Professional Documents
Culture Documents
Literatura
1.
2.
3.
4.
19.
20.
21.
22.
Szweycer M., Nadolska D.: Metalurgia i odlewnictwo. Pozna: Wyd. Politechniki Poznaskiej 2002
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
Wiadomoci wstpne
[8]
[12]
[2]
Etapy wykonania odlewu: a) rysunek gotowego wyrobu, b) rysunek odlewu, c) model, d) rdzennica,
e) Zoona forma odlewnicza, f) wybity odlew; 1 naddatek, 2 znaki rdzeniowe, 3 powki rdzennicy,
4 rdze, 5 skrzynki formierskie, 6 gniazda rdzeniowe, 7 forma ukadu wlewowego,
8 ukad wlewowy [2]
Rysunek odlewu
W celu wprowadzenia do produkcji nowego wyrobu konieczne jest
opracowanie dokumentacji technologicznej, w ktrej skad wchodz :
rysunek konstrukcyjny gotowego wyrobu,
rysunek koncepcyjny sposobu odlewania,
rysunek surowego odlewu,
rysunki konstrukcyjne zespou modelowego
rysunek formy odlewniczej,
rysunki oprzyrzdowania specjalnego,
karta technologiczna,
karty instrukcyjne,
karta kalkulacyjna wykonania odlewu,
karta prb,
warunki techniczne odlewu.
d
naddatki technologiczne
otworw i wnk
jako
wypenienie
Ukad wlewowy
Ukadem wlewowym nazywa si system kanaw wykonanych w formie
odlewniczej, ktry powinien spenia nastpujce zadania:
- doprowadzenie ciekego metalu do ustalonych miejsc wnki formy
z wymagan prdkoci,
- zatrzymanie pyncych z metalem zanieczyszcze i ula,
- uzyskanie odpowiedniego rozkadu temperatur metalu
wypeniajcego form oraz regulowanie zjawisk cieplnych
podczas krzepnicia i stygnicia odlewu,
- zasilanie krzepncego odlewu ciekym stopem.
Pierwsze trzy zadania spenia moe cz wprowadzajca ukadu
wlewowego, natomiast ostatnie zadanie speniaj czci ukadu zwane
nadlewami lub ochadzalnikami.
Ukad wlewowy
Modele odlewnicze
Model odlewniczy jest pomocniczym przyrzdem o ksztacie
zewntrznym
odlewanego
przedmiotu
z
pewnymi
zmianami
podyktowanymi wzgldami odlewniczym . Wymiary modelu powikszone
s o wielkoci skurczu metalu w czasie krzepnicia.
Pod wzgldem konstrukcyjnym modele moemy podzieli na grupy:
I- modele bezporednio odtwarzajce ksztat odlewu: s to modele
bezrdzeniowe, czyli tzw. modele naturalne,
II - modele porednio odtwarzajce ksztat odlewu, wymagajce
stosowania skrzynek rdzeniowych (rdzennic),
III - modele uproszczone.
Wszystkie modele mona wykona jako modele dzielone i niedzielone
i z czciami odejmowanymi.
Do formowania rcznego, czyli do produkcji jednostkowej i
maoseryjnej wykonuje si je z drewna. Znacznie bardziej trwae s modele
metalowe wykonywane najczciej ze stopw aluminium, miedzi i eliwa.
b)
Rdzennice skrzynkowe
Rdzennice ramkowe
a)
b)
Rdzennica z pancerzem
Materiay formierskie
Materiay formierskie
Materiay formierskie
Materiay formierskie
Materiay formierskie
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Podstawowe narzdzia do formowania rcznego: 1 - 2 - ubijaki due, 3 - 4 - ubijaki mae, 5 ubijak pneumatyczny, 6 - gadziki paskie, 7 - gadziki krawdziowe, 8 - jaszczurki, 9 - sito,
10, opata, 11 - lancet z haczykiem, 12 - haczyk do wyjmowania modelu, 13 - pdzel [16]
Przykad formowania rcznego przy uyciu modelu dzielonego: a) rysunek zwki rury i rdzenia,
b) rdzennica (skrzynka rdzeniowa), c) model, d), e), f), g) kolejne fazy formowania [16]
Formowanie na faszywce
Formowanie z obieraniem
Formowanie w rdzeniach
Formowanie wzornikiem
Formowanie maszynowe
Maszyny do wytwarzania form i rdzeni nazywamy oglnie maszynami formierskimi lub formierkami.
Formierki mechanizuj zasadniczo dwie podstawowe operacje:
- zagszczanie masy w skrzynkach formierskich lub rdzennicach,
- oddzielenie modelu od formy.
