Funkcje zawodowe pielgniarki

pracujcej na bloku
operacyjnym
Pielgniarstwo operacyjne w ginekologii i
poonictwie
krakw2014
Na bloku operacyjnym pracuj nie tylko
lekarze , ale te pielgniarki/poone w roli
instrumentariuszek, pielgniarek
anestezjologicznych, a take tzw. drugich
pielgniarek, ktre pomagaj
instrumentariuszkom.
zawd pielgniarki moe wykonywa osoba,
ktra posiada wyksztacenie okrelone w ustawie
o zawodach pielgniarki i poonej z 5-go lipca
1996 roku, oraz uzyska prawo wykonywania
zawodu wydane przez samorzd pielgniarek i
poonych majcego moc prawn od 19 lipca
1991 roku. Pielgniarki na bloku operacyjnym
winny wykonywa swoje czynnoci zawodowe
zgodnie z zasadami etyki zawodowej,
standardami nauki i praktyki zawodowej, oraz
zgodnie z regulaminem oddziau operacyjnego
(zawodowym).

Warunkiem uzyskania uprawnie w
dziedzinie pielgniarstwa operacyjnego jest
ukoczenie szkoy pielgniarskiej, aktualnie
studiw pielgniarskich pierwszego stopnia
(licencjat) i uzyskanie prawa wykonywania
zawodu oraz ukoczenie kursu
kwalifikacyjnego w dziedzinie pielgniarstwa
operacyjnego i specjalizacji w dziedzinie
pielgniarstwa operacyjnego.
W Polsce program ksztacenia kadry pielgniarskiej nie
obejmuje przygotowania do pracy na stanowisku pielgniarki
/poonej operacyjnej (instrumentariuszki).
Pielgniarki i poone, rozpoczynajc prac w Bloku
Operacyjnym, ucz si zawodu w miejscu pracy tzw-
szkolenie wewntrzoddziaowe. Osob szkolc jest
pielgniarka oddziaowa lub wskazana przez ni starsza,
dowiadczona pielgniarka operacyjna
Okres adaptacji zawodowej trwa 6 miesicy-po tym
okresie dokonuje si oceny pracownika na .odstawie ktrej
jeeli jest taka konieczno przeduamy okres szkolenia .
Przysze instrumentariuszki szkolenie w Bloku Operacyjnym
rozpoczynaj w salach, gdzie procedury zabiegowe nie
wymagaj szybkich dziaa, a wiedza potrzebna do ich
wykonywania jest atwa do przyswojenia.
Stopie trudnoci jest sukcesywnie zwikszany, zapoznaj
si z nowymi wysokospecjalistycznymi technikami
operacyjnymi wraz z koniecznym instrumentarium, wymagaj
wikszych umiejtnoci.
Po przepracowaniu 6 miesicy pielgniarka/poona
moe podnie swoje kwalifikacje zawodowe poprzez
ukoczenie kursu kwalifikacyjnego dla pielgniarek
operacyjnych

Po przepracowaniu 2 lat (na dzie dzisiejszy ) tylko
pielgniarki mog ukoczy specjalizacje z
pielgniarstwa operacyjnego
Po pozytywnym zdaniu egzaminu pastwowego
otrzymuj tytu specjalisty pielgniarstwa operacyjnego

