Prezentacja

O Augustynie
Kordeckim
oraz
Stefan
Czarneckim
 Stefan
Czarniecki
Stefan Czarniecki - herbu odzia marszaek koronny, idealny wdz i oddany
ojczynie patriota, dowdca wielu zwyciskich potyczek ze Szwedami. (ur. ok. 1599
w Czarncy, zm. 16 lutego 1665 w Sokowce) polski dowdca wojskowy, obony
wielki koronny i kasztelan kijowski od 1652, starosta kowelski od 1655, regimentarz
od 1656, wojewoda ruski od 1657, starosta tykociski od 1659, wojewoda kijowski
od 1664, hetman polny koronny w 1665. Waciciel dbr tykociskich nadanych mu
za zasugi na rzecz ojczyzny. Najbardziej znany z prowadzenia wojny partyzanckiej
przeciw wojskom Karola X Gustawa w czasie potop szwedzkiego, cho mia te
powany wkad w walkach podczas powstania Chmielnickiego i w trakcie wojny
polsko-rosyjskiej 16541667. Czarniecki nie dysponowa najprawdopodobniej
powaniejszym wyksztaceniem. Ukoczy zapewne tylko kolegium jezuitw w
Krakowie. Przez pierwszych kilkanacie lat suby wojskowej nie sprawowa te
adnych funkcji, std wszelkie ustalenia dokonywane przez historykw, odnoszce
si do tego okresu jego ycia, maj charakter przypuszcze.
 Potop
Szwedzki
W czasie potopu szwedzkiego (1655-1660) pocztkowo dowodzi obron Krakowa.
Prba powstrzymania wojsk szwedzkich pod Pitkiem nie powioda si i krl uszed na lsk, pozostawiajc w
Krakowie Czarnieckiego na czele 4,5 tys. obrocw. W czasie oblenia miasta Czarniecki otrzyma kolejny
postrza w policzek, a samych Szwedw nka wycieczkami, przy okazji nakadajc kontrybucje na
mieszczan krakowskich. Osamotniony Czarniecki, pozbawiony posikw, musia skapitulowa. Rozwaa
przejcie na stron Karola Gustawa, ale za namow krlowej Ludwiki Marii Gonzagi, pozosta wierny Janowi
Kazimierzowi. Z Krakowa Czarniecki wyszed z wojskiem na warunkach honorowych, a sam Karol X Gustaw
wyda na jego cze uczt, doceniajc kunszt wojenny przeciwnika. Czarniecki przyby do Gogwka, gdzie
schroni si krl, i doradza mu ogoszenie wojny wszystkich stanw, majc wiadomoci o atakach na mae
oddziay szwedzkie wywoanych przez grabiee i kontrybucje. Po powrocie krla ze lska obj dowdztwo
niezalenej dywizji i mianowany zosta regimentarzem.
Wraz ze starost spiskim Jerzym Lubomirskim dowodzi w kampanii 1656. 1 lutego dywizja Czarnieckiego
przekroczya skut lodem Wis, z marszu zaja Sandomierz i ruszya dalej na Puawy. 18 lutego Czarniecki
