Inynieria Chemiczna i Procesow

Absorpcja i Ekstrakcja

Wykad nr 18 : Procesy stopniowane. Absorpcja i Ekstrakcja

Inynieria Chemiczna i Procesow

Wikszo przemysowych procesw wymiany masy polega na przenikaniu

skadnika lub kilku skadnikw z gbi jednej fazy do drugiej przez powierzchn
midzyfazow. Nale do tej grupy bardzo wane praktycznie procesy rozdzie
substancji, np. ekstrakcja, absorpcja, destylacja, suszenie itp..

Wykad nr 16 : Teoria procesw wymiany masy

Inynieria Chemiczna i Procesow

Przenoszenie masy podczas przenikania obejmuje trzy nastpujce etapy:

1) Wnikanie masy z wntrza pierwszej fazy do powierzchni midzyfazowe

2) przenoszenie masy przez powierzchni midzyfazow

3) wnikanie masy od powierzchni midzy fazowej do wntrza drugiej fazy

Stwierdzono dowiadczalnie, e opr powierzchniowy przenoszenia jest pomij

a zatem sytuacja na granicy faz odpowiada stanowi rwnowagi dynamiczne

Std te stenia na powierzchni rozdziau faz ukadu o ograniczonej rozpuszcz

moemy okreli jako rwnowagowe.

Wykad nr 16 : Teoria procesw wymiany masy

Inynieria Chemiczna i Procesow

Rozpatrzmy typowy ustalony proces przenikania masy pomidzy faz gazow

ciek. Stosownie do teorii dwch warstw granicznych przyjmujemy, e szybk
przenoszenia masy po obu stronach powierzchni midzyfazowej uzaleniona
jest wycznie od oporw dyfuzyjnych warstw zastpczych.

Wykad nr 16 : Teoria procesw wymiany masy

Inynieria Chemiczna i Procesow

Przy pominiciu oporu midzyfazowego stenie na powierzchni rozdziau
moemy wyznaczy jako rwnowagowe:

pi ci

i moemy dziki temu okreli siy napdow

procesu transportu masy w kadej fazie:

N A k p p pi kc c ci

gdzie: pi , ci stenie skadnika dyfundujc

na powierzchni midzyfazowej. p, c ste
w gbi faz.

Wykad nr 16 : Teoria procesw wymiany masy

Inynieria Chemiczna i Procesow

Stenia w gbi faz s atwe do okrelenia i z reguy znane, dysponujc zale

opisujc krzyw rwnowagi moemy okreli stenia panujce na powierzc
midzyfazowej:

krzywa rwnowagi

p pi kc

c ci k p
kc
p pi c ci
kp

prosta przechodzca przez punkt (p, c) i (pi ,

Wykad nr 16 : Teoria procesw wymiany masy

Inynieria Chemiczna i Procesow

Z powyszego wykresu wynika, e stosunek ste w oby fazach zaley od op

wnikania wyraanych wartociami wspczynnikw wnikania k c i kp oraz od
ksztatu krzywej rwnowagi.

Operowanie w obliczeniach wartociami ste na powierzchni midzyfazowe

niewygodne , dlatego te rwnanie przenikania doprowadza si do postaci, w
jako sia napdowa wystpuje rnica ste w gbi obu faz.

Wymaga to zdefiniowania ste rwnowanych, a mianowicie stenia p*, jak

byo by w rwnowadze w stosunku do roztworu ciekego o steniu c, lub odwr
stenia rwnowagowego c* odpowiadajcego cinieniu czstkowemu p w mie
gazowej

p* c
c* p
Wykad nr 16 : Teoria procesw wymiany masy

Inynieria Chemiczna i Procesow

Rozkad si napdowych procesu wyglda nastpujco:

Wykad nr 16 : Teoria procesw wymiany masy

Inynieria Chemiczna i Procesow

Zastosowanie ste rwnowanych umoliwia okrelenie strumienia masy sk

w postaci zalenoci:

