MIĘŚNIE KOŃCZYNY

DOLNEJ
 Podział
• Uwzględniając podział topograficzny
mięsnie kończyny dolnej możemy podzielić
na:
• mięśnie obręczy kończyny dolnej
• mięśnie uda
• mięśnie goleni
• mięśnie stopy
 Mięśnie obręczy kończyny
dolnej
(okd)
W śród nich wyróżniamy:
- grupę przednią mięśni grzbietowych okd,
wśród niej: m. biodrowo-lędźwiowy: m.
lędźwiowy większy, m. lędźwiowy
mniejszy, m. biodrowy.
- grupę tylną mięśni grzbietowych okd, a
wśród niej: m. pośladkowy wielki, m.
naprężacz powięzi szerokiej, m.
pośladkowy średni i mały, m. gruszkowaty.
- grupę mięśni brzusznych okd: m.
zasłaniacz wewnętrzny, m. bliźniacze
górny i dolny, m. czworoboczny uda, m.
zasłaniacz zewnętrzny.
 Mięśnie uda
Wśród nich wyróżniamy:
- grupę przednią mięśnie: krawiecki,
czworogłowy: (prosty, obszerny boczny,
obszerny przyśrodkowy, obszerny
pośredni) i stawowy kolana
- grupę przyśrodkową (mięśnie:
grzebieniowy, smukły, przywodziciel długi,
krótki i wielki)
- grupę tylną (mięśnie: półścięgnisty,
półbłoniasty, dwugłowy uda)
 Mięśnie goleni
Wśród nich wyróżniamy:
- grupę przednią (mięśnie: piszczelowy,
prostownik długi palców, strzałkowy trzeci,
prostownik długi palucha)
- grupę boczną (mięśnie: strzałkowy długi,
strzałkowy krótki)
- grupę tylną (brzuchaty łydki,
płaszczkowaty, podeszwowy,
podkolanowy, zginacz długi palców,
piszczelowy tylny, zginacz długi palucha)
 Krótkie mięśnie stopy
Wśród nich wyróżniamy:
- grzbietu stopy (prostownik krótki
palców, prostownik krótki palucha)
- podeszwy (mięśnie wyniosłości
przyśrodkowej - odwodziciel palucha,
zginacz krótki palucha, przywodziciel
palucha, wyniosłości bocznej –
odwodziciel palca małego, zginacz
krótki palca małego, wyniosłości
pośredniej – zginacz krótki palców,
czworoboczny podeszwy, glistowate,
międzykostne)
 GRUPA PRZEDNIA MIĘŚNI
GRZBIETOWYCH
• M. biodrowo-lędźwiowy – składa się z
e) m. lędźwiowego większego
f) m. lędźwiowego mniejszego
g) m. biodrowego

