ZSP-w.

-5
Z dziejw ustrojw
pastwowych: PODSTAWOWE
POJCIA PROBLEMATYKI
PRAWNO-USTROJOWEJ
 PODSTAWOWE POJCIA

USTRJ (oglnie, w sensie uniwersalnym):

ukad i wzajemne powizanie elementw pewnej caoci
(budowa, struktura czego)

USTRJ PASTWA:
organizacja i metody dziaania wadzy pastwowej
forma, struktura, budowa organizmu pastwa
 CECHY USTROJU
Ustrj pastwa determinuj (okrelaj) trzy podstawowe
elementy:
STRUKTURA RZDU (rozumianego w tym kontekcie nie,
jako Rada Ministrw, lecz rzdu rozumianego jako
caoksztat wadzy pastwowej)

TERYTORIALNA BUDOWA PASTWA

SPOECZNA BARWA USTROJU (tj. struktura

spoeczna):
podzia spoeczestwa na okrelone grupy
zrnicowane pod wzgldem prawnym, spoecznym, bd
majtkowym (kasty, stany, klasy, warstwy)
oraz zakres udziau we wadzy poszczeglnych grup
PODSTAWOWE FORMY PASTWA z punktu widzenia
STRUKTURY RZDU
(organizacji wadz)
z punktu widzenia STRUKTURY RZDU (organizacji wadz)
wyodrbni mona 2 PODSTAWOWE FORMY pastwa:
monarchi
i republik

MONARCHIA:
jest to taki ustrj, w ktrym wadz sprawuje jednostka, majca
zdecydowan przewag nad innymi organami czyli monarcha
(wadca)
std okrelenie tej formy ustroju mianem monarchii (ustroju
monarchicznego)
REPUBLIKA:
jest to taka forma pastwa, w ktrej istniej wadze, dzielce midzy
siebie ca kompetencj pastwow, bez pozostawienia miejsca dla
 Terytorialna budowa
pastwa
z punktu widzenia tego kryterium formy
pastwowoci dzieli si zazwyczaj na trzy
podstawowe, tj.:

1. PASTWO UNITARNE
2. FEDERACJA
3. KONFEDERACJA
 PASTWO UNITARNE

- to takie, ktrego wszystkie jego

terytorialne czci skadowe (mog one mie
i maj w poszczeglnych krajach rne
historyczne uwarunkowane nazwy, np.
ziemie, wojewdztwa, hrabstwa, stany,
departamenty, gubernie) nie posiadaj
zasadniczo adnych ustrojowych odrbnoci
o charakterze autonomicznym, lecz
wszystkie te terytorialne czci skadowe
tworz jednolit organizacj pastwow
 FEDERACJA
to pastwo zwizkowe

jest to takie pastwo, ktrego poszczeglne,

terytorialne czci skadowe zachowuj pewne
odrbnoci (w tym pewne elementy suwerennoci), lecz
ta suwerenno poszczeglnych podmiotw jest wysoce
ograniczona na rzecz organw wsplnych dla caej
federacji

istot federacji jest wic to, e pomimo pewnych

odrbnoci i pewnej samodzielnoci poszczeglnych jej
podmiotw najwaniejsze decyzje dla caego pastwa
(federalnego) podejmowane s przez organy centralne
(tj. organy wsplne okrelonej federacji)
 KONFEDERACJA
o ile federacja jest pastwem zwizkowym, o tyle
konfederacja jest zwizkiem pastw suwerennych,
utworzonych dla cile okrelonych celw, wsplnych dla
wszystkich czonkw konfederacji

konfederacja jest wic tak form pastwa, w ktrej

poszczeglne podmioty konfederacji zachowuj sw
suwerenno,

organy wsplne s w konfederacji zwykle nieliczne, a ich

kompetencje s bardzo cile okrelone w taki sposb by
zrealizowa cel wsplny dla wszystkich pastw-czonkw
konfederacji lecz by jednoczenie nie naruszy
suwerennoci kadego z pastw skonfederowanych
 USTRJ SPOECZNY
- To kryterium pozwala wyodrbni wiele rnych form
pastwa, wrd ktrych za podstawowe uznawane s:

ARYSTOKRACJA - (gr. aristoi ) pastwo arystokratyczne, to

takie, gdzie wadza naley do arystokratw, czyli najlepszych
OLIGARCHIA - (gr. oligos ) to rzdy nielicznych oligarchiczny
system rzdw to taki, w ktrym realny wpyw na wadz ma niewielka
grupa wyodrbniona w oparciu o rne kryteria (najczciej o
przynalenoci o grupy oligarchw decyduje kompilacja kryterium gwnie
majtkowego i czasami, po czci, kryterium pochodzenia )
DEMOKRACJA - (od greckiego demos ) to rzdy ludu jest to
wic taki system rzdw, w ktrym (najkrcej rzecz ujmujc) szerokie
rzesze ludu (obywateli), niezalenie od pochodzenia spoecznego,
wyksztacenia, kondycji majtkowej i intelektualnej maj szeroki dostp do
urzdw wpyw na charakter i kierunek wadzy pastwowej