczby jednostek wcho-
dzących w skład grupy będą indy-
widualnie nieistotne dla skonsoli-
dowanego sprawozdania finanso-
wego grupy, lecz ich łączne dane
będą z punktu widzenia grupy
istotne, to spółki trzeba objąć kon-
solidacją. Przepis ten dotyczy za-
równo jednostek zależnych, jak
i współzależnych.■
AGNIESZKA POKOJSKA
PODSTAWA PRAWNA
■ Art. 1 ust. 3, 26 ustawy z 18 marca
2008 r. o zmianie ustawy o rachunko-
wości (Dz.U. nr 63, poz. 393).
Dziś
7 stycznia 2009 r.
 nr 4
podatki
FIRMA | RACHUNKOWOŚĆ | Zamykanie ksiąg rachunkowych
Spółki mają mniej obowiązków
przy przekształceniach
Spółka kapitałowa, która
przekształca się w inną spółkę
kapitałową, nie musi zamykać
ksiąg rachunkowych na dzień
poprzedzający zmianę formy
prawnej.
O d początku 2009 roku powięk-
szył się katalog przypadków
pozwalających na rezygnację z obo-
wiązku otwierania i zamykania
ksiąg rachunkowych. Z tej możliwo-
ści mogą skorzystać m.in. spółki ka-
pitałowe, które chcą się przekształ-
cić w inne spółki kapitałowe, czyli
np. spółki z ograniczoną odpowie-
dzialnością przekształcające się
w spółki akcyjne. Zmianę wprowa-
dziła nowelizacja ustawy o rachun-
kowości z 18 marca 2008 r.
Dotychczas w takich sytuacjach
możliwość rezygnacji z tego obowiąz-
ku dotyczyła tylko spółek osobowych
oraz cywilnych, które przekształcały
się w inne spółki osobowe. Warto
więc pamiętać, że zamykanie ksiąg
rachunkowych pociąga za sobą ko-
nieczność sporządzenia sprawozda-
nia finansowego. Musi ono być po-
przedzone inwentaryzacją oraz wyce-
ną wszystkich składników majątku.
FIRMA | RACHUNKOWOŚĆ | Wycena majątku
Już w sprawozdaniu za 2008 rok można
będzie odejść od wartości godziwej
W sprawozdaniu finansowym
za 2008 rok będzie można
odejść od wyceny w wartości
godziwej w przypadku
instrumentów finansowych
zaliczanych do przeznaczonych
do obrotu.
A ktywa finansowe, np. akcje, obli-
gacje zaliczane do przeznaczo-
nych do obrotu spółka może prze-
kwalifikować do innych kategorii,
pod warunkiem że zmieniła zamiar
i nie będzie chciała ich sprzedać
w krótkim okresie. Możliwość ta nie
dotyczy instrumentów pochodnych.
Takie rozwiązanie wprowadza
opublikowane rozporządzenie, które
zmienia dotychczasowe przepisy
w sprawie szczegółowych zasad
uznawania, metod wyceny, zakresów
ujawniania i sposobu prezentacji in-
strumentów finansowych. Weszło
ono w życie 24 grudnia i ma zastoso-
wanie po raz pierwszy do sprawoz-
dań sporządzanych za rok obrotowy
rozpoczynający się w 2008 roku.
Przekwalifikowania można do-
konać wstecz – na moment sprzed
dnia wejścia w życie rozporządze-
nia, jednak nie wcześniej niż we-
dług stanu na 1 lipca2008 r. Pod
warunkiem, że decyzja zostanie
podjęta nie później niż 30 dni od
wejścia w życie rozporządzenia.
Warunkiem jest zaistnienie wy-
jątkowych okoliczności. Za takie
Tygodnik
Prawa Pracy
Dzięki odstąpieniu od koniecz-
ności zamykania i otwierania ksiąg
przekształcane spółki nie muszą
również składać zeznania podatko-
wego CIT za okres do dnia prze-
kształcenia. Składają tylko zezna-
nie na koniec roku podatkowego.
Możliwość rezygnacji z zamyka-
nia i otwierania ksiąg rachunko-
wych została wprowadzona rów-
nież w przypadku jednostek, co do
których została ogłoszona upadłość
z możliwością zawarcia układu.
Do końca 2008 r. niezależnie od
tego, czy sąd ogłaszał upadłość
z możliwością zawarcia układu, czy
upadłość likwidacyjną, istniała ko-
nieczność zamknięcia ksiąg. Obec-
nie tylko spółka postawiona w stan
upadłości likwidacyjnej musi za-
mknąć księgi na dzień poprzedzają-
cy postawienie jednostki w stan
upadłości – nie później niż w ciągu
trzech miesięcy od dnia zaistnienia
tego zdarzenia.
Ponieważ w takiej sytuacji
trudno znaleźć przesłanki do
stwierdzenia możliwości kontynu-
acji działania, konieczna jest
zmiana sposobu wyceny majątku
spółki dla celów tworzonego spra-
INSTRUMENTY FINANSOWE PRZEZNACZONE DO OBROTU
Do aktywów finansowych przeznaczonych do obrotu zalicza się m.in. aktywa:
■ nabyte w celu osiągnięcia korzyści ekonomicznych wynikających z krótkotermi-
nowych zmian cen oraz wahań innych czynników rynkowych albo krótkiego
czasu trwania nabytego instrumentu,
■ inne aktywa finansowe, bez względu na zamiary, jakimi kierowano się przy za-
wieraniu kontraktu, jeżeli stanowią one składnik portfela podobnych aktywów
finansowych, co do którego jest duże prawdopodobieństwo realizacji w krótkim
terminie zakładanych korzyści ekonomicznych.
można natomiast uznać kryzys
finansowy.
Takie działanie ma na celu zmia-
nę sposobu wyceny instrumentów
finansowych, a tym samym częścio-
we odejście od wartości godziwej.
Przypomnijmy, że te instrumenty,
które są zaliczane do przeznaczo-
nych do obrotu, wycenia się na
dzień bilansowy w wartości godzi-
wej. Z kolei np. aktywa finansowe
utrzymywane do terminu wymagal-
ności mogą być wyceniane według
skorygowanej ceny nabycia. Podsta-
wą ustalenia tej wartości jest obli-
czenie efektywnej stopy procento-
wej (wewnętrznej stopy zwrotu).
Na przykład spółka zadecydo-
wała o przekwalifikowaniu danego
instrumentu finansowego na 1 lip-
ca 2008 r. z kategorii przeznaczo-
nych do obrotu do kategorii utrzy-
mywane do terminu wymagalno-
ści. W takim przypadku podmiot
powinien ustalić wartość godziwą
■ Wyższa płaca minimalna – co to oznacza dla pracodawców
■ Jak korzystać z urlopu na żądanie
wozdania. Należy wówczas zasto-
sować art. 29 ust. 1 ustawy o ra-
chunkowości. Przepis ten obliguje
do wyceny składników aktywów
po cenach sprzedaży netto możli-
wych do uzyskania, nie wyższych
jednak od cen ich nabycia albo
kosztów wytworzenia, pomniej-
szonych o dotychczasowe odpisy
amortyzacyjne lub umorzeniowe,
a także odpisy z tytułu trwałej
utraty wartości.
Warto w tym kontekście zwrócić
uwagę na zmianę w art. 29 ust.
3 ustawy o rachunkowości, która
funkcjonuje od początku roku.
Zgodnie z tym przepisem wszczęcie
postępowania naprawczego albo
upadłościowego z możliwością za-
warcia układu nie oznacza automa-
tycznie, że działalność nie będzie
kontynuowana. Decydujący w tym
przypadku jest więc stan faktyczny
(art. 5 ust. 2 ustawy o rachunkowo-
ści).■ AGNIESZKA POKOJSKA
PODSTAWA PRAWNA
■ Art. 1 ust. 7 ustawy z 18 marca
2008 r. o zmianie ustawy o rachunko-
wości (Dz.U. nr 63, poz. 393).
tego instrumentu na 1 październi-
ka. Oszacowana wartość będzie
stanowić w księgach rachunko-
wych na ten dzień skorygowaną
cenę nabycia. Z kolei zysk lub stra-
ta z przeszacowania tego aktywa
ujęte jako przychód lub koszt fi-
nansowy pozostają w rachunku zy-
sków i strat.
Należy pamiętać, że podjęcie de-
cyzji o przekwalifikowaniu wymaga
wyjaśnienia jej przyczyn i podania
skutków tego działania w informa-
cji dodatkowej do sprawozdania fi-
nansowego.■ AGNIESZKA POKOJSKA
PODSTAWA PRAWNA
■ Par. 1 i 2 rozporządzenia ministra fi-
nansów zmieniającego rozporządzenie
w sprawie szczegółowych zasad uzna-
wania, metod wyceny, zakresu ujaw-
niania i sposobu prezentacji instru-
mentów finansowych (Dz.U. nr 228,
poz. 1508).
n o w e p r a w o
FIRMA | RACHUNKOWOŚĆ | Weryfikacja składników majątku
Trzeba rozliczyć różnice
inwentaryzacyjne
Inwentaryzacja może ujawnić
niedobory i nadwyżki
składników majątku. Konieczne
jest więc ustalenie ich przyczyn
oraz rozliczenie różnic za pomocą
kont rozliczeń z zespołu 2.
S półki, których rok kalendarzowy
pokrywa się z obrotowym, mają
czas do 15 stycznia 2009 r. na zakoń-
czenie inwentaryzacji w firmie. Na-
leży jednak pamiętać, że termin ten
nie dotyczy wszystkich składników
majątku. W przypadku aktywów
pieniężnych (np. krajowych środ-
ków płatniczych, waluty obcej), pa-
pierów wartościowych czy rzeczo-
wych składników aktywów obroto-
wych (produkty w toku produkcji),
do których stosuje się metodę spisu
z natury, weryfikacja musi nastąpić
na ostatni dzień roku obrotowego.
Inwentaryzacja aktywów i pasy-
wów ma na celu kontrolę rzeczywi-
stego stanu majątku z zapisami
w księgach rachunkowych.
Odpowiedzialność zarządu
Może się więc zdarzyć, że podczas
tego procesu zostaną ujawnione zna-
czące braki. Zgodnie z art. 4 ust.
5 ustawy o rachunkowości, za prze-
prowadzenie inwentaryzacji w formie
spisu z natury odpowiada kierownik
jednostki, czyli np. zarząd. Nie ma na-
tomiast możliwości przeniesienia tej
odpowiedzialności na inne osoby. Je-
żeli więc ujawnione braki wskazują na
popełnienie przestępstwa, zarząd po-
winien złożyć w tej sprawie wniosek
do prokuratury. To jedyny sposób, aby
członkowie zarządu nie ponieśli od-
powiedzialności w tym zakresie.