Ze wzgldu na sposb zagszczania mas maszyny formierskie dzielimy na;
- prasy, czyli formierki prasujce,
- wstrzsarki,
- wstrzsarki z doprasowaniem,
- narzucarki,
- strzelarki i nadmuchiwarki,
- inne formierki specjalne.
Ze wzgldu na sposb oddzielania modelu od formy maszyny formierskie dzielimy na:
a) oddzielajce form znad modelu;
- formierki trzpieniowe lub ramowe,
- formierki z opuszczanym modelem,
b)oddzielajce model w gr po odwrceniu formy:
- formierki z obracanym stoem,
- formierki z przerzucanym stoem,
- formierki z obracan kolumn.
(podzia ten dotyczy tylko pras, wstrzsarek i wstrzsarek z doprasowaniem. )
Narzucarka
Strzelarka
8
Zasada prasowania pod wysokimi naciskami elastyczn gowic wielotoczkow: a) pooenie wyjciowe,
b) pocztek prasowania, c) koniec prasowania; 1 cylinder wyrwnawczy cinienia, 2 wielotoczkowa
gowica prasujca, 3 stopki toczkw prasujcych, 4 ramka nadstawna, 5 skrzynka formierska, 6 st
maszyny z pyt modelow poczony z atakujcym w gr cylindrem hydraulicznym [8]
Schemat pracy formierki prasujcej pod wysokimi naciskami do bezskrzynkowego formowania metod
Disamatic: a) wstpne zagszczenie masy za pomoc strzelarki, b) prasowanie, c) oddzielenie lewej pyty
modelowej
Proces CO2
Masy cementowe
Formowanie skorupowe,
Odlewanie kokilowe grawitacyjne,
Odlewanie kokilowe pod niskim cinieniem,
Odlewanie odrodkowe,
Odlewanie cige i pcige,
Proces Shawa,
Odlewanie pod cinieniem,
Odlewanie precyzyjne metod wytapianych modeli.
Formowanie skorupowe
Zastosowanie do produkcji seryjnej i masowej form i rdzeni odleww
maych i rednich o wysokich wymaganiach wymiarowych i dobrej
gadkoci powierzchni.
Masa formierska:
- czysty, pukany i drobnoziarnisty piasek kwarcowy,
- 4 8% sproszkowanej nowolakowej ywicy fenolowej,
- 10 12% w stosunku do ywicy urotropiny jako utwardzacza,
- 0,1% nafty jako rodka powodujcego lepsze rozprowadzenie
ywicy.
Masa formierska jest mieszanin, ktrej utwardzenie w normalnych
warunkach nie zachodzi. Proces wizania rozpoczyna si pod
dziaaniem temperatury.
Formowanie skorupowe
Fazy wykonania formy skorupowej wedug procesu C (Croning); 1 pyta modelowa, 2 powka modelu, 3 model
zbiornika wlewowego, 4 pyta wypychaczy, 5 wypychacze, 6 trzpienie sprynowe, 7 piec grzewczy elektryczny
lub gazowy, 8 zbiornik z masa skorupow, 9 powka formy skorupowej, 10 przyrzd do sklejania powek form,
11 zaciski form skorupowych, 12 skrzynka formierska, 13 forma skorupowa, 14 - suchy piasek wypeniajcy [8]
Formowanie skorupowe
Formowanie skorupowe
Metoda ma zastosowanie do wykonywania odleww o ksztatach bry obrotowych dla ktrych L < D.
Ograniczenie jest spowodowane spywaniem metalu w d i zwikszaniem gruboci cianki
w dolnej czci odlewu.
Zalety procesu:
- lepsze wasnoci wytrzymaociowe ni w odlewach uzyskanych w kokilach
zalewanych grawitacyjnie i w formach piaskowych,
- polepszenie wasnoci technologicznych i fizykochemicznych,
- zmniejszenie i wyeliminowanie porowatoci odleww,
- zmniejszenie lub wyeliminowanie ukadw wlewowych i nadleww zwiksza uzysk,
- atwo uzyskiwania odleww wielowarstwowych.
Wady:
- ograniczenie odlewania ksztatem odlewu,
- wysoki koszt urzdze i ich eksploatacji,
- opacalno jedynie przy wykonywaniu duych serii odleww,
- maa uniwersalno urzdze,
- trudnoci przy mechanizacji, a zwaszcza automatyzacji procesu
b)
Odlewanie cige
i pcige
Zastosowanie w produkcji jednostkowej i seryjnej odleww rednich i duych (nawet do 3 tonnajczciej 1 150 kg) o wysokich wymaganiach wymiarowych i gadkoci powierzchni. Metod
t wykonujemy m. in. matryce kuzienne, kokile, czci form cinieniowych, formy dla przemysu
gumowego i szklarskiego.
