NAUKA MYLENIA...

czyli jak rozwin

wyobrani
autor: Boysaw Dybowski

Patrz tam,
gdzie inni patrz.
Zobacz
to,
c
czego inni nie widz.

ZAGADKI LOGICZNE
Znajd rozwizanie prostych
problemw logicznych.

ZAGADKA

1.

Z miast A do B i B do A, odlegych od siebie

o 400km, wyjedaj dwa samochody ze
redni prdkoci 80km/h kady.
Wraz z nimi z miasta A wylatuje helikopter
z prdkoci 150km/h. Jego zadaniem jest
latanie od jednego do drugiego samochodu
do momentu spotkania si aut pomidzy
miastami A i B.
Jak dugo bdzie lata helikopter?

ZAGADKA

2.

Na obwodzie kwadratu uoono 12

jednakowych monet tak, e wzdu
kadego boku umieszczono po 4
monety.
Jak zmieni to uoenie, by wzdu
kadego boku byo umieszczonych
po 5 monet?

ZAGADKA

3.

limak wpeza na 2 metrow odyg

trzciny ze redni prdkoci
1m/24h.
Po dwch dniach limak nie osign
szczytu odygi.
Dlaczego?

ZAGADKA

4.

Obracamy jedn monet wok

drugiej, identycznej, bez polizgu
(jak w koach zbatych).

Ile obrotw wykona zewntrzna

ruchoma moneta, by pokona peny
okrg wok pierwszej statycznej?

ZAGADKA

5.

Trzeba zmierzy przektn

zaklejonego prostopadociennego
pudeka. Do dyspozycji jest jedynie
wystarczajco duga linijka.
Jak dokona tego pomiaru, bez
zaprzgania dodatkowych oblicze?

ZAGADKA
Jak podzieli dany
kwadrat (8x8) na 4
identyczne czci,
by w kadej znalaz
si dokadnie jeden
kolorowy kwadracik?

6.

ZAGADKA

7.

W pewnym miecie burmistrz znany

z innowacyjnoci zaprojektowa
rnoktne pokrywy do studzienek
na ulicach.
Dlaczego ten nowatorski pomys
nie wszed w ycie?

ZAGADKA
Jak z okrgw
wsprodkowych
wykona spiral
nie uywajc
linijki ani cyrkla?

8.

ZAGADKA

Ile kwadratw
mona znale
na rysunku?

9.

ZAGADKA

10.

Z drewnianej 50 litrowej beczki

naley odla poow (25 litrw)
zawartego w niej pynu.
Czy mona tego dokona szybko, bez
uycia dodatkowych przyrzdw?

MYLENIE
INNOWACYJNE
W HISTORII

Pierwsze obliczenia
pierwotnych
Prymitywne plemiona Afryki, Ameryki
Poudniowej i Australii do tej pory zachoway sposb oblicze ludzi pierwotnych.
1

ywa istota, czowiek...

2 dwie pcie, symetria w ciele

czowieka, ycie i mier, para...
3 duo, wiele, tyle, ile wosw
na gowie... (?)
4

... (?)

Obliczenia pierwotnych
ABA

ABY

DRZEWO

LAS

CZOWIEK

TUM

Porwnywanie zbiorw
Zaznaczanie iloci rzeczy, zwierzt:
naciciami na koci (gazi),
zbieraniem na stosie kamieni (muszli),
skadaniem w woreczkach kamykw
(zbw zwierzt, ziaren nasion),
nanizanie na yko (gazk, sznurek)
glinianych kulek (muszelek z dziurkami).
A nastpnie poprzez plemiennych
szamanw do wspczesnej biuterii.

Liczenie u Papuasw
Jeszcze w pocztkach
ubiegego wieku do przedstawiania
iloci rzeczy stosowano kolejne
czci ciaa.
A jak sobie radzono, jeli
czci tych nie wystarczao?

Systemy
liczenia
System
dwunastkowy

Systemy liczenia
Chiczycy wypracowali sobie
system pozycyjny dziesitkowy,
w ktrym zastosowali zmienne znaki
cyfr w zalenoci od umiejscowienia
na danej pozycji.
Sami te zauwayli potrzeb
wprowadzenia znaku odpowiadajcemu
dzisiejszemu zeru.

METODY PRACY GRUPOWEJ

1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.