Jednak zakończony proces in-
wentaryzacji może ujawnić nie tylko
niedobory, lecz także nadwyżki. Na-
leży więc ustalić przyczynę powsta-
nia różnic. Może się na przykład
zdarzyć, że zostaną ujawnione środ-
ki trwałe, które nie są ujęte w księ-
gach rachunkowych. W takim przy-
padku konieczna jest analiza sytu-
acji. Takie składniki majątku mogą
być używane przez spółkę na pod-
stawie np. umów najmu lub leasingu
operacyjnego. Oznacza to, że powin-
ny figurować w ewidencji pozabilan-
sowej. Może się też okazać, że dla ce-
lów księgowych stanowią część
większego środka trwałego (np.
w przypadku komputerów).
Jeżeli jednak jest inaczej i ujaw-
nione aktywo spełnia definicję
środków trwałych (m.in. jest kom-
pletne i zdatne do użytku), należy
je wprowadzić do ewidencji księgo-
wej np. za pośrednictwem konta
265 – Rozliczenie nadwyżek. Moż-
na w tym celu dokonać następują-
cego zapisu: strona Wn konta 010 –
Środki trwałe, strona Ma konta 265
– Rozliczenie nadwyżek.
Ujawniony środek trwały podle-
ga amortyzacji. W przypadku środ-
ka o niskiej wartości można doko-
nać amortyzacji jednorazowej.
Rozliczenia niedoborów
Z kolei w przypadku ujawniania
braków istotne będzie ustalenie,
P R Z E P I S Y
D 3
KOMPENSACJA
NIEDOBORÓW I NADWYŻEK
Podczas inwentaryzacji ujawniono
niedobór towarów X – 300 sztuk
o wartości jednostkowej 2 zł. Z kolei
nadwyżka towarów Y to 200 sztuk,
o wartości 3 zł.
Kompensata ilościowo-wartościowa
wyniesie 400 zł (200 sztuk po 2 zł).
W przypadku towarów X pozostała
różnica ilościowa ([300 szt. – 200
szt.] x 2 zł) – niedobór o wartości
200 zł. Zostanie on ujęty jako pozo-
stałe koszty operacyjne. Natomiast
dla towarów Y pozostała różnica
wartościowa ([3 zł – 2zł] x 200 szt.)
– nadwyżka o wartości 200 zł.
Zostanie ona ujęta w pozostałe
przychody operacyjne.
czy zostały zawinione czy też wyni-
kają np. z naturalnych ubytków.
Normy ubytków naturalnych po-
winny być określone indywidualnie
dla danej jednostki i zapisane w jej
polityce rachunkowości.
Przy rozliczeniu niedoborów
można skorzystać z konta 264 –
Rozliczenie niedoborów. Na przy-
kład niedobory materiałów mogą
być wprowadzone do ksiąg nastę-
pującym zapisem: strona Wn konta
264 – Rozliczenie niedoborów, stro-
na Ma konta 310 – Materiały.
Natomiast rozliczenie niedobo-
ru niezawinionego można zaewi-
dencjonować: strona Wn 766 – Po-
zostałe koszty operacyjne, strona
Ma konta 264 – Rozliczenie niedo-
borów. W przypadku winy pra-
cownika materialnie odpowie-
dzialnego ewidencja będzie uza-
leżniona od tego, czy pracownik
uznał swoją winę. Jeżeli tak wła-
śnie się stanie, niedobór rozlicza
się w korespondencji z kontem
Wn 237 – Należności od pracow-
ników z tytułu niedoborów.
W przeciwnym razie należy sko-
rzystać z konta 238 – Roszczenia
sporne od pracowników nieobjęte
postępowaniem sądowym.
Jeżeli w czasie inwentaryzacji
zostały ujawnione nadwyżki i nie-
dobory tego samego lub podobne-
go asortymentu, istnieje możli-
wość ich kompensaty. Jest to moż-
liwe pod warunkiem, że powstały
w wyniku niezawinionej pomyłki
i dotyczą tej samej osoby material-
nie odpowiedzialnej. W przypadku
gdy ewidencja materiałów lub to-
warów jest prowadzona metodą
ilościowo-wartościową, kompen-
satę przeprowadza się zgodnie
z zasadą mniejszej ilości i mniej-
szej wartości. Operację można za-
ewidencjonować zapisem: strona
Wn konta 265 – Rozliczenie nad-
wyżek, strona Ma konta 264 – Roz-
liczenie niedoborów.■
AGNIESZKA POKOJSKA
PODSTAWA PRAWNA
■ Art. 4 ust. 5 i art. 26 ustawy z 29 wrze-
śnia 1994 r. o rachunkowości (t.j. Dz.U.
z 2002 r. nr 76, poz. 694 z późn. zm.).
Czwartek
8 stycznia 2009 r.
n o w e p r a w o
D 4
OBYWATEL | UBEZPIECZENIA SPOŁECZNE | Wysokość składek
Chałupnicy będą musieli Dyrektor generalny z naboru
płacić więcej do ZUS
Osoby wykonujące pracę
nakładczą będą musiały płacić
wyższe składki ubezpieczeniowe
liczone od podstawy równej co
najmniej 60 proc. przeciętnego
wynagrodzenia.
O soba, która wykonuje pracę na-
kładczą i jednocześnie prowa-
dzi pozarolniczą działalność gospo-
darczą, zapłaci składki ubezpiecze-
niowe od podstawy równej co naj-
mniej najniższej podstawie wymiaru
składek dla osób prowadzących
firmę. W grudniu 2008 r. była to
dla większości kwota nie niższa
niż 1781,13 zł (60 proc. przeciętne-
go miesięcznego wynagrodzenia
w III kwartale 2008 r.).
Wprowadzenie w życie takiej
zmiany (przyjętej w grudniowej no-
welizacji ustawy ubezpieczeniowej)
spowoduje ujednolicenie zasad
podlegania ubezpieczeniom spo-
łecznym przez osoby prowadzące
działalność gospodarczą niezależ-
nie od dodatkowo zawartej umowy.
Obecnie osoba prowadząca działal-
ność gospodarczą wykonująca jed-
nocześnie umowę o pracę nakład-
czą ma prawo wyboru, z którego
tytułu chce podlegać obowiązko-
wym ubezpieczeniom społecznym.
Przedsiębiorcy najczęściej wybiera-
ją pracę nakładczą jako tytuł ubez-
PRACODAWCA | NIEPEŁNOSPRAWNI |Pomoc na zatrudnienie
Mniej pieniędzy
na realizację szkoleń
Pracodawcy będą mogli starać się
o zwrot 80, a nie jak dotychczas
90 proc. kosztów szkolenia
niepełnosprawnego pracownika.
O d stycznia 2009 r. zmniejszyła
się pomoc, jaką firmy otrzy-
mują za skierowanie niepełno-
sprawnych pracowników na szkole-
nia – wynika z uchwalonej w grud-
niu 2008 r. ustawy dotyczącej reha-
bilitacji osób niepełnosprawnych.
Państwowy Fundusz Rehabilitacji
Osób Niepełnosprawnych będzie
zwracał pracodawcom 80 proc.
kosztów szkoleń pracowników nie-
pełnosprawnych. Dotychczas mogli
oni liczyć na rekompensatę 90 proc.
takich wydatków. Rząd tłumaczy tę
zmianę koniecznością dostosowania
krajowych przepisów do nowego
rozporządzenia Komisji Europejskiej
w sprawie tzw. wyłączeń blokowych.
Polska musiała implementować no-
we przepisy do końca 2008 roku, tak
aby od 1 stycznia 2009 r. funkcjono-
wał już zmieniony system pomocy
na zatrudnienie niepełnospraw-
nych. W przeciwnym razie PFRON
nie mógłby od nowego roku wypła-
cać wsparcia dla pracodawców.
– Obniżenie pułapu refundacji
o 10 pkt proc. nie jest znaczne. Mo-
Moja
Firma
P R Z E P I S Y
pieczeniowy. Płacą wtedy składki
od niższej podstawy niż osoby pro-
wadzące działalność gospodarczą.
W umowie o pracę nakładczą po-
winna być określona taka minimal-
na ilość pracy, aby wykonawca
mógł zarobić co najmniej połowę
najniższego wynagrodzenia. Jeśli
byłoby to dla niego wyłączne lub
główne źródło utrzymania, to wy-
nagrodzenie nie powinno być
mniejsze od najniższego. Oznacza
to, że osoba wykonująca pracę na-
kładczą może płacić składki ubez-
pieczeniowe od podstawy odpowia-
dającej co najmniej połowie najniż-
szego wynagrodzenia.
Proponowana zmiana ma doty-
czyć 18 tys. osób. Do ZUS z tytułu
opłacania wyższych składek przez
chałupników ma wpływać dodatko-
wo 82,4 mln zł.■
PAWEŁ JAKUBCZAK
PODSTAWA PRAWNA
■ Art. 1 pkt 2 ustawy z 5 grudnia
2008 r. o zmianie ustawy o systemie
ubezpieczeń społecznych oraz ustawy
o emeryturach i rentach z Funduszu
Ubezpieczeń Społecznych. Z wyjąt-
kiem art. 1 wejdzie w życie z pierw-
szym dniem miesiąca kalendarzowego
następującego po upływie 30 dni od
ogłoszenia w Dzienniku Ustaw.
że mieć jednak negatywny wpływ
na częstotliwość i jakość szkoleń –
mówi Bogna Nowak-Turowiecka,
ekspert Konfederacji Pracodawców
Polskich. Jak podkreśla, od nowego
roku za szkolenie niepełnosprawne-
go pracownika szef z własnej kiesze-
ni musi zapłacić dwukrotnie więcej
niż poprzednio. Na zmianach mogą
też stracić sami niepełnosprawni.
Skoro pracodawcy będą finansować
20 proc. kosztów szkolenia, mogą
kierować pracowników na tańsze
kursy. A to oznacza, że jakość reha-
bilitacji zawodowej niepełnospraw-
nych może być gorsza od obecnej.
Ustawa przewiduje, że praco-
dawcy zatrudniający niepełno-
sprawnych otrzymają niższą refun-
dację poniesionych kosztów, ale nie
zmienia zasady, że maksymalna
kwota takiej pomocy nie może
przekroczyć wysokości dwukrotne-
go przeciętnego wynagrodzenia
(obecnie jest to 5937,10 zł).■
ŁUKASZ GUZA
PODSTAWA PRAWNA
■ Art. 1 pkt 19 ustawy z 5 grudnia
2008 r. o rehabilitacji zawodowej i spo-
łecznej oraz zatrudnianiu osób niepeł-
nosprawnych (Dz.U. nr 237, poz. 1650).
■ Jak prawidłowo wypełnić PIT-28
■ Jak przedsiębiorca może bronić się przed bankowym tytułem egzekucyjnym
OBYWATEL | SŁUŻBA CYWILNA | Zatrudnianie urzędników
Osoby, które zdały egzamin do
Państwowego Zasobu Kadrowego
podczas naboru na wyższe
stanowiska urzędnicze, nie będą
sprawdzane z posiadanych
kompetencji kierowniczych.
Z a prawie trzy miesiące, kiedy
zacznie obowiązywać nowa
ustawa o Służbie Cywilnej, zostanie
zlikwidowany Państwowy Zasób
Kadrowy. Osoby z Zasobu nie będą
już powoływane na wyższe stano-
wiska w urzędach centralnych.
