You are on page 1of 33

Kredyty, gwarancje kredytowe, subwencje czy zamwienia publiczne stanowi istotny skadnik systemu gospodarki rynkowej a pewno obrotu

w tym zakresie odgrywa w systemie gospodarki rynkowej olbrzymi wag. System ten bowiem, oparty jest na zasadzie swobody dziaalnoci gospodarczej, co zakada jednoczenie wysoki poziom zaufania do instytucji oraz do rzetelnoci podmiotw z nich korzystajcych.

W chwili obecnej oszustwa kapitaowe stanowi znaczny odsetek przestpstw gospodarczych zaistniaych w Polsce. Do przestpstw tych nale przede wszystkim oszustwa przy wyudzaniu poyczek, kredytw, gwarancji kredytowych, dotacji, subwencji czy te zamwie publicznych.

Art. 69 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku prawo Bankowe (Dz. U. z 2002 r. Nr 72, poz.665 z pn. zm.) stanowi, e przez umow kredytu bank zobowizuje si odda do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwot rodkw pieninych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowizuje si do korzystania z niej na warunkach okrelonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spaty oraz zapaty prowizji od udzielonego kredytu.

Gwarancja bankowa z kolei to jednostronne zobowizanie banku gwaranta, e po spenieniu przez podmiot uprawniony (beneficjenta gwarancji) okrelonych warunkw zapaty, bank udzielajcy gwarancji wykona wiadczenie pienine na rzecz beneficjenta gwarancji bezporednio albo za porednictwem innego banku (art. 81 Prawa bankowego).

Definicj
umowa, na

poyczki
ktrej

zawiera
jedna ze

kodeks
stron

cywilny (art.720) jest to cywilnoprawna mocy zobowizuje si przenie na wasno drugiej strony umowy okrelon sum pienidzy lub innych rzeczy a oznaczonych strona tylko co do gatunku, biorca poyczk

zobowizuje si do ich zwrotu.

Dotacje wg Ustawy z dnia 27 lipca 2002r

warunkach

dopuszczalnoci

nadzorowaniu

pomocy publicznej dla przedsibiorcw (Dz.U nr 141 poz 1177) oraz Ustawy z dnia 20 marca 2002 r. o finansowym wspieraniu inwestycji (Dz. U. Nr 41 poz. 363), naley interpretowa, jako wiadczenie

przekazane ze rodkw publicznych na realizacj


zada publicznych lub innej dziaalnoci, ktrej finansowanie z tych rodkw uznaje si za celowe.

Subwencja to rwnie przekazanie okrelonych rodkw pieninych z budetu pastwa. W teorii podkrela si, e dotacja i subwencja (nazw tych uywa si czsto zamiennie) to wydatek bezzwrotny dokonywany z budetu pastwa lub budetu lokalnego na rzecz rnych podmiotw. Dotacje wystpuj najczciej jako dotacje celowe, przyznawane z gry na okrelone zadania lub cele, oraz jako podmiotowe lub przedmiotowe. Niewykorzystane dotacje powinny ulec zwrotowi do budetu. Subwencja rozdzielana jest w zasadzie te na okrelone zadania i cele, ale na podstawie zobiektywizowanych kryteriw, np. liczby uczniw, mieszkacw.

Zamwienie publiczne definiuje ustawa z dnia 29 stycznia 2004 roku Prawo zamwie publicznych (Dz. U. z 2004 r. nr 19 poz.177 z pn. zm.). Art. 2 pkt 13 wspomnianej ustawy zawierajcy sowniczek wyrae ustawowych stanowi, e mwic o zamwieniach publicznych naley przez to rozumie umowy odpatne zawierane miedzy zamawiajcym a wykonawc, ktrych przedmiotem s usugi, dostawy lub roboty budowlane. Naley w tym miejscu zaznaczy bdce przedmiotem zamwienia publicznego zamwienie finansowane jest ze rodkw publicznych.

Za umow o kredyt konsumencki uwaa si w szczeglnoci:

1) umow poyczki, 2) umow kredytu w rozumieniu przepisw prawa bankowego, 3) umow o odroczeniu konsumentowi terminu spenienia wiadczenia pieninego, 4) umow, na mocy ktrej wiadczenie pienine konsumenta ma zosta spenione pniej ni wiadczenie kredytodawcy, 5) umow, na mocy ktrej kredytodawca zobowizany jest do zacignicia zobowizania wobec osoby trzeciej, a konsument - do zwrotu kredytodawcy spenionego wiadczenia.

