Adam Mickiewicz poeta

polskiego romantyzmu

Dziecistwo i modo

Adam Bernard Mickiewicz przyszed na wiat 24 grudnia 1798 r. w Zaosiu

pod Nowogrdkiem. Jego ojciec, Mikoaj, zdeklasowany szlachcic herbu

Poraj, pracowa jako obroca sdowy. Matka Adama, Barbara z domu
Majewska, podobnie jak ojciec pochodzia z drobnej szlachty. W Nowogrdku
rozpocz nauk w prowadzonej przez dominikanw szkole. Koleeski,
szanowany przez przyjaci zosta wybrany na stanowisko arbitra
w zatargach uczniowskich.
Wiosn 1812 roku zmar ojciec Adama. Stao si to po jego duszej
chorobie. Przyszy poeta nie mia wtedy nawet 14 lat.
Jeszcze tego roku w Nowogrdku pojawiy si wojska napoleoskie.
Wzbudzay one wielki podziw w Mickiewiczu.
Gimnazjum koczy z wyrnieniem w roku 1815, powtarza musia jednak III
i V klas Spowodowane byo to czstymi chorobami, a take
nieszczciami osobistymi
i narodowymi.

By podwczas do przystojny, z czarnym okiem, z dugimi, lekko zwijajcymi si

ciemnymi wosy, z rumiecem na twarzy i agodnym umiechem na ustach. atwy w
koleeskich stosunkach, skromny w obejciu, czciej zamylony i rozmarzony, nie
wesoy, przyciga do siebie wszystkich wzbudza ogln sympati

Po zakoczeniu nauki w szkole

nowogrdzkiej Mickiewicz uda si do

Wilna, gdzie rozpocz nauk na
tamtejszym uniwersytecie na
wydziale matematycznoprzyrodniczym. Studia obejmoway
przedmioty cise: fizyk, chemi,
algebr Majcemu uzdolnienia
humanistyczne poecie doradzono,
aby zmieni kierunek studiw.
Bdc studentem drugiego roku
przenis si na wydzia literatury i
sztuk wyzwolonych (odpowiednik
dzisiejszego wydziau filologicznego).
Otrzyma stypendium odrobkowe,
ktre zobowizywao go do podjcia
pracy nauczyciela po ukoczeniu
nauki.

Filomaci i filareci
W roku 1817 wsplnie z przyjacimi

Tomaszem Zanem, Janem Czeczotem,

Jzefem Jeowskim, Onufrym
Pietraszkiewiczem, Franciszkiem
Malewskim Mickiewicz zaoy tajne
Towarzystwo Filomatw (Mionikw
Nauki), a nastpnie Towarzystwo
Filaretw (Mionikw Cnoty).
Stowarzyszenia te, prowadzc

zrnicowane formy pracy

samoksztaceniowej, miay na celu
przygotowanie modziey do
dziaalnoci w rnych dziedzinach
ycia narodu pozbawionego wasnej
pastwowoci.

Towarzystwo Filomatw wywaro ogromny wpyw na ycie modego

poety. Zawar on wwczas przyjanie, ktre przetrway cae jego
ycie. Filomaci dyli do naprawy spoeczestwa, chcieli wypleni
takie wady jak: egoizm, niemoralno, kamstwo itp.
Organizacja ta to nie tylko zebrania, to rwnie zabawa,

hucznie obchodzono imieniny kadego z czonkw. Uczty

zdobione wierszami, spotkania w gronie przyjaci
wskazyway na rol literatury, a cilej poezji i pieni.
Literackim wyrazem tej atmosfery i dowiadcze staa si

m.in. Pie Filaretw, a najoglniejszym programem

ideowym
Oda do modoci

Filomaci i Filareci
Tomasz Zan
Ignacy Domeyko
Adam Mickiewicz
Antoni Edward Odyniec
Jan Czeczot

 W latach 1819 1823 Mickiewicz odpracowuje stypendia uczc jako sabo

opacany nauczyciel w szkole redniej w Kownie. Z listw, ktre Adam

wysya do pozostawionych przyjaci w Wilnie, wynika, i bardzo cierpia
podczas pobytu tam, bowiem pisa: Nuda i nuda, i po trzecie nuda; same
powolnoci i flakowatoci w gowie.

