Rany

Rana jest to przerwanie

cigoci powok, skry lub
luzwki pod wpywem
urazu.
 Podzia ran
Ze wzgldu na czynnik sprawczy:
Mechaniczne:
Otarcie naskrka
Z ubytkiem skry
Kute Amputacje urazowe
Cite Rany rbane
Tuczone
Ksane
Miadone
Postrzaowe Szarpane
Termiczne:
oparzenia, odmroenia
Chemiczne
Spowodowane energi elektryczn
Ze wzgldu na stosunek czci skadowych rany:
Powierzchowne
Gbokie
Drce
Przechodzce na wylot
O brzegach zblionych
O brzegach oddalonych
 Budowa ran
rany zbudowane s z brzegw, cian i dna
brzegi rany mog by: rwne, poszarpane,
wywinite do wntrza rany
 Otarcie naskrka
rana pytka, uszkodzona jest tylko
powierzchowna warstwa skry, nie pozostawia
blizn.
 Rana cita
W nastpstwie dziaania ostrego, tncego
przedmiotu np. noa.
Obficie wypywajca krew z rany sama usuwa
zanieczyszczenia
Rana cita
 Rana kuta
Powstaje w wyniku zranienia ostrym dugim
przedmiotem (gwd, sztylet).
Rana taka nie zieje i brzegi jej szybko si
zarastaj, jednak wntrze rany moe by
zakaone i zawiera ciaa obce.
Krwawienie zewntrzne jest zwykle
niewielkie.
Gbokie rany mog spowodowa rozlege
uszkodzenia wewntrzne z wystpieniem
krwotoku wewntrznego.
Szczeglnie niebezpieczne s rany kute
klatki piersiowej oraz brzucha ze wzgldu na
moliwo uszkodzenia puc, serca, jelit oraz
duych naczy krwiononych.
 Rana tuczona

Powstaje w wyniku pknicia skry i gbiej lecych tkanek

pod dziaaniem tpego przedmiotu (kamie, motek).
Brzegi rany s zgniecione, nierwne i obrzke. W jej
otoczeniu stwierdza si krwawe podbiegnicia.
Naczynia krwionone s przerwane i zgniecione w promieniu
kilku centymetrw > krwawienie z rany tuczonej jest
znacznie mniejsze ni z ran citych.
Uszkodzenie naczy oraz zanieczyszczenie rany sprzyjaj
powstawaniu zakae.
 Rana szarpana
Powstaje przy gwatownym
wyszarpniciu wbitego
zakrzywionego przedmiotu np.
haka.
Brzegi rany s nierwne,
poszarpane, w dnie rany widoczna
jest poszarpana tkanka miniowa i
tuszczowa, czsto wystpuje
ubytek skry i gbszych tkanek.
 Rana ksana
Rana zadana zbami ludzi lub zwierzt.

Maj charakter ran tuczonych lub szarpanych.

Zwierz miady tkanki na znacznie wikszym obszarze ni dziurawi skr may otwr
przebity kem jest otoczony szerok warstw zgniecenia.
Wie si z tym due niebezpieczestwo zakaenia ze wzgldu na bogat flor bakteryjn
jamy ustnej.
Szczeglnie niebezpieczne s wirusy wcieklizny, ktre wraz ze lin zwierzt mog
wnikn przez najdrobniejsze otarcie naskrka, nawet wtedy, gdy ukszenie nastpio
przez ubranie.
 Rana postrzaowa

Spowodowana przez pociski z broni palnej

albo przez odamki wybuchajcego pocisku.
Pocisk lub odamek moe pozosta w

tkankach (rana lepa) lub przebi je na wylot

(rana przestrzaowa): rana wlotowa pocisku
jest maa i gadka, podczas gdy rana
wylotowa jest wiksza, o postrzpionych
brzegach.
Rana postrzaowa
Rana postrzaowa
Rana postrzaowa-RTG klatki piersiowej
 Fazy gojenia si rany
1) Faza zapalna (24-48h)

2) Faza proliferacyjna (4-42dni)

Wytwarzanie tkanki cznej
Obkurczanie rany

3) Faza remodelingu (6 tyg -9 mies)

Tworzenie krzyowych pocze kolagenu
 GOJENIE PRZEZ
RYCHOZROST
Per primam intentionem najlepszy wariant
gojenia.