Masa formierska:
- sproszkowane materiay wysokoogniotrwae (sylimanit, mulit, mczka cyrkonowa),
- cieke spoiwo (zhydrolizowany krzemian etylu rozpuszczony w spirytusie.
Wykonanie formy:
- przygotowanie masy formierskiej w postaci gstego szlamu,
- wylanie masy na model ustawiony w skrzynce i wykonanie warstwy przymodelowej,
- wypenienie pozostaej objtoci skrzynki mas wypeniajc,
- gdy masa uzyska konsystencj gumy wyjmujemy model,
- wypalenie formy w piecu lub przez podpalenie wydzielajcych si par alkoholu,
- zoenie formy, zalanie formy ciekym metalem.
Zalety:
- wysoka dokadno wymiarowa,
-wysoka gadko powierzchni odlewu pozwalajca na ograniczenie lub wyeliminowanie obrbki
skrawaniem.
Wady:
- metoda trudna do mechanizacji,
- metoda droga.
Odlewanie cinieniowe
Odlewanie cinieniowe
a)
b)
c)
Podzia i schematy maszyn tokowych do odlewania pod cinieniem: a) maszyna gorco komorowa,
b) maszyna zimno komorowa pozioma, c) maszyna zimno komorowa pionowa : 1 nieruchoma cz
formy, 2 ruchoma cz formy, 3 kadub przedni maszyny, 4 tok prasujcy, 5 komora cinienia
gorca lub zimna, 6 wnka formy odtwarzajca odlew, 7 wlew, 8 gorcy zbiornik cylindryczny z
przewodem wlewowym, 9 tygiel pieca grzewczego, 10 tok dolny do ucinania wlewu i wyrzucenia
nadmiaru metalu w postaci zestalonego krka [8]
Odlewanie cinieniowe
Schemat poszczeglnych faz odlewania pod cinieniem na maszynie z poziom komor: a) zalewanie
komory, b) zapenianie wnki formy, c0 rozwarcie komory i wyjcie rdzeni, d) wypchnicie odlewu;
1 tok prasujcy, 2 komora cinienia, 3 forma, 4 wypychacze, 5 odlew, 6 rdze, 7 otwr
wlewowy [2]
Odlewanie cinieniowe
Schemat zalewania formy na maszynie do odlewania pod cinieniem z pionow zimn komor i wlewem
dyszowym: 1 tok prasujcy, 2 komora cinienia, 3 cieky metal, 4 dolny tok, 5 spryna,
6 nieruchoma powka formy, 7 ruchoma powka formy, 8 wypychacze, 9 dysza wlewowa, 10
odlew, 11 metal znajdujcy si w ukadzie wlewowym, 12 nadmiar metalu [2]
Odlewanie cinieniowe
a)
b)
Odlewanie cinieniowe
Odlewanie cinieniowe
Zalety procesu:
- uzyskiwanie najwikszych dokadnoci wymiarowych i gadkoci
powierzchni,
- zastpowanie drogich odkuwek i obrbki skrawaniem poprzez wykonanie
odleww precyzyjnych,
- moliwo uzyskania odleww o bardzo zoonych ksztatach, niemoliwych
do wykonania innymi metodami,
- moliwo wykonania odlewu z dowolnego stopu (w produkcji seryjnej i
wielkoseryjnej stosowana najczciej do staliw , zwaszcza stopowych,
rzadziej eliw i stopw miedzi, a wyjtkowo do stopw aluminium),
- mona uzyskiwa odlewy cienkocienne.
Wady procesu:
- proces trudny do mechanizacji i automatyzacji,
- ograniczona masa odlewu, zasadniczo do 1 2 kg, wyjtkowo do 10 kg.
Zalewanie form
Kadzie odlewnicze: a) yka odlewnicza, b) kad z widami, c) kad suwnicowa otwarta, d) kad
suwnicowa zamknita, e) kad przechylna z przegrod, f ) kad syfonowa (czajnikowa), g) kad
zatyczkowa [20]
Zalewanie form
[5]
Skurcz metalu
Wybijanie odleww:
- wybijanie rczne,
- wybijanie zmechanizowane;
-na wstrzsarkach,
- na kratach wibracyjnych,
- w bbnach.
Czyszczenie odleww:
- piaskownie,
- rutowanie,
- czyszczenie wodne,
- czyszczenie pneumatyczne.
Wykaczanie odleww (usuwanie czci ukadu wlewowego,
zalewek, uebrowa i nierwnoci powierzchni, usuwanie wad
odlewniczych, ewentualna obrbka cieplna i skrawaniem).
Wady odlewnicze