Uprawnienia parlamentu

Nowa Era Podstawowy s. 132-134

 Funkcja ustrojodawcza
• Polega na dokonywaniu zmiany Konstytucji
(zmiana cząstkowa- nowelizacja, uchwalenie
nowej)
• Rozdział XII „ Zmiana konstytucji”
• Specjalny tryb uchwalenia ustawy
• Uprawnieni do inicjatywy( ustrojodawcza): 1/5
ustawowej liczby posłów (92), Senat, Prezydent
• Zmiana dokonuje się ustawą uchwaloną przez
Sejm i następnie , w terminie nie dłuższym niż
60 dni przez Senat
• Pierwsze czytanie projektu ustawy o zmianie
Konstytucji może odbyć się nie wcześniej niż 30-
go dnia od przedłożenia Sejmowi projektu
ustawy. Trzy czytania. Pierwsze czytanie
projektu musi być na posiedzeniu Sejmu
• Ustawa uchwalona większością co najmniej 2/3
głosów w obecności co najmniej połowy
ustawowej liczby posłów (minimum 154); oraz
Senat bezwzględną większością głosów w
obecności co najmniej połowy ustawowej liczby
głosów (minimum 26)
• Senat nie może wprowadzać poprawek, jeśli
Senat nie podejmie żadnej decyzji zmiana nie
dochodzi do skutku
 Zmiana w rozdz. I,II,XII
• Uchwalenie nie wcześniej niż 60-go dnia po pierwszym czytaniu
ustawy
• W sumie od przedłożenia projektu do uchwalenia musi upłynąć co
najmniej 90 dni
• Może być przeprowadzone ogólnokrajowe referendum
zatwierdzające( w sytuacji zmiany art.I,II,XII), jeśli zgłoszą taki
wniosek podmioty uprawnione do inicjatywy ustawodawczej zmiany
konstytucji; wniosek taki musi być złożony w terminie do 45 dni od
daty uchwalenia przez Senat
• Podmioty składają wniosek do Marszałka Sejmu, który ogłasza
przeprowadzenie referendum w terminie 60 dni od złożenia wniosku
• W referendum nie ma wymogu frekwencji, musi większość być za
• Prezydent musi podpisać ustawę w terminie 21 dni ( nie może
zawetować, ani nie może odesłać do Trybunału Konstytucyjnego
• Zarządza jej ogłoszenia w dzienniku Ustaw RP
 Funkcja ustawodawcza

