RECEPTORY

SEROTONINOWE I DOPAMINOWE
A ZABURZENIA
MOTYWACYJNE I POZNAWCZE
W SCHIZOFRENII

Na podstawie:
Serotonin and dopamine receptors
in motivational and cognitive disturbances of schizophrenia
T. Sumiyoshi, H. Kunugi, K. Nakagome

Hipoteza
Badania naukowe genetycznych
i neurobiologicznych sposobw
motywacji, zwizane z receptorami
serotoninowymi, uatwi leczenie
pacjentw chorych na schizofreni
lub inne choroby umysowe
oraz w skuteczny sposb umoliwi
popraw jakoci ich ycia.

Schizofrenia

Zaburzenie psychiczne zaliczane do grupy

psychoz endogennych;
Zwizana jest m.in. z zaburzeniami procesw
umysowych, w tym funkcji poznawczych
i
sfery motywacyjnej oraz ekspresji emocji;
Istotne w powstaniu tego zaburzenia s czynniki
genetyczne, wczesne warunki rodowiskowe,
procesy socjologiczne
i neurobiologiczne;
Pocztek choroby ujawnia si zwykle
pod
silnym wpywem czynnikw rodowiskowych i
stresorw.

Zaburzenia motywacyjne
w schizofrenii

W diagnozowaniu schizofrenii mona wyrni dwie grupy objaww:

pozytywne (wytwrcze) - dodatkowe, tworzone aktywnie
w
stosunku do normalnego funkcjonowania, np.: urojenia,
halucynacje, zaburzenia mylenia, dziwaczne zachowania;
negatywne (deficytowe) - zmniejszaj zdolnoci normalnego
zachowania, narastaj wraz z czasem trwania zaburze.
Mona podzieli je na zwizane z:
1. motywacj (np. anhedonia i aspoeczno),
2. zmniejszon ekspresywnoci (np. zuboenie mimiki, mowy).
Zaburzenia motywacyjne nie zawieraj w sobie wszystkich rodzajw
objaww negatywnych. Jest to istotne z punktu widzenia wynikw
funkcjonalnych, poprawy jakoci ycia
oraz leczenia choroby
lub zagodzenia jej skutkw
w skuteczny sposb.

Systemy dopaminowe zarzdzajce

motywacj i poznaniem

Dziki badaniom z udziaem funkcjonalnego rezonansu

magnetycznego (fMRI), odkryto,
e aktywno
przedniej czci obszaru ciaa prkowanego i kory przedczoowej
jest powizana
z wrodzonym mechanizmem motywacji.
Badania genetyczne wskazuj na rol systemw monoaminowych
w mechanizmach poznawczych
i motywacyjnych.
polimorfizm genw kodujcych katecholo-O-

-metylotransferaz (COMT), czyli enzymu katabolizujcego dopamin,

wpywa na wyniki testw dot. pamici roboczej oraz funkcji wykonawczych
w zalenoci od tego, czy dana osoba cierpi na schizofreni czy jest
zdrowa.
enzym COMT poredniczy rwnie w badaniach opartych na niepewnoci,
ktre s zwizane z poziomami dopaminy w korze przedczoowej.

Na motywacj zwizan z osiganiem jak najwikszych

korzyci maj wpyw geny kodujce elementy zwizane z
dopamin (DARPP-32
i receptory D 2), znajdujce
si w ciele prkowanym/ jdrze plecym (NAc).
Niewaciwe funkcjonowanie receptora D2 jest
prawdopodobnie odpowiedzialne za cz objaww
schizofrenii.
Nadekspresja receptorw D3 (czonkw rodziny receptorw
D2) w ciele prkowanym moe wybirczo uszkadza bodce
motywacyjne.
Mechanizm, wedug ktrego receptory dopaminy zarzdzaj
motywacj i funkcjami poznawczymi moe wiza si z
percepcj poczucia czasu.
Badania nad upoledzeniem percepcji czasu wykazay, e
obniona motywacja wpywa negatywnie na funkcje
poznawcze, takie,
jak np. pami robocza i uwaga.

Podtypy receptorw
serotoninowych
w zachowaniach zwizanych z
motywacj
Receptory serotoninowe (5-HT) i ich podtypy
(5-HT ,
1A

5-HT2A i 5-HT2C) odgrywaj wan rol

w leczeniu
zaburze poznawczych i motywacyjnych zwizanych z
psychozami i zmianami nastrojw.
podtypy 5-HT1A i 5-HT2A mog bezporednio lub porednio wpywa na

nerwowy system zachowa motywacyjnych.

Dziki dziaaniu na te
receptory, niektre leki przeciwpsychotyczne
i antydepresanty
agodz objawy negatywne i zaburzenia nastroju u osb chorych na
schizofreni.

Receptory 5-HT2c zlokalizowane w polu brzusznym nakrywki

mog wpywa na zachowania motywacyjne przez regulowanie
przekazw do NAc.
Schizofrenia powoduje zmniejszon aktywno pracy ukadu
nagrody i zmniejszon regulacj pozytywn receptorw 5-HT 2C w
ciele prkowanym, co jest zwizane ze spadkiem bodcw
motywacyjnych.

Perspektywy kliniczne
i przysze kierunki bada

Bardzo moliwe, e leki dziaajce na podtypy receptorw 5-HT,

szczeglnie na 5-HT2C, bd zmniejsza zaburzenia motywacyjne
u osb ze schizofreni. Wanym jest, eby w przyszoci zbada
czy faktycznie umoliwi popraw dziaania funkcji motywacyjnych.
Naley podj prb okrelenia czy zmiany genetyczne zwizane
z 5-HT i/lub receptorami DA wpywaj na reakcje motywacyjne
uzyskane w wyniku leczenia za pomoc dostpnych rodkw
farmakologicznych i dziaa psychospoecznych zasuguj na
dalsze badania.
Genetyczne predyspozycje zwizane z receptorami 5-HT
i
DA mog poredniczy w rnorodnym przekazywaniu bodcw
motywacyjnych, ktre s upoledzone u pacjentw ze schizofreni.
Dalsze zbadanie tego zaoenia moe umoliwi odpowiednie
rozwj leczenia metodami biologicznymi i/lub psychospoecznymi,
w celu poprawy jako ycia osb chorych.