podnoszenie kwalifikacji zawodowej odbywa si w
ramach ksztacenia podyplomowego
Pielgniarka/poona operacyjna, pielgniarka specjalista
pielgniarstwa operacyjnego powinna podejmowa
ustawicznie doskonalenie zawodowe, spowodowane
postpem w medycynie i stosowaniem nowych technik
diagnostyki i leczenia operacyjnego
Wykonywanie zawodu pielgniarki specjalisty
pielgniarstwa operacyjnego polega na wiadczeniu usug
zwizanych ze sprawnym przygotowaniem pacjenta, sal
bloku operacyjnego i instrumentarium chirurgicznego do
przeprowadzenia operacji leczniczych i diagnostycznych
oraz instrumentowaniu w trakcie podstawowych i
wysokospecjalistycznych operacji.
Pielgniarka specjalista pielgniarstwa operacyjnego
odpowiada rwnie za pomaganie zespoowi
operacyjnemu przed, w trakcie zabiegu operacyjnego oraz
wykonuje zadania zwizane z odpowiednim
postpowaniem po zakoczonych operacjach
Praca ta wymaga przewidywania zagroe dla zdrowia
i ycia pacjenta i personelu bloku operacyjnego,
zapobiegania zakaeniom zakadowym, zarzdzania
jakoci okoooperacyjn i kalkulacji kosztw bloku
operacyjnego.
Najwaniejszymi cechami osobowoci
pielgniarki/poonej jest: umiejtno pracy pod presj
czasu, odpowiedzialno, rzetelno i sumienno,
samodzielno, dokadno i wytrwao. Osob
wykonujc zadania pielgniarki/poonej w
pielgniarstwie operacyjnym powinny cechowa: zdolno
do pracy w zespole i w szybkim tempie, wytrzymao na
dugotrway wysiek fizyczny i psychiczny, podzielno
uwagi oraz koncentracja. Due znaczenie ma dobra
kondycja, w tym sprawno manualna, refleks i
spostrzegawczo oraz koordynacja wzrokowo-ruchowa.
Praca w bloku operacyjnym jest wykonywana w zespole
ludzi o zrnicowanym poziomie wyksztacenia, rnym
zakresie obowizkw i odpowiedzialnoci zawodowej w
systemie zmianowym lub jednozmianowym. Godziny
rozpoczcia pracy i jej zakoczenia regulowane s
regulaminami wewntrznymi zakadw pracy.
Stanowisko pracy pielgniarki/poonej operacyjnej jest
zwizane z uciliwociami i zagroeniami zdrowotnymi,
wynikajcymi z warunkw pracy, tj. wysiek fizyczny
(ylaki koczyn zwizane z prac statyczn, obcienia
krgosupa zwizane z prac w wymuszonej pozycji),
wysiek psychiczny (praca w szybkim tempie, podzielno
uwagi, odpowiedzialno), ryzyko zakaenia, stres
(zwizany z zabiegami wykonywanymi w trybie
natychmiastowym, np. urazy wielonarzdowe, krwotok
wewntrzny, wsppraca z toksycznymi chirurgami) i
inne
Zadania zawodowe
Organizowanie wasnego stanowiska pracy i stanowisk podlegego personelu na
bloku operacyjnym zgodnie z przepisami i zasadami bezpieczestwa i higieny
pracy, ergonomii, ochrony przeciwpoarowej
Nadzorowanie dezynfekcji, mycia i sterylizacji narzdzi chirurgicznych
Przewidywanie i likwidacja zagroe zdrowia i ycia zwizanych z prac bloku
operacyjnego
Inicjowanie i wprowadzanie zmian organizacyjnych w zespole pielgniarskim na
bloku operacyjnym
Przygotowywanie i koordynowanie przygotowania aparatury, instrumentarium i
narzdzi chirurgicznych, bielizny operacyjnej i materiaw dodatkowych
potrzebnych do zabiegw operacyjnych
Przygotowywanie i koordynowanie przygotowania pacjenta do zabiegu
operacyjnego oraz opieka nad pacjentem po zabiegu w obrbie bloku operacyjnego
Instrumentowanie do specjalistycznych zabiegw operacyjnych
Obsuga instrumentarium, sprztu i aparatury po zabiegach operacyjnych w
zalenoci od rodzaju zabiegu
Wsppraca z wasn grup zawodow, zespoami operacyjnymi i innymi
komrkami organizacyjnymi szpitala w zakresie prawidowego funkcjonowania
bloku operacyjnego

Pielgniarki operacyjne naraone s na patogenne mikroorganizmy pochodzce z

kontaktu z chorymi pacjentami i ich pynami ustrojowymi.

Pielgniarki operacyjne mog ulec poparzeniom skry (rk, palcw) w zetkniciu z

gorcymi powierzchniami, gotujc si wod lub gorc par pochodzc z
autoklaww.

