Warszawa, 2 lipca 2012 r.

SEJM RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ VII kadencja Prezes Rady Ministrw DSPA-140-144(6)/11

Pani Ewa Kopacz Marszaek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej

Przekazuj przyjte przez obywatelskiego projektu ustawy

Rad

Ministrw

stanowisko

wobec

- o zmianie ustawy o ochronie przyrody

(druk nr 23).
Jednoczenie informuj, e Rada Ministrw upowania Ministra rodowiska do reprezentowania Rzdu w tej sprawie w toku prac parlamentarnych.

(-) Donald Tusk

Stanowisko Rzdu do obywatelskiego projektu ustawy o zmianie ustawy o ochronie przyrody (druk sejmowy nr 23) I. Wprowadzenie Parki narodowe obejmuj obszary wyrniajce si szczeglnymi wartociami przyrodniczymi, naukowymi, spoecznymi, kulturowymi i edukacyjnymi. Zgodnie z przepisami ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. z 2009 r. Nr 151, poz. 1220, z pn. zm.), zwanej dalej ustaw o ochronie przyrody, przyroda jest dziedzictwem i bogactwem narodowym, podlegajcym ochronie stosownie do art. 5 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, ktry stanowi, e Rzeczpospolita Polska strzee dziedzictwa narodowego. Cele ochrony przyrody realizuje si poprzez obejmowanie zasobw, tworw i skadnikw przyrody formami ochrony przyrody, w tym rwnie poprzez tworzenie i powikszanie parkw narodowych. Dziaania te stanowi cel publiczny w rozumieniu ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomociami (Dz. U. z 2010 r. Nr 102, poz. 651, z pn. zm.). Aktualnie w Polsce utworzono 23 parki narodowe, ktre zajmuj ok. 1 % powierzchni kraju. W Krajowej strategii ochrony i zrwnowaonego uytkowania rnorodnoci biologicznej oraz Programie dziaa na lata 2007 2013, przyjtej do realizacji uchwa nr 270/2007 Rady Ministrw z dnia 26 padziernika 2007 r., w celu zachowania i wzbogacenia istniejcych oraz odtworzenia utraconych elementw rnorodnoci biologicznej, jak rwnie rozwinicia i umocnienia krajowego systemu obszarw chronionych, jako zadania priorytetowe wskazano utworzenie Turnickiego Parku Narodowego, Mazurskiego Parku Narodowego, Jurajskiego Parku Narodowego, a ponadto powikszenie Biaowieskiego Parku Narodowego oraz Karkonoskiego Parku Narodowego. Zgodnie z powyszym dokumentem realizacja tych dziaa przyczyni si do poprawy skutecznoci ochrony in situ rnorodnoci biologicznej i jej zrwnowaonego uytkowania. W Ministerstwie rodowiska podjte zostay dziaania zmierzajce do realizacji postanowie strategii w zakresie tworzenia nowych parkw narodowych i powikszenia ju istniejcych. Niestety podjte prby spotkay si ze zdecydowanie negatywnym stanowiskiem organw uchwaodawczych jednostek samorzdu terytorialnego. Najbardziej znanym przypadkiem jest proces negocjacji dotyczcy proponowanej zmiany granic Biaowieskiego Parku Narodowego. Po dwuletnim okresie negocjacji, pomimo wynegocjowanej zgody stron, organy uchwaodawcze jednostek samorzdu terytorialnego nie uzgodniy projektu rozporzdzenia Rady Ministrw w sprawie zmiany granic Biaowieskiego Parku Narodowego. W obowizujcym stanie prawnym, okrelenie i zmiana granic parku narodowego nie jest moliwa bez zgody organw uchwaodawczych jednostek samorzdu terytorialnego. II. Stan prawny w dniu opracowania obywatelskiego projektu ustawy oraz aktualny stan prawny Obywatelski projekt ustawy o zmianie ustawy o ochronie przyrody odnosi si do stanu prawnego sprzed dnia 1 stycznia 2012 r. tj. przed dniem wejcia w ycie ustawy z dnia 18 sierpnia 2011 r. o zmianie ustawy o ochronie przyrody oraz niektrych innych ustaw (Dz. U. Nr 224, poz. 1337). Dlatego te dla penego zobrazowania proponowanych zmian niezbdne jest odniesienie si do stanu prawnego dotyczcego dnia opracowania obywatelskiego projektu ustawy, jak i obowizujcego stanu prawnego.

