Dowd wasnoci 5 :

Iloczyn potrjny

Przykad
Uywajc iloczynu potrjnego pokaza, e wektory a = (1,4,-7),
b = (2,-1,4) ,c = (0,-9,18) s wsppaszczyznowe.

Moment siy
Pojcie iloczynu wektorowego
ma zastosowanie w fizyce.
Suy do definiowania
momentu siy.
Moment siy, wektor osiowy,

rF
gdzie: r - promie wodzcy
zaczepiony w pewnym
wybranym punkcie (wzgldem
tego punktu wyznacza si
moment siy), F - wektor
dziaajcej siy, znak oznacza
iloczyn wektorowy.

Rwnanie prostej

Rwnanie wektorowe
prostej

Rwnanie
parametryczne

Przykad
Znajd rwnanie wektorowe i parametryczne prostej
przechodzcej przez punkt (5,1,3) i rwnolegej do wektora

Inny sposb opisu prostej otrzymujemy eliminujc z

rwnania parametrycznego parametr t .
x x0 at
t

x x0
a

y y0 bt

z z0 ct

y y0
z z0
t
b
c
x x0 y y 0 z z 0

a
b
c
t

Rwnanie odcinka

Rwnanie paszczyzny
Rwnanie wektorowe paszczyzny

Rwnanie skalarne
Rwnanie liniowe

ax by cz d 0
d (ax0 by0 cz 0 )

Przykad
Znajd rwnanie paszczyzny o wektorze normalnym n = (2,3,4)
przechodzcej przez punkt (2,4,-1) .

Przykad
Znajd rwnanie paszczyzny przechodzcej przez punkty
P(1,3,2), Q(3,-1,6), R(5,2,0) .

Kt midzy paszczyznami
Dwie paszczyzny s rwnolege jeeli ich wektory normalne s
rwnolege. Na przykad paszczyzny: x + 2y 3z = 4 i 2x + 4y 6z =3 s
rwnolege poniewa ich wektory normalne: n1 = (1,2,-3) n2 = (2,4,-6)
speniaj zwizek 2n1 = n2 . Jeeli dwie paszczyzny nie s rwnolege
wtedy przecinaj si wzdu prostej i kt midzy nimi jest zdefiniowany
jako kt midzy ich wektorami normalnymi.

Przykad
a) Zajd kt midzy paszczyznami x + y + z = 1 i

x 2y +3z = 1

b) Znajd rwnanie prostej wzdu ktrej te paszczyzny si przecinaj.

Ad b) Szukamy punktu na
prostej np. o wsprzdnej
z = 0: x + y = 0 x 2y =1
x=1 y=0.

Przykad
Znajd wzr na odlego d punktu P1 od paszczyzny
ax + by + cz = 0
Niech P0(xo.y0,z0) bdzie punktem na danej paszczynie i niech
b bdzie wektorem PoP1 . Wtedy

Walec i powierzchnia kwadratowa

z = x2

okrg na paszczynie

xy

Powierzchnia drugiego stopnia

A,B,...J stae. Poprzez operacje tranzlacji i obrotu mona

otrzyma prostsz posta:

Elipsoida

Paraboloida

z 4x y
2

Paraboloida eliptyczna

Paraboloida hiberboliczna

z x y
2

Hipeboloida jednopowokowa

Wsprzdne walcowe
x r cos ,

y r sin ,

zz

Wsprzdne sferyczne

x sin cos
y sin sin
z cos

z cos
r sin

Funkcja o wartociach
wektorowych:

Definicja grupy
Grup nazywamy taki niepusty zbir G , w ktrym okrelone jest
dziaanie:

(a, b) m(a, b) ab

m : G G G,

zwane dziaaniem grupowym ( albo mnoeniem w G ), speniajce

warunki
a) zawsze zachodzi
istnieje element e G

ea ae a

c) dla kadego elementu

taki, e

a (bc) (ab)c

( dziaanie jest czne)

zwany elementem neutralnym taki, e

a G

dla kadego
istnieje taki element

a G

a' G

a ' a aa ' e
Jeeli ponadto jest speniony warunek
ba ba
dla dowolnych

a, b G

grup nazywamy przemienn albo Abelow

Definicja ciaa
Zbir K , zawierajcy co najmniej dwa elementy nazywamy ciaem ,
jeeli okrelone s dwa dziaania:

K K K : (a, b) a b, (a, b) ab
zwane odpowiednio dodawaniem i mnoeniem speniajce nastpujce
warunki:
(a) K jest grup Abelow z dziaaniem dodawaniem;
(b) K * K \ {0} gdzie {0} oznacza element neutralny dodawania,
jest grup z dziaaniem mnoenia;

( c) mnoenie jest rozdzielne wzgldem dodawania, tzn.

a (b c) ab ac
dla kadego

a , b, c K

Przestrze wektorowa

Niech V bdzie dowolnym niepustym zbiorem, a ustalonym K

ciaem. Elementy zbioru V bdziemy nazywa wektorami, a ciaa K
skalarami.
Mwimy, e jest przestrzeni wektorow nad ciaem (rozpit
nad ciaem) K lub przestrzeni liniow , jeli okrelone s funkcje

V V V : (u , v) u v

K V V : ( , u ) u

zwane odpowiednio dodawaniem wektorw i mnoeniem wektora

przez skalar, takie, e spenione s nastpujce warunki:
1.
2.