Jesieni roku 1820 zmara jego matka Barbara z domu

Majewska.

Nieszczliwa mio
Pierwsz wielk mioci Adama bya poznana w roku 1820,
podczas wakacji spdzanych w Tuhanowicach,

Maria Wereszczakwna.

Poznaem pann Wereszczakwn dwa dni temu pisa

Mickiewicz do przyjaci. Ma lat okoo osiemnastu, ale
zda si mniej; nieszpetna, mwi po francusku i niemiecku
gra i piewa nieosobliwie.

Co poeta widzia w tej kobiecie,

skoro pniej chorowa z tsknoty za ni?
Wedug przyjaciela Mickiewicza Ignacego Domeyki miaa ona
w sobie niepowtarzaln prostot i sodycz, co robio ogromne
wraenie na mczyznach(), czya do tego staranne wychowanie,
znajomo muzyki, jzykw, ale te literatury ojczystej, woskiej
i francuskiej. Nie miaa w sobie jednak nic szczeglnie pocigajcego.
Bya nisk kobiet o okrgej twarzy, duych bkitnych oczach
i jasnych wosach. Miaa szczeglny urok w swych ustach i spojrzeniu
co odzwierciedlao jej charakter duszy.

Jej pikno nie bya w formie, ale w duchu.

Mickiewicz y od schadzki do schadzki. Para kochankw musiaa

ogranicza si
do spotka po pnocy.
Niestety, Maria Wereszczakwna zarczya si z Wawrzycem
Puttkamerem.
Hrabia Puttkamer, o kilka lat starszy od Mickiewicza, to byy oficer
armii napoleoskiej, zamony obywatel

Mickiewicz przyjeda do
Tuhanowic nadal. Obchodzono si tu z
nim dobrze, ale fakt, e mgby zosta
konkurentem do rki crki domu, nie
wchodzi w ogle w rachub. Pojcia
rnic stanowych i majtkowych byy tu
gbiej zakorzenione od starych drzew w
ogrodzie tuhanowickim. Nie mg si
jednak oderwa od tego domu. Nie
wyobraa sobie szczcia gdzie indziej.
Gdy wrci do Kowna bardzo si
zmieni. Zamyka si w swoim pokoju,
czyta. Niestety jego wakacyjne
zauroczenie zmienio si w tragiczn i
przykr mio. W 1821 roku Maria
wysza za m za Wawrzyca co
doprowadzio Mickiewicza do zaamania
psychicznego.

Mickiewicz obrazuje swoj nieszczliw mio w wielu wierszach. Oto

fragment jednego z nich,
pt. Niepewno
Gdy ci nie widz, nie wzdycham,
nie pacz,
Nie trac zmysw, kiedy ci
zobacz;
Jednake gdy ci dugo nie
ogldam,
Czego mi braknie, kogo widzie
dam;
I tsknic sobie zadaj pytanie:
Czy to jest przyja? Czy to jest
kochanie?

Uwiziony w Kownie, prbowa szuka szczcia i

ukojenia w ramionach Karoliny Kowalskiej, ony doktora
Jzefa Kowalskiego. Spokj Mickiewicza jednak znikn, gdy
pojawi si nowy wielbiciel Karoliny. Pewnego razu poeta
rozbi srebrny lichtarz na gowie rywala. Nastpnego dnia
otrzyma dwa wezwania na pojedynek, jedno od owego
rywala a drugie od ma Kowalskiej. Pani Karolina jednak
zdoaa przekona ma, e to tylko plotki
Fot. http://genealogia.kresowa.info/index.php?option=com_content&task=view&id=242&Itemid=1