Burza mzgw
Mapa poj
Piramida priorytetw
Metoda przypadkw
Linia czasu
Drzewo decyzyjne
Metaplan
Za i Przeciw
Symulacje

METODY PRACY GRUPOWEJ

Burza mzgw

- Zebranie wszystkich moliwych

propozycji rozwizania problemu
- Wybr najlepszej z nich drog
dyskusji.

METODY PRACY GRUPOWEJ

Mapa pojciowa

Usystematyzowanie posiadanej
wiedzy na temat danego problemu.

Graficzne przedstawienie sytuacji

na kartonie (np. w formie plakatu)

Wizualizacja posiadanych informacji

za pomoc schematw, rysunkw,
hase, zwrotw symboli wyrae itp.
zwizanych ze spraw.

METODY PRACY GRUPOWEJ

Piramida priorytetw
Zebranie potrzebnych
informacji i pomysw.
Ustalenie w czasie dyskusji
hierarchii ich wanoci lub
zalenoci.
Ustawienie ich w postaci
piramidy.

METODY PRACY GRUPOWEJ

Metoda przypadkw
Po przedstawieniu sytuacji problemowej
uczestnicy ustalaj w toku analizy i dyskusji:

inne, moliwie najlepsze rozwizania,

jakie przedsiwzi rodki, by taka
sytuacja nie powtrzya si,
co naley zrobi znalazszy si w podobnej sytuacji.

METODY PRACY GRUPOWEJ

Linia czasu
Ustalenie i zapisanie na kartkach

wraz z krtkim opisem wszystkich

wanych wydarze lub faktw.

Wskazanie cisych zalenoci

czasowych midzy nimi w postaci

osi czasu z zaznaczonymi chronologicznie opisanymi faktami.

METODY PRACY GRUPOWEJ

Drzewo decyzyjne
Wizualizacja rogi rozwizywania problemu
w postaci:

zdefiniowania problemu,
cile okrelonego celu,
znalezienie rnorodnych rozwiza,
krtko opisanych pozytywnych i negatywnych skutkw podjcia rnych
decyzji.

METODY PRACY GRUPOWEJ

Metaplan
Ustalenie w toku dyskusji
nad problemem:
jaki jest stan teraniejszy,
jak powinno by,
dlaczego nie jest tak, jak by
powinno,
jakie z tego wynikaj wnioski
czyli co zrobi, by byo dobrze?

METODY PRACY GRUPOWEJ

Za i Przeciw
Analiza problemu w celu podjcia
decyzji lub jego rozwiza za pomoc
podziau np. na:

Za i Przeciw
+ i -
mocne i sabe strony.

METODY PRACY GRUPOWEJ

Symulacje
Znajdowanie rnych rozwiza sytuacji
problemowych za pomoc:
naladowania rzeczywistoci (udawania),
uczenia si na bdach popenianych
w sytuacji wiczeniowej,
wprowadzania korekty,
powtarzania do osignicia
akceptowalnego rozwizania.

METODY PRACY INDYWIDUALNEJ

Kilka zabaw z problemem:
Jak sobie by z nim poradzili inni?
Przepij si z problemem.
Identyfikacja celu.
Nie rb nic.
Awansuj i przechod na rne stanowiska.
Potnij problem w czasie.
Inkubacja rozwizania.
Skojarzenia niezalene.
Wyjd z problemem do ludzi.

METODY PRACY INDYWIDUALNEJ

Jak poradzili by sobie z nim inni?

Zabawa w ankietera, ktry podrujc

w czasie i przestrzeni zbiera opinie na temat
rozwizania problemu od rnych przeciwstawnych postaci (rne kty widzenia):
dziecko-dorosy,
kobieta-mczyzna,
bogaty-biedny,
gwiazda filmowa-szary czowiek,
specjalista-laik, itp.

METODY PRACY INDYWIDUALNEJ

Przepij si z problemem.

Odoenie na jaki czas rozwizywania

problemu, by zaj si zupenie czym
innym.
Powrt do pracy nawet po drzemce
niekiedy wane pomysy wielkich tego
wiata przychodziy we nie.

METODY PRACY INDYWIDUALNEJ

Identyfikacja celu.

Wypisanie wszystkich potrzeb, uwarunkowa przeszkd w celu globalnego spojrzenia

na wszystkie elementy razem.
Zidentyfikowanie listy potrzeb
(co ma by osignite).
Utworzenie listy uwarunkowa
(w jakich naley wykona dane potrzeby).
Okrelenie kolejnych przeszkd
(jakie stoj na drodze do osignicia celu).