Przestpstwo kapitaowe okrelone jest w art. 297 kk ktry brzmi:


1. Kto, w celu uzyskania dla siebie lub kogo innego, od banku lub jednostki organizacyjnej prowadzcej podobn dziaalno gospodarcz na podstawie ustawy albo od organu lub instytucji dysponujcych rodkami publicznymi kredytu, poyczki pieninej, porczenia, gwarancji, akredytywy, dotacji, subwencji, potwierdzenia przez bank zobowizania wynikajcego z porczenia lub z gwarancji lub podobnego wiadczenia pieninego na okrelony cel gospodarczy, elektronicznego instrumentu patniczego lub zamwienia publicznego, przedkada podrobiony, przerobiony, powiadczajcy nieprawd albo nierzetelny dokument albo nierzetelne, pisemne owiadczenie dotyczce okolicznoci o istotnym znaczeniu dla uzyskania wymienionego wsparcia finansowego, instrumentu patniczego lub zamwienia, podlega karze pozbawienia wolnoci od 3 miesicy do lat 5.

2. Tej samej karze podlega, kto wbrew cicemu obowizkowi, nie powiadamia waciwego podmiotu o powstaniu sytuacji mogcej mie wpyw na wstrzymanie albo ograniczenie wysokoci udzielonego wsparcia finansowego, okrelonego w 1, lub zamwienia publicznego albo na moliwo dalszego korzystania z elektronicznego instrumentu patniczego. 3. Nie podlega karze, kto przed wszczciem postpowania karnego dobrowolnie zapobieg wykorzystaniu wsparcia finansowego lub instrumentu patniczego, okrelonych w 1, zrezygnowa z dotacji lub zamwienia publicznego albo zaspokoi roszczenia pokrzywdzonego.

Przedmiotem ochrony w myl art. 297 kk jest

uczciwo
w

rzetelno
w do przez

obrotu
udzielenia

finansowego,
postpowania rodkw instytucj. tym

szczeglnoci

zakresie

zmierzajcego finansowych Indywidualnym

uprawnion

dobrem

chronionym

przepisem jest majtkowy interes okrelonej instytucji finansowej.

Zachowanie si sprawcy czynu zabronionego z art. 297 1 k.k. polega na dwch czynnociach: przedoenie podrobionego, przerobionego, powiadczajcego nieprawd dokumentu; zoenie nierzetelnego pisemnego owiadczenia dotyczcego okolicznoci o istotnym znaczeniu dla uzyskania wsparcia finansowego, instrumentu patniczego lub zamwienia. Jeeli zachowanie sprawcy nie polega na wyej wymienionych czynnociach, wwczas nie podlega on odpowiedzialnoci karnej z art. 297 1 k.k., ale w gr moe wchodzi kwalifikacja prawna na podstawie art. 286 1 k.k. Ponadto jeeli zoone w instytucji finansowej dokumenty nie zostay jeszcze przez ni rozpatrzone, przyjmuje si, e sprawca dopuci si usiowania przestpstwa z art. 297 1 k.k.

Dla zaistnienia przestpstwa z art. 297 1 k.k. wystarczy, e starajcy si o kredyt przedstawi cho jeden faszywy dokument lub nierzetelne owiadczenie. Uzyskanie poyczki, kredytu, gwarancji, dotacji, subwencji lub innego wiadczenia wymienionego w art. 297 1 k.k. albo zamwienia publicznego nie naley do znamion przestpstwa.

Dokumentem, co definiuje art. 115 14 k.k., jest kady przedmiot lub zapisany nonik informacji, ktry stanowi dowd prawa albo okolicznoci mogcej mie znaczenie prawne.

Dokument jest podrobiony wwczas, gdy nie pochodzi od tej osoby, w imieniu ktrej zosta sporzdzony. W zwizku z tym, przez podrobienie dokumentu naley rozumie sporzdzenie dokumentu polegajce na zachowaniu pozorw, e pochodzi on od innej osoby.
Dokument przerobiony mamy z nim do czynienia, gdy osoba nieuprawniona zmienia dokument autentyczny.