M. biodrowo-lędźwiowy jest jednym z najważniejszych mięśni ciała

ludzkiego – umożliwia czynność jaką jest chodzenie.
M. lędźwiowy większy wskutek długości swych włókien wpływa na
wielkość ruchu, gdy tymczasem m. biodrowy dzięki dużemu
przekrojowi fizjologicznemu dysponuje dużą siłą.
M. lędźwiowy mniejszy z kolei napina powięź biodrową i łuk biodrowo-
łonowy, dzięki czemu powiększa się rozstęp mięśni,
zabezpieczając przed uciskiem nerw udowy, który przez niego
przechodzi.
M. lędźwiowy większy (psoas
major)
M. biodrowy (iliacus)
M. naprężacz powięzi szerokiej
(tensor fasciae latae)
M. gruszkowaty (priformis)
 GRUPA PRZEDNIA MIĘŚNI
GRZBIETOWYCH
a)m. pośladkowy wielki – jest bardzo dużym mięśniem o kształcie
przypominającym romb, grubości 3-4cm. Najważniejsze jego
zadanie polega na utrzymywaniu pionowej postawy ciała podczas
stania czy chodzenia. M. pośladkowy wielki oraz tzw. mięsień
przeciwległy stale kontrolują i dozują naszą postawę. W
przypadku ich porażenia stanie lub chodzenie jest niemożliwe .
b)m. naprężacz powięzi szerokiej - działa na staw kolanowy i
biodrowy. Ustala staw kolanowy, wzmacniając pionową postawę
ciała. Powoduje także zginanie uda w stawie biodrowym.
c)m. pośladkowy średni i mały - działanie m. pośladkowego małego
jest podobne do działania m. pośladkowego średniego, tylko
znacznie od niego słabsze. Są to mięśnie bardzo ważne dla dla
ruchów stawu biodrowego przy chodzeniu, bieganiu, tańcu itp. W
przypadku porażenia obu mięśni chodzenia jest bardzo
utrudnione.
d)m. gruszkowaty - jego działanie, mimo że stosunkowo słabe, jest
wielostronne. Najsilniejszy jest ruch obrotowy na zewnątrz ,
słabszy ruch odwodzenia, najsłabszy zaś – ruch prostowania. Przy
ustalonej nodze pochyla on miednicę a wraz z nią tułów, w swoją
 GRUPA PRZEDNIA MIĘŚNI
BRZUSZNYCH
a)m. zasłaniacz wewnętrzny – jest mięśniem spłaszczonym,
położonym częściowo wewnątrz miednicy, częściowo w
okolicy pośladkowej. Główna jego praca polega na obrocie
uda na zewnątrz. Pod względem siły jest on trzecim z rzędu
mięśniem obracającym na zewnątrz, ustępując tylko mm.
pośladkowym wielkiemu i średniemu.
b)m. bliźniacze górny i dolny – są to małe mięśnie lekko
spłaszczone, które biegną poprzecznie z obwodu wcięcia
kulszowego mniejszego kości kulszowej do krętarza
większego kości udowej. Oba bliźniacze nieznacznie
wzmagają działanie m. zasłaniacza wewnętrznego
c)m. czworoboczny uda – położony jest na stronie tylnej oraz
dolnej stawu biodrowego. Obraca udo na zewnątrz,
przywodzi je i prostuje.
d)m. zasłaniacz zewnętrzny – należy do grupy przywodzicieli
uda , jednak czynność jego jest słaba w porównaniu do
innych mięśni. Główne jego zadanie polega
M. zasłaniacz wewnętrzny
(oburator internus)
M. czworoboczny uda (quadratus
femoris)
M. zasłaniacz zewnętrzny
(obturator externus)
M. pośladkowy mały (gluteus
minimus)
 MIĘŚNIE UDA – GRUPA PRZEDNIA
a)M. krawiecki - jest mięśniem dwustawowym i jedynym mięśniem
uda, który zgina zarówno staw biodrowy, jak i kolanowy. Działając
na staw biodrowy zgina udo, odwodzi je i nieznacznie obraca na
zewnątrz. W działaniu na staw kolanowy zgina go i w zgiętym
położeniu obraca nieco goleń do wewnątrz. Ruch zgięcia w stawie
biodrowym jest najsilniejszy.
b)M. czworogłowy - położony jest na przedniej powierzchni uda, jest
to gruby mięsień podzielony na cztery głowy. Głowa przednia
dwustawowa, jest najbardziej niezależna. Inne głowy,
jednostawowe, boczna, pośrednia i przyśrodkowa w znacznej
części są ze sobą pozrastane.
c)M. prosty – brzusiec tego mięśnia jest wybitnie pierzasty, ma on
liczne i krótkie włókna, dzięki czemu siła mięśnia jest bardzo duża.
d)M. obszerny boczny - czyli głowa boczna, jest najsilniejszą częścią
m. czterogłowego.
e)M. obszerny przyśrodkowy – czyli głowa przyśrodkowa , jest
położony po stronie przyśrodkowej i przedniej uda.
f)M. obszerny pośredni – czyli głowa pośrednia, spoczywa na
powierzchni przedniej i bocznej kości udowej.
M. krawiecki (sartorius)
M. obszerny boczny (vastus
lateralis)
M. obszerny przyśrodkowy
(vastus medialis)
M. obszerny pośredni (vastus
intermedius)
M. czterogłowy uda (quadriceps
femoris)
 GRUPA PRZYŚRODKOWA
a)m. grzebieniowy – przywodzi on udo, jednak w porównaniu do
innych mięśni tej grupy z wyjątkiem m. smukłego jest on słabym
przywodzicielem. Poza tym zgina udo i nieznacznie obraca je na
zewnątrz.
b)m. smukły – działając na staw biodrowy przy wyprostowanym
kolanie przywodzi udo, nieco je prostuje i słabo obraca na
zewnątrz. Działając na staw kolanowy zgina kolano i słabo obraca
je do wewnątrz.
c)m. przywodziciel długi – jest silnym przywodzicielem, ustępującym
tylko przywodzicielowi wielkiemu. Dodatkowo unosi udo i nieco
obraca je na zewnątrz.
d)m. przywodziciel krótki - jest to silny przywodziciel, obraca udo na
zewnątrz i zgina je. Wspólnie z przywodzicielem długim i m.
grzebieniowym może zakładać nogę na nogę.
e)m. przywodziciel wielki - to najsilniejszy przywodziciel, działanie
jego jest przeszło dwukrotnie silniejsze niż przywodziciela długiego
i trzykrotnie większe niż przywodziciela krótkiego.

