ANTROPOLOGIA RZECZY

zajcia nr 5: 30/10/2013

TRADYCYJNA DEFINICJA KULTURY MATERIALNEJ

WSZYSTKIE WYTWORY I DZIAANIA CZOWIEKA, KTRE NALE JU DO SFERY KULTURY, CZYLI NIE S ZWIZANE TYLKO Z FUNKCJONOWANIEM CZOWIEKA JAKO YWEGO ORGANIZMU, LECZ SU WYCZNIE LUB GWNIE UMOLIWIANIU I PODTRZYMANIU MATERIALNEGO ISTNIENIA CZOWIEKA JAKO YWEGO ORGANIZMU I GATUNKU. (Staszczak Z. Kultura materialna. W: Sownik
etnologiczny. Terminy oglne. Red. Z. Staszczak. Warszawa-Pozna: PWN, 1987, s. 198)

 PODZIA NA KULTUR MATERIALN, DUCHOW I SPOECZN JEST BDNY PODZIA TEN MA CHARAKTER ABSTRAKCYJNY KLASYFIKACJA, OPIS I DYDAKTYKA KULTURA MATERIALNA = NIE TYLKO RZECZY, ALE DZIAANIA Z UYCIEM RZECZY, NAKIEROWANE KU RZECZOM RZECZ NIGDY NIE POSIADA JEDYNIE ASPEKTU MATERIALNEGO

RELACJE

LUDZIE
RZECZY

DZIAANIA TOSAMOCI SYSTEMY ZNACZE I SYMBOLI DYSPOZYCJE I HABITUSY SPRAWCZO MANIPULACJE BIOGRAFIE HIERARCHIE

PERSPEKTYWY
ANTROPOLOGICZNA *Bruno Latour, Radosaw Sierocki] POSTHUMANISTYCZNA *Ewa Domaoska+ SOCJOLOGICZNA *Marek Krajewski, Radosaw Sierocki, Bruno Latour] ARTYSTYCZNA [Tadeusz Kantor] FILOZOFICZNA [Roger-Pot Droit] S-F [Bruce Sterling] PSYCHOLOGICZNA [Mihalyi Csikszentmihalyi] MEDIOZNAWCZA [Marshall McLuhan]

Domaska Ewa. Humanistyka nie-antropocentryczna a studia nad rzeczami. Kultura Wspczesna 2003, nr 3, s.9-21.

1. 2. 3.
4.

ZAGADNIENIA Humanistyka nie-antropocentryczna Rzecz jako inny Bruno Latour: teoria aktora sieci i obiektywno Tadeusz Kantor: idea przedmiotu niszego rang

ad 1 Humanistyka nie-antropocentryczna
Wyzwanie: nowa metodologia, siatka pojciowa, sposb analizy i interpretacji Antropologia rzeczy jako mylenie deantropocentryzujce Potencja praktyk artystycznych oraz technonauki Nauka nie nada za rzeczywistoci

ad 2 Rzecz jako inny

miejsce odmiennoci etnicznej, kulturowej, religijnej, genderowej, seksualnej zastpuje odmiennod gatunkowa m.in. s to rzeczy. im bardziej uczowieczymy rzecz tym mamy wiksz szans na denatropocentryzacj humanistyki

ad 3. Bruno Latour: teoria aktorasieci i obiektywnod

odnosi si do obecnoci rzeczy, ktre s w stanie protestowad, nie daj si kontrolowad, opieraj si temu, co si o nich mwi (opornod na opis, konceptualizowanie)

Sprawczod Intencjonalnod Wsptworzenie dziaao

ad 4 Tadeusz Kantor: przedmioty nisze rang

Ocalanie i odzyskanie przedmiotw Alienacja przedmiotw Przedmiotowod - podmiotowod

Csikszentmihalyi Mihaly. Why we need things? W: History from thnigs. Red. S. Lubar, W. D. Kingery. Washington, DC: Smithsonian Press, 1993, s. 20-29.

ZAGADNIENIA 1. Rzeczy jako nowy gatunek 2. Trzy sposoby obiektywizacji

ad 1. Rzeczy jako nowy gatunek

coraz wiksza zalenod ludzi od rzeczy coraz wicej rzeczy (gromadzenie) jeden ekosystem reprodukuj si ewoluuj inkarnuj pasoytuj na ludziach + inter-zalenod fizyczna psychologiczna

ad 2. Trzy sposoby obiektywizacji

demonstracja wadzy (miejsce w hierarchii spoecznej) cigod ja w czasie (przeszod i przyszod) pozycjonowanie w sieci spoecznej (symbole relacji spoecznych)

Sierocki Radosaw. Kultury rzeczy. W: Rzeczy i ludzie. Humanistyka wobec materialnoci. Red. J. Kowalewski, W. Piasek, M. liwa. Olsztyn: Colloquia Humanitorum, 2008, s.175-184.

ZAGADNIENIA 1. Roger-Pol Droit 2. Marshall McLuhan 3. Bruce Sterling

ad 1. Roger-Pol Droit

zacieranie si granicy pomidzy rzeczami a ludmi

Reprezentowanie Dopasowanie ciaa do rzeczy Nawyk i rutyna

ad 2 Marshall McLuhan

mediacyjna rola rzeczy przeduenie czowieka przeksztacenia w yciu spoecznym

ad 3 Bruce Sterling
Technokultura i klasyfikacja rzeczy - Artefakty - Maszyny/Produkty - Gizma i gizmoizacja

Krajewski Marek. Ludzie i przedmioty - relacje i motywy przewodnie. W: Rzeczy i ludzie. Humanistyka wobec materialnoci. Red. J. Kowalewski, W. Piasek, M. liwa. Olsztyn: Colloquia Humanitorum, 2008, s. 131-152.

ZAGADNIENIA 1. Model relacji midzy rzeczami a ludmi 2. Zaoenia modelu 3. Rzeczy jako oferty

ad 1 model relacji midzy ludmi i rzeczami

symetrycznod relacji

pozainstrumentalnod

relacji

robienie przedmiotw (ludzie, dobra materialne) uywanie przedmiotw; przedmioty posuguj si ludmi oddziaywanie (na przedmioty, przedmioty na ludzi)

ad 2 zaoenia modelu (7)

kade dziaanie posiada wymiar materialny przedmiot to kady materialny obiekt, rzecz wykonana przedmioty rozpoznajemy jako narzdzia (teleologiczne rezonowanie ) teleologiczne rezonowanie jest moliwe poniewa rzeczy s zbiorami rnych ofert wykorzystujemy okrelone oferty rzeczy relacja midzy ludmi a rzeczami powoduje, e rzeczy ulegaj materializacji motywy przewodnie w uywaniu rzeczy

ad 3. rzeczy jako oferty

oferty to co, co powoduje, e oto staje si przedmiot waciwoci fizyczne affordancje praktyczne funkcje przedmiotu znaczenia kulturowo-spoeczne znaczenia ekonomiczne znaczenia estetyczne

Krajewski Marek. Przedmiot, ktry uczowiecza. Kultura Wspczesna 2003, nr 3, s. 43-53.

ZAGADNIENIE 1. Poziomy czowieczestwa, na ktrych realizuje si relacja ludzi z rzeczami

Poziomy czowieczeostwa, na ktrych realizuje si relacja ludzi z rzeczami

poziom gatunkowy poziom spoeczny poziom indywidualny