 Mio uosobiona w kochance

kowieskiej agodzi rany zadane

przez Mari.
W Kownie wydany zostaje pierwszy
tom Poezji Adama Mickiewicza. Rok
opublikowania, 1822, przyjto jako
dat pocztku romantyzmu w Polsce
Swj bl wyrazi Mickiewicz rwnie
w II i IV czci Dziadw oraz
Graynie wydanych w 1823 roku

Po latach Maria w rozmowie z synem

Mickiewicza wspomina
Taki to on teraz jest? Ja go wci widz takim, jakim
by wtenczas, z czarn czupryn, z oczami, ktre
raz byy niebieskie, raz zielonkawe, to znw ciemne
i poyskliwe. Taki to on teraz jest? Czy bym
poznaa go?
Ja mu zawdziczam wszystko. Mogabym rzec, gdyby
to nie byo blunierstwem, e on mnie stworzy ()
i zgubi. Tak, zgubi mnie pokaza mi kraj, do
ktrego wej nie mogam. Mczyam si dugie lata
w daremnym alu. Chciaam jecha za nim do
Drezna. Chciaam do Rzymu, wtenczas gdy
otrzymaam od niego raniec, ktry zawsze mam
przy sobie.
Ja ju take nie jestem t sam, ktr byam w tamten
czas szczliwy. Miaam przed sob przyszo ca,
ogromn jak powietrze, teraz mam wszystko za
sob. ebym cho moga usysze raz jeszcze przed
mierci gos jego. ebym moga zobaczy twarz
jego. Czy to prawda, e wosy jego s zupenie siwe,
jak moje? ()
Czy to prawda?

Wizienie i zesanie

W 1823 roku wadze carskie trafiy na lad tajnych

organizacji modzieowych, ktre rozpowszechniy si na

ca Litw. Aresztowano czonkw Towarzystwa Filaretw, m.
in. Mickiewicza i osadzono w zamienionym na wizienie
klasztorze bazylianw w Wilnie. Po procesie skazano ich na
osiedlenie si w gbi Rosji.

Wyrok na spiskowcw:
Dziesiciu czonkw Towarzystwa

Filomatw, ktrzy powicili si zawodowi

nauczycielskiemu, a take tych Filaretw,
ktrzy okazali si najczynniejszymi w
nagannych deniach tego Towarzystwa, nie
pozostawiajc w polskich guberniach, w
ktrych zamierzali szerzy nierozsdny
polski nacjonalizm przy pomocy nauczania,
pozostawi p. ministrowi narodowego
owiecenia, aeby ich uy w wydziale
szkolnym w oddalonych od Polski
guberniach, dopki nie otrzymaj zezwolenia
na powrt w strony rodzinne.

 Z Wilna wyjecha najpierw do Petersburga, a nastpnie do Odessy i

Moskwy. Tu zetkn si z rosyjskim yciem literackim oraz

dziaalnoci spiskow.
Zaprzyjani si z literatami spiskowcami: Kondratijem
Rylejewem, Aleksandrem Bestuewem, a take z Aleksandrem
Puszkinem.
Bywa w salonach rosyjskiej elity intelektualnej, gdzie zasyn jako
wybitny improwizator.

W czasie wycieczki na Krym (lato 1825) mia okazj zetkn si z kultur

orientaln i egzotycznym krajobrazem.

Wszystko to wpyno na poszerzenie jego wyobrani i wraliwoci

literackiej. Z bliska take mg obserwowa potn machin carskiego
despotyzmu. W warunkach rosyjskich Mickiewicz dojrza ideowo i
uksztatowa si jako romantyczny poeta narodowy. Przymusowe oddalenie
od kraju oraz dugie podre pogbiay w nim poczucie wyobcowania i
samotniczej misji patriotycznej.

