Tkanka czna

pynna

Krew

Funkcje krwi:

dostarcza z ukadu oddechowego wszystkim komrkom ciaa

tlen (funkcja oddechowa)
zaopatruje wszystkie komrki w materiay budulcowe
i energetyczne (rola odywcza)
usuwa zbdne i szkodliwe produkty metabolizmu przede
wszystkim dwutlenek wgla i zwizki azotu (rola wydalnicza)
pomaga w utrzymaniu staej temperatury ciaa
termoregulacyjna)

(rola

uczestniczy w procesach odpornociowych

immunologiczna)

(rola

tworzy pynne rodowisko wewntrz organizmu (mwimy, e

odgrywa rol w utrzymaniu homeostazy, czyli zapewnieniu
optymalnego skadu wodno-mineralnego)
rozprowadza w organizmie hormorny (rola transportowa)

Gwne skadniki krwi

u czowieka dorosego
oglna objto krwi w
organizmie wynosi okoo
6-8% masy ciaa; zatem
objto krwi u osoby
wacej 70 kg wynosi
okoo 5 - 6 litrw;
Krew jest pynem lepkim
o ciarze waciwym
1,05 - 1,06% i reakcji
sabo zasadowej

Elementy morfotyczne krwi:

Erytrocyty czerwone krwinki

najliczniejsze komrki krwi (w 1

mm3 krwi kobiet mieci si ok. 4,5
mln, a u mczyzn ok. 5 mln
czerwonych ciaek, natomiast
noworodek ma ok. 5 - 7,5 mln)
odpowiadaj przede wszystkim za
transport tlenu i dwutlenku wgla w
organizmie

ksztat krwinek ssakw,

z wyjtkiem wielbdowatych, jest
okrgy; u wielbdowatych
i pozostaych gromad krgowcw
s owalne;

Erytrocyty

s
pozbawione
jakichkolwiek
organelli,
poza
cytoplazm s bezjdrzaste, poniewa w czasie
rozwoju trac jdro komrkowe. Pozbawione organelli
komrki maj minimalne koszty wasne metabolizmu i
mog ca energi przeznaczy na transport tlenu
nie wykazuj zdolnoci do podziaw i bardzo krtko
yj; erytrocyty powstaj w czerwonym szpiku kostnym
w niesamowitym tempie, np. u czowieka 2,4
x10do6/sek.
dugo ycia erytrocytw wyranie zaley od tempa
metabolizmu u zmiennocieplnych yj nawet 2 lata, u
czowieka tylko 100-120 dni, a u drobnych ptakw
nawet do kilkudziesiciu godzin

Powstawanie i usuwanie erytrocytw

w okresie ycia podowego erytrocyty tworz si

pocztkowo z komrek mezenchymy, pniej w wtrobie i
ledzionie; w organizmie wyksztaconym krwinki tworz si
w szpiku kostnym;

u dorosego czowieka szpik czerwony zachowuje si w

nasadach koci dugich, opatkach, ebrach, mostku,
czaszce, miednicy, krgach.
rozpad czerwonych krwinek nastpuje ukadzie
siateczkowo-rdbonkowy ledziony i w mniejszym
stopniu wtrobie (komrki Kupffera)
komrki ledziony poeraj stare krwinki i rozkadaj
hemoglobin do: aminokwasu i hemu, ktry nastpnie
pozbawiany jest elaza (wraca do osacza i moe
zosta ponownie uyty do syntezy hemoglobiny)

Szereg erytroblastyczny

BARWNIKI ODDECHOWE
Nazwa barwnika

Metal wystpujcy w
barwniku

Posta wystpowania we
krwi lub w miniach

Wystpowanie u Kolor
zwierzt

HEMOGLOBINA

elazo (Fe 2+ w
hemie)

-zamknita w komrkach

-krgowce
miczaki
owady

-rozpuszczona w osoczu

-skposzczety
miczaki
owady

poczona z tlenem jasnoczerwona, a

uboga w tlen ciemnoczerwona

MIOGLOBINA

elazo (Fe2+ w
hemie)

minie

ssaki

HEMOCYJANINA

mied (Cu2+ z
biakiem)

rozpuszczona w osoczu

miczaki
niektre
stawonogi

niebieska barwa po
poczeniu z
tlenem

HEMOERYTRYNA

elazo (Fe3+ z
biakiem)

zamknita w komrkach

Wieloszczety,
niektre
piercienice

rowa/czerwona

rozpuszczona w osoczu

niektre
wieloszczety

zielona

CHLOROKRUORY elazo (Fe2+ z

NA
biakiem)

HEMOGLOBINA (Hb, HGB)

To barwnik krwi zawarty wewntrz krwinek czerwonych
(erytrocytw) przenoszcy tlen.