1) Stan prawny obowizujcy w dniu przygotowania obywatelskiego projektu ustawy: Zgodnie z art. 10 ust. 2 ustawy o ochronie przyrody utworzenie parku narodowego, zmiana jego granic lub likwidacja moe nastpi po uzgodnieniu z waciwymi organami uchwaodawczymi jednostek samorzdu terytorialnego, na ktrych obszarze dziaania planuje si powysze zmiany, oraz po zaopiniowaniu, w terminie 30 dni od dnia przedoenia tych zmian, przez zainteresowane organizacje pozarzdowe. Niezoenie opinii w przewidzianym terminie uznaje si za brak uwag. Uzgodnienie jest najdalej idc form wspdziaania organw w procesie stanowienia prawa, w zwizku z tym wymagana jest zgoda co do treci aktu prawnego, zarwno organu upowanionego do jego wydania, jak i uzgadniajcego jego tre. Bez uzyskania zgody, o ktrej mowa powyej, nie jest moliwe utworzenie, zmiana granic parku narodowego lub jego likwidacja. W art. 101 ust. 2 ustawy o ochronie przyrody okrelono, e minister waciwy do spraw rodowiska powouje dyrektora parku narodowego na okres 5 lat spord kandydatw wyonionych w drodze konkursu. Z postanowie tego przepisu wynika, i funkcja ta jest peniona na podstawie powoania w rozumieniu art. 68 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94, z pn. zm.). 2) Obowizujcy stan prawny: Odnoszc si do obowizujcego stanu prawnego konieczne jest odniesienie si do zmian w przepisach ustawy o ochronie przyrody dotyczcych omawianych zagadnie, ktre wprowadzia ustawa z dnia 18 sierpnia 2011 r. o zmianie ustawy o ochronie przyrody oraz niektrych innych ustaw z dniem 1 stycznia 2012 r. Stosownie do art. 10 ust. 1 ustawy o ochronie przyrody, w brzmieniu nadanym ustaw z dnia 18 sierpnia 2011 r. o zmianie ustawy o ochronie przyrody oraz niektrych innych ustaw, rozporzdzenie Rady Ministrw w sprawie danego parku narodowego nie dotyczy utworzenia i likwidacji parku narodowego. Treci takiego rozporzdzenia bdzie natomiast okrelenie i zmiana granic parku narodowego, okrelenie jego obszaru, przebiegu granicy i otuliny, a take okrelenie nieruchomoci Skarbu Pastwa, ktre nie zostan oddane parkowi narodowemu w uytkowanie wieczyste. Konsekwencj zmiany art. 10 ust. 1 ustawy o ochronie przyrody jest zmiana ust. 2 tego artykuu, ktry w brzmieniu nadanym ustaw z dnia 18 sierpnia 2011 r. o zmianie ustawy o ochronie przyrody oraz niektrych innych ustaw, nie odnosi si do utworzenia i likwidacji parku narodowego, a wycznie do okrelenia i zmiany granic parku narodowego. Wobec tego obowizek uzgodnienia z organami uchwaodawczymi jednostek samorzdu terytorialnego dotyczy wycznie okrelenia i zmiany granic parku narodowego. Ponadto, na mocy ww. ustawy uchylony zosta art. 101, odnoszcy si do powoywania dyrektora parku narodowego. Kwestie zwizane z tym zagadnieniem zostay uregulowane w dodanym art. 8c. Doprecyzowano rwnie, e powoanie dyrektora parku narodowego, o ktrym mowa w przepisach ustawy, stanowi nawizanie stosunku pracy na podstawie powoania, w rozumieniu przepisw ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy. W obowizujcych regulacjach nie zostay przewidziane regulacje szczeglne dotyczce odwoania dyrektora parku narodowego ze stanowiska, w zwizku z czym, w takich przypadkach naley stosowa przepisy art. 70 ustawy Kodeks pracy, ktry stanowi, e pracownik zatrudniony na podstawie powoania moe by w kadym czasie - niezwocznie lub w okrelonym terminie - odwoany ze stanowiska przez organ, ktry go powoa. Dotyczy