Dowiadczenia okresu rosyjskiego zaowocoway takimi utworami jak:

Sonety krymskie
Konrad Wallenrod

a w pniejszym czasie:
Dziady cz. III
wiersz Do przyjaci Moskali

Romantyczne podre
W maju 1829 roku poecie udao si opuci Rosj i rozpocz prawie dwuletni
wdrwk po Europie.
Z Petersburga trasa prowadzia przez:
- Hamburg
-Berlin (tu sucha wykadw Hegla)
- Drezno
-Prag
-Karlove Vary
-Weimar (synna wizyta u Goethego)
-Bonn
-Szwajcari
-Wenecj
-Florencj
- Rzym
- Neapol
-Genew (spotkanie z Krasiskim)
- Rzym

Powstanie listopadowe
W Rzymie dotara do Mickiewicza wiadomo o wybuchu powstania w

Warszawie. Byo to dla niego przeomowe wydarzenie, w licie do swej

przyjaciki Anastazji Chlustin pisa:
Teraz nic nie robi, jak tylko biegam w dzie i bez celu, a modl

si wieczorem.
Poeta by bardzo przejty losami powstania, ledzi doniesienia

przedstawiane w rnych gazetach. Pod koniec grudnia 1830 roku

zdecydowa si wyjecha do Polski, aby pomc powstacom, niestety
wybuch rewolucji w Bolonii w lutym 1831 roku uniemoliwi mu ten zamiar.
Z Woch wyjecha dopiero w kwietniu. Obra bardzo okrn drog,

podrowa przez Szwajcari, Francj i Niemcy, by w kocu w sierpniu

przedosta si w okolice Poznania.
W Wielkopolsce pozosta do wiosny 1832 roku, bawic w ziemiaskich

dworach. Tutaj po raz pierwszy nawdycha si polszczyzny i zebra

mnstwo obserwacji, ktre spoytkowa nastpnie w Panu Tadeuszu.

Wedug relacji pamitnikarskiej wyglda wtedy nastpujco:

brunet, oczy ciemnozielone,
wosy czarne, nos pikny, w
ustach czsty grymas, a e
nosi po parysku brod, wic si
wydaje jak uczony yd.
Fizjonomia nic nie pokazuje,
czsto zamylony, a rzadko
wesoy, liberalista wielki,
gboko uczony
(A. Turno, zapis w
pamitniku pod dat 25
grudnia 1831)

Mickiewiczowi nie udao si przedosta do Krlestwa, a powstanie ju si

koczyo. Literackim rezultatem tych dowiadcze stay si m.in. Napisane w
1831 roku wiersze o tematyce powstaczej: mier pukownika, Nocleg,
Reduta Ordona.

Emigracja. Drezno Pary - Lozanna

Wyjedajc z gocinnej Wielkopolski do Drezna, poeta podzieli

losy wielu rozbitkw powstania i rozpocz kolejny, typowy rozdzia

swojej biografii przymusow wieloletni emigracj.
W atmosferze klski powstania stworzy w Drenie w 1832 r. swoje

gwne dzieo romantyczne Dziady cz III.

31 lipca 1832 roku przyby z Drezna do Parya, gdzie z niewielkimi

przerwami spdzi reszt tuaczego ycia.

Zmczony emigracyjnym yciem, poddawany wraz z ca

emigracj rnym zakazom i szykanom, wskrzesza warto

narodowej historii, tworzc Pana Tadeusza

Pan Tadeusz zosta wydany w Paryu w

1834 roku.
\

Maestwo
W lipcu 1834 roku Mickiewicz

oeni si z Celin
Szymanowsk, crk synnej
polskiej pianistki Marii.
Poeta musia wybiera: ycie z
niekochan osob czy pozostanie
samotnikiem do koca ycia.
Wybra to pierwsze. Celina
Szymanowska urodzia szecioro
dzieci. Maonkowie przez duszy
czas utrzymywali si jedynie z
zasikw i prezentw.
Dopiero cztery lata po lubie
pojawia si szansa dla
Mickiewicza na uzyskanie posady
profesora literatury aciskiej
w Lozannie. Wyjecha do
Szwajcarii i po dugich staraniach
zosta przyjty.