ponis porak pod Gobiem. Bitwa spowodowaa zmian taktyki Czarnieckiego, ktry powrci do
prowadzenia wojny partyzanckiej (tzw. wojna szarpana), dziki czemu nie przyjmujc otwartej bitwy stale
nka siy wroga. Do walki wczy te oddziay chopskie, wydajc uniwersay i groc szlachcie, ktra by
si temu sprzeciwiaa.
 Powstanie
Chmielnickiego
Popularno zapewni mu udzia w walkach z Bohdanem Chmielnickim (1648-1655). Podczas
bitwy nad tymi Wodami w 1648 dosta si do niewoli tatarskiej (w czasie
rozstrzygajcego starcia wystpowa jako pose strony polskiej i przebywa w obozie
kozacko-tatarskim, gdzie go zatrzymano). Wedug niektrych informacji zosta wywieziony
na Krym. Wedug innych danych niedugo po bitwie zbieg z niewoli tatarskiej do twierdzy
Kudak, po kapitulacji ktrej sta si jecem kozackim. Uciek z niewoli, jednak zosta
powtrnie ujty.
W 1649, po zawarciu ugody zborowskiej zosta wykupiony z niewoli. Rok ten by pocztkiem
jego szybkiej kariery wojskowej, ktr w pewnej mierze zawdzicza poparciu hetmana
wielkiego koronnego Mikoaja Potockiego (Czarniecki by najprawdopodobniej wiadkiem
ostatnich chwil syna hetmana Stefana po bitwie). Jako pukownik i porucznik chorgwi
hetmaskiej by cenionym doradc krla Jana II Kazimierza, ktrego przekona na naradzie
wojennej w Sokalu w 1651 do przerzucenia si polskich pod Beresteczko. Na postaw
Czarnieckiego ch zerwania ugody i ukarania kozactwa wpyw mogo mie pragnienie
zemsty za rok niewoli oraz fakt posiadania majtku na Ukrainie. Niektrzy uwaaj, e
decydujca bya jednak ocena sytuacji, jako wymagajcej dziaania ofensywnego.
Jakkolwiek udzia Czarnieckiego w bitwie pod Beresteczkiem nie by decydujcy dla jej
wyniku, to jednak wykaza on tam dowody odwagi, walczc na prawym skrzydle polskim.
Jednake podobnie jak Lubomirski, zbyt gboko wszed w szyk tatarski, powodujc
przejciowy kryzys na skrzydle, zaegnany przez Jana Kazimierza.
 Pozostae
Polityk
W okresie potopu szwedzkiego by mem opatrznociowym w wojnie podjazdowej okaza si niezastpiony i tu ujawni si
jego talent i wielko. Jako onierz by jednak sabym politykiem, cho wierno zasadom i dworowi krlewskiemu
pozwolia mu ostatecznie na zdobycie nie tylko sawy i majtku, ale i buawy hetmaskiej. Z drugiej strony sta si take
narzdziem w rkach innych, co nie przysporzyo mu przyjaci ani popularnoci.