Pielgniarki operacyjne mog ulec urazom w wyniku zakucia ig, ostrymi

narzdziami lub ostrymi krawdziami szka, koci.

Pielgniarki operacyjne naraone s na dziaanie szkodliwych substancji chemicznych

obecnych w rodkach czyszczcych, lekach, rodkach dezynfekcyjnych i
sterylizujcych, preparatach anestezjologicznych, klejach itp.

Dugie godziny stojcej pracy mog by przyczyn zmczenia i dolegliwoci

blowych plecw, ng.

Istnieje moliwo powstania alergii na lateks wchodzcy w skad rkawic oraz pyu
pochodzcego z tych rkawic.

Dugie godziny pracy, praca zmianowa, dyury nocne i witeczne jak rwnie kontakt
z ciko chorymi ludmi mog stanowi rdo stresu.


Jakie zagroenia wi si
z wykonywaniem tego zawodu?



Czynniki mogce powodowa wypadki

Prd elektryczny - moliwo poraenia w przypadku
wadliwie dziaajcego sprztu elektrycznego
Gorce powierzchnie, gorce gazy i ciecze - moliwo
poparze
Igy, ostre narzdzia i krawdzie, stuczone szko -
moliwo urazw w wyniku ukucia, przecicia, przekucia
Praca zwizana z przenoszeniem pacjentw - moliwo
urazw w wyniku upadkw
Rozpryskujce si czstki w powietrzu w czasie operacji -
moliwo urazw oczu












Czynniki fizyczne

Promieniowanie jonizujce emitowane m.in. podczas
wykonywania rdoperacyjnych zdj rentgenowskich -
moliwo napromieniowania

Promieniowanie ultrafioletowe wykorzystywane w
procesie dezynfekcji - moliwo uszkodzenia skry i oczu


Promieniowanie laserowe w czasie zabiegw
chirurgicznych z uyciem lasera - moliwo
napromieniowania

Czynniki chemiczne
i pyy

Substancje chemiczne takie jak detergenty, rodki
antyseptyczne, leki - moliwo chorb skry i ukadu
oddechowego

Gazy anestetyczne - moliwo zatrucia

Rkawice lateksowe lub inne gumowe czci -
moliwo uczulenia


Czynniki
biologiczne
Mikroorganizmy chorobotwrcze,
ktrych rdem jest kontakt z
pacjentami lub ich pynami
ustrojowymi, wydzielinami i wydalinami
- moliwo chorb zakanych, w tym
AIDS i wirusowego zapalenia wtroby
typu B,C
Czynniki ergonomiczne, psychospoeczne
i zwizane z organizacj pracy



Praca wykonywana przez wiele godzin w wymuszonej pozycji
ciaa zwaszcza stojcej, przenoszenie pacjentw - moliwo
dolegliwoci blowych wynikajcych z przecienia ukadu
miniowo-szkieletowego a zwaszcza blw ng, kolan i plecw

Wykonywanie powtarzalnych czynnoci rcznych (np. przy
podawaniu narzdzi) moliwo dolegliwoci blowych
wynikajcych z przecienia ukadu miniowo-szkieletowego

Praca poza normalnymi godzinami, praca zmianowa (praca w
nocy, w wita), dugie godziny pracy a czasami nienormowany
czas pracy w warunkach zagroenia dla ycia pacjenta -
moliwo stresu psychicznego, problemw rodzinnych i objaww
"wypalenia" zawodowego

Dziaania profilaktyczne

Naley sprawdzi stan techniczny urzdze
elektrycznych przed prac oraz zleca uprawnionemu
pracownikowi napraw ewentualnych uszkodze i
okresowy przegld urzdze.

Naley stosowa rodki ochrony oczu chronice przed
promieniowaniem ultrafioletowym.

W przypadku uczulenia na lateks naley stosowa
rkawice wykonane z innych materiaw, a take
unika kontaktu z innymi produktami zawierajcymi
lateks.

Naley unika palenia papierosw, jedzenia i picia w
czasie pracy.