 Nie zdy si nawet zadomowi w roli nauczyciela a ju dosta wiadomo z

Parya o cikiej chorobie swojej ony.

Dopiero w czerwcu 1839 roku wyjecha z ca rodzin do Lozanny.
Jego wykady byy cenione zarwno przez suchaczy, wadze uczelni oraz

szwajcarskie wadze owiatowe.

W Lozannie stworzy poeta cykl wierszy lirycznych, dzi nazywanych lirykami

lozaskimi. Drukiem pojawiy si dopiero w 1860 roku.

Wykady w College de France

W padzierniku 1840 roku Mickiewicz opuci

Szwajcari i uda si do Parya, gdzie

zaoferowano mu prac na nowo powoanej
uczelni katedry literatur sowiaskich
College de France.

Jeden ze suchaczy jego wykadw tak go

opisa wysoki, blady, chudy, cakiem

czarno ubrany Mickiewicz nosi na twarzy
znami moralnego cierpienia, umierzonego
przez gorejcy mistycyzm. Oczy, ktrych
wzrok przytumiony i jakoby zamglony kryje
si prawie zawsze pod dugimi powiekami,
gowa rozczochrana, z lekka pochylona w ty,
to widocznie czowiek natchniony. Zabiera
gos. Gos ten niski, gruby, bdzie za chwil
tak przenikajcy, e trudno znie jego
donioso.

Wykady w College de France.

Po dwch latach jego wykady zaczynay nabiera kolorytu

politycznego, coraz bardziej odbiega od prawdziwej roli jego

wykadw, czyli omwieniu treci, historii literatury sowiaskiej.
Rzd francuski zareagowa na taki bieg wydarze dajc

Mickiewiczowi urlop, a kiedy odmwi zmiany treci swych

wykadw zosta zwolniony
z katedry.

W kole towiaczykw
Z Andrzejem Towiaskim zetkn si Mickiewicz latem 1841 r.
Wkrtce te sta si wyznawc jego tajemnej, mistycznej nauki,
zapowiadajcej rych odnow Europy, a przed emigrantami
otwierajcej perspektyw powrotu do kraju.
Nauki te w wielu punktach byy zgodne z przemyleniami i
oczekiwaniami Mickiewicza.
Jednak w 1846 roku Mickiewicz czujc szans wczenia do
europejskich ruchw niepodlegociowych Polski zrywa z
ostatecznie z Towiaczykami.

Legion Polski we Woszech

W czasie Wiosny Ludw (1848) Mickiewicz uda si do Rzymu, aby tu

stworzy wasn formacj wojskow (Legion Polski), ktra miaa wzi udzia
w europejskich walkach ludw przeciwko monarchiom i tym samym
przyczyni si do odzyskania przez Polsk niepodlegoci.
Nie uzyskawszy poparcia papiea ani bogatych i wpywowych

emigracyjnych stronnictw politycznych, kilkunastoosobowy Legion pod

wodz poety przemaszerowa manifestacyjnie z Rzymu do Mediolanu, gdzie
zosta podporzdkowany wadzom Lombardii i przez rok walczy z
Austriakami.

Midzynarodowy publicysta
Poeta natomiast powrci do Parya, aby podj kolejn akcj polityczn.

Wraz z grup przedstawicieli rnych narodowoci zaoy dziennik Trybuna

Ludw. W ogaszanych tu artykuach wykada radykalno-rewolucyjny
program spoeczny
i polityczny.
Mimo presji policyjnych ukazao si 158 numerw gazety, zawieszonej

ostatecznie w listopadzie 1849 roku.

Mickiewicz zosta wzity pod nadzr policji i ostatecznie zwolniony ze

stanowiska profesora w College de France.