to rwnie pracownika, ktry na podstawie przepisw szczeglnych zosta powoany na stanowisko na czas okrelony. III. Projektowane zmiany. Obywatelski projekt ustawy o zmianie ustawy o ochronie przyrody przewiduje zmiany w art. 10 ust. 2 ustawy o ochronie przyrody poprzez zastpienie dotychczasowego wymogu uzgodnienia projektw utworzenia parku narodowego, zmiany jego granic lub likwidacji koniecznoci uzyskania opinii waciwych miejscowo organw uchwaodawczych jednostek samorzdu terytorialnego, Pastwowej Rady Ochrony Przyrody oraz zainteresowanych organizacji pozarzdowych. Jednoczenie niezoenie opinii, o ktrej mowa powyej w terminie 30 dni bdzie rwnoznaczne z brakiem uwag odnonie planowanych dziaa. W odniesieniu do moliwoci odwoywania dyrektora parku narodowego przedstawiono propozycj, zgodnie z ktr odwoanie przed upywem okresu, na jaki powoano dyrektora parku, bdzie moliwe wycznie ze wzgldu na przyczyny podane w art. 52 i art. 53 ustawy Kodeks pracy. Dodatkowo, odwoanie dyrektora parku narodowego bdzie moliwe po zasigniciu opinii Pastwowej Rady Ochrony Przyrody. W przypadku, gdy opinia nie zostanie zoona w terminie 14 dni, bdzie to jednoznaczne z brakiem uwag. Przewidziano rwnie, e zachowuj moc obowizujce rozporzdzenia Rady Ministrw w sprawie utworzenia parkw narodowych lub zmiany ich granic. IV. Uwagi szczegowe. Dowiadczenia zebrane w trakcie prowadzonych negocjacji dotyczcych zmiany granic Biaowieskiego Parku Narodowego oraz podjte prby utworzenia nowych parkw narodowych wskazuj, e zastpienie wymogu uzgodnienia projektw okrelenia i zmiany granic parku narodowego, koniecznoci uzyskania opinii waciwych miejscowo organw uchwaodawczych jednostek samorzdu terytorialnego jest zasadne. Konieczno uzyskania wicego, pozytywnego stanowiska rad gmin, powiatw oraz sejmikw wojewdzkich skutecznie uniemoliwia zwikszenie stopnia ochrony najcenniejszych walorw przyrodniczych kraju. Nie jest take moliwa realizacja zaoe przyjtych w dokumentach strategicznych, jak np. zada dotyczcych utworzenia nowych i powikszenia istniejcych parkw narodowych, ktre zostay zawarte w Krajowej strategii ochrony i zrwnowaonego uytkowania rnorodnoci biologicznej oraz Programie dziaa na lata 2007 2013. W uzasadnieniu do obywatelskiego projektu ustawy o zmianie ustawy o ochronie przyrody za waciwe uznano zapewnienie samorzdom i prywatnym wacicielom moliwoci decydowania o nalecych do nich nieruchomociach. Prawo to, zagwarantowane w art. 7 ust. 2 ustawy o ochronie przyrody nie zostao objte propozycj jakichkolwiek zmian. Przepis ten stanowi, e utworzenie lub powikszenie obszaru parku narodowego lub rezerwatu przyrody obejmujce obszary, ktre stanowi nieruchomoci niebdce wasnoci Skarbu Pastwa, nastpuje za zgod waciciela, a w razie braku jego zgody w trybie wywaszczenia okrelonym w ustawie z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomociami. Tym samym samorzdy zachowuj pene prawo do decydowania o nieruchomociach bdcych ich wasnoci. Do wyjtkw naley moliwo dokonania wywaszczenia, naley jednak zauway, e jest ono moliwe wycznie w cile okrelonych przypadkach (m.in. ze wzgldu na istnienie celu publicznego) oraz za susznym odszkodowaniem. Dziaanie takie jest w peni zgodne z Konstytucj Rzeczypospolitej Polskiej.

