Niekonwencjonalne zoa gazu

ziemnego w Polsce

Przygotowa: Piotr Migda

Gaz ziemny
Ze wzgldu na charakter ska, w ktrych wystpuj nagromadzenia
wglowodorw, zoa dzielimy na:
konwencjonalne zoa gazw,
niekonwencjonalne zoa gazw.
Zoa konwencjonalne eksploatowane s od ponad 100 lat,
natomiast zoa niekonwencjonalne nie s do koca rozpoznane,
bowiem technologia wydobycia surowca jest duo modsza.

Gaz ziemny
Gaz ziemny (zwany rwnie
bkitnym paliwem) to paliwo kopalne
skadajce si gwnie z metanu oraz
domieszki wyszych wglowodorw
takich jak etan, propan i butan.
Powstawa na przestrzeni milionw lat
z rozkadajcej si materii organicznej
przykrytej warstwa osadw
mineralnych (najlepiej ilastych) i
podgrzewany ciepem geotermicznym.
Unoszc si ku powierzchni napotyka
na swojej drodze porowate skay,
dobrze izolowane od gry warstw
ska nieprzepuszczalnych tworzc
wielkie zbiorniki zoa
konwencjonalne. atwo dostpne za
pomoc wierce pionowych.

Zoa gazw niekonwencjonalnych

Z technologicznego punktu widzenia zoa gazw
niekonwencjonalnych to takie, ktre s mniej podatne na
eksploatacje, a zatem trudniejsze i bardziej kosztowne w
wydobyciu. Zaliczamy do nich:
gaz upkowy (Shale Gas),
gaz zamknity (Tight Gas),
metan pokadw wgla (Coalbed Methane),
gazohydraty metanowe (Gas Hydrates).

Gaz upkowy
Gaz upkowy znajduje si w
tzw. upkach, czyli w
zamknitych formach skalnych,
a objto kadej szczeliny jest
wielokrotnie mniejsza ni przy
zoach konwencjonalnych.

Gaz zamknity
Mianem gazu zamknitego
okrela si gaz uwiziony w
izolowanych porach skalnych.
Wystpuje on w
nieprzepuszczalnych skaach,
nieporowatych piaskowcach i
utworach wapiennych,
zazwyczaj na gbokoci
poniej 3500 m p.p.m.

Metan pokadw wgla (MPW)

Metan w atmosferze pochodzi ze z metanu w pokadach wgla.
Tworzy si w nastpstwie rozkadu materii organicznej zawartej w
wglu. Aczkolwiek jego pokady mona niekiedy odnale na
pytszych gbokociach, to zazwyczaj znajduj si one od 1000 do
2000 m p.p.m. Metan wydobywany jest dla bezpieczestwa
grnikw.

Gazohydraty metanowe
Gazohydraty to specyficzne struktury geologiczne zbudowane z
wody (lodu) i gazu. Do ich powstania niezbdna jest niska
temperatura. Dlatego najczciej wystpuj na obszarach ldowych
w Arktyce, jak i pod dnem zimnych mrz. Obecnie nie istniej
jeszcze technologie pozwalajce na pozyskiwanie gazu w celach
przemysowych, ale intensywne prace prowadzone s w Japonii,
Kanadzie, Indiach, USA i Rosji.

Technologia wydobycia
Ze wzgldu na charakter ska, w ktrych wystpuj
niekonwencjonalne zoa gazu ziemnego do niedawna ich
eksploatacja bya nieopacalna.
Na pocztku XXI wieku eksploatacja tych z staa si moliwa
dziki obnieniu kosztw technologii wykonywania odwiertw
poziomych (horizontal drilling) oraz opracowania technologii
szczelinowania hydraulicznego (hydraulic fracturing).
Obecny poziom zaawansowania technologicznego pozwala na
wydobywanie gazu ze rde niekonwencjonalnych na skal
przemysow .

Opacalno wydobycia
Opacalno wydobycia gazu z upkw zaley od wielu
czynnikw:
wasnoci mechanicznych i skadu ska,
zdolnoci do tworzenia sieci szczelin w oparciu o naturalny
system spka,
kosztw wierce,
kosztw zabiegw szczelinowania hydraulicznego,
(ze wzgldu na coraz wiksze zapotrzebowanie na urzdzenia
wiertnicze i widry oraz popularyzacj techniki mona oczekiwa
w najbliszych latach dalszego spadku kosztw).

Perspektywy rozwoju eksploatacji z

niekonwencjonalnych w Polsce
Wedug rnych szacunkw w Polsce mog istnie zasoby
wydobywalne gazu w upkach sigajce:
od 1,4 bln m3 (wg. Wood Mackenzie)
do 3 bln m3 (wg. Advanced Resources International);
Rzetelne informacje o rzeczywistej bazie zasobowej bd
dostpne prawdopodobnie za 45 lat, gdy zostan zrealizowane
prace poszukiwawczo rozpoznawcze w ramach udzielonych
przez Ministerstwo rodowiska koncesji.

Pas upkowy
Pas upkowy rozciga si od
wybrzea, midzy Supskiem a
Gdaskiem, w kierunku
Warszawy, a po Lublin i
Zamo. Prognozy wskazuj, e
potencjalne zoa gazu
upkowego w Polsce znajduj
si na gbokociach od 1200
2500 m w pnocnej czci pasa
do 25003000 m w jego czci
wschodniej oraz do 40004500
m na zachodzie kraju

Perspektywy rozwoju eksploatacji z

niekonwencjonalnych w Polsce
W Polsce do tej pory zostao wydane 224 koncesji na
poszukiwanie i rozpoznawanie z ropy naftowej i gazu
ziemnego, 63 to koncesje ktrych celem jest pozyskanie gazu
upkowego oraz jedna dotyczca gazu zamknitego;
Tereny poszukiwa obejmuj 37000 km2, czyli 11% powierzchni
Polski;
Pierwsze prace wiertnicze rozpocza w czerwcu 2010 r. firma
Lane Energy Poland Sp. z o.o. w okolicach Lborka;
Do chwili obecnej w Polsce nie odkryto jeszcze adnego zoa
gazu z upkw.