Obecno w literaturze
Do jego postaci nawizuje tekst Mazurka Dbrowskiego, zarwno w wersji oryginalnej, jak i wspczesnej:
piewy historyczne, Stefan Czarniecki Tekst polskiego hymnu narodowego wspomina jego nazwisko:
Jak Czarniecki do Poznania po szwedzkim zaborze, dla ojczyzny ratowania wrcim si przez morze.
W wersji oryginalnej zwrotka ta brzmiaa (wedug pisowni rkopisu Wybickiego):
Jak Czarnecki do Poznania wraca si przez morze dla oyczyzny ratowania po Szwedzkim rozbiorze.

Stefan Czarniecki w malarstwie

Pami o Stefanie Czarnieckim trwaa zwaszcza dziki malarzom historycznym XIX w., takim jak: Julius Kossak, January
Suchodolski, Jzef Brandt, Leopold Lffler. Obraz Leopolda Lfflera mier Stefana Czarnieckiego przedstawia ostatnie
chwile hetmana w Sokowce, ktry w skromnej izbie chopskiej egna si z ulubionym koniem.

Poboczne
Stefan Czarniecki, pochodzcy ze redniej szlachty, cae ycie dy do zaoenia potnego rodu, lecz nie doczeka si nigdy
syna. Take aden z jego omiu braci oprcz Marcina nie doczeka si mskiego potomka. Jak aden z wyszych dowdcw
odnis liczne rany, co nie uratowao go przed nienawici rodakw w czasie walk o reformy vivente rege. Pomimo tego, e
dziki swoim wielkim zasugom przebi si przez przeszkody stawiane mu przez stare rody magnackie, buaw hetmask
otrzyma dopiero na ou mierci. Pniejsze badania historyczne prboway odbrzowi t posta. W ustaleniach nie brano
jednak pod uwag kontekstu historycznego. Okruciestwo i poczony z bezwzgldnoci odwet byy w XVII wieku w
rwnym stopniu stosowane przez wszystkie wczesne armie europejskie. Czarniecki jest postaci kontrowersyjn i bywa
rnie oceniany zarwno przez mu wczesnych w rodzaju Jana Chryzostoma Paska czy pniejszych historykw jak
Adam Kersten.
 Augustyn Kordecki
Klemens Augustyn Kordecki (ur. 16 listopada 1603 w Iwanowicach koo Kalisza, zm. 20 marca 1673
w Wieruszowie) zakonnik, prezbiter, paulin, przeor klasztoru paulinw na Jasnej Grze i dowdca
obrony klasztoru podczas jego oblenia w czasie potopu szwedzkiego, prowincja, wikariusz
generalny oraz definitor prowincji zakonu paulinw w Polsce. Imi AUGUSTYN przyj gdy wstpi
do zakonu.By najstarszym dzieckiem mieszczaskiej rodziny Marcina i Doroty Kordeckich.W
latach 16241628 studiowa filozofi w kolegium jezuickim w Kaliszu, a 16281633 teologi w
kolegium jezuickim w Poznaniu. W 1633 roku wstpi do zakonu paulinw.
Przeor i legendarny obroca zakonu paulinw na Jasnej Grze. W czasie potopu szwedzkiego ukry
cudowny obraz, a w kaplicy umieci jego kopi. Przebieg oblenia opisa w pamitniku NOVA
GIGANTOMACHIA.W 1673 podczas wizytacji klasztoru w Wieruszowie zasab. Zmar w otoczeniu
modlcych si wspbraci zakonnych 20 marca 1673 roku
Ojciec Augustyn Kordecki zmar, bdc prowincjaem podczas wizytacji klasztoru w Wieruszowie po
zasabniciu w otoczeniu modlcych si wspbraci 20 marca 1673, okoo godziny 16:00.
Uroczystoci pogrzebowe odbyy si nazajutrz. Kondukt prowadzio trzech paulinw z przeorem
wieruszowskim, a zarazem wikariuszem prowincji ojcem Konstantym Jaroszewskim OSPPE. Ciao,
pochowano po przewiezieniu na Jasn Gr, 24 marca, obok ciaa o. Grzegorza Tereckiego OSPPE
pod otarzem w. Antoniego Opata w kaplicy w. Pawa Pierwszego Pustelnika. W 1704 przeniesiono
jego szcztki do krypty pod kaplic Cudownego Obrazu i zoono w osobnej urnie, w najbardziej
zaszczytnym miejscu: pod otarzem Matki Boej i oznaczono nazwiskiem Kordeckiego. Obecnie
urna z prochami znajduje si w drugiej czci kaplicy Matki Boej, w bocznej cianie, za szkem. By
wzorowym zakonnikiem, pracowitym, zrcznym i zapobiegliwym w administracji. Mnym i
pokornym oraz majcym szczegln cze i naboestwo do Matki Boej. Mona doda, e
monstrancja, z ktr mia prowadzi procesj podczas walk ze Szwedami, bywa uywana tylko
podczas najwaniejszych wit.
 Potop Szwedzki
Podczas potopu szwedzkiego w 1655 za cel postawi sobie uchronienie Jasnej Gry przed
rabunkami i dewastacj ze strony wojsk szwedzkich. W tym celu ukry obraz Matki
Boskiej Czstochowskiej, a w kaplicy umieci jego kopi. Wysa do krla Karola X
Gustawa list przechowywany obecnie w archiwum w Sztokholmie, w ktrym
zgadza si podda twierdz w zamian za gwarancj nienaruszalnoci sanktuarium.
Kiedy jej nie otrzyma, zdecydowa si zbrojnie broni Jasnej Gry. Dowodzi obron
twierdzy jasnogrskiej przez cay okres oblenia: od 18 listopada do 27 grudnia
1655.
W opinii prof. Idziego Panica o. Augustyn dziaa w sposb przemylany i okaza si
skutecznym obroc, a list do krla szwedzkiego mia na celu odwleczenie ataku