N A K P p p* K C c* c
wspczynniki przenikania masy

Wykad nr 16 : Teoria procesw wymiany masy

Inynieria Chemiczna i Procesow

Rozkad ste w obu fazach zaley od pooenia linii rwnowagi, w skrajnych

przypadkach bardzo dobrej lub bardzo zej rozpuszczalnoci gazu w rwnaniac
mona stosowa wspczynniki wnikania gazu:
Bardzo dobra rozpuszczalno gazu:
ciecz

ci c*
gaz

gwny opr wnikania masy

znajduje si po stronie cieczy

N A kc c* c

Wykad nr 16 : Teoria procesw wymiany masy

Inynieria Chemiczna i Procesow

Bardzo za rozpuszczalno gazu:

pi p *
gwny opr wnikania masy
znajduje si po stronie gazu

ciecz

gaz

N A k p p p*

Wykad nr 16 : Teoria procesw wymiany masy

Inynieria Chemiczna i Procesow

Jeeli pomidzy steniami rwnowagowymi istnieje proporcjonalno, np. w uk

gaz ciecz obowizuje prawo Henry`ego :

p mc

wspczynnik przenikania masy moe by atwo okrelony. Zgodnie z zalenoc

dla ste rwnowanych moemy napisa:

p* c

p* m c

c* p

p m c*

oraz dla ste na granicy faz:

pi m ci
Wykad nr 16 : Teoria procesw wymiany masy

Inynieria Chemiczna i Procesow

Czyli:

N A k p p pi kc c ci

N A m k p c* ci kc ci c
eliminujc z

N A K P p p* K C c* c
1
1
1

K C m k p kc

Wykad nr 16 : Teoria procesw wymiany masy

cakowit rnic ste:

Inynieria Chemiczna i Procesow

Postpujc analogicznie

N A k p p pi kc c ci

kc
N A pi p * k p p pi
m
1
1 m

K P k P kc

Wykad nr 16 : Teoria procesw wymiany masy

Inynieria Chemiczna i Procesow

Dyskusja rwna dla skrajnych wartoci m potwierdza wnioski wyprowadzone

wczeniej:
m bardzo mae
(saba rozpuszczalno
gazu w cieczy)

1
1 m

K P k P kc

KP kp

N A k p p p*

opory po stronie gazu

m bardzo due
1
(dobra rozpuszczalno
KC
gazu w cieczy)

1
1

m k p kc

K C kc

N A kc c* c

opory po stronie cieczy

Wykad nr 16 : Teoria procesw wymiany masy

Inynieria Chemiczna i Procesow

Absorpcja jest procesem wymiany masy pomidzy faza gazow i faz cieka.
Rozdzielenie mieszaniny gazowej usunicie zanieczyszcze

Mieszanina
Gazowa
Dwu skadnikowa
Ciecz

Faza cieka jest jednoskadnikowa. Rozpuszczalnik jest tak dobrany aby rozpuszcza
sie w nim tylko jeden ze skadnikw mieszaniny gazowej. Warunek selektywnoci
Wykad nr 18 : Procesy stopniowane. Absorpcja i Ekstrakcja

Inynieria Chemiczna i Procesow

Pary alkoholu metylowego zawarte w powietrzu mog by zaabsorbowane w wodzie
Poniewa alkohol dobrze rozpuszcza si w wodzie a powietrze sabo.
Rozpuszczalnik cieky musi si jeszcze charakteryzowa du pojemnoci absorpcyjn

Dua pojemno absorpcyjna oznacza moliwo rozdzielenia danej mieszaniny

gazowej w stosunkowo niewielkiej objtoci pynu.

Ekonomia i techniczne rozwizanie procesu

Due strumienie, nakady energetyczne, koszty surowca itp..