Naley stosowa bezpieczne metody podnoszenia
i przenoszenia pacjentw.
Warunki mikroklimatu

Warunki na bloku operacyjnym musz spenia wymagania okrelone w
rozporzdzenia Ministra Zdrowia i Opieki Spoecznej z dnia 21 wrzenia 1992 r.
w sprawie wymaga, jakim powinny odpowiada pod wzgldem
fachowym i sanitarnym pomieszczenia i urzdzenia zakadu opieki zdrowotnej
(DzU 1992, nr 74, poz. 366), w ktrym zapisano m.in., e:,, pomieszczenia sal
operacyjnych i pooperacyjnych oraz bezporednie otoczenie sal operacyjnych powinny
by klimatyzowane w istniejcych szpitalach dopuszcza si
w wymienionych pomieszczeniach wentylacj mechaniczn w salach operacyjnych
nawiew powietrza powinien odbywa si gr, a wycig powietrza gr 20% i
doem 80%. Rozmieszczenie punktw nawiewu nie moe powodowa przepywu
powietrza od strony gowy pacjenta przez pole operacyjne.

Normy dotyczce temperatury powietrza w salach operacyjnych s rne i mieszcz
si
w zakresie: 18 25oC w Niemczech, 20 25oC
we Francji, 22 25oC
w Szwecji i Szwajcarii 25oC.
W Polsce obowizuj nastpujce wymagania w zakresie
temperatury, wilgotnoci i prdkoci powietrza dla wentylacji i
klimatyzacji sal operacyjnych temperatura 22-25 stopni C
wilgotno wzgldna 55% ( sale operacyjne 40-60%, maksymalna
prdko powietrza 0,4-0,5 m/s (0,2 m/s sale zabiegowo-
operacyjne).

Ponadto w kadej sali operacyjnej powinna by zapewniona
moliwo wewntrznej regulacji temperatury, przynajmniej w zakresie
kilku stopni, niezalenie od regulacji oglnej. Zgodnie z
rozporzdzeniem ministra zdrowia z dnia 10 listopada 2006 r. w sprawie
wymaga, jakim powinny odpowiada pod wzgldem fachowym i
sanitarnym pomieszczenia i urzdzenia zakadu opieki zdrowotnej
(DzU nr 213, poz. 1568 ze zm.), zakady opieki zdrowotnej prowadzce
dziaalno w dniu wejcia w ycie rozporzdzenia bd zmuszone w
terminie do 31 grudnia 2012 r. dostosowa do
tych wymaga pomieszczenia, w ktrych nie wprowadzono systemu
klimatyzacji i pracujce w nich urzdzenia (53). Polega to bdzie
m.in. na wyposaeniu zakadw opieki zdrowotnej w instalacj
grzewczo-wentylacyjn, za pomieszcze o podwyszonym
standardzie dodatkowo w klimatyzacj (sal operacyjnych
i pooperacyjnych oraz bezporedniego otoczenia sal operacyjnych).
Dla bloku operacyjnego, ogrzewanego przez instalacj
c.o., za zalecan temperatur obliczeniow przyjmuje si
25oC zgodnie z PN-83/B-03430/Az3:2000 [5]. Naley przy tym
zauway, e norma ta okrela sal operacyjn jako
pomieszczenie przeznaczone do rozbierania si lub
przebywania ludzi bez odziey. Wynika z tego, e s to
warunki okrelone przede wszystkim z myl o zapewnieniu
bezpieczestwa i komfortu pacjentom, nie za personelowi
pracujcemu na bloku operacyjnym, niejednokrotnie
stosujcemu osony radiacyjne, pogarszajce wymian
ciepa z otoczeniem.
Ustalenie na bloku operacyjnym parametrw powietrza
zapewniajcych odczucie komfortu wszystkim osobom tam
przebywajcym jest zadaniem trudnym, gdy w innej
temperaturze chcieliby pracowa chirurdzy, ktrzy wykonuj
prace bardziej dynamiczn, a inna odpowiada
anestezjologom, pracujcym bardziej statycznie nie jest to
jednak niemoliwe do zrealizowania
Obowizkiem pracodawcy jest zapewnienie bezpiecznych i
higienicznych warunkw pracy, tj:
1) oznakowanie stanowisk pracy i stref niebezpiecznych
znakiem ostrzegajcym przed zagroeniem biologicznym
2) zapewnienie pracownikom rodkw ochrony zbiorowej i
indywidualnej, w tym ochrony rk, odziey ochronnej,
obuwia ochronnego, masek i okularw ochronnych, a w
szczeglnych przypadkach kombinezony o najwyszym
wskaniku ochrony zgodne z Polskimi Normami,
3) zapewnienie pracownikom higienicznych warunkw
spoywania posikw,
4) zapewnienie waciwych pomieszcze higieniczno-
sanitarnych,
5) stworzenie i stosowanie procedur bezpiecznego
postpowania ze szkodliwym czynnikiem biologicznym, np.
procedury bezpiecznego postpowania ze skaonymi
odpadami medycznymi,
6) zapewnienie warunkw prawidowej gospodarki odpadami,