• Polega na uchwalaniu
ustaw, które są
powszechnie
obowiązującymi aktami
prawnymi
 Etapy (fazy, sekwencje)
• I. przygotowanie projektu ustawy i wykonani inicjatywy
ustawodawczej
• II. Postępowanie z projektem ustawy w Sejmie
• III. Postępowanie w Senacie w sprawie ustawy
uchwalonej przez Sejm
• IV (ewentualna) postępowanie w Sejmie w sprawie
rozpatrzenia poprawek Senatu lub decyzji Senatu o
odrzuceniu ustawy
• V. (wyjątkowa) postępowanie w Sejmie w sprawie
ponownego rozpatrzenia ustawy w wyniku wniosku
Prezydenta
• VI. Podpisanie ustawy przez Prezydenta i zarządzenie
jej ogłoszenia
 Inicjatywa ustawodawcza
• Inicjatywa ustawodawcza czyli prawo
przedkładania Sejmowi projektów ustaw,
przysługuje (art. 118 Konstytucji,
art. 32 Regulaminu Sejmu):
• Posłom: komisji sejmowej lub co najmniej 15
posłom
• Radzie Ministrów
• Senatowi
• Prezydentowi
• Grupie 100 000 obywateli mających prawo
wybierania do Sejmu
 Ograniczenia inicjatywy
ustawodawczej
• W sprawie zmian w konstytucji (zob. wyżej)
• Rada Ministrów może tylko wnosić projekty
ustaw: budżetowej, prowizorium budżetowym,o
udzieleniu gwarancji finansowych przez państwo
(art. 221), ustawy wyrażającej zgodę na
ratyfikację umowy międzynarodowej (art. 146
ust. 4 pkt 10), ustawy o zaciągnięciu długu
publicznego
• Projekt ustawy wraz z uzasadnieniem w formie
pisemnej, wnioskodawca składa na ręce Marszałka
Sejmu, wskazując swego przedstawiciela
upoważnionego do reprezentowania go w pracach nad
projektem (art. 34 RS).
• Uzasadnienie: wyjaśnienie potrzeby i celu wydania
ustawy, rzeczywisty stan w tej dziedzinie, która ma być
unormowana, wskazanie różnic pomiędzy
dotychczasowym a projektowanym stanem prawnym,
przewidywane skutków społecznych, gospodarczych,
finansowych i prawnych, skutki finansowe,
przedstawienie założeń projektów podstawowych aktów
prawnych (np. rozporządzeń), oświadczenie o zgodności
projektu ustawy z prawem UE
• Wnioskodawcy przedkładając Sejmowi projekt ustawy
przedstawiają finansowe skutki jej wykonania (
art. 118 ust. 3 Konstytucji, art. 34 ust. 2 RS).
• Marszałek Sejmu, rozstrzygając o dalszym toku
postępowania z projektem może:
• zwrócić go wnioskodawcy, jeżeli uzasadnienie projektu
nie spełnia warunków regulaminowych (art. 34 RS),
• skierować projekt do pierwszego czytania (art. 37 RS):
– na posiedzeniu Sejmu,
– na posiedzeniu właściwych komisji,
• skierować projekt do Komisji Ustawodawczej, która
wyrazi opinię, czy projekt nie jest sprzeczny z prawem (
art. 34 ust. 8 RS).
• skierować do ekspertów BSE i Komisji Europejskiej
celem wyrażenia przez nich opinii o zgodności projektu
z prawem UE (art. 34 ust. 9 i 10 RS).
• Marszałek Sejmu zarządza drukowanie
projektu ustawy oraz doręczenie go
posłom (art. 35 ust. 1 RS), a także
przesyła projekt Prezydentowi,
Marszałkowi Senatu i Prezesowi Rady
Ministrów (art. 35 ust. 2 RS).
• Sejm rozpatruje projekt ustawy w trzech
czytaniach (art. 119 ust. 1 Konstytucji,
art. 36 ust. 1 RS).
• Czytanie projektu ustawy: debata nad
projektem- proponowanie poprawek, oraz
głosowania
 Pierwsze czytanie
• Pierwsze czytanie projektu ustawy (uchwały) obejmuje
uzasadnienie projektu przez wnioskodawcę, debatę w
sprawie ogólnych zasad projektu oraz pytania posłów i
odpowiedzi wnioskodawcy.
• Pierwsze czytanie na posiedzeniu Sejmu kończy się
skierowaniem projektu do komisji, chyba że Sejm w
związku ze zgłoszonym wnioskiem odrzuci projekt w
całości.
• Sejm, kierując projekt do komisji, może wyznaczyć im
również termin przedstawienia sprawozdania.
• Pierwsze czytanie może się odbyć nie wcześniej niż
siódmego dnia od doręczenia posłom druku projektu,
chyba że Sejm lub komisja postanowią inaczej.
 Drugie czytanie
• Przebiega na posiedzeniu plenarnym sejmu. Komisja
przedstawia sprawozdanie dotyczące projektu ustawy,
debata (wystąpienia posłów)
• Wnioskodawca może wycofać projekt do czasu
zakończenia drugiego czytania
• Prawo wnoszenia poprawek do projektów ustaw w
czasie drugiego czytania przysługuje wnioskodawcy,
grupie co najmniej 15 posłów, przewodniczącemu klubu
lub upoważnionemu przez niego wiceprzewodniczącemu
- w imieniu klubu, przedstawicielowi porozumienia, o
którym mowa w art. 8 ust. 5, jeżeli reprezentuje ono co
najmniej 15 posłów oraz Radzie Ministrów.
• Trzy rodzaje debat: krótka -120 minut; średnia 240;
długa 360 minut- limity uzależnione od liczby posłów;
czas wystąpień określa Prezydium Sejmu
 Trzecie czytanie
• Jeżeli projekt po drugim czytaniu
został odesłany do komisji to
przedstawiane jest dodatkowe
sprawozdanie
• Głosowania/ głosowanie
np. przy uchwalani Małej Konstytucji w
1992 głosowano 93 razy
 Porządek głosowania jest
następujący