Erytrocyty zawieraj kilkaset czsteczek hemoglobiny (do

270 czsteczek), stanowi ona 90% suchej masy
erytrocytu i 97% jej biaek

HEMOGLOBINA (Hb, HGB)

Jest biakiem (tetramerem) zoonym z grupy prostetycznej

zwanej hemem, zczonej z atomem dwuwartociowego
elaza i biaka prostego globiny
ma czsteczk hemoglobiny
przypadaj cztery hemy (kada z
nich moe przyczy czsteczk
tlenu) i cztery globiny (skadajcej
si z czterech acuchw: dwch
alfa i dwch beta)

w zalenoci od niewielkich rnic w budowie biakowej

czci hemoglobiny wyrniamy hemoglobin podow
(HbF) i typu dorosych (HbA)

Choroby zwizane z erytrocytami:

Erytrocytoza (czyli czerwienica)
jest rzadko spotykan
chorob i moe by
spowodowana
nowotworowym rozrostem
krwinek czerwonych. Jej
przyczyn bywa rwnie
niedotlenienie lub zwikszona
produkcja hormonu
pobudzajcego wytwarzanie
krwinek czerwonych we krwi
(erytropoetyny)

Erytropenia (tzw. niedokrwisto

megaloblastyczna) moe by
wywoana utrat krwi,
niedoborem witaminy B12 lub
kwasu foliowego. Do
niedokrwistoci dochodzi te w
przypadku oddziaywania
rnych czynnikw
powodujcych rozpad
erytrocytw (niedokrwisto
hemolityczna). Przyczyn jest
take niedobr elaza lub inne
przyczyny wtrne (cia,
choroby nerek, nowotwory,
choroby przewleke)

Anemia sierpowata

Leukocyty biae krwinki

w przeciwiestwie do erytrocytw maj jdra komrkowe (maj

swj wasny metabolizm i moliwo podziau), i nie maj
barwnikw oddechowych, s bezbarwne i maj zdolno do
pezakowatego ruchu
jest ich znacznie mniej ni czerwonych, ich liczba wynosi rednio
7000 na mm3, moe si jednak znacznie waha, od 5 do 10 ty u
rnych osb, a nawet u jednej osoby w rnych porach dnia

cz leukocytw posiada
zdolno opuszczania wiata
naczy krwiononych, co nazywa
si diapedez i przemieszcza
si do otaczajcych tkanek
ich zadaniem jest ochrona
organizmu przed patogenami
takimi jak wirusy i bakterie

Leukocyty podzia:
GRANULOCYTY
NEUTROFILE (1) (obojtnochonne)
stanowi 60% leukocytw. Zadaniem
neutrofili jest obrona organizmu przed
infekcj, maj zdolno do fagocytozy
i poruszania si;
EOZYNOFILE (2) (kwasochonne)
stanowi 3% leukocytw; gwn ich
funkcj jest zwalczanie pasoytw,
alergii oraz chorb zakanych, np.
szkarlatyny, taczki. Maj zdolno
ruchu;
BAZOFILE (5)
(zasadochonne)
stanowi okoo 0,51%
leukocytw, produkuj
heparyn zapobiegajc
krzepniciu krwi w
organizmie.

AGRANULOCYTY
LIMFOCYTY (3) stanowi 2535%
leukocytw. S okrge; zawieraj due, kuliste
jdro. Maj zdolno do ruchu i fagocytozy.

Limfocyty T (grasiczozalene w grasicy

nabywaj zdolnoci odpornociowych). yj do
10 lat. Niszcz komrki obce dla organizmu.

Limfocyty B (szpikozalene) produkuj

przeciwciaa. yj krtko: 510 dni.
MONOCYTY (4) stanowi 58%
leukocytw. S najwikszymi leukocytami,
zwane s makrofagami. Wykazuj du
zdolno ruchu i fagocytozy oraz
produkuj interferon(biako hamujce
namnaanie wirusw).

