Jorge Luis Borges

W krgach awangardy i Franza Kafki.

Czym jest awangarda?

Awangarda to termin stosowany w sztuce, literaturze i muzyce na
okrelenie przemian stylistycznych i estetycznych, zaznaczajcych
si oderwaniem od klasycznych norm w granicach dziea. Tak
naprawd, to w nurt nie ma staej definicji, bowiem w zalenoci
od okresu w dziejach, standardy zmieniaj si i literatura poda
innymi ciekami. Awangardzici luno traktowali granice dziea
artystycznego. Nie uznawali zakocze, cenili sobie elipsy oraz
zakoczenia otwarte. Do ruchu awangardy naleeli m.in.: dadaici
oraz surrealici (aczkolwiek to awangarda bardziej czerpaa od
surrealistw ni odwrotnie).

Futuryzm jako nurt awangardowy

Jednym z odamw nurtu awangardowego jest futuryzm powstay
we Woszech na pocztku XX wieku. Awangarda futurystyczna
patrzya w przyszo, co rni j od podstawowej awangardy tym,
i ta stara awangarda nie interesowaa si czasem. Czerpic z
innowacyjnoci swoich czasw, futuryci wykorzystywali wczesne
wynalazki, technologie, by przestawia granic midzy sztuk a
prozaiczn codziennoci. Wkad awangardy woskiej w sztuk
polega te na unicestwianiu akademii, bibliotek i muzew
degrengolada dotychczasowej kultury opieraa si bowiem na
przekonaniu, i trwanie tego, co stare i niemodne, zabija rozwj.

Przykad sztuki futurystycznej: Achille Funi,

Motociclista

Jorge Louis Borges omwienie twrczoci

Nie skupiajc si na yciorysie Borgesa, warto przytoczy kilka
faktw z ycia, odnoszcych si cile do tego, o czym pisa.
Przyjrze si wypada zwaszcza ksice pt. Autobiografia
magnus opum autora. Bez znajomoci oglnej bibliografii, mona i
tak przystpi do lektury to kompendium wiedzy o yciu Borgesa,
napisane metaforycznym, lekkim jzykiem, z mnogoci aluzji do
sztuki, poezji, literatury. Argentyski pisarz o wielkiej erudycji,
oczytany, reprezentowa to samo, co inni jemu wspczeni:
awangard w podejciu do tematw. W swych pismach balansowa
midzy bahostkami a powag, midzy codziennoci a intymnoci.

Na czym polega awangarda twrczoci

Borgesa?
Borges tworzy w czasach awangardy. To podstawowy fakt, o ktrym
nie wolno zapomina. Zacytujmy tu jedno z jego opowiada ze zbioru
pt. Fikcje: Jedyn tajemnic jest czas, ten nie koczcy si wtek z
wczoraj, dzi, przyszoci, zawsze i nigdy. Nawizujc do poprzednich
slajdw, awangarda to nurt oparty na filozofii czasu, historiozofii
tymczasem, jak czytamy powyej, nieskoczono Borges stawia w
centrum swoich rozwaa. W jego utworach nie pojawiaj si miejsca,
konkretne postaci, nazwy, czas jako taki. Nieskoczono zreszt, to
pojcie abstrakcyjne. I znw, inny cytat: Czas nie odtwarza tego, co
tracimy.

Awangarda Alefa witego dziea Borgesa

Czytajc pierwsze zdania Alefa, napisanego w 1949 roku zbioru opowiada, nie mona
oprze si wraeniu, e fikcja ta dzieje si naprawd granica midzy rzeczywistoci
widzialn (Carlos Argentino skosztowa go, uzna za do interesujcy w smaku i po paru
kieliszkach przystpi do obrony nowoczesnego czowieka. WIDZ GO mwi z
niezrozumiaym oywieniem w jego gabinecie, przypominajcym co jakby wiee
stranicze, uzbrojonym w rozliczne telefony, telegrafy, fonografy, aparaty
radiotelefoniczne, kinematograficzne, w latarnie magiczne, w sowniki specjalistyczne, w
rozkady jazdy, w terminarze, w biuletyny...) a niewidzialn (wizje przezroczystych
aniow, unoszcych si nad Algierem w ostatnim epizodzie tytuowego opowiadania).
Borges miesza surrealizm z awangard, poniewa jest reprezentantem myli synkretycznej:
ceni sobie przenikanie si nurtw, jako, e zgodnie z jego teoriami, narodzi si wwczas
dzieo idealne. Reasumujc, dzieo Borgesa mona nazwa witym, poniewa gloryfikuje
wartoci czsto abstrakcyjne.

Franz Kafka i Jorge Louis Borges

podobiestwa i rnice
Franza Kafk nazywa si ojcem europejskiego absurdu.
Odpowied na zadan tez jest absolutnie prosta: Kafka
stawia wobec siebie przeciwne wartoci, takie jak: ateizm i
dewotyzm, altruizm i hedonizm, mio oraz gwat. W
opowiadaniu Metamorfoza ukaza przecitnego szarego
czowieka jako poczwark, w Godomorze prowokowa
czytelnika godzcym si na mier klaunem, a w Procesie
przedstawi Jzefa K. yda, oskaronego bezpodstawnie i
skazanego na wizienie. Paleta postaci, przewijajcych si
przez bibliografi Kafki moe posuy jako alegorie
poszczeglnych chorb moralnych dzisiejszego wiata. Kafka
zmar w okresie, kiedy Borges publikowa swoje pierwsze
dziea argentyski pisarz wielokrotnie przyznawa si do
czytania kafkowskich Dziennikw. Autor Alefa zmiesza
nihilizm Friedricha Nietzschego (kolejnej jego wielkiej
inspiracji), absurdalizm Kafki ze wspczesn mu awangard
powsta tym samym unikatowy w literaturze prd,