Dokument nierzetelny to dokument autentyczny (wydany przez osob uprawnion w odpowiedniej formie), w ktrym pominito informacje prawdziwe lub zasugerowano informacje nieprawdziwe. Nie jest wymagane, aby te prawdziwe informacje, ktre pominito, byy istotne, natomiast konieczno ich zawarcia w dokumencie musi by bezsporna. Nierzetelne owiadczenie to takie owiadczenie, ktre zawiera informacje nieprawdziwe albo przemilczenia majce sugerowa adresatowi stan rzeczy inny ni rzeczywisty.

Naley zaznaczy, e faszywe lub stwierdzajce nieprawd dokumenty bd nierzetelne owiadczenia stanowi znami przestpstwa z art. 297 1 k.k. tylko wtedy, gdy odnosz si do istotnych okolicznoci niezbdnych do uzyskania kredytu, poyczki pieninej, gwarancji, akredytywy, dotacji, subwencji, potwierdzenia przez bank zobowizania wynikajcego z porczenia lub gwarancji, elektronicznego instrumentu patniczego lub zamwienia publicznego. Ocenia si to na podstawie przepisw dotyczcych warunkw funkcjonowania tych instytucji.

Czyn zabroniony okrelony w art. 297 1 k.k. mona popeni wycznie w sposb umylny. Sprawca tego przestpstwa, aby mona byo mu przypisa odpowiedzialno karn, musi dziaa w celu uzyskania dla siebie lub innej osoby, od instytucji o okrelonym charakterze kredytu, poyczki pieninej, porczenia, gwarancji, potwierdzenia przez bank zobowizania wynikajcego z porczenia lub gwarancji, akredytywy, dotacji, subwencji lub zamwienia publicznego.

Zachowanie sprawcy czynu okrelonego w art. 297 2 k.k. polega na zaniechaniu powiadomienia waciwego organu lub instytucji o zaistnieniu okolicznoci, ktre mog mie wpyw na wstrzymanie bd ograniczenie wysokoci udzielonego wsparcia finansowego, instrumentu patniczego czy te zamwienia. Obowizek taki dotyczy tych instytucji lub organw, ktre podjy decyzj o przyznaniu wsparcia finansowego, instrumentu patniczego lub zamwienia publicznego. Powiadomienie takie powinno zawiera okolicznoci, ktrych uwzgldnienie spowoduje wstrzymanie lub ograniczenie wysokoci udzielonych uprawnie.

Strona przedmiotowa przestpstwa z art. 297 2 k.k. skada si z trzech elementw:

istnienie po stronie podmiotu okrelonego obowizku dziaania na rzecz okrelonego podmiotu,


powstanie sytuacji mogcej mie wpyw na wstrzymanie, ograniczenie lub moliwo dalszego korzystania z instrumentu finansowego wskazanego w art. 297 1 k.k.,

czynno sprawcza polegajca niepowiadomieniu waciwego podmiotu.

na

Zachowanie sprawcy moe polega na cakowitym zaniechaniu powiadomienia waciwego organu albo tylko na nieinformowaniu o niektrych danych mogcych mie wpyw na wstrzymanie lub ograniczenie okrelonego wiadczenia. Sprawcami mog by nie tylko osoby korzystajce ze wiadcze, ale take te osoby, na ktre zostay naoone prawnie takie obowizki w danej jednostce organizacyjnej.

Czyn zabroniony okrelony w art. 297 2 k.k. to przestpstwo formalne (bezskutkowe), ktre jest dokonane w chwili upywu terminu przekazania informacji o zaistniaych okolicznociach, jeli taki by wyznaczony lub gdy sprawca mimo braku przeszkd nie przekaza przedmiotowej informacji bezporednio po wystpieniu okrelonych w tym przepisie okolicznoci. Obowizek powiadomienia musi by wyranie okrelony, czyli wiadomy sprawcy i dajcy si wykaza. Sprawcami przestpstwa z art. 297 2 k.k. bd najczciej pracownicy instytucji finansowych rozporzdzajcych mieniem oraz pracownicy instytucji o charakterze pomocniczym lub nadzorczym w odniesieniu do obrotu finansowego.