Leukocyty granulocyty:
NEUTROFIL (granulocyt obojtnochonny) (NEUT)

Mode formy maj jdro w ksztacie rogalika (tzw. jdro

paeczkowate), w pozostaych jdro podzielone jest na 2-5
segmentw. Cytoplazma zawiera dwa rodzaje ziarn:
azurochonne i swoiste. W ziarnach zawarte s substancje
biologicznie czynne, umoliwiajce przede wszystkim
zabijanie bakterii. Neutrofile zdolne s do ruchu
pezakowatego i intensywnej fagocytozy. Fagocytuj,
zabijaj i trawi gwnie bakterie, std w zakaeniach
bakteryjnych wzrasta ich liczba w krwi. S odpowiedzialne
za wytwarzanie ropy. yj 24 dni, umieraj od zatrucia
bakteriami.

NEUTROFIL
Norma
1,8-7,7 x 10^9/l
40-70% wszystkich leukocytw

Leukocyty granulocyty:
EOZYNOFIL (granulocyt kwasochonny) (EOS)
Maj jdro podzielone zazwyczaj na dwa rwne segmenty
("jdro okularowate"), a w cytoplazmie kwasochonne
ziarna swoiste, wiksze ni w neutrofilach. Ziarna te
zawieraj substancje o dziaaniu pasoytobjczym.
Eozynofile maj zdolno do ruchu pezakowatego i
fagocytozy. Ich gwne funkcje to:

zabijanie larw pasoytw,

neutralizacja substancji prozapalnych produkowanych
przez mastocyty (p. tkanka czna). Z tego wzgldu
podwyszon
liczb
eozynofili
obserwujemy
w
zakaeniach pasoytniczych i chorobach alergicznych.

EOZYNOFIL
Norma
0-0,45 x 10^9/l
1-4% wszystkich leukocytw

Leukocyty granulocyty:
BAZOFIL (granulocyt zasadochonny)
Maj jdro pojedyncze, wzgldnie podzielone na 2-3
segmenty, a w cytoplazmie due zasadochonne ziarna, o
zawartoci zblionej do ziarn mastocytw. Bazofile s
bardzo podobne do mastocytw zarwno pod wzgldem
budowy jak i funkcji, ale stanowi odrbn populacj
komrkow; po przejciu do tkanek mog wraz z nimi
uczestniczy w reakcjach alergicznych.

BAZOFIL
Norma
0-0,2 x 10^9/l
0-2% wszystkich leukocytw

Leukocyty agranulocyty:
LIMFOCYTY (rednica 6-15 mikronw)

due jdro i maa ilo cytoplazmy

uczestniczy i jest podstaw odpowiedzi odpornociowej
swoistej
limfocyty s odpowiedzialne za reakcje
immunologiczne, z uwagi na penione w nich funkcje
dzielimy je na limfocyty B i limfocyty T.
limfocyty krce w krwi stanowi znikom cz caej
populacji - ich gwnym miejscem wystpowania s
skupiska tkanki limfoidalnej, w tym narzdy limfatyczne.

LIMFOCYTY podzia:

Limfocyty B dojrzewaj w wzach chonnych lub grudkach

limfatycznych, funkcjonuj w ramach odpowiedzi humoralnej
- Komrki NK (natural killers naturalni zabjcy) nazwa
pochodzi od penionej funkcji, tj. niszczenia komrek
nowotworowych i cia wirusw. Ich dziaanie polega na
niszczeniu bony komrkowej i uwalnianiu jej treci, ktra
pniej jest fagocytowana; produkowane s w szpiku kostnym,
wzach chonnych, grasicy i ledzionie

Limfocyty T: (funkcjonuj w ramach odpowiedzi komrkowej)

- Limfocyty Th powoduj odpowied immunologiczn
organizmu
- Limfocyty Tc s odpowiedzialne za niszczenie wirusw
- Limfocyty Ts powoduj zmniejszenie reakcji
odpornociowej organizmu. Ich niedobr wzmaga alergi

Leukocyty agranulocyty:
MONOCYTY (makrofagi) (4-8 % leukocytw)

najwiksze komrki krwi (rednica 15-20 m), przebywaj w niej

do 2 dni, po czym przedostaj si do tkanek, gdzie bytuj ponad
dwa miesice przeksztacajc si w makrofagi tkankowe
(zwane rwnie histiocytami)
Ich funkcj jest udzia w reakcjach immunologicznych, gdzie
cile wsppracuj z limfocytami
nerkowate jdro, dobrze rozwinite, organelle, ziarna
azurochonne
wykazuj
du
zdolno
ruchu
pezakowatego i fagocytozy. Maj
zdolno
wydzielania
m.
in.
interferonw
oraz
czynnikw
hamujcych
namnaanie
komrek
nowotworowych