7) informowanie pracownikw o zagroeniu i aktualizowanie oceny
ryzyka zawodowego z uwzgldnieniem wszystkich zagroe,

8) realizowanie profilaktyki zdrowotnej, midzy innymi wykonywanie
bada okresowych i szczepie ochronnych,

9) przestrzeganie ochrony zdrowia kobiet w ciy lub karmicych piersi,

10) unikanie stosowania szkodliwego czynnika biologicznego, jeeli
rodzaj prowadzonej dziaalnoci na to pozwala, poprzez zastpienie
innym czynnikiem biologicznym, ktry zgodnie z warunkami uywania nie
jest niebezpieczny lub jest mniej niebezpieczny dla zdrowia pracownika,

11) ograniczenie liczby pracownikw naraonych lub potencjalnie
naraonych na dziaanie szkodliwego czynnika biologicznego,
12) zapewnienie pracownikom systematycznego szkolenia
obejmujcego zagadnienia dotyczce potencjalnego
zagroenia dla zdrowia i ycia pracownikw
spowodowanego dziaaniem czynnika biologicznego,
dziaa, ktre pracownicy podejmuj w razie wystpienia
awarii lub wypadkw,

13) dostarczenie aktualnych instrukcji postpowania ze
szkodliwym czynnikiem biologicznym, w tym rwnie instrukcji
dotyczcych postpowania w razie awarii lub wypadku,
zwizanych z uwolnieniem si czynnika biologicznego,

14) prowadzeni rejestru prac naraajcych na dziaanie
szkodliwego czynnika biologicznego zakwalifikowanego do
grupy 3-4 zagroenia oraz rejestru pracownikw naraonych.
Czynniki biologiczne s specyficzn grup czynnikw szkodliwych dla
zdrowia. Skutki ich oddziaywania na organizm ludzki w znacznym
stopniu zale od indywidualnej odpornoci na ich dziaanie. Nie mona
rwnie wyznaczy cisej zalenoci pomidzy steniem czynnikw
biologicznych i czasem naraenia a reakcj organizmu. W jednakowych
warunkach pewne osoby zapadaj na chorob, a inne nie. Ale
wszystkie osoby pracujce w naraeniu na czynniki biologiczne powinny
stosowa uniwersalne rodki ostronoci, kadc duy nacisk na
przestrzeganie zasad aseptyki, takich jak:
a) unikanie zakadania oson na zuyt ig od strzykawki,
b) uywanie waciwych, szczelnych pojemnikw do zuytych
strzykawek, igie, ostrzy,
c) nieprzepenianie pojemnikw (zaleca si umieszczanie w pojemniku
strzykawek cznie z igami),
d) nienoszenie biuterii,
e) zabezpieczanie zranie, skalecze, chorobowych zmian skrnych
nieprzesikliwym opatrunkiem oraz dodatkowo rkawiczkami,
f) bezwzgldne uywanie rkawiczek przy wykonywaniu czynnoci, w
ktrych moliwy jest kontakt z krwi i pynami ustrojowymi.