Gnostycyzm i

chrześcijaństwo
 Gnostycyzm
 gnosis – gr. wiedza
 źródła gnostycyzmu nie są pewne,
najprawdopodobniej wywodził się ze
Wschodu
 jego początki można datować na I w.
p.n.e., ale szybko połączył się z
rodzącym się chrześcijaństwem
(chrześcijański gnostycyzm)
 Materia i duch
 dla gnostyków materia i duch są
przeciwstawnymi sobie zasadami
(istniały od zawsze)
 materia jest złem i przeciwstawia się
królestwu światłości – istot czysto
duchowych (Ojciec, Pleroma, Eony
etc.)
 człowiek to iskra światła uwięziona w
ciemnościach materii
Człowiek to duch, który jest
częścią Boga lub częścią
duchowego świata, ale
został uwięziony w materii i
musi wcielać się w kolejne
ciała.
Ciało gnostycy odrzucali
jako całkowicie złe.
 Dwie postawy gnostyków
wobec cielesności:

 skrajna wstrzemięźliwość – negacja

seksu, małżeństwa, prokreacji,
odżywiania się itp.
 skrajna swoboda moralna, folgowanie
wszystkim cielesnym pragnieniom
 Cel życia:

 uwolnienie się z życia w ciele poprzez

gnozę (wyższe poznanie, sekretną
wiedzę, mistyczne doświadczenie)
 ucieczka z materialnego
wszechświata , który jest więzieniem
 powrót do duchowej ojczyzny
 Trzy rodzaje ludzi:

 cieleśni (gr. somatikoi) – poganie

 psychiczni (gr. psychikoi) –
chrześcijanie, ale nie posiadający
gnozy
 duchowi (gr. pneumatikoi) –
posiadający gnozę
Chrześcijaństwo

Antropologia św. Pawła

 Biblijne korzenie

 człowiek jest całością – nacisk na

cielesność człowieka
 idea zmartwychwstania ciała jako
zaprzeczenie zbawienia czysto
duchowego
 nieśmiertelność duszy
 Trójpodział św. Pawła

 ciało (soma)
 dusza (psyche)
 duch (pneuma)
 Trzy rodzaje ludzi
(1 Kor 2-3)

 człowiek cielesny
 człowiek zmysłowy (psychikos)
 człowiek duchowy
 możliwa ewolucja od cielesności do
duchowości
„Ciało” przeciw „duchowi”
 Owoce ciała
 (Ga 5,20-21): „nierząd, nieczystość,
wyuzdanie, uprawianie
bałwochwalstwa, czary, nienawiść,
spór, zawiść, wzburzenie,
niewłaściwa pogoń za zaszczytami,
niezgoda, rozłamy, zazdrość,
pijaństwo, hulanki i tym podobne.”
 Owoce ducha

 miłość, radość, pokój, cierpliwość,

uprzejmość, dobroć, wierność,
łagodność, opanowanie.
 „Ciało” (sarx) u św. Pawła

 nie jest tożsame z materialnym

aspektem człowieka (soma)
 oznacza wszystko, co sprzeciwia się
Duchowi – może pochodzić z różnych
źródeł (zarówno materialnych, jak i
psychicznych)
 Zmartwychwstanie

 „Ciało i krew nie odziedziczą królestwa” (1

Kor)
 koncepcja ciała duchowego, ciała
niezniszczalnego
 ziarno – owoc
 radykalna afirmacja cielesności, która
jednak wymaga odkupienia
 Wcielenie

 Bóg stał się człowiekiem – Słowo

stało się ciałem
 przez wcielenie zarówno ludzkie
ciało, jak i cały świat materialny
zostały nierozerwalnie włączone w
Boga Słowo – Jezusa Chrystusa
 Odrzucenie gnostycyzmu

 gnostycyzm – pierwsza herezja

 zaprzeczenie cielesności Jezusa i
zmartwychwstaniu
 zaprzeczanie wartości ciała i
materialnego świata –
niedopuszczalne dla pierwszych
chrześcijan
Orygenes
 Wpływ Platona

 preegzystencja dusz
 wcielenie jako upadek duszy
 czysto duchowe zbawienie
 koncepcja apokatastazy