W PZK jest około 7,5 tys. osób, z te-
go 264 zdały do niego egzamin.
Prawo przynależenia do Zasobu
miało 120 tys. osób z tytułem na-
ukowym doktora. Nowa ustawa
wprowadza otwarty i konkurencyj-
ny nabór na wyższe stanowiska.
W konsekwencji więcej osób, które
spełnią wymogi formalne naboru,
będzie mogło ubiegać się o kierow-
nicze stanowiska w urzędach cen-
tralnych.
Przywilej dla egzaminowanych
Tylko osobom, które zdały eg-
zamin do PZK i uzyskały świadec-
two potwierdzające kwalifikacje
do pracy na wysokich stanowi-
skach państwowych, będą przy-
sługiwać ułatwienia przy ubiega-
niu się o wyższe stanowiska. Usta-
wa wprowadza dla tych osób prze-
pis przejściowy. W odróżnieniu od
OBYWATEL | OPIEKA NAD DZIECKIEM | Świadczenie pielęgnacyjne
Więcej uprawnionych do pomocy
Przepisy zmieniające ustawę
o świadczeniach rodzinnych
rozszerzyły krąg osób
uprawnionych do świadczenia
pielęgnacyjnego.
Z godnie z wcześniejszymi przepi-
sami ustawy o świadczeniach
rodzinnych świadczenie pielęgna-
cyjne – z tytułu rezygnacji z zatrud-
nienia lub innej pracy zarobkowej
w związku z koniecznością opieki
nad dzieckiem – mogło być przyzna-
ne tylko matce lub ojcu niepełno-
sprawnego dziecka albo opiekunowi
faktycznemu (czyli osobie faktycz-
nie opiekującej się dzieckiem, która
wystąpiła do sądu rodzinnego
z wnioskiem o przysposobienie
dziecka). Jednak wyrokami Trybu-
nału Konstytycyjnego regulacja ta –
w zakresie, w jakim uniemożliwiała
nabycie prawa do świadczenia pie-
lęgnacyjnego obciążonej obowiąz-
kiem alimentacyjnym osobie zdolnej
do pracy, niezatrudnionej ze wzglę-
du na konieczność sprawowania
opieki nad innym niż jej dziecko nie-
pełnosprawnym członkiem rodziny
– została uznana za niezgodną
z konstytucją.
Dla kogo świadczenie
Z tych względów ostatnią no-
welizacją ustawy o świadczeniach
rodzinnych wprowadzono prze-
praca
innych kandydatów osoby ze zda-
nym egzaminem do Państwowego
Zasobu Kadrowego nie będą
sprawdzane z posiadanych kom-
petencji kierowniczych. Przepis
ten będzie obowiązywać przez 10
lat. W trakcie naboru na wyższe
stanowiska w Służbie Cywilnej
ocenie podlega m.in. doświadcze-
nie zawodowe kandydata, wiedza
niezbędna do wykonywania zadań
na danym stanowisku i kompeten-
cje kierownicze. Pozostała grupa
osób należąca do Państwowego
Zasobu Kadrowego będzie musia-
ła przystępować do naboru na ta-
kich samych warunkach jak pozo-
stali kandydaci.
Nie będzie powołania
Wyższe stanowiska w admini-
stracji państwowej będą włączone
do Służby Cywilnej, co jest konse-
kwencją likwidacji PZK. Obecnie
na wyższe stanowiska powoływa-
ne są osoby z Zasobu, np. premier
powołuje dyrektora generalnego.
Po zmianach powołanie zostanie
zastąpione naborem, który będzie
otwarty i konkurencyjny. Od niż-
szych stanowisk w Służbie Cywil-
nej będzie różnił się tym, że będzie
on miał formę konkursu. Oznacza
to, że kandydaci na wyższe stano-
wiska będą musieli rozwiązać test
wiedzy i przejść rozmowę kwalifi-
kacyjną.
pis, zgodnie z którym świadczenie
pielęgnacyjne z tytułu rezygnacji
z zatrudnienia lub innej pracy za-
robkowej przysługuje osobom, na
których zgodnie z kodeksem ro-
dzinnym ciąży obowiązek alimen-
tacyjny, a także opiekunowi fak-
tycznemu dziecka, jeżeli nie
podejmuje lub rezygnuje z zatrud-
nienia albo innej pracy zarobko-
wej w celu sprawowania opieki
nad:
■ dzieckiem legitymującym się
orzeczeniem o niepełno-
sprawności łącznie ze wska-
zaniami: konieczności stałej
lub długotrwałej opieki lub
pomocy innej osoby w związ-
ku ze znacznie ograniczoną
możliwością samodzielnej eg-
zystencji oraz konieczności
stałego współudziału na co
dzień opiekuna dziecka
w procesie jego leczenia, re-
habilitacji i edukacji, albo
■ osobą legitymującą się orze-
czeniem o znacznym stopniu
niepełnosprawności.
Przepis ten wszedł w życie
2 stycznia 2009 r.
Kolejność zobowiązanych
Obowiązek dostarczania środ-
ków utrzymania, a w miarę potrze-
by także środków wychowania
(czyli obowiązek alimentacyjny)
nr 4
Na podstawie naboru będą też
powoływani prezesi i szefowie
urzędów centralnych. Warunki for-
malne, jakie muszą spełnić, to m.in.
co najmniej sześcioletni staż pracy,
w tym trzyletni na stanowisku kie-
rowniczym.
Szerszy dostęp
Wprowadzenie naboru zamiast
powołania spowoduje, że więcej
osób będzie mogło ubiegać się
o stanowiska kierownicze w admi-
nistracji. Zdaniem części eksper-
tów nie wszystkie osoby wpisane
do PZK posiadały kierownicze
kompetencje. Zasób ten był też
przez nich oceniany jako niekon-
stytucyjny, ponieważ wyższe sta-
nowiska administracji centralnej
nie były włączone do Służby Cy-
wilnej. Wprowadzenie przepisów
przejściowych ułatwiających do-
stęp do stanowisk kierowniczych
osobom, które zdały egzamin do
PZK, pozwoli zrekompensować im
zaliczenie trudnego egzaminu
zdawanego w Krajowej Szkole
Administracji Państwowej.■
ARTUR RADWAN
PODSTAWA PRAWNA
■ Art. 202 pkt 1 ustawy z 21 listopa-
da 2008 r. o Służbie Cywilnej (Dz.U.
nr 227, poz. 1505). Wejdzie w życie 24
marca 2009 r.
obciąża nie tylko rodziców, ale tak-
że innych krewnych w linii prostej
oraz rodzeństwo. Kodeks ustala ko-
lejność zobowiązanych, stanowiąc,
że obowiązek alimentacyjny obcią-
ża zstępnych przed wstępnymi,
a wstępnych przed rodzeństwem.
Obowiązek alimentacyjny zobo-
wiązanego w dalszej kolejności po-
wstaje ponadto dopiero wtedy, gdy
nie ma osoby zobowiązanej w bliż-
szej kolejności albo gdy ta osoba
nie jest w stanie uczynić zadość
swemu obowiązkowi bądź gdy uzy-
skanie od niej na czas potrzebnych
uprawnionemu środków utrzyma-
nia jest niemożliwe lub połączone
z nadmiernymi trudnościami.
Świadczenia pielęgnacyjne mogą
być jednak obecnie przyznawane
także np. obciążonym obowiąz-
kiem alimentacyjnym dziadkom,
dzieciom lub rodzeństwu osób nie-
pełnosprawnych.■
ANNA PUSZKARSKA
radca prawny
PODSTAWA PRAWNA
■ Art. 1 pkt 8 lit. a) ustawy z 17 paź-
dziernika 2008 r. o zmianie ustawy
o świadczeniach rodzinnych (Dz.U. nr
223, poz. 1456).
■ Art. 128–144 ustawy z 25 lutego
1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy
(Dz.U. nr 9, poz. 59 z późn. zm.).
Czwartek
8 stycznia 2009 r.
 nr 4
praca
PRACODAWCA | ZATRUDNIENIE | Pracownicy spoza UE
Nie trzeba będzie ponownie
starać się o zezwolenia na pracę
Przedsiębiorstwa zatrudniające
cudzoziemców spoza Unii
Europejskiej będą miały mniej
obowiązków administracyjnych.
F irmy nie będą musiały starać się
u wojewody o nowe zezwolenie
na pracę, jeśli zatrudniony przez
nich cudzoziemiec podejmie pracę
w innej miejscowości, niż wskazana
w składanym przez nich wcześniej
wniosku o zezwolenie. Grudniowa
nowelizacja ustawy o promocji za-
trudnienia przewiduje także inne
sytuacje, w których firma nie bę-
dzie zmuszona starać się o nowe ze-
zwolenie.
Praca o innym charakterze
Będzie tak np., gdy przedsiębior-
ca powierzy cudzoziemcowi pracę
o innym charakterze lub na innym
stanowisku, niż określone w zezwo-
leniu. Nie może to jednak trwać dłu-
żej niż 30 dni w roku. Przedsiębiorca
nie będzie musiał ponownie starać
się o zezwolenie, jeśli zmieni siedzi-
bę lub miejsce zamieszkania, nazwę
lub formę prawną działania. Także
wtedy, gdy zostanie przejęty w cało-
ści lub części przez inną firmę.
O każdej z wymienionych sytuacji
przedsiębiorca musi niezwłocznie
poinformować pisemnie wojewodę.
OBYWATEL | SŁUŻBA CYWILNA | Zatrudnienie
Przeniesienie pracowników
może być obowiązkowe
Członkowie korpusu Służby
Cywilnej mogą ubiegać się
o przeniesienie do innego urzędu.
Na ich przeniesienie musi wyrazić
zgodę dyrektor generalny.
P rzeniesienie członka korpusu
Służby Cywilnej (pracownika
lub urzędnika) do innego urzędu
może nastąpić w każdym czasie na
jego wniosek lub za jego zgodą.
Może ono nastąpić też do innej
miejscowości.
Porozumienie dyrektorów
Przeniesienie wymaga porozumie-
nia dyrektora generalnego, w któ-
rym dana osoba ma być zatrudnio-
na, z dyrektorem generalnym urzę-
du, w którym aktualnie ona pracu-
je. Szef Służby Cywilnej może też
sam zdecydować o przeniesieniu
urzędnika do innego urzędu w in-
nej miejscowości. Przeniesienie to
nie może trwać dłużej niż dwa lata
i nie może być częstsze niż dwa ra-
zy podczas okresu jego zatrudnie-
nia. Zgoda urzędnika na przenie-
sienie wymagana jest jedynie
w przypadku ciąży lub osoby będą-
cej jedynym opiekunem dziecka
w wieku do lat pięciu. Urzędnik
może też nie zgodzić się na prze-
niesienie, jeżeli uzasadni to ważny-
Mój
Portfel
Procedura zatrudnienia cudzo-
ziemca w Polsce jest skomplikowa-
na i długotrwała. Przedsiębiorca
najpierw stara się o uzyskanie od
wojewody przyrzeczenia zatrudnie-
nia cudzoziemca, a następnie o ze-
zwolenie. Zanim otrzyma przyrze-
czenie, musi przejść uciążliwy, tzw.
test rynku pracy i złożyć kilkanaście
dokumentów. Po uzyskaniu przy-
rzeczenia wysyła je kandydatowi
do pracy, a ten dołącza je do wnio-
sku o wizę narodową uprawniającą
do pracy. Zanim ją jednak podej-
mie, pracodawca składa do woje-
wody wniosek o zezwolenie na pra-
cę cudzoziemca. We wniosku okre-
śla m.in. miejsce pracy cudzoziem-
ca i siedzibę firmy.
