dr Witold Potka Uniwersytet Gdaski

Powroty podmiotu. Fenomenologia a humanistyka wspczesna XII Konferencja Polskiego Towarzystwa Fenomenologicznego, Warszawa, 30 listopada-1 grudnia 2012 roku

Plan prezentacji
1. 2. 3. 4. 5. 6.

Czy fenomenologia jest teori wiedzy? Przedstawienie tezy referatu Kartezjanizm Husserla Elementy fenomenologii niekartezjaskiej Kartezjanizm jako element dydaktyczny Zestawienie wynikw
dr Witold Potka - Fenomenologia kartezjaska i niekartezjaska

Fenomenologia jako teoria wiedzy? (1)

Fenomenologia bez wtpienia powstaa jako teoria poznania Wspczenie mwi si raczej o teorii wiedzy Teoria wiedzy bada konieczne i wystarczajce warunki uznania danego przekonania za wiedz Wydaje si, e fenomenologia nie jest teori wiedzy, poniewa co najwyej mona j opisa w kategoriach wspczesnej teorii wiedzy, ale ona sama nie realizuje systematycznych bada wiedzy
dr Witold Potka - Fenomenologia kartezjaska i niekartezjaska

Fenomenologia jako teoria wiedzy? (2)

Rnice pomidzy fenomenologi jako teori poznania a wspczesn teori wiedzy prezentuj si prima facie nastpujco:
Rezygnuje z maksymalistycznych roszcze transcendentalnych Bada przekonania Opracowuje rne ujcia wiedzy Jest otwarta na naturalizm

Jest maksymalistycznym projektem transcendentalnym Jest form internalizmu i fundacjonalizmu Dy do ostateczne uprawomocnienia wiedzy Jest projektem antynaturalistycznym

Fenomenologia

Teoria wiedzy
4

dr Witold Potka - Fenomenologia kartezjaska i niekartezjaska

Teza

Teza referatu:
Na rozumienie fenomenologii jako

niesprowadzalnej do teorii wiedzy ciy jej kartezjaskie ujcie

Celem mojego referatu jest blisze scharakteryzowanie fenomenologii jako filozofii kartezjaskiej i przeciwstawienie tej interpretacji tego, co nazywam fenomenologi niekartezjask
dr Witold Potka - Fenomenologia kartezjaska i niekartezjaska 5

Czym jest kartezjanizm?

Okrelenie danej filozofii jako kartezjanizmu jest zabiegiem metafizlozoficznym Co moe oznacza mwienie o danej filozofii jako kartezjaskiej?
1. 2. 3.

Albo filozofia ta jest zgodna z filozofi Descartesa, co do litery Albo w mniejszym lub wikszym stopniu korzysta ona z niektrych osigni francuskiego myliciela Albo te nawizuje do nich jedynie z ducha

Kada z tych trzech odpowiedzi zakada blisze lub dalsze okrelenie, co waciwie dany rozumie si pod filozofi Descartesa
dr Witold Potka - Fenomenologia kartezjaska i niekartezjaska 6

Kartezjanizm Husserla (1)

Najblisze fenomenologii wydaje si trzecie okrelenie Deklaracje Husserla:

Lektura i studiowanie zawartoci Medytacji

o filozofii pierwszej Kartezjusza wpyno cakiem bezporednio na przeksztacenie si powstajcej ju fenomenologii w now posta filozofii transcendentalnej (Medytacje kartezjaskie, s. 1) Fenomenologia jest neokartezjanizmem Upatruje podstawy wiedzy w oczywistoci
dr Witold Potka - Fenomenologia kartezjaska i niekartezjaska 7

Kartezjanizm Husserla (2)

Cechy fenomenologii kartezjaskiej:

1.

2. 3.

4.

5.

Zabieg redukcji, ktry suy zwtpieniu we wszystko, w co mona racjonalnie wtpi, prowadzc do absolutnej pewnoci, ktra jest niekorygowanym, penym i bezporednim poznaniem obecnego cogitatio Pewno cogitans sum jest punktem wyjcia caej nauki filozoficznej Wyrnienie spostrzeenia wewntrznego (przeciwstawione zewntrznemu) Wraz z poznaniem cogitatio jest moliwe uchwycenie podmiotu empirycznego lub jakiego substancjalnego ego Wszystkie te zaoenia skutkuj solipsyzmem, a podstawowym celem fenomenologii kartezjaskiej staje si jego zniesienie lub przezwycienie
dr Witold Potka - Fenomenologia kartezjaska i niekartezjaska 8

Kartezjanizm Husserla (3)

Przedstawion charakterystyk najlepiej oddaje przebieg Medytacji kartezjaskich, w ktrych, wychodzc od postulatu stworzenie filozofii od nowa, Husserl ostatecznie staje w Medytacji V przed problemem konstytucji alter ego Ale:
Celem fenomenologii jest radykalizacja

przedsiwzicia Descartesa, co zreszt ostatecznie miaoby prowadzi do odrzucenia niemal caego dorobku filozoficznego tego ostatniego (Medytacje kartezjaskie, s. 1) Filozofia Descaresa jest uyteczna po odpowiedniej modyfikacji (Idea fenomenologii, s. 40)
dr Witold Potka - Fenomenologia kartezjaska i niekartezjaska

Elementy fenomenologii niekartezjaskiej (1)

Aporia filozofii kartezjaskiej:

Jak w ogle moliwa jest filozofia

pierwsza?

Dwa znaczenia immanencji:

Efektywne zawieranie si
Poznanie oczywiste

Zawieszenie, a nie odrzucenie wiedzy Etyczne znaczenie fenomenologii:

Poznanie nie powinno by naiwne

dr Witold Potka - Fenomenologia kartezjaska i niekartezjaska 10

Elementy fenomenologii niekartezjaskiej (2)

Fenomenologia niekartezjaska jest analiz dowiadczenia

Fenomenologia [n]ie teoretyzuje i nie

matematyzuje, mianowicie nie przeprowadza adnych wyjanie w sensie teorii dedukcyjnych (Idea fenomenologii, s. 70) Dwa znaczenia bezaoeniowoci:
Stopniowalne Niestopniowalne (metodyczne)

Dowiadczenie jest pra-metod (Urmethode),

na ktrej opieraj si wszystkie inne metody (Hua XV, 97)

dr Witold Potka - Fenomenologia kartezjaska i niekartezjaska

11

Kartezjanizm a dydaktyka

Husserl opracowuje drog kartezjask w wykadach dla studentw (Wstp do filozofii, Pierwsza filozofia) i we wprowadzeniach do fenomenologii (Idea fenomenologii, Idee I, Medytacje kartezjaskie) Dlaczego naley formuowa fenomenologi jako filozofi kartezjask?
Wskazanie na rne stopnie wiedzy, przyjcie, e

musi istnie wiedza doskonalsza i mniej doskonaa oraz nastpne skupienie si na wiedzy, ktra spenia najwysze standardy, jest zabiegiem, ktry moe przekona nawet mniej wprawnych filozofw

dr Witold Potka - Fenomenologia kartezjaska i niekartezjaska

12

Zestawienie wynikw
Fenomenologia nie jest tosama z teori wiedzy Jest to projekt szerszy Zachowuje maksymalistyczne cele teorii poznania Umoliwia badanie wiedzy jako wiedzy (badanie noetyczno-noematyczne)

dr Witold Potka - Fenomenologia kartezjaska i niekartezjaska

13