METODY PRACY INDYWIDUALNEJ

Nie rb nic.

* Co byoby, gdyby nie robi

nic, by problem rozwiza?
* Co si stanie i jakie bd
konsekwencje pozostawienia
sytuacji problemowej
do samorozwizania?

METODY PRACY INDYWIDUALNEJ

Awansuj i przechod na rne stanowiska.
Ucze, nauczyciel czy profesor?
Robotnik, kierownik albo dyrektor?
Student, pracujcy lub emeryt?
Mieszkaniec wsi, maego miasteczka
czy duej aglomeracji?
Jak rozwie problem kada z tych
postaci. Czy jej charakter wpynie
na sposb jego rozwizania?

METODY PRACY INDYWIDUALNEJ

Potnij problem w czasie.
Czy mona przewidzie, co dzia si
bdzie z problemem:
za godzin,
za tydzie,
za miesic,
za rok,
za 5 lat?
Jak zmieni si stosunek do problemu?
Czy rzeczywicie jest on taki straszny?

METODY PRACY INDYWIDUALNEJ

Inkubacja rozwizania.
Zapisanie problemu na kartce i powieszenie jej w widocznym miejscu powoduje, e z czasem mona dopisywa
pojawiajce si skojarzenia.
Mona take nosi ze sob kartk lub
dyktafon by notowa pomysy pojawiajce si pod wpywem rnych zewntrznych impulsw.

METODY PRACY INDYWIDUALNEJ

Skojarzenia niezalene.
Powstanie szerszej wizji problemu (pojawienie
si wikszej liczby rozwiza) poprzez:
Zapisanie na osobnych kartkach wanych
sw i wyrae z pierwotnego problemu.
Wypisanie skojarze i aspektw z nimi
zwizanych zupenie nowych, oddzielonych
od gwnego problemu.
Znalezienie powizania pomidzy pierwotnymi problemami i wtrnymi skojarzeniami
w postaci np. sw kluczowych.

METODY PRACY INDYWIDUALNEJ

Wyjd z problemem do ludzi.

Wystarczy zapyta si kogo i pozna

zdanie innych na temat sytuacji
problemowej.
Problem mona przedstawi komu
rwnie z pozycji fikcyjnego znajomego:
Nie wiem, co poradzi mojemu
przyjacielowi. Ma taki problem.
Co powiedziaby mu na moim miejscu?".

WICZENIA INDYWIDUALNE
acuch skojarze
Trening spostrzegawczoci
Zastosowanie wielodrone

WICZENIA INDYWIDUALNE
acuch skojarze

W kadej wolnej chwili mona wybra

dowolne sowo i rozpocz niekoczcy si
cig skojarze tak, by poprzednie sowo
implikowao pojawienie si nastpnego.
Mona to poprowadzi na dwa sposoby:
atwy proste i klasyczne skojarzenia,
trudny - skojarzenia wyszukane i dziwne.

WICZENIA INDYWIDUALNE
Trening spostrzegawczoci

W kadym miejscu mona wybra sobie

pewien element lub cech wystpujc
wokoo i poszukiwa wrd nich pewnych
ukrytych zalenoci.
Np. tablice rejestracyjne i podzielno
liczb, charakter czowieka i jego wygld,
marka samochodu i zachowanie kierowcy,
sownictwo czowieka i jego towarzystwo,
itp.

WICZENIA INDYWIDUALNE
Zastosowanie wielodrone

Prawie kad rzecz mona zastosowa

nie tylko zgodnie z jej podstawowym
przeznaczeniem.
Mona wymyli wiele rnorodnych zastosowa wybranego przedmiotu, prostych
i zupenie do tej pory nie zauwaalnych.
Np. ekierka, tama z kasety audio lub
wideo, pyta CD, drut miedziany z cewki
elektrycznej, patyczki od lodw, wytoczki
do jaj, itp.

DEFINICJE
Mylenie
Inteligencja
Kreatywno
Logika
Wyobrania
Fantazja

DEFINICJE
Mylenie
# Proces rozwizywania przez czowieka
problemw, polegajcy na przetwarzaniu informacji.

Zdolno przetwarzania informacji

i faktw tak rzeczywistych jak i
abstrakcyjnych.