Test lokalnego rynku
Zdarza się jednak, że cudzozie-
miec ze względu na potrzeby pro-
wadzonej działalności gospodar-
czej musi pracować w innej miej-
scowości, niż wskazana we wnio-
sku, np. w Ostrołęce zamiast
w Płocku. Przedsiębiorca może
zmienić formę prawną i organiza-
cyjną po uzyskaniu zezwolenia na
pracę dla cudzoziemca. W takich
sytuacjach musi przejść ponownie
test lokalnego rynku pracy, na któ-
rym będzie pracował cudzozie-
mi względami osobistymi lub ro-
dzinnymi. Zgodnie z nową ustawą
o Służbie Cywilnej od decyzji szefa
Służby Cywilnej będzie on mógł
odwołać się do premiera w ciągu
14 dni od momentu doręczenia de-
cyzji. Wniesienie odwołania nie
wstrzymuje jednak decyzji przenie-
sienia. W przypadku niewyrażenia
zgody przez urzędnika na przenie-
sienie zostaje on zwolniony z pra-
cy. Przymusowe przeniesienie mo-
że też nastąpić w sytuacji, gdy
urząd zostanie zlikwidowany lub
nastąpi jego reorganizacja.
Szef Służby Cywilnej musi prze-
noszonemu urzędnikowi do innej
miejscowości zapewnić mieszka-
nie albo miesięczne świadczenie
na pokrycie kosztów jego najmu.
Urzędnik z tytułu przeniesienia
otrzyma też trzymiesięczne wyna-
grodzenie, zwrot kosztów przejaz-
du i dodatkowe cztery dni urlopu.
Tryb przyznawania i wypłacania
tych świadczeń zostanie określony
w rozporządzeniu premiera.
Niechciane przeniesienie
O przeniesienie do innego urzę-
du mogą ubiegać się członkowie
korpusu Służby Cywilnej. Jest to
udogodnienie dla dyrektora gene-
ralnego urzędu, który niezwłocz-
■ Ubezpieczenia assistance dla singla
■ Ranking lokat bankowych
miec. W praktyce może to ozna-
czać, że przedsiębiorca w krótkim
czasie musi przebrnąć dwukrotnie
przez procedurę testu rynku pracy,
najpierw w Ostrołęce, a następnie
w Płocku.
Ułatwienia dla firm
– Obowiązująca procedura jest
uciążliwa. Może też powodować, że
o nowe zezwolenie przedsiębiorca
musi starać się, nawet jeśli nowe
miejsce pracy jest oddalone od pier-
wotnego o kilkanaście kilometrów –
mówi Stanisław Mirecki, wiceprezes
Polskiego Stowarzyszenia Budowni-
czych Domów. Zdaniem Józefa Zu-
belewicza z Erbudu propozycje za-
warte w nowelizacji są zgodne
z oczekiwaniami przedsiębiorców.
Jak mówi, będą one ułatwieniem dla
firm, które na przykład otwierają no-
we oddziały, realizują kontrakty bu-
dowlane w różnych miejscach Polski
albo zmieniają formę prawną.■
PAWEŁ JAKUBCZAK
PODSTAWA PRAWNA
■ Art. 1 pkt 65 ustawy z 19 grudnia
2008 r. o zmianie ustawy o promocji
zatrudnienia i instytucjach rynku pra-
cy. Wejdzie w życie po upływie 14 dni
od ogłoszenia w Dzienniku Ustaw.
nie chce zatrudnić pracownika.
Nie musi on organizować naboru
na wolne stanowisko, który jest
żmudną procedurą i trwa kilka ty-
godni. Przeniesienie umożliwia od
zaraz zatrudnienie pracownika,
który już poznał zasady funkcjono-
wania administracji centralnej.
Zmiana pracy w ramach Służby
Cywilnej wiąże się z większymi za-
robkami i możliwością szybszego
awansu przy zachowaniu dotych-
czasowego statusu pracownika lub
urzędnika Służby Cywilnej.
Jednak możliwość przymuso-
wego przeniesienie urzędnika
Służby Cywilnej do pracy w innej
miejscowości, mimo dodatkowych
świadczeń, nie jest już tak bardzo
akceptowana wśród pracowników.
Przepisy ustawy o Służbie Cywil-
nej dopuszczają też możliwość
przeniesienia pracowników do
urzędów nie objętych Służbą
Cywilną.■
Artur Radwan
PODSTAWA PRAWNA
■ Art. 63–67, art. 70 pkt 7, art. 95
ustawy z 21 listopada 2008 r.
o Służbie Cywilnej (Dz.U. nr 227, poz.
1505). Ustawa, z wyjątkami, wejdzie
w życie 24 marca 2009 r.
n o w e p r a w o
PRACODAWCA | BEZPIECZEŃSTWO| Zagrożenia
Przekazywanie instrukcji
Nowe przepisy kodeksu pracy
nakładają na pracodawców
szersze obowiązki informacyjne
w zakresie bhp.
W edług nowych przepisów ko-
deksu pracy, które wejdą
w życie 18 stycznia 2009 r., na pra-
codawcy będzie ciążył m.in. obo-
wiązek przekazywania pracowni-
kom informacji o:
■ zagrożeniach dla zdrowia i życia
występujących w zakładzie pracy,
na poszczególnych stanowiskach
pracy i przy wykonywanych pra-
cach, w tym o zasadach postępo-
wania w przypadku awarii i in-
nych sytuacji zagrażających zdro-
wiu i życiu pracowników,
■ działaniach ochronnych i zapo-
biegawczych podjętych w celu
wyeliminowania lub ogranicze-
nia tych zagrożeń, a także
■ pracownikach wyznaczonych do
udzielania pierwszej pomocy oraz
wykonywania czynności w zakre-
sie ochrony przeciwpożarowej
i ewakuacji pracowników (infor-
macja taka powinna obejmować:
imię i nazwisko, miejsce wykony-
wania pracy oraz numer telefonu
służbowego lub innego środka ko-
munikacji elektronicznej).
Pracodawca, na którego terenie
prace wykonują pracownicy zatrud-
nieni przez różnych pracodawców,
będzie musiał dostarczać tym pra-
codawcom – w celu przekazania
pracownikom – informacje, o któ-
rych mowa powyżej.
W przypadku zaś gdy jednocze-
śnie w tym samym miejscu wyko-
nują pracę pracownicy zatrudnieni
przez różnych pracodawców, pra-
PRACOWNIK | STRAŻ POŻARNA | BHP
Strefa zagrożenia
Nowe przepisy dotyczące
warunków bezpieczeństwa
służby strażaków określają m.in.
wymagania związane
z czynnościami w strefie
zagrożenia.
O d 11 stycznia 2009 r. zaczną
obowiązywać nowe regulacje
dotyczące warunków bezpieczeń-
stwa i higieny służby strażaków.
Wymagania te będą miały odpo-
wiednie zastosowanie także do in-
nych osób biorących udział w ak-
cjach ratowniczych organizowa-
nych i kierowanych przez Państwo-
wą Straż Pożarną.
Podczas akcji ratowniczej do
obowiązków kierującego nią będzie
należało m.in. wyznaczenie strefy
zagrożenia (czyli obszaru, w któ-
rym występuje zagrożenie dla życia
lub zdrowia), ustalenie sygnałów
alarmowych, sił i środków niezbęd-
nych do udzielenia pomocy poszko-
dowanym i zagrożonym, a także
najbezpieczniejszych dróg odwrotu
lub ewakuacji.
Rozpoznanie strefy zagrożenia
i inne czynności ratownicze we-
P R Z E P I S Y
D 5
codawcy ci będą mieli obowiązek
informować siebie nawzajem oraz
pracowników (lub ich przedstawi-
cieli) o działaniach w zakresie za-
pobiegania zagrożeniom zawodo-
wym występującym podczas wyko-
nywanych przez nich prac.
W razie możliwości wystąpienia
zagrożenia dla zdrowia lub życia
pracodawca będzie obowiązany:
■ niezwłocznie poinformować pra-
cowników o tych zagrożeniach
i podjąć działania w celu zapew-
nienia im odpowiedniej ochrony,
■ niezwłocznie dostarczyć pracow-
nikom instrukcje umożliwiające –
w przypadku wystąpienia bezpo-
średniego zagrożenia – przerwa-
nie pracy i oddalenie się z miejsca
zagrożenia w bezpieczne miejsce.
W razie wystąpienia bezpośred-
niego zagrożenia dla zdrowia lub
życia pracodawca powinien wstrzy-
mać pracę i wydać pracownikom
polecenie oddalenia się w bezpiecz-
ne miejsce.
Na pracodawcy będzie ciążył
także m.in. obowiązek konsultowa-
nia z pracownikami (lub ich przed-
stawicielami) działań dotyczących
wyznaczania pracowników do
udzielania pierwszej pomocy oraz
do wykonywania czynności w za-
kresie ochrony przeciwpożarowej
i ewakuacji pracowników.■
ANNA PUSZKARSKA
radca prawny
PODSTAWA PRAWNA
■ Art. 1 pkt 6–8 i pkt 14 ustawy
z 21 listopada 2008 r. o zmianie
ustawy – Kodeks pracy (Dz.U. nr 223,
poz. 1460).
wnątrz tej strefy powinny być wyko-
nywane przez co najmniej
dwóch strażaków. Strażakom w stre-
fie zagrożenia należy wyznaczyć
dwóch strażaków do asekuracji.
W razie uzyskania przez kierującego
akcją informacji o osobie poszkodo-
wanej znajdującej się w strefie za-
grożenia kierujący musi uznać, że
nastąpił stan bezpośredniego zagro-
żenia życia lub zdrowia ludzkiego.
W takim przypadku strażak, pod-
czas wykonywania czynności ratow-
niczych, może odstąpić od zasad po-
wszechnie uznanych za bezpieczne,
po wcześniejszym powiadomieniu
o tym kierującego akcją ratowniczą
lub dowódcy nadzorującego strefę
zagrożenia.■ ANNA PUSZKARSKA
radca prawny
PODSTAWA PRAWNA
■ Par. 53, 54 i 57 rozporządzenia mi-
nistra spraw wewnętrznych i admini-
stracji z 16 września 2008 r. w spra-
wie szczegółowych warunków bezpie-
czeństwa i higieny służby strażaków
Państwowej Straży Pożarnej (Dz.U. nr
180, poz. 1115).