Pytki krwi (plt, trombocyty)

podstawowy czynnik przyczyniajcy si do krzepnicia

krwi, gojenia ran i fibrynolizy (rozpuszczania skrzepw)
bezjdrzaste fragmenty wikszych komrek
prekursorowych (megakariocytw) znajdujcych si w
szpiku
maj ksztat soczewki i dwie strefy: obwodow (hialomer) i
centraln (granulomer), zawierajc organelle i ziarna z
czynnikami biorcymi udzia w procesie krzepnicia krwi
po przerwaniu cigoci naczynia krwiononego gromadz
si w miejscu uszkodzenia (agregacja pytek), tworzc
"czop" zamykajcy przerw w cianie naczynia.
Rwnoczenie wydzielaj substancje uczestniczce w
procesie krzepnicia, zapocztkowujc w tym miejscu
tworzenie skrzepu.

Pytki krwi (plt, trombocyty)

Hemostaza
Hemostaza - caoksztat mechanizmw zapobiegajcych
wypywowi krwi z naczy krwiononych, zarwno w
warunkach prawidowych, jak i w przypadkach ich
uszkodze, jednoczenie zapewniajcy jej prawidowy
przepyw w ukadzie krwiononym.

Pojcie hemostazy obejmuje

zarwno krzepnicie krwi
jak i fibrynoliz. Oba procesy
zachodz jednoczenie,
rwnie w momencie
tworzenia skrzepu.

Skrzep

Etapy krzepnicia krwi:

1) Tworzenie aktywnego czynnika X:

mechanizm wewntrzpochodny (wolny) uruchamiany jest przez tzw. czynnik XII, czyli czynnik
kontaktu poprzez styczno z kalikreinami, kolagenem i
kininogenami (materiay lub zwizki o adunku
ujemnym)
mechanizm zewntrzpochodny (szybki) uruchamiany jest przez uwolnion z uszkodzonych
tkanek tromboplastyn tkankowa, ktra przeksztaca
tzw. czynnik XII

2) Tworzenie trombiny
3) Tworzenie fibryny

Krzepnicie krwi
1)zniszczenie uwolnienie zawartoci pytek
tromboplastyna
pytek krwi czynnik antyhemofilityczny
2)protomblina

tromboplastyna

trombina

wap, aktywator gobulinowy, aktywator protombiny

3)fibrynogen
(rozpuszczony w osoczu)

trombina

fibryna
(nierozpusczalna)

Standardowy czas krzepnicia 4-10 min (w temp. 37 st. C)

Fibrynoliza
plazminogen

fibryna

Plazmina

(enzym
rozkadajcy
wknik)

(rozoone
fragmenty wknika)

Plazmina wywouje FIBRYNOLIZ SKRZEPU !!!

Osocze krwi (plazma)

Stanowi ok. 55% objtoci krwi

skada si z wody oraz
rozpuszczonych w niej substancji
drobno- i wielkoczsteczkowych
(hormony, enzymy, dwutlenek wgla, i
glukoza)
osocze krwi daje si atwo oddzieli
od elementw upostaciowanych krwi
poprzez wirowanie
transportuje czsteczki niezbdne
komrkom (elektrolity, biaka,
skadniki odywcze), ale rwnie
produkty ich przemiany materii (np.:
CO2)

Skad osocza krwi

Woda 91 92%
Biaka: albuminy, globuliny , , (immunoglobuliny),
fibrynogen 7 8%
Inne substancje: 1 2%:

- jony (Na+, K+, Ca++, Mg++, Cl-, HCO3-, PO4-3, SO4-2)

- produkty przemiany materii (mocznik, kwas moczowy,
kreatynina, sole amonowe)
- substancje odywcze (glukoza, aminokwasy, lipidy)
- gazy (tlen, dwutlenek wgla, azot)
- substancje regulacyjne (hormony, enzymy, witaminy)
Surowica: osocze pozbawione fibrynogenu i czynnikw
krzepnicia

Hempoeza
czerwony szpik kostny

Hemopoeza

Trombocyt

Erytrocyty
(ledziona, wtroba)

Leukocyty

szpik kostny i ukad

siateczkowo-rdbonkowym
(ledziona, wtroba)
proliferacja i dojrzewanie
macierzystych komrek
krwinkotwrczych, z ktrych
wywodz si tzw.
hemocytoblasty oraz
megakaricyty.

Z hemocytoblastw po wielu
etapach przeksztace
powstaj krwinki
czerwone(erytropoeza) i
krwinki biae (leukopoeza),
w skad ktrych wchodz
granulocyty, limfocyty i
monocyty, natomiast z
megakariocytw powstaj
pytki krwi (trombocyty,
trombopoeza).