# Proces wytwarzania nowych informacji.

DEFINICJE
Inteligencja

Sprawno w zakresie mylenia,

rozwizywania problemw i innych
czynnoci poznawczych.

Poprawno rozumienia zoonych

problemw.

Skuteczno poszukiwania trafnych

rozwiza.

Sprawno dziaania w sytuacjach

nowych i trudnych.

DEFINICJE
Kreatywno

Zdolno wyznaczania
niestandardowych drg dziaania.

atwe wizanie ze sob obrazw,

symboli, metafor i wypracowywanie
nowych.

Umiejtno twrczego mylenia,

ktrego wynikiem jest podanie
nowych rozwiza.

DEFINICJE
Logika

Umiejtno szybkiego kojarzenia

faktw, rzeczy i cech.
Umiejtno samodzielnego
wnioskowania.
Sprawne operowanie skrtami
mylowymi i symbolami.
Niezbdny element przyswajania
i porzdkowania zdobywanej wiedzy,
ktrego wspomaga i przyspiesza.

DEFINICJE
Wyobrania

Psychiczna zdolno tworzenia obrazw

ludzi, zwierzt, przedmiotw, krain, zjawisk itp., istniejcych lub wymylonych.

Umiejtno przypominania sobie lub wytwarzania w umyle dowolnych bodcw

odbieranych przez wszystkie zmysy.

atwe przetwarzanie obrazw, dwikw,

zapachw, smakw, wrae dotykowych

DEFINICJE
Fantazja

Przedstawianie nowych sytuacji

i zdarze bdcych przetworzeniem
i wzbogaceniem wasnych dowiadcze.

Zdolno do zmyle.

Bardzo istotny warunek uczenia si,

pracy, pracy naukowej, a take rozwizywania rnych zada yciowych.

Mylenie
- Wertykalne
- Lateralne
- Konwergencyjne
- Dywergencyjne
- Jednodrone
- Dwudrone
- Wielodrone

Mylenie

Wertykalne

Rozwizanie problemu wedug znanych

schematw w "z gry" upatrzony sposb.

Bardzo wygodne uatwianie sobie pracy na

zasadzie powtarzania utartych schematw.

Zupeny brak niepewnoci Jak to zrobi?.

Znalezienie jakiegokolwiek rozwizania
jakkolwiek metod.

Mylenie jednotorowe prowadzce do

wyboru prostego rozwizania na jaki

okres, do czasu znalezienia lepszych.

Mylenie
Lateralne

Dostrzeenie nowych moliwoci w danej

sytuacji.

Przeformuowanie problemu dajce

szans rozwizania go nowymi metodami.

Gotowo do pozbycia si sztywnoci

w postrzeganiu i rozumieniu wiata.

Zdolno patrzenia na problem z r

nych stron.

wiadome poszukiwanie nowych, alter-

Mylenie

Konwergencyjne

Gromadzenie faktw oraz organizowanie

ich w logicznym porzdku i we waciwej kolejnoci.

Kopiowanie sposobw rozwiza problemw z innych sytuacji.

Mylenie podobne do innych wynikajce

z przystosowania si do otoczenia.

Mylenie

Dywergencyjne

Odkrywanie wielu punktw widzenia

i licznych moliwoci rozwizania
problemu.

Brak troski o poprawn czy logiczn

odpowied.

Rnicowanie toku mylenia pod wpy-

wem odmiennych warunkw terenowych,

rodowiskowych i wzajemnej izolacji.

Mylenie
Jednodrone

Kojarzenie faktw, moliwoci

i sytuacji na poziomie kilkuletniego
dziecka.

Zupeny brak tworzenia wasnych

indywidualnych rozwiza.

Ograniczone postrzeganie wiata

i wystpujcych w nim zalenoci.

Mylenie
Dwudrone

Kojarzenie faktw, moliwoci

i sytuacji charakterystyczne
dla wikszoci ludzi.

Lenistwo w rozwizywaniu
sytuacji problemowych.

Niewielka dawk indywidualizmu

w rozwizywaniu sytuacji
problemowej.

Mylenie

Wielodrone

Kojarzenie faktw, moliwoci

i sytuacji na jednoczenie wielu
rwnolegych poziomach.

Tworzenie wasnych indywidualnych

rozwiza problemw opartych
na wnikliwej obserwacji otoczenia

Stawianie miaych teorii.

Bardzo szybka ocena wasnych

dziaa i moliwoci.

Mylenie lateralne
Oddzielenie si od oglnie przyjtych
poprawnych rozwiza.