• głosowanie wniosku o odrzucenie projektu w

całości, jeżeli wniosek taki został postawiony,
• głosowanie poprawek do poszczególnych
artykułów, przy czym w pierwszej kolejności
głosuje się poprawki, których przyjęcie lub
odrzucenie rozstrzyga o innych poprawkach,
• głosowanie projektu w całości w brzmieniu
zaproponowanym przez komisje, ze zmianami
wynikającymi z przegłosowanych poprawek.
Uchwalenie ustawy przez Sejm
• Sejm uchwala ustawy zwykłą większością
głosów w obecności co najmniej połowy
ustawowej liczby posłów, chyba że
Konstytucja przewiduje inną większość.
W tym samym trybie Sejm podejmuje
uchwały, jeżeli ustawa lub uchwała Sejmu
nie stanowi inaczej (art. 120 Konstytucji).
• Marszałek Sejmu przesyła niezwłocznie
Marszałkowi Senatu i Prezydentowi
potwierdzony swoim podpisem tekst
uchwalonej przez Sejm ustawy (
art. 52 ust. 1 RS); tekst ten dostarcza się
również posłom (art. 52 ust. 2 RS).
 Senat w procesie
ustawodawczym
Senat może w ciągu 30 dni, w formie uchwały (art. 121.Konstytucji):
• przyjąć ustawę bez zmian,
• uchwalić poprawki w uchwalonej przez Sejm ustawie,
• podjąć uchwałę o odrzuceniu ustawy w całości.
Jeżeli Senat w ciągu 30 dni od dnia przekazania ustawy nie podejmie
stosownej uchwały, ustawę uznaje się za uchwaloną w brzmieniu
przyjętym przez Sejm (art. 121. ust.2 Konstytucji).
Uchwałę Senatu zawierającą propozycje dokonania w uchwalonej
przez Sejm ustawie określonych zmian lub jej odrzucenia,
Prezydium Sejmu kieruje do rozpatrzenia przez komisje, które
projekt rozpatrywały (art. 54 ust. 1 RS).
Sejm na wniosek Marszałka Sejmu może rozpatrzyć powyższe
propozycje Senatu bez uprzedniego skierowania ich do komisji (
art. 54 ust. 8 RS). .
• Uchwałę Senatu o odrzuceniu ustawy lub
poprawkę zaproponowaną w uchwale
Senatu uważa się za przyjętą, jeżeli Sejm
nie odrzuci jej bezwzględną większością
głosów w obecności co najmniej połowy
ustawowej liczby posłów.
• Marszałek Sejmu przesyła niezwłocznie
Prezydentowi, potwierdzony swoim
podpisem, tekst ustawy ustalony w wyniku
rozpatrzenia propozycji Senatu.
 Prezydent w procesie
ustawodawczym
• Prezydent podpisuje ustawę w ciągu 21 dni od dnia jej przedstawienia i zarządza jej
ogłoszenie w Dzienniku Ustaw RP (art. 122 ust 2 Konstytucji).
• Przed podpisaniem ustawy Prezydent RP może wystąpić do Trybunału
Konstytucyjnego z wnioskiem w sprawie zgodności ustawy z Konstytucją (
art. 122 ust 3 Konstytucji).
• Prezydent nie może odmówić podpisania ustawy, którą TK uznał za zgodną
z Konstytucją.
• Prezydent RP odmawia podpisania ustawy, którą TK uznał za niezgodną
z Konstytucją.
• Jeżeli jednak niezgodność dotyczy poszczególnych przepisów ustawy, a TK nie
orzeknie, że są one nierozerwalnie związane z całą ustawą, Prezydent RP po
zasięgnięciu opinii Marszałka Sejmu, podpisuje ustawę z pominięciem przepisów
uznanych za niezgodne z Konstytucją albo zwraca ustawę Sejmowi w celu usunięcia
niezgodności (art. 122 ust 4 Konstytucji).
• Ustawę, której podpisania Prezydent odmówił, przekazując ją z umotywowanym
wnioskiem Sejmowi do ponownego rozpatrzenia, Marszałek Sejmu kieruje do komisji,
które rozpatrywały projekt ustawy przed uchwaleniem jej przez Sejm (
art. 64 ust. 1 RS).
• Marszałek Sejmu zarządza drukowanie wniosku Prezydenta i doręczenie go
posłom (art. 64 ust. 2 RS).
• Po rozpatrzeniu wniosku Prezydenta komisje, do których wniosek został
skierowany, przedkładają Sejmowi sprawozdanie (art. 64 ust. 3 RS).
W sprawozdaniu tym komisje przedkładają wniosek o ponowne uchwalenie
ustawy w brzmieniu dotychczasowym bądź wniosek przeciwny.