Wielkie znaczenie wszystkich przywodzicieli, szczególnie zaś

 GRUPA TYLNA
a)m. półścięgnisty – jest prostownikiem i słabym
przywodzicielem stawu biodrowego. W działaniu na staw
kolanowy jest zginaczem, lecz wskutek małej długości
brzuśca zakres ruchu nie 50 stopni. Poza tym wykonuje on
słaby ruch obrotowy w stawie kolanowym do wewnątrz.
b)m. półbłoniasty – działanie jest podobne do działania m.
półścięgnistego, tylko znacznie silniejsze. Jest to
najsilniejszy mięsień tylnej grupy. Jest on silnym
prostownikiem i silnym przywodzicielem stawu biodrowego.
W działaniu na staw kolanowy silnie zgina goleń i obraca ją
do wewnątrz.
c)m. dwugłowy – głowa długa mięśnia przebiega nad stawem
biodrowymi kolanowym, głowa krótka – tylko nad tym
ostatnim. W działaniu na staw biodrowy głowa długa jest
prostownikiem uda, lub też przy ustalonym udzie unosi
miednicę, poza tym przywodzi i słabo obraca udo. W
działaniu na staw kolanowy jest silnym zginaczem, a poza
M. dwugłowy uda (biceps M. półbłoniasty
femoris) (semimembranosus)
 MIĘŚNIE GOLENI – GRUPA
PRZEDNIA
a)m. piszczelowy przedni – jest mięśniem najbardziej
przyśrodkowo położonym, dużym, trójgraniastym. Jego
działanie polega na silnym zgięciu grzbietowym. Mięsień
jest silniejszym prostownikiem od wszystkich pozostałych
razem wziętych.
b)m. prostownik długi palców i m. strzałkowy trzeci – przy
obciążonej stopie oba te mięśnie działają tak samo jak m.
piszczelowy przedni. Działanie długiego prostownika ma
palce jest nieznaczne, silne natomiast przy odciążonej
stopie na oba stawy skokowe, choć znacznie mniejsze niż
m. piszczelowego przedniego. W stawie skokowym górnym
wykonuje on zgięcie grzbietowe, w dolnym – nawracanie. M.
strzałkowy trzeci jest czynny jako nawracacz i odwodziciel
stopy.
d)m. prostownik długi palucha – jest silnym prostownikiem
palucha, a dodatkowo zgina grzbietowo stopę. W zależności
od położenia ścięgna w stosunku do osi dolnego stawu
skokowego może on w słabym stopniu nawracać lub
M. Piszczelowy przedni
(tibialis anterior)
 GRUPA BOCZNA

a)m. strzałkowy długi – to najsilniejszy mięsień nawrotny

stopy, unosi brzeg boczny i opuszcza brzeg przyśrodkowy.
Działanie m. piszczelowego i m. strzałkowego długiego,
dwóch przeciwniczych mięśni, usztywnia sklepienie stopy, a
nawet może je zwiększyć. Przypuszczalnie pionowa postawa
ciała i dwunożny chód były przyczyną przekształcenia się
m. strzałkowych w zginacze podeszwowe, jak również
silnego rozwoju kostki bocznej.
b)m. strzałkowy krótki – działanie jest podobne do działania m.
strzałkowego długiego, tylko słabsze. Mięsień ten zgina
stopę w kierunku podeszwowym, nawraca ją i odwodzi. Oba
mięśnie strzałkowe wraz z m. strzałkowym trzecim są
mięśniami płaskostopia, ponieważ w działaniu na staw
skokowy dolny powodują nawracanie i odwodzenie stopy.
Gluteus medius (m. pośladkowy średni)

Gluteus maximus (m. pośladkowy wielki)

Gluteus minimus (m. pośladkowy mały)

Piriformis (m. gruszkowaty)

Gemelli superior et inferior (mm.

bliźniacze
górny i dolny)

Obturator internus (m. zasłaniacz

wewnętrzny)

Quadratus femoris (m. czworoboczny

uda)

Adductor magnus (m. przywodziciel

wielki)

Semitendinosus (m. półścięgnisty)

Biceps femoris (m. dwugłowy uda)

Gastrocnemius (m. brzuchaty
łydki)

Peroneus longus (m.

strzałkowy długi)

Soleus (m. płaszczkowaty)

Tibialis anterior (m.

piszczelowy przedni)

Peroneus brevis (m.

strzałkowy krótki)