Piątek
9 stycznia 2009 r.
n o w e p r a w o
D 6
OBYWATEL | ZAWODY PRAWNICZE | Zdobywanie uprawnień
Jeden test na aplikacje Nie będzie egzaminów ustnych
adwokacką i radcowską dla adwokatów i radców
Egzamin wstępny na aplikacje
będzie polegał na rozwiązaniu
testu jednokrotnego wyboru
składającego się ze 150 pytań.
Wniosek o przystąpienie do
egzaminu powinien być złożony
najpóźniej na 45 dni przed jego
terminem.
E gzaminy wstępne na aplikacje
adwokacką i radcowską będą
polegały wyłącznie na rozwiązaniu
testu jednokrotnego wyboru. Prze-
widuje to nowelizacja ustaw o ad-
wokaturze, radcach prawnych i no-
tariacie, przyjęta przez Sejm
w grudniu.
Test wyboru
Test jednokrotnego wyboru ma
się składać ze 150 pytań i będzie
identyczny dla kandydatów na apli-
kację adwokacką i radcowską. Pra-
widłowość odpowiedzi oceniana ma
być według stanu prawnego obowią-
zującego w dniu egzaminu. Za każ-
dą prawidłową odpowiedź można
uzyskać maksymalnie 1 punkt. Na
aplikację zostanie przyjęty każdy,
kto uzyska co najmniej 100 punk-
tów, co stanowi 66 proc. Obecnie
zdający na aplikacje muszą zazna-
czyć aż 76 proc. pozytywnych odpo-
wiedzi (uzyskać co najmniej 190
punktów na 250 pytań).
Zakres tematyczny
Pytania egzaminacyjne układane
będą przez specjalny zespół powoła-
ny przez ministra sprawiedliwości.
Najpóźniej na 90 dni przed egzami-
nem przewodniczący zespołu testo-
wego będzie miał obowiązek poda-
nia do publicznej wiadomości – na
stronie internetowej Ministerstwa
Sprawiedliwości oraz w Biuletynie
Informacji Publicznej – wykaz tytu-
łów aktów prawnych, według stanu
prawnego obowiązującego w dniu
ogłoszenia, stanowiących podstawę
opracowania pytań testowych na
egzamin wstępny. Podczas egzami-
nu kandydaci będą musieli odpo-
wiedzieć na pytania z zakresu mate-
rialnego i procesowego prawa kar-
nego, materialnego i procesowego
prawa wykroczeń, prawa karnego
skarbowego, materialnego i proce-
sowego prawa cywilnego, prawa ro-
dzinnego i opiekuńczego, prawa go-
spodarczego, spółek prawa handlo-
wego, prawa pracy i ubezpieczeń
społecznych, materialnego i proce-
sowego prawa administracyjnego,
postępowania sądowoadministra-
cyjnego, prawa konstytucyjnego
oraz prawa o ustroju sądów i proku-
ratur, samorządu adwokackiego,
radcowskiego i innych organów
ochrony prawnej. Egzamin ma od-
bywać się raz w roku w terminie po-
między trzecią sobotą czerwca
a drugą sobotą lipca.
Wnioski kandydatów
Każdy, kto będzie chciał przystą-
pić do egzaminu, będzie musiał zło-
żyć wniosek zgłoszeniowy – najpóź-
niej na 45 dni przed dniem rozpo-
częcia egzaminu wstępnego. Do
Moje
nieruchomości
P R Z E P I S Y
ZGŁOSZENIE DO EGZAMINU
Zgłoszenie do egzaminu wstępnego
na aplikacje powinno zawierać:
■ wniosek o dopuszczenie do egza-
minu wstępnego,
■ kwestionariusz osobowy,
■ życiorys,
■ oryginał albo urzędowy odpis dyplo-
mu ukończenia wyższych studiów
prawniczych w Polsce i uzyskania ty-
tułu magistra lub zagranicznych stu-
diów prawniczych uznanych w Pol-
sce, albo zaświadczenie o zdaniu eg-
zaminu magisterskiego,
■ informację o niekaralności z KRK
opatrzoną datą nie wcześniejszą
niż miesiąc przed złożeniem zgło-
szenia,
■ dowód uiszczenia opłaty za egza-
min wstępny,
■ trzy zdjęcia.
wniosku powinien być dołączony
oryginał albo urzędowy odpis dy-
plomu ukończenia wyższych stu-
diów prawniczych, albo zaświad-
czenie o zdaniu egzaminu magister-
skiego. Zamiast oryginału albo
urzędowego odpisu dyplomu ukoń-
czenia studiów, albo zaświadczenia
o zdaniu egzaminu magisterskiego,
można również złożyć zaświadcze-
nie, z którego wynika, że kandydat
zdał wszystkie egzaminy i odbył
praktyki przewidziane w planie
wyższych studiów prawniczych oraz
ma wyznaczony termin egzaminu
magisterskiego. W takim przypadku
kandydat musi jednak najpóźniej na
7 dni przed terminem egzaminu
złożyć w komisji egzaminacyjnej
oryginał albo urzędowy odpis dy-
plomu lub zaświadczenia o zdaniu
egzaminu magisterskiego. Egzami-
ny wstępne na aplikacje są płatne.
Dowód uiszczenia opłaty za egza-
min wstępny powinien być dołączo-
ny do wniosku o przystąpienie do
egzaminu. Wysokość tej opłaty
określana jest co roku przez mini-
stra sprawiedliwości.
Prawo do odwołania
Komisja testowa ustali wynik eg-
zaminu w uchwale i doręczy jej od-
pis osobie zainteresowanej i mini-
strowi sprawiedliwości. W terminie
14 dni od dnia doręczenia kandydat
na aplikację może odwołać się do
ministra sprawiedliwości. Ten roz-
strzygnie odwołanie w decyzji. Po-
stępowanie odwoławcze prowadzo-
na ma być zgodnie z przepisami ko-
deksu postępowania administracyj-
nego, co oznacza, że od decyzji
ministra sprawiedliwości każdemu
kandydatowi przysługuje prawo od-
wołania się do wojewódzkiego sądu
administracyjnego.■
ARKADIUSZ JARASZEK
PODSTAWA PRAWNA
■ Art. 1 pkt 12-21 ustawy o zmianie
ustawy – Prawo o adwokaturze, ustawy
o radcach prawnych oraz ustawy – Pra-
wo o notariacie, uchwalonej przez
Sejm 19 grudnia 2008 r. Ustawę skie-
rowano do Senatu.
■ Gdzie można kupić tańsze mieszkania
■ Kto odpowiada za odśnieżanie nieruchomości
OBYWATEL | ZAWODY PRAWNICZE | Zdobywanie uprawnień
Profesorowie oraz sędziowie
i prokuratorzy będą mogli
swobodnie wpisywać się na listy
adwokatów i radców prawnych.
Prawniczy egzamin zawodowy
będzie składał się wyłącznie
z pisemnych zadań.
D ostęp do zawodów prawni-
czych zostanie rozszerzony.
Nie każdy, to będzie chciał zostać
adwokatem czy radcą prawnym,
będzie musiał odbyć aplikację
i zdać egzamin zawodowy – wynika
z przepisów przyjętych przez Sejm
w grudniu.
Wolny dostęp
Z wymogu odbycia aplikacji
i zdania egzaminu zawodowego
zwolnieni będą profesorowie i dok-
torzy habilitowani nauk prawnych
oraz osoby, które co najmniej trzy
lata zajmowały stanowisko radcy
lub starszego radcy Prokuratorii Ge-
neralnej Skarbu Państwa, a także
osoby, które zajmowały stanowisko
sędziego, prokuratora lub wykony-
wały zawód radcy prawnego albo
notariusza. Swobodny dostęp do za-
wodu adwokata i radcy prawnego
będą miały także osoby, które zdały
egzamin sędziowski lub prokurator-
ski po dniu 1 stycznia 1991 r. oraz
w okresie 5 lat przed złożeniem
wniosku o wpis na listę adwokatów,
zajmowały stanowisko asesora są-
dowego, asesora prokuratorskiego,
referendarza sądowego, starszego
referendarza sądowego, aplikanta
OBYWATEL | SĘDZIOWIE I PROKURATORZY | Likwidacja awansu poziomego
Będą trzy stawki awansowe
Awans poziomy w sądownictwie
i prokuraturze został
zlikwidowany. Wprowadzono
natomiast trzy stawki awansowe,
które przyznawane będą po pięciu,
dziesięciu i piętnastu latach pracy
sędziego lub prokuratora.
G rudniowa nowelizacja prawa
o ustroju sądów powszechnych
zniosła awanse poziome. W konse-
kwencji nie będzie dodatkowych sta-
nowisk sędziego sądu okręgowego
w sądzie rejonowym oraz sędziego
sądu apelacyjnego w sądzie okręgo-
wym. Zmiany dotyczą także proku-
ratorów.
Awans poziomy
Awans poziomy polegał na utwo-
rzeniu dodatkowych stanowisk sę-
dziego sądu okręgowego w sądzie
rejonowym oraz sędziego sądu ape-
lacyjnego w sądzie okręgowym.
Uzyskanie tego awansu wiązało się
z podwyższeniem wynagrodzenia.
Tą drogą mogli piąć się wyżej sę-
dziowie i prokuratorzy, którzy mieli
za sobą 15 lat nienagannej pracy,
a którzy z różnych względów (np.
braku wolnych stanowisk w sądach
prawo
sądowego, aplikanta prokurator-
skiego, asystenta sędziego, asysten-
ta prokuratora lub wykonywały wy-
magające wiedzy prawniczej czyn-
ności bezpośrednio związane ze
świadczeniem pomocy prawnej
przez adwokata lub radcę prawne-
go na podstawie umowy o pracę lub
umowy cywilnoprawnej. Czynności
te powinny być wykonywane przez
kandydata co najmniej trzy lata. Po-
dobnie z obowiązku zdawania egza-
minu zawodowego i obowiązku od-
bywania aplikacji zwolnieni będą
doktorzy nauk prawnych, którzy
mają takie doświadczenie.
Nie wszystkie osoby będą mogły
zostać adwokatem lub radcą praw-
nym bez konieczności zdawania eg-
zaminu i odbywania aplikacji.
Zwolnienie z aplikacji
Niektóre osoby nie będą musiały
uczęszczać na zajęcia aplikacyjne,
ale będą musiały zdać egzamin za-
wodowy dla adwokatów i radców
prawnych. Dotyczyć to ma przede
wszystkim doktorów nauk praw-
nych, osób, które przez okres co naj-
mniej 5 lat zatrudnione były na sta-
nowisku referendarza sądowego,
starszego referendarza sądowego,
asystenta sędziego lub asystenta pro-
kuratora, a także osób, które po
ukończeniu studiów prawniczych
przez okres co najmniej 5 lat wyko-
nywały wymagające wiedzy prawni-
czej czynności bezpośrednio związa-
ne ze świadczeniem pomocy praw-
nej przez adwokata lub radcę praw-
czy prokuraturach wyższego rzędu)
nie mogli awansować zwykłą drogą.
Przepisy, które pozwalały sędziom
i prokuratorom ubiegać się o awans
poziomy, weszły w życie 1 lipca
2008 roku.