• Sejm uchwala ponownie ustawę większością 3/5 głosów, w obecności co
najmniej połowy ustawowej liczby posłów. O ponownym uchwaleniu przez
Sejm ustawy w brzmieniu dotychczasowym, Marszałek niezwłocznie
zawiadamia Prezydenta (art. 64 ust. 5 RS).
• Prezydent w ciągu 7 dni podpisuje ustawę i zarządza jej ogłoszenie
w Dzienniku Ustaw RP.
• W razie ponownego uchwalenia ustawy przez Sejm Prezydentowi RP nie
przysługuje prawo wystąpienia do Trybunału Konstytucyjnego w trybie art.
122 ust. 3.
• Jeżeli Sejm nie uchwali ustawy w brzmieniu dotychczasowym,
postępowanie ustawodawcze ulega zamknięciu (art. 64 ust. 6 RS).
W trybie przewidzianym dla uchwał
• Sejm może podejmować:
– rezolucje - zawierające wezwanie określonego
organu państwowego do podjęcia wskazanego w
rezolucji jednorazowego działania,
– deklaracje - zawierające zobowiązanie do
określonego postępowania.
• Ponadto Sejm może podejmować:
– apele - zawierające wezwanie do określonego
zachowania się, podjęcia inicjatywy lub zadania,
– oświadczenia - zawierające stanowisko w
określonej sprawie.
 Odrębności
• Projekt pilny
• Projekt ustawy budżetowej
• Projekt kodeksu
• Projekt ustawy wykonującej prawo
europejskie
 Funkcja kreacyjna
• polega na uczestnictwie w powoływaniu na niektóre
stanowiska państwowe i odwoływaniu z nich.
Sejm uczestniczy w tworzeniu rządu udzielając wotum
zaufania powołanej przez Prezydenta Radzie Ministrów
lub samodzielnie wybierając Prezesa Rady Ministrów i
proponowany przez niego skład rządu.
• Sejm, za zgodą Senatu, powołuje Prezesa Najwyższej
Izby Kontroli, Rzecznika Praw Obywatelskich, Rzecznika
Praw Dziecka i Generalnego Inspektora Danych
Osobowych.
• Na wniosek Prezydenta Sejm powołuje Prezesa
Narodowego Banku Polskiego.
• Sejm powołuje członków Trybunału Konstytucyjnego i
Trybunału Stanu, część składu Krajowej Rady Radiofonii
i Telewizji, Krajowej Rady Sądownictwa i Rady Polityki
Pieniężnej.
 Funkcja kontrolna
• na posiedzeniach plenarnych poprzez:
- udzielanie rządowi absolutorium z wykonania budżetu państwa,
- interpelacje, zapytania poselskie oraz pytania w sprawach bieżących
kierowane do Premiera lub poszczególnych ministrów,
- wyrażanie Radzie Ministrów wotum nieufności większością ustawowej
liczby posłów na wniosek zgłoszony przez co najmniej 46 posłów i
wskazujący imiennie kandydata na Prezesa Rady Ministrów,
- wyrażanie wotum nieufności ministrowi większością ustawowej liczby
posłów na wniosek co najmniej 69 posłów,
- wyrażanie wotum zaufania - na wniosek Premiera - Radzie Ministrów
większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby
posłów,
- rozpatrywanie sprawozdań Najwyższej Izby Kontroli, Krajowej Rady
Radiofonii i Telewizji, Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych,
wysłuchanie corocznej informacji Rzecznika Praw Obywatelskich w sprawie
stanu przestrzegania wolności i praw człowieka i obywatela,
 Funkcja kontrolna cd.
• poprzez komisje sejmowe, których zadaniem w tym zakresie jest: -
rozpatrywanie sprawozdań i informacji ministrów,
- uchwalanie dezyderatów i opinii skierowanych, między innymi, do
Rady Ministrów lub do jej członków indywidualnie, do Prezezsa
Najwyższej Izby Kontroli, Prezesa Narodowego Banku Polskiego.
Sejm może też powołać komisję śledczą do zbadania określonej
sprawy.

• poprzez posłów, którzy mają prawo uzyskiwać informacje i

wyjaśnienia co do spraw związanych z wykonywaniem obowiązków
poselskich, od członków Rady Ministrów, organów, instytucji i
przedsiębiorstw państwowych i samorządu lokalnego.