V jest grup Abelow wzgldem dodawania;

(u v) u v

3.

( )u ) u u

4.

( u ) ( )u

5.

1u u

Definicja
Niech

V bdzie przestrzeni wektorow nad ciaem K .

Niech e1 , e 2 ,..., e n V . Mwimy, e

ukad liniowo niezaleny,

e1 , e2 ,..., en

jeeli dla dowolnego cigu skalarw 1 , 2 ,..., n K

1e1 2 e2 ... n en 0 wynika, e

Wyraenie 1e1 2 e2 ... n en
wektorw

tworz
z rwnoci :

1 2 ... n 0

nazywamy kombinacj liniow

e1 , e 2 ,..., e n V

Definicja
Ukad wektorw przestrzeni liniowej nazywamy baz tej przestrzeni, jeli jest on
maksymalnym ukadem wektorw liniowo niezalenych w tej przestrzeni, tzn. nie
mona do niego doczy adnego wektora przestrzeni w taki sposb, aby
otrzymany ukad by liniowo niezaleny.

Baza przestrzeni liniowej

Definicja.
Ukad wektorw przestrzeni liniowej V nazywamy baz tej przestrzeni,
jeeli jest on maksymalnym ukadem wektorw liniowo niezalenych w tej
przestrzeni, tzn. jeli nie mona do niego doczy adnego wektora przestrzeni
V w taki sposb, aby otrzymany ukad by liniowo niezaleny.
n

x 1e1 2 e2 ... n en i ei i ei
i 1

Definicja. Liczb elementw skoczonej bazy przestrzeni liniowej V

nazywamy wymiarem przestrzeni i oznaczamy j symbolem dim
. V
Jeli dana przestrze nie ma skoczonej bazy to mwimy, e jest
nieskoczona i piszemy
.

dim V

Przeksztacenia liniowe

Definicja Niech V i W bd przestrzeniami liniowymi nad ciaem K .

Odwzorowanie ( funkcja ) : T : V W nazywa si przeksztaceniem
liniowym ( odwzorowaniem liniowym) , jeli ma ono nastpujce wasnoci:
T (u v ) T ( u ) T ( v )
u, v, V
(addytywno)
u V , K
T (u ) T (u )

inaczej zapiszemy:
(jednorodno)
T (u v ) T (u ) T ( v )

u,v V ,, K

Niech wektory e1 , e 2 ,..., e n i f1, f 2 ,..., f m odpowiednio stanowi bazy w przestrzeniach

liniowych V i W .
Przeksztacenie liniowe T jest wyznaczone jednoznacznie poprzez wartoci jakie
przyjmuje na wektorach bazy przestrzeni V : T (e1 ), T (e2 ),..., T (en )
Jeli bowiem :
to

x V

x 1e1 2e2 ... nen

T ( x ) 1T (e1 ) 2T (e2 ) ... nT (en )

T (ei )

i1 f1

i2 f 2

... im f m

ik f k ik f k

k 1

Wypisujc kolejno wspczynniki i1 w poziomym rzdzie , a

nastpnie pod spodem, w drugim rzdzie (wierszu) wspczynniki

i2

otrzymamy prostoktn tablic wspczynnikw z ciaa

majc m wierszy
i n kolumn.
Macierz przeksztacenia

T wzgldem baz

e1 , e2 ,..., en i f1 , f 2 ,..., f m

Definicja
r : R V (przestrze wektorowa)

Przykad

Granica funkcji wektorowej

Przykad

Cigo

Funkcja r jest ciga wtedy i tylko wtedy, gdy cige s funkcje

skadowe f, g, h .

Wektor wodzcy

Istnieje zwizek pomidzy ciga

funkcj wektorow i krzyw
przestrzenn. Zamy, e f,g,h s
funkcjami cigymi dla t z
przedziau I. Zbir C wszystkich
punktw (x,y,z) przestrzeni gdy:
(*) x = f(t),

y = g(t) , z = h(t)

gdzie t przebiega przedzia I

nazywa si krzyw przestrzenn .
Rwnania (*) nazywa si
parametrycznymi rwnaniami
krzywej t - parametrem. Moemy
pomyle o C jak o ladzie
poruszajcej si czsteczki, ktrej
pozycj w chwili t jest (f(t), g(t),
h(t)). Jeeli rozpatrzymy wektor
r(t)= (f(t),g(t),h(t)) to r(t) jest
wektorem wodzcym punktu P.

Przykad

Pochodna

Jednostkowy wektor styczny

Twierdzenie

Przykad
a) Znajd pochodn funkcji wektorowej
r(t) = (1 + t3)i + te-t j +sin 2t k
b) Znajd jednostkowy wektor styczny
w punkcie dla t = 0 .

Twierdzenie 2

Cakowanie
Caka oznaczona funkcji wektorowej cigej

Dugo uku