Od tego momentu, zainicjowa-
ne wnioskami sędziów i prokura-
torów, rozpoczęły się postępowa-
nia o nadanie im awansów pozio-
mych. W wielu przypadkach pro-
cedury nie zakończą się przed
wejściem w życie noweli. Dlatego
nowe przepisy stanowią, że osoby,
które przed tą datą złożą wnioski
o awans poziomy, zostaną powo-
łane na stanowiska sędziego sądu
okręgowego w sądzie rejonowym
lub sędziego sądu apelacyjnego
w sądzie okręgowym. Analogiczny
przepis odnosi się do prokurato-
rów – im również zostaną przy-
znane wyższe stanowiska. Jednak
w przyszłości osoby, które nabędą
uprawnienia do ubiegania się
o awans poziomy, a więc będą
miały za sobą 15 lat nienagannej
pracy, nie zostaną awansowane tą
drogą.
Zastępujące awans poziomy trzy
stawki awansowe przyznawane bę-
nr 4
nego. Aplikacji nie będą musiały tak-
że odbywać osoby, które zdały egza-
min sędziowski, prokuratorski lub
notarialny, albo zajmują stanowisko
radcy lub starszego radcy Prokurato-
rii Generalnej Skarbu Państwa.
Egzamin zawodowy
Egzamin zawodowy dla adwoka-
tów i radców prawnych będzie skła-
dał się wyłącznie z pięciu części pi-
semnych. Oznacza to, że kandydaci
nie będą już musieli odpowiadać
ustnie przed członkami komisji eg-
zaminacyjnej. Ma to zwiększyć
obiektywizm egzaminu i zapewnić
każdemu zdającemu prawo do od-
wołania się od jego wyników.
Pierwsza część egzaminu będzie
polegała na rozwiązaniu testu jed-
nokrotnego wyboru składającego
się ze 100 pytań, a kolejne na zada-
niach praktycznych z zakresu pra-
wa karnego, cywilnego, gospodar-
czego i administracyjnego. Zdający
będzie musiał wykazać się umiejęt-
nością napisania aktu oskarżenia,
umowy, pozwy, środka odwoław-
czego lub opinii prawnej.■
ARKADIUSZ JARASZEK
PODSTAWA PRAWNA
■ Art. 1 pkt 1–4 i art. 1 pkt 27 ustawy
z dnia 19 grudnia 2008 r. o zmianie
ustawy – Prawo o adwokaturze, usta-
wy o radcach prawnych oraz ustawy –
Prawo o notariacie, uchwalonej przez
Sejm 19 grudnia 2008 r. Ustawę skie-
rowano do Senatu.
dą co pięć lat. Wynagrodzenie za-
sadnicze sędziego i prokuratora bę-
dzie podwyższane do wysokości
pierwszej stawki po pięciu latach
pracy. Kolejne podwyżki nastąpią
po 10 i 15 latach pracy.
Wyższe wynagrodzenie
Zdaniem Ministerstwa Sprawie-
dliwości, sędziowie i prokuratorzy
po uzyskaniu trzeciej stawki awan-
sowej otrzymają wyższe wynagro-
dzenie, niemal takie jak po uzyska-
niu awansu poziomego. Tymcza-
sem środowisko sędziowskie i pro-
kuratorskie twierdzi, że nie
wyrówna to strat finansowych
w związku z likwidacją awansów
poziomych. Ich zdaniem oprócz
trzeciej stawki awansowej należało-
by wprowadzić jeszcze czwartą.■
MAŁGORZATA KRYSZKIEWICZ
PODSTAWA PRAWNA
■ Art. 1 ustawy o zmianie ustawy –
Prawo o ustroju sądów powszechnych
oraz niektórych innych ustaw, uchwa-
lonej przez Sejm 19 grudnia 2008 r.
Wejdzie w życie 14 dni od ogłoszenia
w Dzienniku Ustaw.
Piątek
9 stycznia 2009 r.
nr 4
prawo
OBYWATEL | UPADŁOŚĆ KONSUMENCKA | Wspólnota majątkowa
Małżonek może stracić majątek
Z chwilą ogłoszenia upadłości
konsumenckiej męża lub żony
między małżonkami z mocy
prawa powstanie rozdzielność
majątkowa, bez względu na to,
jaki ustrój majątkowy
obowiązywał ich wcześniej,
a małżonek upadłego może stać
się jego wierzycielem.
Z wnioskiem o ogłoszenie upa-
dłości konsumenckiej będzie
mógł wystąpić dłużnik pozostający
w związku małżeńskim. Na ogło-
szenie jej nie będzie mieć żadnego
wpływu ustrój majątkowy między
małżonkami. Niezależnie od tego,
czy umowny, czy ustawowy obo-
wiązywał ich przed ogłoszeniem
upadłości męża lub żony, to
z dniem ogłoszenia jej w miejsce
dotychczasowego ustroju majątko-
wego powstanie między nimi roz-
dzielność majątkowa.
Małżonek wierzycielem
Gdyby małżonków łączyła
wspólność ustawowa, to ustanie
ona z mocy prawa po ogłoszeniu
upadłości konsumenckiej. Między
małżonkami powstanie rozdziel-
ność majątkowa, a cały majątek
wspólny, którego razem dorobili
się, zanim doszło do upadłości,
wejdzie z mocy prawa do masy
upadłości. Natomiast do tej masy
nie wejdzie majątek osobisty męża
lub żony upadłego konsumenta.
Na podobnych zasadach masa upa-
OBYWATEL | NIERUCHOMOŚCI | Status działki
Z miast znikną grunty rolne
Wszystkie grunty rolne położone
w granicach administracyjnych
miast zostaną odrolnione z mocy
prawa. Wykorzystanie ich na cele
budowlane będzie jednak
możliwe dopiero po uzyskaniu
decyzji o warunkach zabudowy.
O drolnienie gruntów rolnych
położonych w granicach ad-
ministracyjnych miast będzie dużo
łatwiejsze. Sejm odrzucił bowiem
weto prezydenta do nowelizacji
ustawy o ochronie gruntów rol-
nych i leśnych.
Bez wniosków
Zgodnie z nowelizacją, właści-
ciele działek rolnych położonych
w granicach administracyjnych
miast nie będą musieli składać
żadnych wniosków i ponosić do-
datkowych opłat za odrolnienie
swoich działek i zmianę ich prze-
znaczenia. Nie będzie przy tym
miało znaczenia, jakiej klasy jest
ziemia, bowiem odrolnienie z mo-
cy prawa będzie dotyczyło grun-
tów wszystkich klas. Odrolnienie
to będzie obejmowało także grun-
ty położone poza granicami admi-
nistracyjnymi miast. W tym jed-
nak przypadku nie wszystkie
grunty będą mogły być przekształ-
cone bez wniosku. Uproszczona
Tygodnik
Podatkowy
dłości obejmie majątek wspólny,
gdy na podstawie umowy majątko-
wej małżeńskiej, zawartej, zanim
jeszcze doszło do upadłości,
wspólność została rozszerzona lub
ograniczona.
Gdyby jednak małżonkowie nie
dorobili się majątku wspólnego, po-
nieważ umowę o rozdzielności ma-
jątkowej zawarli jeszcze przed ślu-
bem, to tylko majątek osobisty upa-
dłego dłużnika wejdzie do masy
upadłości.
Skoro cały majątek wspólny wej-
dzie do masy upadłości, to wówczas
małżonek dłużnika będzie miał pra-
wo dochodzić w postępowaniu upa-
dłościowym należności z tytułu
swojego udziału w majątku wspól-
nym. Powinien wówczas zgłosić
swoją wierzytelność sędziemu ko-
misarzowi i w ten sposób stać się
wierzycielem swojego małżonka.
Wierzyciele będą mogli domagać
się zaspokojenia z majątku wspól-
nego małżonków, jeżeli dłużnik za-
ciągnął zobowiązania za zgodą dru-
giego małżonka. Małżonek, który
wyraził zgodę, będzie ponosił od-
powiedzialność ze swojego udziału
w majątku wspólnym.
Odpowiedzialność za długi
Aby małżonek upadłego mógł
skutecznie dochodzić z masy upa-
dłości roszczeń dotyczących swoje-
go udziału w majątku wspólnym
będzie musiał na przykład wyka-
zać, że jego część była większa niż
procedura obejmuje wyłącznie ob-
szary stanowiące użytki rolne kla-
sy od IV do VI. Do ich odrolnienia
przez marszałka województwa nie
będzie konieczne uzyskanie wnio-
sku wójta, burmistrza lub prezy-
denta miasta.
Właściciele dotychczasowych
działek rolnych położonych
w miastach nie muszą zamykać
swojej produkcji rolnej. Nadal
można bowiem wykorzystywać je
na cele rolnicze. Jeżeli jednak za-
niechają oni takiej produkcji, to
będą musieli płacić wyższy poda-
tek od nieruchomości zamiast po-
datku rolnego. W zamian za to zy-
skają oni na wartości swoich grun-
tów. Eksperci szacują, że nawet
dwuipółkrotnie wzrośnie wartość
działek, które do tej pory miały
status działek rolnych, a teraz zo-
staną przekształcone z mocy pra-
wa. Za wzrost ten nie będą przy
tym musieli oni płacić dodatko-
wych podatków, np. renty plani-
stycznej.
Automatyczne odrolnienie
gruntów rolnych położonych
w miastach nie oznacza także, że
ich właściciele mogą od razu wy-
korzystywać je na cele budowlane.
Budowa np. domu na takiej działce
będzie możliwa dopiero po uzy-
skaniu decyzji o warunkach zabu-
■ Rozliczamy PIT-36 i PIT-36L
■ Jak korzystać ze zwolnienia z podatku od spadków i darowizn w 2009 roku
połowa. Wtedy zostanie umieszczo-
ny na liście wierzycieli i zaliczony
do kategorii trzeciej wierzycieli.
W razie podziału masy upadłości
również jego roszczenie zostanie
zaspokojone.
Umowa małżonków
W określonych przypadkach po-
stępowanie o ogłoszenie upadłości
konsumenckiej będzie mogło zo-
stać umorzone, ukończone lub
uchylone. Wtedy dłużnik i jego
małżonek nadal będą znajdowali
się w stanie rozdzielności majątko-
wej. Będą jednak mogli zawrzeć
umowę majątkową i uregulować
w odmienny sposób istniejące mię-
dzy nimi stosunki majątkowe, na
przykład przywrócić wspólność
majątkową. Wspólność ta nie po-
wstanie jednak między nimi auto-
matycznie z mocy prawa po umo-
rzeniu, uchyleniu lub ukończeniu
postępowania upadłościowego.■
MAŁGORZATA
PIASECKA-SOBKIEWICZ
PODSTAWA PRAWNA
■ Art. 53 ustawy z 25 lutego 1964 r.
– Kodeks rodzinny i opiekuńczy
(Dz.U. nr 9, poz. 59 z późn. zm.).
■ Art. 1 pkt, 2 ustawy z 5 grudnia
2008 r. o zmianie ustawy – Prawo
upadłościowe i naprawcze oraz usta-
wy o kosztach sądowych w sprawach
cywilnych (Dz.U nr 234, poz. 1572).