W procesie okrelenia i zmiany granic parkw narodowych niezwykle wana jest wsppraca jednostek samorzdu terytorialnego z administracj rzdow. Decyzje o okreleniu i zmianie granic parku narodowego musz uwzgldnia zarwno potrzeby ochrony przyrody, jak i potrzeby lokalnych spoecznoci. Tym samym mieszkacy powinni mie wpyw na decyzje ich dotyczce. W procesie okrelenia lub zmiany granic parku narodowego w odniesieniu do nieruchomoci bdcych wasnoci Skarbu Pastwa, organy uchwaodawcze jednostek samorzdu terytorialnego zachowaj moliwo wyraenia swojego stanowiska poprzez zaopiniowanie odpowiedniego projektu aktu prawnego. Taka forma umoliwi skuteczny dialog pomidzy organami, bowiem opinia bdzie musiaa zawiera merytoryczne uzasadnienie ewentualnych zmian dotyczcych okrelenia lub zmiany granic parku narodowego. Dziki temu moliwy bdzie dialog prowadzcy do wypracowania konsensusu pomidzy potrzebami ochrony przyrody, a potrzebami spoecznoci zamieszkujcych teren, gdzie przewiduje si okrelenie lub zmian granic parku narodowego. Wyraone w przedkadanych opiniach uwagi bd szczegowo omawiane w uzasadnieniu projektu rozporzdzenia Rady Ministrw w sprawie danego parku narodowego. Zasadne wydaje si uzupenienie projektowanego przepisu przez wskazanie, e termin do zoenia opinii winien by liczony od dnia przedoenia organom opiniujcym projektu zmian. Pozwoli to na precyzyjne ustalenie upywu terminw i w praktyce nie bdzie budzio wtpliwoci interpretacyjnych. Dodatkowo, wskazana jest zmiana prawno-legislacyjna w tym przepisie. Biorc pod uwag zmiany wprowadzane z dniem 1 stycznia 2012 r. przepisami ustawy z dnia 18 sierpnia 2011 r. o zmianie ustawy o ochronie przyrody oraz niektrych innych ustaw art. 10 ust. 2 winien otrzyma przykadowe brzmienie: Okrelenie i zmiana granic parku narodowego moe nastpi po zasigniciu opinii waciwych miejscowo organw uchwaodawczych jednostek samorzdu terytorialnego, Pastwowej Rady Ochrony Przyrody oraz zainteresowanych organizacji pozarzdowych. Niezoenie opinii w terminie 30 dni od dnia dorczenia projektu rozporzdzenia uznaje si za brak uwag. Odnoszc si do projektowanej regulacji dotyczcej zmiany w odwoywaniu dyrektorw parkw narodowych konieczne jest wskazanie, e jest to regulacja wybircza. Aktualnie, odwoanie dyrektora parku narodowego jest moliwe na podstawie przepisw art. 70 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy, ktry stanowi e pracownik zatrudniony na podstawie powoania moe by w kadym czasie - niezwocznie lub w okrelonym terminie - odwoany ze stanowiska przez organ, ktry go powoa. Dotyczy to rwnie pracownika, ktry na podstawie przepisw szczeglnych zosta powoany na stanowisko na czas okrelony. Regulacja zawarta w zdaniu drugim odnosi si do dyrektorw parkw narodowych, w przypadku ktrych powoanie nastpuje na podstawie przepisw ustawy o ochronie przyrody. Proponowane okrelenie wprost przesanek umoliwiajcych odwoanie nie wydaje si by zasadne, bowiem mog zaistnie inne, niewymienione w przepisie sytuacje (np. negatywna ocena przez organ nadzorujcy podejmowanych dziaa lub sposobw zarzdzania parkiem narodowym, z cikim naruszeniem obowizkw pracowniczych), nie zawsze tosama w ktrych konieczne stanie si odwoanie dyrektora. W takiej sytuacji zawenie przesanek odwoania dyrektora parku do wymienionych literalnie przesanek uniemoliwi takie dziaanie. Warto rwnie zauway, e art. 52 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy wskazuje m.in. na moliwo rozwizania umowy o prac bez wypowiedzenia w przypadku cikiego naruszenia podstawowych obowizkw pracowniczych, lub z powodu popenienia