 Poecie obarczonemu gromadk dzieci i chor on zacza zagraa

ndza.
Dopiero w roku 1852 udao mu si otrzyma stanowisko
bibliotekarza i mieszkanie w paryskiej Bibliotece Arsenau.
W tym czasie u jego ony wykryto nieuleczaln chorob
nowotworow. Bardzo cierpiaa, Mickiewicz opisywa przyjacielowi:
Ona, ktra rodzc nigdy krzyku nie wydawaa, jczaa czasem tak
przeraliwie, e j z ulicy syszano

Celina Mickiewicz z domu Szymanowska zmara 5 marca 1855 roku.

Ostatnia prba walki o Polsk

Po mierci ony Mickiewicz zostawi nieletnie dzieci w Paryu
i jesieni 1855 roku wyjecha do Konstantynopola (Istambuu),
by swoim autorytetem wesprze akcj formowania tutaj oddziaw
tzw. kozakw otomaskich, ktrzy mieli wzi udzia w walce
z Rosj.
Rozgoryczony politycznymi tarciami, zmczony psychicznie i
fizycznie
uleg niespodziewanie atakowi cholery. Pierwsze objawy choroby
poeta
odczuwa ju pod koniec listopada. By blady, mia silne ble. Lekarze
tylko
rozkadali rce, nie podawano mu nawet adnych lekarstw. W dniu
mierci
Mickiewicza odwiedzi jeden z przyjaci, przekaza on ostatnie sowa
poety
gdybym wiedzia nawet, e w Turcji gdzie mam umrze

Adam Mickiewicz zmar

26 listopada 1855 roku w

Konstantynopolu

Jego zwoki zostay

przewiezione do Parya,
gdzie zosta pochowany
na cmentarzu
Montmorency.

W 1890 roku
prochy Mickiewicza
spoczy w katedrze
na Wawelu.
mier wieszcza wywara ogromne
poruszenie i aob narodow.

Kalendarium
1798 rok

Mickiewicz przychodzi na wiat w Zaosiu k. Nowogrdka

1807 rok

Rozpoczcie nauki w szkole dominikaskiej w Nowogrdku

1812 rok

mier ojca Mikoaja Mickiewicza

1815 rok

Ukoczenie szkoy w Nowogrdku.

Immatrykulacja na Uniwersytecie Wileskim.

1817 rok

Mickiewicz wraz z przyjacimi zakada Towarzystwo Filomatw

1819 rok

Egzamin magisterski. Praca nauczyciela w Kownie. Wakacje w

Tuhanowicach, spotkanie z Mari Wereszczakwn.

Pierwsze ballady

1820 rok

mier matki Barbary.

Oda do modoci

1821 rok

Maria wychodzi za m za Wawrzyca Puttkamera.

Wiersz eglarz

1822 rok

ledztwo w sprawie Filaretw.

I tom Poezji (Ballady i romanse)

1823 rok

Aresztowanie Mickiewicza, Zana i innych.

II i IV cz. Dziadw , Grayna

1824 rok

Wyjazd Mickiewicza z innymi zesacami w gb Rosji.

1825 rok

Podre: Odessa, Krym, Moskwa

1826-28 rok

Pobyt w Moskwie i Petersburgu.

1829-30

Wyjazd z Rosji. Podre po Europie.

1831 rok

Podr do Wielkopolski, prba przekroczenia granicy.

mier pukownika, Reduta Ordona

1832 rok

Emigracja: Drezno, Pary

Dziady cz III

Sonety krymskie, Konrad Wallenrod

1839 rok

Wykad inauguracyjny na katedrze literatury aciskiej w

Lozannie

1840 rok

Powrt do Parya. Nominacja na katedr jzyka i literatury

sowiaskiej w College de France.

1848 rok

Prba utworzenia Legionu Polskiego.

1849 rok

Wychodzi pierwszy numer Trybuny Ludw.

1852 rok

Ostateczna decyzja o pozbawieniu Mickiewicza katedry w

College de France.
Stanowisko bibliotekarza w paryskiej Bibliotece Arsenau.

1855 rok

mier Celiny Mickiewiczowej.

Wyjazd Mickiewicza na Wschd.
mier w Konstantynopolu.

Liryki lozaskie

Skad zasad