Wejdzie w życie 31 marca 2009 r.
dowy i zagospodarowania terenu
(jeżeli dla danej działki gmina nie
sporządziła miejscowego planu za-
gospodarowania przestrzennego).
Wykorzystanie odrolnionej działki
na cele budowlane będzie ponadto
możliwe dopiero po jej uzbrojeniu,
czyli doprowadzeniu do niej przy-
łączy medialnych, jak np. woda,
gaz czy światło.
Umorzenie postępowań
Wejście nowelizacji w życie ma
także znaczenie dla inwestorów,
którzy złożyli już wnioski o wyra-
żenie zgody na zmianę przezna-
czenia gruntów lub wnioski o wy-
danie decyzji zezwalającej na wy-
łączenie ich z produkcji użytków
rolnych położonych w granicach
administracyjnych miast. Wszyst-
kie te postępowania zostają umo-
rzone, a inwestorzy ci mają prawo
skorzystać z nowych, uproszczo-
nych procedur.■
ARKADIUSZ JARASZEK
PODSTAWA PRAWNA
■ Art. 1-3 ustawy z dnia 10 paź-
dziernika 2008 r. o zmianie ustawy
o ochronie gruntów rolnych i leśnych.
Sejm odrzucił weto prezydenta.
W związku z tym ustawa weszła w ży-
cie 1 stycznia 2009 r.
n o w e p r a w o
OBYWATEL | PRAWO RODZINNE | Relacje rodziców z dziećmi
Będzie możliwy zakaz
kontaktów przez internet
Dzieci i rodzice będą mieli prawo
i obowiązek utrzymywać ze sobą
kontakty. Sąd opiekuńczy będzie
mógł je ograniczyć albo nawet
zakazać ich utrzymywania, gdyby
wymagało tego dobro dziecka.
A ż do pełnoletności dziecko po-
zostaje pod władzą rodziciel-
ką. Natomiast niezależnie od niej
już od połowy tego roku, po wejściu
w życie znowelizowanych przepi-
sów kodeksu rodzinnego i opiekuń-
czego, dzieci i rodzice będą mieli
prawo i obowiązek utrzymywania
ze sobą kontaktów.
Utrzymywanie kontaktów
Obecnie sąd opiekuńczy reguluje
jedynie sposób wykonywania przez
rodziców władzy rodzicielskiej.
Gdy wymaga tego dobro dziecka, to
może orzec o zawieszeniu wykony-
wania, a nawet o pozbawieniu jej
rodziców.
Natomiast po wejściu w życie
przepisów listopadowej ustawy
z 2008 roku, nowelizującej kodeks
rodzinny i opiekuńczy oraz niektóre
inne ustawy, rodzice i dzieci otrzy-
mają prawo i obowiązek utrzymy-
wania ze sobą kontaktów. Gdyby
jednak wymagało tego dobro dziec-
ka, to wówczas sąd opiekuńczy bę-
dzie mógł je ograniczyć, a nawet za-
kazać ich utrzymywania. Zakazy
kontaktowania się będą obejmowa-
ły nie tylko przebywanie z dziec-
kiem, ale także porozumiewanie się
z nim nawet przez internet.
Rodzice sami będą mogli okre-
ślić sposób utrzymywania kontak-
tów wówczas, gdy dziecko stale
przebywa tylko u matki albo u ojca,
szczególnie kontaktowania się
z dzieckiem tego rodzica, u którego
stale nie przebywa. Gdyby rodzice
nie mogli dojść do porozumienia,
to wówczas spór między nimi zo-
stanie rozstrzygnięty przez sąd
opiekuńczy.
Uprawnienia sądu
Sąd opiekuńczy będzie miał duży
wpływ na sposób utrzymywania
kontaktów rodziców z dzieckiem.
Gdy będzie tego wymagało dobro
dziecka, to będzie mógł je ograni-
czyć. Będzie mógł na przykład zaka-
zać spotykania się z dzieckiem albo
zabierania go poza miejsce stałego
pobytu, a także ograniczyć je do
określonych sposobów porozumie-
wania się na odległość bądź zezwo-
lić na spotykanie się z dzieckiem tyl-
ko w obecności drugiego rodzica,
opiekuna, kuratora sądowego albo
innej osoby wskazanej przez sąd.
Sąd opiekuńczy będzie mógł za-
kazać porozumiewania się z dziec-
kiem na odległość, a nawet zakazać
utrzymywania kontaktów z dziec-
kiem wówczas, gdyby zagrażały
one poważnie dobru dziecka albo je
naruszały.
W dodatku wydane już rozstrzy-
gnięcie w sprawie kontaktów rodzi-
ców z dzieckiem sąd będzie mógł
zmienić wówczas, gdyby wymagało
tego będzie dobro dziecka.
P R Z E P I S Y
D
7
OŚWIADCZENIA RODZICÓW
Zanim sąd rozstrzygnie o problemach
związanych z utrzymywaniem kon-
taktów z dzieckiem, co do których nie
będzie porozumienia między rodzica-
mi, musi umożliwić rodzicom złożenie
oświadczeń – pod warunkiem że wy-
słuchanie ich nie będzie połączone
z nadmiernymi trudnościami.
KONTAKTY Z DZIECKIEM
Przez kontakty rodziców z dziećmi
przepisy rozumieją odwiedziny, spo-
tkania, zabieranie dziecka poza miej-
sce jego stałego pobytu, utrzymywa-
nie korespondencji, a także porozu-
miewanie się bezpośrednie oraz przy
wykorzystaniu innych środków poro-
zumiewania się na odległość, a na-
wet komunikacji elektronicznej.
Zobowiązania dla rodziców
Rozstrzygając o kontaktach, sąd
będzie też mógł zobowiązać rodzi-
ców do określonego postępowania,
na przykład skierować ich do placó-
wek lub specjalistów, którzy zajmują
się terapią rodzinną, poradnictwem
lub świadczą rodzinie inną stosow-
ną pomoc. Jednocześnie sąd będzie
miał prawo wskazać, w jaki sposób
zostanie przeprowadzona kontrola
wykonania wydanych zarządzeń.
Aby zapewnić wykonywanie
kontaktów, sąd opiekuńczy będzie
mógł:
■ zobowiązać osobę uprawnioną
do tych kontaktów albo osobę,
pod której pieczą dziecko pozo-
staje, do sfinansowania kosztów
podróży i pobytu dziecka oraz
osoby, która mu będzie towarzy-
szyła, a nawet kosztów powrotu
do miejsca stałego pobytu,
■ zobowiązać osobę sprawującą pie-
czę nad dzieckiem do złożenia na
rachunek depozytowy sądu odpo-
wiedniej kwoty na pokrycie wy-
datków uprawnionego związa-
nych z kontaktowaniem się
z dzieckiem – takiego zobowiąza-
nia sąd nie będzie mógł jednak na-
łożyć na rodziny zastępcze i pla-
cówki opiekuńczo-wychowawcze,
■ odebrać od osoby uprawnionej
do kontaktów z dzieckiem lub od
osoby sprawującej pieczę nad
dzieckiem przyrzeczenie, że będą
zachowywały się w określony
sposób.
Warto wiedzieć, że regulacje do-
tyczące kontaktów z dzieckiem będą
odpowiednio stosowane do kontak-
tów rodzeństwa, dziadków, powino-
watych w linii prostej, a także innych
osób, jeżeli sprawowały one przez
dłuższy czas pieczę nad dzieckiem.■
MAŁGORZATA
PIASECKA-SOBKIEWICZ
PODSTAWA PRAWNA
■ Art. 1 pkt 22 i art. 3 pkt 22 ustawy
z 6 listopada 2008 r. o zmianie ustawy
Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz nie-
których innych ustaw (Dz.U. nr 220,
poz. 1431). Wejdzie w życie 13 czerwca
2009 r.
Poniedziałek
12 stycznia 2009 r.
n o w e p r a w o
D 8
ADMINISTRACJA | WŁADZE SAMORZĄDOWE | Kompetencje
Nadzór wojewody
nad realizacją zadań
Wojewoda będzie
odpowiedzialny za
reprezentowanie rządu
w terenie, zarządzanie kryzysowe
oraz bezpieczeństwo i porządek
publiczny. Wzmocnieniu ulegną
funkcje wojewody w stosunku do
administracji zespolonej
i niezespolonej działającej
w województwie.
N a ostatnim w minionym roku
posiedzeniu Sejm uchwalił
ustawę o wojewodzie i administra-
cji rządowej w województwie, któ-
ra ma być elementem reformy ad-
ministracji publicznej. Nowe roz-
wiązania przewidują wzmocnienie
pozycji wojewody jako przedstawi-
ciela władzy centralnej w woje-
wództwie. Wojewoda będzie mógł
wydawać polecenia obowiązujące
wszystkie organy administracji
rządowej w województwie, a w sy-
tuacjach nadzwyczajnych także or-
gany samorządu terytorialnego.
W ściśle określonych przypadkach
będzie mógł także wstrzymać eg-
zekucję administracyjną poprzez
wydanie decyzji administracyjnej.
Kto może zostać wojewodą
Powołanie i odwołanie wojewo-
dy oraz wicewojewody pozostanie
tak jak dzisiaj wyłączną kompeten-
cją prezesa Rady Ministrów. Nowe
przepisy wprowadzają natomiast
nowe kryteria, jakie muszą spełnić
kandydaci na te stanowiska. Za-
ostrzone będą wymogi kwalifika-
cji i doświadczenia zawodowego
dla kandydatów na wojewodów.
Będą musieli posiadać obywatel-
stwo polskie, tytuł zawodowy ma-
gistra lub równorzędny, 3-letni
staż pracy w kierowaniu zespołem,
cieszyć się nieposzlakowaną opi-
nią. Ponadto muszą korzystać
z pełni praw publicznych i nie mo-
gą być karani za umyślne przestęp-
stwa, w tym skarbowe. Nadzór
nad wojewodami sprawować bę-
dzie premier, który ma okresowo
oceniać ich pracę pod kątem zgod-
ności z polityką rządu, a także wy-
dawać w tym celu wytyczne i pole-
cenia oraz żądać przekazania
sprawozdań z działalności woje-
wody. Z kolei kontrola legalności,
rzetelności i gospodarności nale-
żeć będzie do ministra spraw we-
wnętrznych i administracji. Woje-
woda podobnie jak dzisiaj będzie
realizował zadania przy pomocy
wicewojewody. Tak jak w przypad-
ku powoływania wojewodów, rów-
nież kandydat na wicewojewodę
musi spełniać ustawowe kryteria.
Wojewoda przedstawicielem rządu
Nowym rozwiązaniem jest przy-
pisanie wojewodzie zadań związa-
nych z zarządzaniem kryzysowym.