Potrzeba optymalizacji
Wykad nr 18 : Procesy stopniowane. Absorpcja i Ekstrakcja

Inynieria Chemiczna i Procesow

Z punktu widzenia doboru rozpuszczalnika wan cech jest moliwo odzyskania
z mieszaniny ciekej zaabsorbowanego gazu. Jest to cile zwizane z charakterem
procesu absorpcji :
ABSOPRPCJA
Absorpcja fizyczna
Polega na rozpuszczaniu absorbowanego
skadnika w rozpuszczalniku.

Odzyskanie zaabsorbowanego skadnika

polega na jego desorpcji w odpowiednio
wysokiej temperaturze

Absorpcja chemiczna
Skadnik mieszaniny gazowej reaguje z
faz cieka, tworzc nowe zwizki podczas
odwracalnej lub nieodwracalnej
przemiany chemicznej.

Odzyskanie skadnika zaley od konkretnego

przypadku i wasnoci reakcji chemicznej.

Wykad nr 18 : Procesy stopniowane. Absorpcja i Ekstrakcja

Inynieria Chemiczna i Procesow

Rwnowaga absorpcyjna
Faza gazowa : skadnik absorbowany, skadnik inertny , pary rozpuszczalnika
Faza cieka: rozpuszczalnik, rozpuszczony gaz i czciowo rozpuszczony gaz inertny
T = const

Zawarto par rozpuszczalnika w gazie oraz

gazu inertnego w cieczy jest pomijalna.
Rwnowag absorpcji mona zatem przedstawi
na paszczynie dla zadanej temperatury jako
zaleno stenia skadnika absorbowanego
w gazie (y) i w cieczy (x)
Dla punktu (y*, x*) szybko absorpcji z gazu
do cieczy jest rwna desorpcji z cieczy do gazu

Gaz y* i ciecz xB Absorpcja

Gaz y* i ciecz xC Desorpcja
Wykad nr 18 : Procesy stopniowane. Absorpcja i Ekstrakcja

Inynieria Chemiczna i Procesow

W celu przeprowadzenia bilansu materiaowego procesu skady wyraa si
w postaci X kg skadnika absorbowanego na 1 kg rozpuszczalnika:
Uamek molowy skadnika

xM
1 x M 0

Masy czsteczkowe

W fazie gazowej Y kg skadnika na 1 kg gazu inertnego :

Cinienie czstkowe skadnika absorbowanego
Y

pM
P p M B

Cinienie cakowite

Wykad nr 18 : Procesy stopniowane. Absorpcja i Ekstrakcja

Inynieria Chemiczna i Procesow

Dysponujc danymi dowiadczalnymi dla danego cinienia oglnego P mona
Przedstawi izoterm rwnowagi (X, Y)

Nachylenie krzywej
jest miar
stopnia rozpuszczalnoci

Wykad nr 18 : Procesy stopniowane. Absorpcja i Ekstrakcja

Inynieria Chemiczna i Procesow

Maleje rozpuszczalno

Ronie rozpuszczalno
Wykad nr 18 : Procesy stopniowane. Absorpcja i Ekstrakcja

Inynieria Chemiczna i Procesow

Bilans procesu:

Wlot = Wylot
LX 0 GY1 LX1 GY0

Wykad nr 18 : Procesy stopniowane. Absorpcja i Ekstrakcja

Inynieria Chemiczna i Procesow

Dla odcinka kolumny:

L X X 0 G Y Y0

Zaleno pomidzy skadem jednej i drugiej fazy w dowolnym przekroju apartu:

Y

L
X X 0 Y0
G

Linia operacyjna

Wykad nr 18 : Procesy stopniowane. Absorpcja i Ekstrakcja

Inynieria Chemiczna i Procesow

Y

L
X X 0 Y0
G

Nachylenie nie moe by dowolnie mae. Istnieje warto min

X X0
L
1

G min X1* X 0

Wykad nr 18 : Procesy stopniowane. Absorpcja i Ekstrakcja

Inynieria Chemiczna i Procesow

Wyznaczanie liczby pek teoretycznych
Linia operacyjna

Lini rwnowagi czsto mona

Przybliy rwnaniem:

Linia rwnowagi
Y mX

Wykad nr 18 : Procesy stopniowane. Absorpcja i Ekstrakcja

Inynieria Chemiczna i Procesow

Ekstrakcja

Wykad nr 18 : Procesy stopniowane. Absorpcja i Ekstrakcja

Inynieria Chemiczna i Procesow

Proces ekstrakcji polega na przenikaniu skadnika z rotworu do drugiej fazy
ciekej, Rozpuszczalnika. W wyniku czego otrzymujemy EKSTRAKT i RAFINAT.
EKSTRAKT roztwr skadnika cennego w rozpuszczalniku;
RAFINAT pozostaoci roztworu pierwotnego
Rozpuszczalnik

mieszanie

EKSTRAK
T
rozdzielanie

RAFINAT
Roztwr pierwotny
Wykad nr 18 : Procesy stopniowane. Absorpcja i Ekstrakcja

Inynieria Chemiczna i Procesow

Wykad nr 18 : Procesy stopniowane. Absorpcja i Ekstrakcja

Inynieria Chemiczna i Procesow

Wykad nr 18 : Procesy stopniowane. Absorpcja i Ekstrakcja

Inynieria Chemiczna i Procesow

Wykad nr 18 : Procesy stopniowane. Absorpcja i Ekstrakcja

Inynieria Chemiczna i Procesow

Wykad nr 18 : Procesy stopniowane. Absorpcja i Ekstrakcja

Inynieria Chemiczna i Procesow

Wykad nr 18 : Procesy stopniowane. Absorpcja i Ekstrakcja

Inynieria Chemiczna i Procesow

Wykad nr 18 : Procesy stopniowane. Absorpcja i Ekstrakcja

Inynieria Chemiczna i Procesow

Wykad nr 18 : Procesy stopniowane. Absorpcja i Ekstrakcja

Inynieria Chemiczna i Procesow

Wykad nr 18 : Procesy stopniowane. Absorpcja i Ekstrakcja

Inynieria Chemiczna i Procesow

Wykad nr 18 : Procesy stopniowane. Absorpcja i Ekstrakcja

Inynieria Chemiczna i Procesow

Wykad nr 18 : Procesy stopniowane. Absorpcja i Ekstrakcja

Inynieria Chemiczna i Procesow

Wykad nr 18 : Procesy stopniowane. Absorpcja i Ekstrakcja

Inynieria Chemiczna i Procesow

Wykad nr 18 : Procesy stopniowane. Absorpcja i Ekstrakcja

Inynieria Chemiczna i Procesow

Wykad nr 18 : Procesy stopniowane. Absorpcja i Ekstrakcja

Inynieria Chemiczna i Procesow

Wykad nr 18 : Procesy stopniowane. Absorpcja i Ekstrakcja

Inynieria Chemiczna i Procesow

Wykad nr 18 : Procesy stopniowane. Absorpcja i Ekstrakcja

Inynieria Chemiczna i Procesow

Wykad nr 18 : Procesy stopniowane. Absorpcja i Ekstrakcja

Inynieria Chemiczna i Procesow

Wykad nr 18 : Procesy stopniowane. Absorpcja i Ekstrakcja

Inynieria Chemiczna i Procesow

Wykad nr 18 : Procesy stopniowane. Absorpcja i Ekstrakcja

Inynieria Chemiczna i Procesow

Wykad nr 18 : Procesy stopniowane. Absorpcja i Ekstrakcja

Inynieria Chemiczna i Procesow

Wykad nr 18 : Procesy stopniowane. Absorpcja i Ekstrakcja

Inynieria Chemiczna i Procesow

Wykad nr 18 : Procesy stopniowane. Absorpcja i Ekstrakcja