Przestpstwo z art. 297 2 k.k. mona popeni wycznie umylnie w postaci zamiaru bezporedniego albo ewentualnego. Sprawca (aby przypisa mu odpowiedzialno karn) musi mie wiadomo istnienia trzech elementw: wiedza o zakresie i treci swoich obowizkw,

wiedza o rzeczywistym znaczeniu wiadomoci,


wiadomo zatrzymania wiadomoci.

Artyku 297 3 kodeksu karnego przewiduje moliwo uniknicia odpowiedzialnoci karnej przez sprawc przestpstwa z art. 297 1 kodeksu karnego. Musi on dobrowolnie zapobiec wykorzystaniu zdobytych w opisany powyej sposb kredytu, poyczki bankowej, gwarancji kredytowej lub zrezygnowaniu z dotacji lub zamwienia publicznego lub te zaspokoi (w caoci) roszczenia pokrzywdzonego przed wszczciem postpowania karnego. Znami zapobieenie interpretowa naley jako zachowanie si, ktrego skutkiem jest uniemoliwienie wykorzystania wsparcia finansowego lub instrumentu patniczego. Z kolei przez rezygnacj naley rozumie tylko dobrowolne zachowania si, ktrych skutkiem jest odstpienie od moliwoci otrzymania zamwienia czy dotacji. Przez zaspokojenie roszcze pokrzywdzonego rozumie si spenienie wszystkich nalenych mu wiadcze.

Jeeli sprawca od pocztku dziaa w celu wyudzenia kredytu, subwencji, dotacji itp. (z zamiarem niewywizania si), ale nie tylko poniewa dokona czynnoci znamionujcych przestpstwo z art. 297 kk, wwczas poniesie odpowiedzialno za jedno przestpstwo, ale zostanie skazany zarwno na podstawie art. 297 1 kodeksu karnego jak i art. 286 1 kodeksu karnego w zwizku z art. 11 2 kodeksu karnego. Jeli zamiaru takiego z gry nie powzi lub nie mona mu go udowodni, pozostaje odpowiedzialno jedynie z art. 297 1 kodeksu karnego.

Wyrok Sdu Najwyszego - Izba Karna, z dnia 2 grudnia 2003 r., IV KK 37/2003
-Za przestpstwo z art. 297 1 kk odpowiada nie tylko sam starajcy si o kredyt dla siebie, ktry przedkada bankowi stwierdzajcy nieprawd dokument w celu uzyskania tego kredytu, ale take inna osoba, w tym i taka, ktra z mocy odrbnej umowy z bankiem zawiera, jako sprzedawca towaru zbywanego w systemie sprzeday ratalnej, umow kredytow z nabywc tego towaru, jeeli przedkada ona nastpnie bankowi dokument stwierdzajcy nieprawd lub podobne owiadczenie pisemne dotyczce okolicznoci majcych istotne znaczenie dla uzyskania tego kredytu, a wic takie, bez ktrego w kredyt, wedug stosunku czcego sprzedawc z bankiem, nie zostaby udzielony, choby sama umowa kredytowa bya sporzdzona prawidowo, a dokumenty przedkadane przez nabywc towaru, niezbdne dla jej zawarcia, byy rzetelne.

Wyrok Sdu Najwyszego - Izba Karna, z dnia 5 listopada 2002 r., II KKN 476/2000,
Trzeba zatem przypomnie, e przestpstwo oszustwa kredytowego (w swojej podstawowej postaci - art. 297 1 kk) polega na przedoeniu faszywych lub stwierdzajcych nieprawd dokumentw albo nierzetelnych pisemnych owiadcze dotyczcych okolicznoci majcych istotne znaczenie dla uzyskania kredytu lub innych jego postaci.