Będzie na nim ciążyć obowiązek
zapewnia współdziałania wszyst-
kich organów administracji rządo-
wej i samorządowej działających
w województwie oraz kierowanie
ich działalnością w zakresie zapo-
biegania zagrożeniu życia, zdro-
Tygodnik Prawa
Administracyjnego
P R Z E P I S Y
wia lub mienia oraz zagrożeniom
środowiska, bezpieczeństwa pań-
stwa i utrzymania porządku pu-
blicznego, ochrony praw obywa-
telskich, a także zapobiegania klę-
skom żywiołowym i innym nad-
zwyczajnym zagrożeniom oraz
zwalczania i usuwania ich skut-
ków. Wojewoda będzie również
dokonywać oceny stanu zabezpie-
czenia przeciwpowodziowego wo-
jewództwa, opracowywać plan
operacyjny ochrony przed powo-
dzią oraz ogłaszać i odwoływać
pogotowie i alarm przeciwpowo-
dziowy.
Zespolona administracja
Wojewoda będzie zwierzchni-
kiem zespolonej administracji rzą-
dowej, czyli służb, inspekcji i stra-
ży. Oprócz kierowania jej działal-
nością, będzie zatem ją kontrolo-
wał i odpowiadał za rezultaty
pracy. Ponadto zadania admini-
stracji rządowej w województwie
będą realizowane przez organy
rządowej administracji niezespolo-
nej oraz jednostki samorządu tery-
torialnego, jeżeli tak wynika
z ustaw lub porozumienia. Dodat-
kowo organy administracji nieze-
spolonej, czyli np. dowódcy okrę-
gów wojskowych, dyrektorzy izb
skarbowych, naczelnicy urzędów
skarbowych, będą zobowiązani
do składania wojewodom rocznych
sprawozdań z działalności,
a w szczególnych sytuacjach woje-
wodowie będą mogli je kontrolo-
wać. Jednocześnie wzmocnieniu
ulegną uprawnienia kontrolne wo-
jewody wobec organów niezespo-
lonej administracji rządowej, co
stanowi istotne wzmocnienie pozy-
cji wojewody w stosunku do tych
organów. Kolejnym rozszerzeniem
kompetencji wojewody jest nałoże-
nie na kierowników zespolonych
służb, inspekcji i straży obowiązku
przekazywania wojewodzie wszel-
kich informacji o wynikach kontro-
li w ich jednostkach. To sytuuje
wojewodę jako najważniejszy
organ kontroli w województwie,
posiadający pełną informację o
wykonywaniu zadań administracji
rządowej w województwie i ewen-
tualnych nieprawidłowościach.
Uzupełnieniem funkcji kontrol-
nych wojewody będzie możliwość
wydawania poleceń obowiązują-
cych wszystkie organy administra-
cji rządowej w województwie,
a w sytuacjach nadzwyczajnych
także organy samorządu teryto-
rialnego, oraz możliwość wstrzy-
mania przez wojewodę egzekucji
administracyjnej w drodze decyzji
administracyjnej.■
ŁUKASZ SOBIECH
PODSTAWA PRAWNA
■ Art. 1–27 ustawy 19 grudnia 2008 r.
o wojewodzie i administracji rządowej
w województwie, uchwalonej przez
Sejm 19 grudnia 2008 r. Ustawa trafi-
ła do Senatu. Ma wejść w życie
1 kwietnia 2009 r.
■ Ekologiczna energia – korzyści dla gminy i szanse rozwoju
■ Jak skutecznie promować gminę
ADMINISTRACJA | SAMORZĄD | Decentralizacja systemu zarządzania
Przejęcie kompetencji wojewodów
Przekazanie oraz
uporządkowanie kompetencji
pomiędzy wojewodą
a jednostkami samorządu
terytorialnego oraz właściwymi
organami w tych jednostkach
to główne zmiany wynikające
z ustawy kompetencyjnej
i kolejny krok w decentralizacji
zadań publicznych.
U chwalona przez Sejm 19
grudnia 2008 r. nowelizacja
ustaw związanych ze zmianami
w organizacji i podziale zadań ad-
ministracji publicznej przewiduje
również zmiany strukturalne w tej
administracji. Mają one m.in. po-
legać na ponownym zespoleniu na
szczeblu województwa i powiatu
organów Państwowej Inspekcji Sa-
nitarnej, przekazaniu Ochotni-
czych Hufców Pracy i ośrodków
doradztwa rolniczego w gestię sa-
morządu województwa. Jednocze-
śnie przepisy porządkują kompe-
tencje między organami samorzą-
du terytorialnego.
Przykładowe zmiany
Zmiany przykładowo obejmą
ustawę o scalaniu i wymianie grun-
tów. Zgodnie z nią postępowanie
scaleniowe przeprowadza starosta.
Obecnie odwołania od decyzji sta-
ADMINISTRACJA | INWESTYCJE | Kontrakty za granicą
Pomoc wojska na misjach bez
procedury zamówień publicznych
Pomoc polskich misji nie
wymaga przeprowadzania
sformalizowanych procedur
przetargowych.
W ojsko nie musi stosować ry-
gorów prawa zamówień pu-
blicznych do pomocy udzielanej
poza granicami państwa. Takie
zmiany wprowadziła nowelizacja
prawa zamówień publicznych
z października 2008 r., która obo-
wiązuje już od ponad tygodnia.
Dzięki nim wojsko łatwiej może
udzielać pomocy na terenach obję-
tych konfliktami, gdyż wyłączony
został obowiązek stosowania prze-
pisów prawa zamówień publicz-
nych do zamówień dotyczących re-
alizacji polskiej pomocy zagranicz-
nej udzielanej przez jednostki
wojskowe.
Pomoc zagraniczna
Przez pojęcie polska pomoc za-
graniczna należy rozumieć pomoc
udzielaną przez Polskę jako członka
NATO i UE w sytuacjach wojny lub
zagrożenia oraz w ramach rozwią-
zywania problemów humanitar-
nych i odbudowy krajów objętych
konfliktami. Ze stosowania przepi-
sów o zamówieniach będzie wyłą-
czona pomoc udzielana przez jed-
nostki wojskowe, takie jak związki
prawo
rosty w tych sprawach trafiają do
wojewody. Według nowych przepi-
sów odwołanie trafi do samorządo-
wego kolegium odwoławczego.
Z kolei zmiany w ustawie o kom-
batantach oraz niektórych osobach
będących ofiarami represji wojen-
nych i okresu powojennego dotyczą
przekazania kompetencji pomiędzy
wojewodą a samorządem wojewódz-
twa. Od wejścia w życie nowych
przepisów zadania związane z inte-
gracją środowisk kombatanckich
i koordynacją ich działań należeć bę-
dą do samorządu wojewódzkiego.
W konsekwencji upoważniono sa-
morząd województwa do współdzia-
łania z organizacjami społecznymi
i stowarzyszeniami kombatantów
i osób represjonowanych oraz do po-
woływania pełnomocnika.
Nowelizacja ustawy o utrzyma-
niu czystości i porządku w gminach
dotyczy uregulowania zagadnień
związanych z wydawaniem aktów
prawa miejscowego. Dzisiaj wyma-
gania, jakie powinien spełniać
przedsiębiorca ubiegający się
o uzyskanie zezwolenia na prowa-
dzenie przedsiębiorstwa w zakresie
odbierania odpadów komunalnych
od właścicieli nieruchomości,
opróżniania zbiorników bezodpły-
wowych i transportu nieczystości
ciekłych, ochrony przed bezdomny-
operacyjne i taktyczne oraz oddzia-
ły i pododdziały.
Są jednak pewne ograniczenia.
Z przetargów można zrezygnować
pod warunkiem, że wartość kon-
traktu jest mniejsza niż kwoty tzw.
progów unijnych (przewidzianych
w dyrektywach), czyli przy robotach
budowlanych do wartości 5150 tys.
euro, a w przypadku dostaw i usług
do wartości 133 tys. euro lub 206
tys. Czyli przy większych zamówie-
niach, np. przy zleceniu robót o war-
tości równej lub większej 5150 tys.
euro, wojsko musi przestrzegać pra-
wo zamówień publicznych.
Likwidacja przeszkód
Wcześniej przepisy utrudniały
udzielanie pomocy na misjach.
Wojsko, chcąc uczestniczyć w li-
kwidacji zniszczeń wojennych,
musiało przeprowadzać przetargi
zgodnie z procedurami przewi-
dzianymi w prawie zamówień pu-
blicznych. Nie mogło więc zlecić
żadnych robót budowlanych czy
dostaw bez przeprowadzenia sfor-
malizowanych postępowań. Pro-
blem w tym, że w warunkach kon-
fliktów zbrojnych przepisy prawa
zamówień publicznych stawały się
praktycznie niewykonalne. Poja-
wiały się przede wszystkim trud-
ności komunikacyjne. Prawo wy-
nr 4
mi zwierzętami oraz prowadzenia
schronisk dla bezdomnych zwie-
rząt, a także grzebowisk i spalarni
zwłok zwierzęcych i ich części okre-
śla wójt (burmistrz, prezydent mia-
sta). Po wejściu w życie nowych
przepisów decyzje w tych sprawach
będą miały charakter aktów prawa
miejscowego. Oznacza to, że wyda-
wane będą przez właściwą radę
gminy.
Ośrodki ruchu drogowego
W ustawie – Prawo o ruchu dro-
gowym zmiany dotyczą podziału
kompetencji w ramach organów
województwa samorządowego.
Zgodnie z nimi upoważnienie do
tworzenia i nadawania statutu wo-
jewódzkim ośrodkom ruchu dro-
gowego zostaje powierzone sejmi-
kowi województwa w miejsce za-
rządu województwa.■
ŁUKASZ SOBIECH
PODSTAWA PRAWNA
■ Art. 3,7,11,12 ustawy o zmianie
niektórych ustaw w związku ze zmia-
nami w organizacji i podziale zadań
administracji publicznej w wojewódz-
twie, uchwalonej przez Sejm 19 grud-
nia 2008 r. (skierowana do Senatu).
Ustawa ma wejść w życie 1 kwietnia
2009 r.
magało np. zamieszczania ogło-
szeń o przetargach w Biuletynie
Zamówień Publicznych, a na mi-
sjach często nie było w ogóle do-
stępu do internetu. Również po-
tencjalni wykonawcy nie mieli do-
stępu do sieci, wiec zamieszczanie
tam ogłoszeń mijało się z celem.
Trudne warunki
Na dodatek w rejonach misji naj-
częściej nie funkcjonowała poczta,
a drogi były nieprzejezdne, więc
o zachowaniu wszystkich wymagań
nie było mowy. Przepisy wymagały,
aby przedsiębiorcy zainteresowani
wykonywaniem kontraktów przed-
stawiali dokumenty potwierdzają-
ce spełnianie przez nich wymagań
przetargowych. Tymczasem w wie-
lu państwach objętych pomocą ad-
ministracja w pełni nie funkcjono-
wała, więc lokalne firmy nie mogły
przedstawić np. zaświadczenia
o niezaleganiu z podatkami.■
EWA GRĄCZEWSKA-IVANOVA
PODSTAWA PRAWNA
■ Art. 4 pkt 5a w brzmieniu nadanym
w art. 1 i 2 ustawy z 17 października
2008 r. o zmianie ustawy – Prawo za-
mówień publicznych (Dz.U. nr 220,
poz. 1420). Weszła w życie 27 grudnia
2008 r.
Środa
14 stycznia 2009 r.