Potencjalne problemy z eksploatacji

niekonwencjonalnych z gazu w Polsce
Polska nie posiada aktualnie udokumentowanych zasobw
niekonwencjonalnych z gazu;
Brak sprecyzowanej polityki rzdowej, co do dziaa majcych
na celu rozwj rynku gazowego w Polsce;
Polsce nie jest dostpna obecnie technologia niezbdna do
wydobywania gazu ze z niekonwencjonalnych w skali
wymaganej dla zapewnienia niskiego poziomu kosztw, a tym
samym opacalnoci projektw (koszt jednego otworu pionowego
w zalenoci od gbokoci moe wynie od 6 do 13 mln $);
W Europie, nie ma aktualnie odpowiedniej iloci urzdze
wiertniczych do wykonywania odwiertw poziomych oraz
szczelinowania hydraulicznego;

Potencjalne problemy z eksploatacji

niekonwencjonalnych z gazu w Polsce
Lokalnie mog wystpi problemy z zaopatrzeniem w wymagane
do szczelinowania objtoci wody (rednio do jednego otworu
naley podczas szczelinowania wtoczy od 7,5 do 11,3 mln litrw
wody oraz od 450 do 680 ton piasku);
Istnieje moliwo, e odwierty poka nisk opacalno
ekonomiczn eksploatacji zasobw gazu, przy warunkach
gospodarczych panujcych w Polsce w okrelonym czasie.

Szanse i korzyci z eksploatacji

niekonwencjonalnych z gazu w Polsce
Szansa dla Polski na samowystarczalno gazow przez lata, oraz
potencjalnie eksport surowca;
Szansa dla polskich firm zwizanych z sektorem naftowym na
rozwj i ekspansj na arenie midzynarodowej;
Pozyskanie najnowoczeniejszych technologii poszukiwawczych
i eksploatacyjnych oraz rozwj kadry menederskiej i
inynierskiej;
Rozwj infrastruktury transportowej i przesyowej niezbdny do
zagospodarowywania wydobywanego surowca;
Obnienie krajowej emisji CO2 w przypadku wzrostu udziau
gazu ziemnego w krajowym bilansie produkcji energii.

Metan pokadw wgla (MPW)

Zasoby metanu z pokadw wgla w Polsce (wg AGH):
udokumentowane zasoby metanu 89,5 mld m
w zoach eksploatowanych ok. 26 mld m
metan w zoach ju zagospodarowanych 3,5 mld m
w niezagospodarowanych zoach rezerwowych 60 mld m
potencjalne zasoby metanu z pokadw wgla ok. 350 mld m

Metan pokadw wgla (MPW)

Metan w Polsce wykorzystywany jest gwnie w kopalniach do
produkcji ciepa i energii, zasilania suszarek (wgla) i zasilania
ukadw klimatyzacyjnych. Alternatywnie metan moe zosta
wykorzystany w instalacjach miejskich.
Dodatkowym przychodem przy wydobyciu metanu jest sprzeda
jednostek ERU. Metan ma 21tnie wikszy potencja cieplarniany
ni dwutlenek wgla. Rozbudowujc instalacje odmetanowania i
wykorzystujc gaz do celw przemysowych polskie
przedsibiorstwa uzyskuj zredukowane jednostki emisji CO2
(ERU), ktre mog zosta sprzedane na rynku midzynarodowym.
Pierwszej takie transakcji dokonaa Jastrzbska Spka Wglowa
sprzedajc jednostki japoskiemu koncernowi energetycznemu
Chugoku Electric Power.

Metan pokadw wgla (MPW)

Jedyn spk zajmujc si stricte wydobyciem metanu w Polsce
jest KARBONIA PL. Metan wydobywany jest na terenie dawnej
kopalni Morcinek w Kaczycach (niedaleko granicy czeskiej) i
przesyany gwnie do odbiorcw czeskich.

Podsumowanie
Dziki cigemu udoskonalaniu technik eksploatacyjnych
niekonwencjonalne zoa gazu w skaach macierzystych stay si
dostpne. To czy w Polsce nastpi rewolucja gazowa zaley
gwnie od warunkw geologicznych. Obecnie trudno oceni jakie
s rzeczywiste zasoby gazu upkowego i czy wydobycie bdzie
opacalne ekonomicznie.
Na pewno gaz z upkw nie zmieni energetycznego oblicza Polski i
regionu od razu. W przypadku pozytywnych wynikw poszukiwa
oraz ekonomicznego uzasadnienia eksploatacji, proces
zagospodarowania nowych z mgby si rozpocz za okoo 10
lat. Ale jest to szansa, aby nasz kraj sta si w peni niezaleny od
importu gazu ziemnego z zewntrz.

Literatura

RAPORT Wojsko Technika Obronno 03/2011 Wyd. Altair

http://www.mos.gov.pl
http://www.pgi.gov.pl
http://www.orlen.pl
http://www.europagazniekonwencjonalny.pl
http://gazlupkowy.pl
http://slownik.ekologia.pl