Wyrok Sdu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 18 czerwca 2002 r., II AKa 343/2001, OSA 2003/2 poz. 7 str. 3
1. Przy ustalaniu zamiaru sprawcy oszustwa kredytowego, ktry nie przyznaje si do popenienia tego czynu, naley mie na uwadze caoksztat okolicznoci, na podstawie ktrych mona bez ryzyka bdu wyprowadzi wnioski, dotyczce realnoci wypenienia zobowiza zoonych przez sprawc pracownikowi instytucji kredytowej, a w szczeglnoci zabezpieczenia jego spaty, wynikajcej z moliwoci finansowych i skali obcie sprawcy, maskowanej zoonymi przez niego nierzetelnymi owiadczeniami. 2. Artyku 297 1 kk nie jest przepisem szczeglnym wobec art. 286 1 kk i nie przewiduje skutku w postaci niekorzystnego rozporzdzenia mieniem, czego wymaga art. 286 1 kk.

Wyrok Sdu Apelacyjnego w odzi, z dnia 26 lipca 2000r., II AKa 93/2000


Na zaistnienie przestpstwa oszustwa kredytowego wystarczy, e starajcy si o kredyt przedstawi cho jeden faszywy lub stwierdzajcy nieprawd dokument, cho jedno nierzetelne owiadczenie. Podmiotem przestpstwa, o ktrym mowa, moe by rwnie osoba udzielajca porczenia. Zatajone bd znieksztacone informacje o sytuacji majtkowoosobistej oskaronych miay istotne znaczenie przy podejmowaniu decyzji kredytowej, stanowic jedn z istotnych przesanek przyznania wiadczenia, o ktrym mowa, a biorc pod uwag, e przestpstwo ma charakter formalny - nawet wystpienie rzeczywistej szkody dla jego zaistnienia nie stanowi warunku odpowiedzialnoci karnej.

Wyrok Sdu Apelacyjnego w 29 czerwca 1999 r., II AKa 319/99

Katowicach,

dnia

Bezspornym jest, e oskarony wiadomie posuy si zawyonymi wycenami swoich nieruchomoci, jednak nie przesdza to o tym, e chcia wyudzi kredyty. Skoro ostatecznie kredytw nie otrzyma, przypisanie mu z gry powzitego planu wyudzenia jest oparte na domniemaniach, bowiem nie mona wykluczy, e za uzyskane pienidze uruchomiby dziaalno gospodarcz, ktra przyniosaby zyski dajce moliwo spaty kredytu. Ocena bankw, e dziaalno gospodarcza, ktr oskarony chcia uruchomi nie bdzie rentowna nie przesdza o tym, e tak samo ocenia perspektywy swojej dziaalnoci oskarony.

Wyrok Sdu Najwyszego - Izba Karna, z dnia 5 stycznia 2006 r., III KK 198/2005, Biuletyn Prawa Karnego 2006/3
Niekorzystnym rozporzdzeniem mieniem przy zawarciu umowy kredytowej nie musi by powstanie rzeczywistej straty w sensie materialnym, lecz np. ju sam fakt przyznania takiego kredytu bez odpowiedniego zabezpieczenia, z ryzykiem utraty wypaconych rodkw i nieuzyskania odsetek.

Wyrok Sdu Najwyszego - Izba Wojskowa, z dnia 5 stycznia 2006 r., WA 35/2005
Samo podpisanie faktury, podrobionej przez nieustalonego sprawc, przez osob upowanion do jej podpisania, przy jednoczesnym braku znamion oszustwa z jej strony, naley ocenia na gruncie przepisu art. 231 kk, czy te w kontekcie braku zawinienia z jej strony.

1. Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks Karny 2. C. Bylica, Oszustwo kredytowe na tle obecnego i przyszego stanu prawnego; 3. R. Zawocki, Przestpstwa przeciwko obrotowi gospodarczemu; 4. A. Marek, Prawo karne;

5. J. Skorupka, Przestpstwo oszustwa finansowego z art. 297 1 k.k. po noweli z marca 2004 r;
6. 7. 8. 9. B. Kurzpa, Oszustwo gospodarcze; Prokuratura i Prawo - dodatek 2003/12 poz. 22; Prokuratura i Prawo - dodatek 2002/1 poz. 24; Biuletyn Prawa Karnego 2006/3 , Biuletyn Sdu Najwyszego 2006/4 , OSNKW 2006/4 poz. 40 10. Krakowskie Zeszyty Sdowe 1999/8-9 poz. 46, 11. Krakowskie Zeszyty Sdowe 1999/10 poz. 54 ,

You might also like