Termodynamika techniczna

Wykad i wiczenia
Andrzej Wojtowicz
Pokj 331, konsultacje wtorek 12:00 14:00
Strona domowa: www.fizyka.umk.pl/~andywojt
pliki z wykadami, zadaniami na wiczenia, wynikami
(kolokwia, egzaminy)
Rne dodatkowe informacje (PWN):
http://aneksy.pwn.pl/podstawy_fizyki
Feynmana wykady z fizyki t. I, cz. 2
Halliday, Resnick, Walker, t. II, rozdz. 19, 20, 21
A. Teodorczyk, Termodynamika techniczna
1

Wykad 1
Temperatura i ciepo
Pochanianie ciepa przez ciaa stae i ciecze

Termodynamika, energia termiczna

ciepo i praca: jak najlepiej
wykorzysta ciepo wytwarzajc
uyteczn prac
Ciepo i temperatura
Temperatura, jedna z siedmiu
podstawowych wielkoci ukadu SI
1 kelwin, skala Kelvina,
Bezwzgldna skala temperatury

Copyright 2005 John Wiley and Sons, Inc

Copyright 2005 John Wiley and Sons, Inc

Zerowa zasada termodynamiki

Copyright 2005 John Wiley and Sons, Inc

Termoskop

Jeli ciaa A i B s w rwnowadze termicznej z

trzecim ciaem (T), to s one w rwnowadze
termicznej ze sob nawzajem

Copyright 2005 John Wiley and Sons, Inc

Punkt potrjny wody

Woda, ld i para wodna istniej w rwnowadze

termodynamicznej tylko dla jednej pary wartoci
cinienia i temperatury (611,73 Pa, 273,16 K)

Copyright 2005 John Wiley and Sons, Inc

T3 = 273.16 K
1 kelwin, 1/273.16
rnicy pomidzy
temperatur punktu
potrjnego a zerem
bezwzgldnym

Punkt odniesienia dla pomiarw temperatury przy

pomocy termometru gazowego

Termometr gazowy
T Cp
p p 0 gh
T3 C p 3

p
p
273,16 K

p
p
3
3

T T3

Copyright 2005 John Wiley and Sons, Inc

Termometr gazowy o staej objtoci

Zbiornik z gazem zanurzony jest w
cieczy, ktrej temperatur mierzymy

p
T 273,16 K lim ilol gazu 0
p3

Skale temperatur Celsjusza i Fahrenheita

Skala Celsjusza:
Skala Fahrenheita:

TC T 273,15 C
9

TC 32 F
5

TF

Skala Fahrenheita stosowana w krajach anglosaskich. Skal t zaproponowa Daniel Gabriel Fahrenheit w
1715 roku. Na punkt zerowy skali Fahrenheit wybra najnisz temperatur zimy 1708/1709 zanotowan w
jego rodzinnym miecie Gdasku. 100 miao by jego wasn temperatur. Niestety na skutek bdu (mia
wtedy stan podgorczkowy) 100 F oznacza 37,8 C.

00C odpowiada 320F

37,80C odpowiada 1000F
-180C odpowiada 00F

Copyright 2005 John Wiley and Sons, Inc

Rozszerzalno cieplna liniowa

mosidz

L L T
stal

wspczynnik rozszerzalnoci liniowej

[10-6/0C]

Copyright 2005 John Wiley and Sons, Inc

Copyright 2005 John Wiley and Sons, Inc

Ld (00C)
ow
aluminium
mosidz
mied
beton
stal
szko (zwyke)
szko (pyrex)
diament
inwar
kwarc

51
29
23
19
17
12
11
9
3,2
1,2
0,7
0,5

temp.
pokojowa

Rozszerzalno cieplna objtociowa

V V T

wspczynnik rozszerzalnoci objtociowej

V xyz
x 0 x 0 T ...

V0 3V0 T ...
Copyright 2005 John Wiley and Sons, Inc

SPRAWDZIANY

Uszereguj wg. wielkoci

stopnie i temp. dla 3 skal
500X, 500W i 500Y

Copyright 2005 John Wiley and Sons, Inc

Cztery prostoktne pytki

o bokach L, 2L lub 3L
uszereguj wg. zmian
9
wysokoci i pola powierzchni

Temperatura i ciepo
Ciepo jest energi termiczn przekazywan pomidzy
ukadem a jego otoczeniem wskutek istniejcej
pomidzy nimi rnicy temperatur

1 cal 4,1860 J 3,969 10 -3 Btu

Cal (kilokaloria)
Btu (British thermal unit)
ilo ciepa potrzebna do podniesienia
temperatury 1 funta wody od 630F do 650F

Copyright 2005 John Wiley and Sons, Inc

10

Pochanianie ciepa przez ciaa stae i ciecze

pojemno cieplna C

Q C T C Tkoo Tpocz

[J/kg.K] [J/mol.K]

ciepo waciwe c

Q c m T c m Tkoo Tpocz
Jednostk pojemnoci cieplnej
jest cal/K lub J/K, a ciepa
waciwego cal/g.K (kaloria na
gram i na kelwin) lub J/kg.K

1 mol 6,02 10 23
jednostek elementarnych danej
substancji (atomw, czsteczek)

Pierwiastki w stanie staym

ow
128
wolfram
134
srebro
236
mied
386
aluminium
900
Inne ciaa stae
mosidz
granit
szko
ld (-10oC)

380
790
840
2200

Ciecze
rt
alkohol etyl.
woda morska
woda

140
2430
3900
4190

26,6
24,8
25,5
24,5
24,4

molowe
ciepo
waciwe
(nie na kg, ale
na mol)

11

ciepo przemiany

Q c przem m
zmiana stanu skupienia
ciepo parowania, ciepo topnienia

c par 539 cal/g 40,7 kJ/mol 2256 kJ/kg

dla wody wrzcej pod cinieniem
normalnym

c top 79,5 cal/g 6,01 kJ/mol 333 kJ/kg

dla wody krzepncej pod
cinieniem normalnym

[K]

[kJ/kg]

Substancja

temp.

ciepo
przemiany

Topnienie
wodr
tlen
rt
woda
ow
srebro
mied

14,0
54,8
234
273
601
1235
1356

58,0
13,9
11,4
333
23,2
105
207

Wrzenie
wodr
tlen
rt
woda
ow
srebro
mied

20,3
90,2
630
373
2017
2323
2868

455
213
296
2256
858
2336
4730

12