przestpstwa w przypadku gdy jest ono oczywiste lub zostao stwierdzone prawomocnym wyrokiem, tym samym w takiej sytuacji co najmniej dyskusyjna jest konieczno zasigania opinii Pastwowej Rady Ochrony Przyrody. Opinia taka moe by pomocna w przypadku analizy merytorycznych (dotyczcych podejmowanych dziaa w zakresie ochrony przyrody w parku narodowym) przesanek ewentualnego odwoania dyrektora parku narodowego, podobnie jak w przypadku przeprowadzania konkursu na dyrektora parku narodowego i jego wyboru. W przypadku za odwoania dyrektora parku narodowego z powodu cikiego naruszenia podstawowych obowizkw pracowniczych albo popenienia przestpstwa, w przypadku gdy jest ono oczywiste lub zostao stwierdzone prawomocnym wyrokiem, opinia wyraona przez Pastwow Rad Ochrony Przyrody, jak rwnie inne organy, nie powinna mie jakiegokolwiek wpywu na moliwo odwoania dyrektora parku ze stanowiska. Ponadto, zagadnienia dotyczce powoywania i odwoywania dyrektora parku narodowego zostay uregulowane w przepisach ustawy o ochronie przyrody, w brzmieniu nadanym ustaw z dnia 18 sierpnia 2011 r. o zmianie ustawy o ochronie przyrody oraz niektrych innych ustaw, ktra wesza w ycie z dniem 1 stycznia 2012 r. Zgodnie z przepisami tej ustawy, dyrektor parku narodowego nadal bdzie powoywany na stanowisko przez ministra waciwego do spraw rodowiska spord osb wyonionych w drodze otwartego i konkurencyjnego naboru, jednak nie bdzie ju obowizywa przepis odnoszcy si do wyboru na czas oznaczony, jak w stanie prawnym obowizujcym w dniu opracowania obywatelskiego projektu ustawy, w zwizku z czym przedstawiona propozycja dotyczca zagadnienia odwoywania dyrektorw parkw narodowych w trakcie trwania kadencji w ocenie Rzdu jest niezasadna. Przepis zawarty w art. 2 obywatelskiego projektu ustawy o zmianie ustawy o ochronie przyrody ma charakter przejciowy, powodujcy zachowanie obowizujcej mocy przez akty prawne tworzce parki narodowe. Wydaje si, e propozycja zamieszczenia ww. przepisu jest zbdna z uwagi na fakt, e na podstawie art. 157 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody, zachowane w mocy zostay akty wykonawcze w sprawie parkw narodowych wydane na podstawie ustawy z dnia 16 padziernika 1991 r. o ochronie przyrody (Dz. U. z 2001 r. Nr 99, poz. 1079, z pn. zm.), a na podstawie ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody nie zostay jeszcze wydane adne akty wykonawcze tworzce parki narodowe lub zmieniajce ich granice. Wprowadzenie w ycie projektowanych regulacji bdzie miao wpyw na organy uchwaodawcze jednostek samorzdu terytorialnego, Ministra rodowiska, Generalnego Dyrektora Ochrony rodowiska i regionalnych dyrektorw ochrony rodowiska (w zakresie ewentualnych zmian zwizanych z nadzorem nad obszarami Natura 2000, odnoszcych si do okrelenia i zmiany granic parkw narodowych), marszakw wojewdztw (w zakresie okrelenia i zmiany granic parkw narodowych na obszarach parkw krajobrazowych). Przedstawiony projekt ustawy o zmianie ustawy o ochronie przyrody nie bdzie mia bezporedniego wpywu na sektor finansw publicznych, w tym na budet pastwa. Proponowane zmiany nie bd miay rwnie wpywu na budety jednostek samorzdu terytorialnego. Przedstawione regulacje nie maj bezporedniego wpywu na rynek pracy, jak rwnie na konkurencyjno gospodarki i przedsibiorczo, w tym na funkcjonowanie przedsibiorstw oraz na sytuacj i rozwj regionw. Zmiana art. 10 ust. 2 ustawy o ochronie przyrody nie bdzie skutkowaa koniecznoci wydania nowych rozporzdze. Tym samym dopiero na etapie ich procedowania moliwa bdzie szczegowa ocena susznoci podjtych dziaa, jak rwnie ocena wpywu okrelenia i zmiany granic parku narodowego na sektor finansw publicznych, w tym budet pastwa.

V. Podsumowanie. Rzd pozytywnie odnosi si do zmiany art. 10 ust. 2 ustawy o ochronie przyrody polegajcej na zastpieniu wymogu uzgodnienia projektw utworzenia parku narodowego, zmiany jego granic lub likwidacji (okrelenia i zmiany granic parku narodowego po wejciu w ycie ustawy z dnia 18 sierpnia 2011 r. o zmianie ustawy o ochronie przyrody oraz niektrych innych ustaw), koniecznoci uzyskania opinii waciwych miejscowo organw uchwaodawczych jednostek samorzdu terytorialnego. Zmiana ta pozwoli na skuteczniejsz i bardziej efektywn ochron przyrody poprzez wzmocnienie krajowego systemu obszarw chronionych, jak rwnie umoliwi realizacj celw ochrony przyrody. Jednoczenie zasadne jest, by w pracach parlamentarnych nad projektem ustawy brali udzia przedstawiciele organizacji samorzdowych wchodzcych w skad strony samorzdowej Komisji Wsplnej Rzdu i Samorzdu Terytorialnego. Niezasadna jest natomiast, z uwagi na wybircze regulacje oraz istotn zmian stanu prawnego w zakresie dotyczcym procedury powoania dyrektora parku narodowego dokonan przepisami ustawy z dnia 18 sierpnia 2011 r. o zmianie ustawy o ochronie przyrody oraz niektrych innych ustaw, przedstawiona w obywatelskim projekcie ustawy o zmianie ustawy o ochronie przyrody, propozycja zmiany art. 101 dotyczca odwoywania dyrektorw parkw narodowych. W zwizku z powyszym Rzd proponuje skrelenie proponowanej zmiany art. 101 ustawy o ochronie przyrody. W ocenie Rzdu zbdne jest take umieszczanie w projekcie ustawy przepisu przejciowego powodujcego zachowanie obowizujcej mocy przez akty prawne tworzce parki narodowe. Tym samym proponuje si skrelenie art. 2 projektu ustawy.