Spojrzenie na problem z rnych

stron, pod rnym ktem.

Odkrycie pod klasycznym rozwiza-

niem innych, ukrytych w jego cieniu.

Wykorzystanie przypadku jako pod-

powiedzi ciekawego i niecodziennego

rozwizania. "Jak stosowa mylenie lateralne" Edward DE BONO

Mylenie lateralne
Puapka wzorca

Stosowanie utartych schematw

rozwiza, to tak, jakby raz

stworzona metoda bya najlepsza
przez zasiedzenie.

Najwiksz trudno to odkrycie,

i istnieje wiele rnych moliwoci

rozwiza, oraz przestawienie si
na nowe tory mylenia.

Mylenie lateralne
Przykady problemw

Jaki ksztat powinien mie monitor?

Kiedy utworzy trawniki na nowym

osiedlu? Cel tabliczek Nie depta
trawnikw.

Ewolucja maszynek do golenia, telefonw komrkowych czy specjalistycznych maszyn produkcyjnych.

Mylenie twrcze
Wpywa na nie przede wszystkim:

Pynno i gitko mylenia

Oryginalno mylenia
Wraliwo na problemy
Kojarzenie odlegych rzeczy i idei
Transformowanie (przeksztacanie)

Mylenie twrcze
Pynno i gitko mylenia

Wymylanie duej liczby rnorodnych, interesujcych rozwiza

Poszukiwanie rnorodnych schematw mylenia

Elastyczno w dostosowaniu pomysw do rodzaju zada i warunkw.

Mylenie twrcze
Oryginalno mylenia

Tworzenie rzadkich, zaskakujcych

i niekonwencjonalnych rozwiza
w danej grupie osb.

Utrzymywanie zwizkw z dan

sytuacj mimo wdraania
nowatorskich pomysw.

Mylenie twrcze
Wraliwo na problemy

Krytyczne dostrzeganie wad, brakw, luk

i niedostatkw w ludzkich dziaaniach i
rzeczach z perspektywy rnych postaci.

Trzewe mylenie o tym, co by mona

zrobi lepiej lub pikniej bez ulegania
miraom starych nawykw.

Wraliwo na problemy, dociekliwo

i nie uleganie przyzwyczajeniom.

Mylenie twrcze

Kojarzenie odlegych rzeczy i idei

Umiejtno poczenia w swym umyle

dwu lub wicej pomysw w celu uzyskania

trzeciego o zupenie nowej jakoci.

Unikanie starych, zuytych i mczcych

sposobw dziaania.

Omijanie przeszkd intelektualnych, za-

gradzajcych drog do nowych rozwiza.

Mylenie twrcze

Transformowanie (przeksztacanie)

Eksperymentowanie mylowe, wymyla-

nie niezwykych fabu, scenariuszy, idei

i czasem dowcipw.

Zrzucenie z siebie gorsetu hamujcego

wyobrani ("nie wypada" lub "nie wolno).

Dziecinne podejcie do problemu daje

niecodzienne rozwizania.

Krzysztof Szmidt

Podejcie systemowe
w rozwizywaniu problemw
Czasowe polepszenia czsto prowadz

do dugotrwaych problemw i trudnoci.

atwe rozwizanie moe w ogle nie by

rozwizaniem.

Szybkie rozwizanie czsto wiedzie do licz-

nych problemw, ktre nie istniay przedtem.

Dziaania ktre przynios najlepsze efekty

wcale nie s oczywiste z pierwszego wejrzenia.

Niski koszt i wysoka efektywno rozwiza

nie mog by przedmiotem wzajemnej wymiany.

prof. Czesaw CEMPEL

Podejcie systemowe
Jeli mylisz rok naprzd, zasiej ziarno.
Jeli mylisz dziesi lat naprzd, zasad drzewo.
Jeli mylisz sto lat naprzd, kszta ludzi.

Zasiewajc ziarno, raz zbierzesz plon.

Sadzc drzewo, zbierasz plon dziesiciokrotny.
Ksztacc ludzi (i siebie), zbierasz plon stukrotny.
(anonimowy poeta chiski VI w.p.n.e.)
prof. Czesaw CEMPEL

DZIKUJ
ZA UWAG
rdo:
- materiay wasne ,
- Internet,
- literatura metodyczna.
Uwagi i spostrzeenia: bozyslaw67@op.pl