Grupy krwi

zestawy antygenw, czyli czsteczek

powodujcych gwatown odpowied ukadu
odpornociowego, ktre wystpuj na
powierzchni czerwonych krwinek
w ramach tego samego gatunku moe istnie
wiele rnych grup takich antygenw
rnice mog by niewielkie i sprowadza si
do obecnoci pojedynczych aminokwasw
budujcych biaka lub monosacharydw
tworzcych wielocukry, ktre pokrywaj krwinki.

Grupy krwi
Do konfliktu midzy grupami krwi dochodzi w nastpujcych
przypadkach:

cia - jeeli matka nie posiada pewnych antygenw,

obecnych w krwi dziecka, moe doj do reakcji ukadu
odpornociowego czyli konfliktu serologicznego,
transfuzja krwi - przetoczenie krwi zawierajcej
niewaciwe antygeny wywouje reakcj obronn
organizmu (aglutynacj - sklejenie krwinek), prowadzc do
powanych powika, ze zgonem wcznie;
przeszczep - podobnie jak w czasie transfuzji konieczne
jest zapewnienie zgodnoci grup krwi, ale ze wzgldu na
moliwo odrzutu, pasowa musz rwnie inne
antygeny

Grupy krwi

Krew grupy 0- mona przetoczy kadej osobie. Chory

majcy grup AB+ moe otrzyma dowoln krew. Osoba
posiadajca grup krwi 0- ma najmniejsz szans, e
przypadkowy czowiek moe by dla niej dawc.

Dziedziczenie grup krwi w ukadzie AB 0

Antygen D odziedziczony choby od jednego z rodzicw

decyduje o tym, e dziecko bdzie miao ukad Rh+. Moe
wystpi przypadek, ukazany w tabelce, gdy oboje rodzice
maj ukad Rh+ a ich dziecko bdzie miao ukad Rh-.
Natomiast jeeli oboje rodzice maj ukad Rh-, a wic nie
maj antygenu D, wtedy ich dziecko te go nie bdzie miao i
odziedziczy ukad Rh-.

Limfa

Limfa / Chonka

tworzy si z pynw tkankowych, przesczajcych si z

wosowatych naczy krwiononych do przestrzeni
midzykomrkowych.
chonka rozprowadza po organizmie limfocyty zabierane z
wzw chonnych. Bierze take udzia w transporcie tuszczw
pokarmowych, std jej lekko tawe zabarwienie.
odgrywa istotn rol w mechanizmach

obronnych organizmu, gdy dochodzi do

zakaenia. Bierze udzia w wielu reakcjach
odpornociowych (dlatego ukad chonny
bywa nazywany ukadem immunologicznym);

Limfa / Chonka

pyn ustrojowy krcy w otwartym systemie

krwiononym zwierzt bezkrgowych
(np. Stawonogw), nosi nazw hemolimfy. Hemolimfa
np. Owadw zawiera rwnie komrki zwane
hemocytami;
w wzach chonnych dojrzewaj limfocyty (rodzaj biaej
krwinki zaliczany do agranulocytw). S one
najczciej spotykanymi biaymi krwinkami w chonce,
dlatego te inna jej nazwa to limfa.
w skad chonki wchodzi osocze, ktre pod wpywem
wysokiego cinienia wydostaje si z kapilar do pynu
tkankowego.

Skad

Woda - 91 do 92%;

Substancje stae 7 do 9%;

Biaka 7% (albumina, globulina);

Fibrynogen;

Skadniki nieorganiczne 0,9% (sd, wap, magnez,

potas, elazo, jod mied, fosfor);
Skadniki organiczne (niebiakowe substancje azotowe
w tym mocznik, ksantyna i hipoksantyna, kwas
moczowy, kreatyna i kreatynina, amoniak i
aminokwasy), tuszcz obojtne, fosfolipidy, cholesterol i
glukoza;
produkty wydzielania wewntrznego w tym przeciwciaa
a take rne enzymy;

Bibliografia

http://cyf-kr.edu.pl/

Bryk.pl

http://aneksy.pwn.pl/

na podst. podrcznika do biologii WsiP

Anatomia i fizjologia czowieka Witold Sylwanowicz

http://www.badaniekrwi.net.pl/

http://www.insomnia.pl/

http://odkrywcy.pl/

http://www.mp.pl/

Zoologia Stanisaw Chudoba

http://forum.liceum36.pl/

Biologia Ville'go

wikipedia.pl

Koniec :D
Dzikuje za uwag