Extensor digitorum longus et

m. peroneus tertius (m.
prostownik długi palców i m.
strzałkowy trzeci)
 GRUPA TYLNA
W warstwie powierzchniowej
a)m.brzuchaty łydki - rozpoczyna się na powierzchni podkolanowej k.
udowej i na tylnej powierzchni torebki stawowej stawu kolanowego;
głowa boczna - powyżej kłykcia bocznego, głowa przyśrodkowa -
powyżej kłykcia przyśrodkowego.
Czynność: zgina podeszwowo stopę.
b)m. płaszczkowaty - rozpoczyna się na powierzchni tylnej głowy strzałki,
na 1/4 górnej części tylnej powierzchni tej kości, na łuku ścięgnistym
rozpiętym między k. piszczelową a strzałką, na kresie m.
płaszczkowatego, nieco poniżej kresy, na tylnej powierzchni piszczeli i
dochodzi do ścięgna piętowego, które jak wyżej przyczepia się do guza
piętowego.
Czynność: zgina stopę podeszwowo
c)m. podeszwowy – w szczególności napina torebkę stawu kolanowego.
W warstwie głębokiej
a)m. podkolanowy – działa na staw kolanowy. Ma rozpoczynać zgięcie
stawu kolanowego odblokowując go. Zgina on goleń i przy zgiętym
kolanie obraca ją do wewnątrz. Poza tym napina torebkę stawową i
chroni ją przed wpukleniem się do stawu.
b)m. zginacz długi palców – w działaniu na nogę odciążoną powoduje on
zgięcie podeszwowe stopy, odwracanie i przywodzenie, przy czym
c)m. piszczelowy tylny – mięsień ten jest istotną podporą
poprzecznego sklepienia stopy. Wraz z m. strzałkowym krótkim
uzupełnia on strzemię ścięgniste, utworzone przez m. strzałkowy
długi i m. piszczelowy przedni, które wzmacnia i usztywnia
poprzeczne sklepienie stopy. Wachlarzowaty rozbieg włókien
ścięgnistych przyczepu końcowego powoduje równomierne
działanie mięśnia na całą stopę.
d)m. zginacz długi palucha – jest to mięsień najbardziej bocznie
położony i najsilniejszy z mięśni warstwy głębokiej, rozpięty
między strzałką a paluchem. Działając na staw skokowy górny
wykonuje zgięcie podeszwowe stopy, w działaniu zaś na staw
skokowy dolny odwraca i przywodzi stopę. Odgrywa on również
rolę przy podnoszeniu się na palce.
 MIĘŚNIE STOPY - GRZBIETU
a)m. prostownik krótki palców i m. prostownik krótki palucha –
tworzą wspólny brzusiec na grzbiecie stopy. Mięśnie te są
rozpięte między kością piętową a czterema pierwszymi
palcami. Oba mięśnie zginają palce I-IV w kierunku
grzbietowym, prostują i nieco je rozstawiają.
 PODESZWY
1)Mięśnie wyniosłości przyśrodkowej – grupa ta składa
się z trzech mięśni:
a)m. odwodziciel palucha – mięsień ten wzmacnia
przyśrodkową, najbardziej wypukłą część sklepienia
stopy. Poza tym zgina paluch i odwodzi od II palca.
b) m. zginacz krótki palucha – przede wszystkim
wzmacnia sklepienie stopy. Dodatkowo zgina paluch w
kierunku podeszwowym – działanie to jest szczególnie
ważne podczas stania na końcach palców.
c) m. przywodziciel palucha – główne zadanie tego
mięśnia polega głównie na podpieraniu i wzmacnianiu
sklepienia stopy. Głowa poprzeczna zwęża, głowa
skośna skraca stopę.
2) Mięśnie wyniosłości bocznej – do tej grupy możemy
zaliczyć takie mięśnie jak:
a)m. odwodziciel palca małego – wzmacnia podłużne
sklepienie stopy i skraca stopę. Poza tym zgina mały
palec w stawie śródstopno-paliczkowym i bardzo
nieznacznie odwodzi, przeważnie u dzieci.
b) m. zginacz krótki palca małego - zgina mały palec i
wzmacnia podłużne sklepienie stopy dzięki swemu
3) Wyniosłości pośredniej
a)m. zginacz krótki palców – mięsień ten wzmacnia
strzałkowe sklepienie stopy. Poza tym zgina palce !!-V.
Stanowi on główną zawartość środkowej komory
stopy.
b)m. czworoboczny podeszwy – również wzmacnia
sklepienie stopy. Dodatkowo reguluje kierunek
pociągania ścięgien zginacza długiego palców.
c) m. glistowate – zginają paliczki bliższe II-V palca w
kierunku podeszwowym i przywodzą je do palucha. Ich
zdolność prostowania palców jest nieznaczna lub w
ogóle nie istnieje.
d) m. międzykostne – to pierzaste mięśnie wypełniające
przestrzenie między kośćmi śródstopia. Powodują one
zginanie paliczki bliższe w kierunku podeszwowym.
Dziękuję za uwagę