Zblienie brzegw skry wkrtce po

powstaniu rany.
Niskie ryzyko zakaenia.
 GOJENIE PRZEZ
ZIARNINOWANIE
Per secundam intentionem gojenie rany na
otwarto, przez obkurczanie i nabonkowanie.
Stosowane w ranach naraonych na zakaenie i
zakaonych.
Utkanie z wolna wypeniajce ran, ma nierwn
ziarnist powierzchni, od ktrej pochodzi nazwa
ziarnina (granulatio).
Ziarnina przeksztaca si w blizn (cicatrix). W
ostatniej fazie na ziarnin napeza nabonek, a
miofibroblasty obkurczaj ran
 Czynniki wpywajce na gojenie si
ran
Miejscowe Oglne
1. Umiejscowienie rany
2. Ukrwienie 1. Stan odywienia
3. Napinanie tkanek 2. Wiek
4. Technika zamknicia rany 3. Cukrzyca
(napicie, szwy, hemostaza)
5. Czysto rany 4. Niewydolno nerek, wtroby
6. Czynnik ranicy ( rany cite goj 5. Sterydoterapia
si lepiej ni rany miadone i 6. Radio i chemioterapia
tuczone)
7. Silne rodki antyseptyczne, 7. Niedokrwisto
(spirytus,preparaty jodowe,
chlorowe) niszcz napezajcy
naskrek i ziarnin
 Powikania w gojeniu si ran

Krwiak w ranie
Zakaenie
Martwica brzegw rany
Rozejcie si rany, wytrzewienie
Powstanie przetok
Przepuklina
 Objawy zakaenia:
Bl
Podwyszenie temperatury
Obrzk okolicy rany
Zaczerwienienie skry

Ew.: trzeszczenia + wydzielina

 Kolejne etapy zakaenia:

Obrzk + zaczerwienie
Tre surowicza
Tre ropna
Martwica tkanek
Powikania
Trudno gojce si rany
 Owrzodzenie koczyny dolnej w
zastoju ylnym (venous stasis ulcer)
Lokalizacja: zwykle okolica kostki przyrodkowej.
Stan miejscowy: obrzk,
zogi hemosyderyny w skrze=> przebarwienia, niebolesne.

Leczenie:
Kontrola choroby ylnej.

Utrzymanie czystoci rany i zmiana opatrunkw.

Podkolanwki, elewacja koczyny w spoczynku.

Chirurgiczne: wycicie owrzodzenia, ligacja

perforatorw, przeszczep skry.

 Owrzodzenie koczyny dolnej
w niedokrwieniu
Lokalizacja: dystalnie, paluch, grzbiet stopy.
Stan miejscowy: bez obrzku, bez przebarwie, bolesne.

Leczenie:
Prba rewaskularyzacji lub by-pass naczyniowy.

Kontrola chorb towarzyszcych.

Przeszczep skry / amputacja przy braku poprawy.

 Owrzodzenie koczyny dolnej
w cukrzycy (stopa cukrzycowa)
Lokalizacja: miejsca podporowe
na stopie.
Stan miejscowy: bez obrzku, bez
przebarwienia bez blu (choroba
wtrna do neuropatii).

Leczenie:
Kontrola choroby
podstawowej.
Oszczdzajce wycicie
martwicy. Amputacje
Antybiotykoterapia.

Przeszczep skry.

Poradnia Stopy Cukrzycowej

(edukacja, obuwie).
ODLEYNY
 CO TO JEST ODLEYNA?
Odleyna to miejscowa martwica tkanek
przylegajcych do wypukych czci ukadu
kostnego.
Powstaje w wyniku miejscowego
niedokrwienia, spowodowanego zbyt dugim
uciskiem na naczynia ttnicze i ylne.
 DLACZEGO I JAK POWSTAJE
ODLEYNA?
Ryzyko powstawania odleyn dotyczy gwnie osb
przebywajcych zbyt dugo w pozycji lecej lub siedzcej.
Ciao osoby lecej lub siedzcej wywiera ucisk na podoe
(materac, poduszk). Ucisk zatrzymuje przepyw krwi w
skrze. W zwizku z zaburzon przemian materii, dochodzi
do zatrzymania toksyn. Niedotlenione, a na dodatek
przepenione niewydalonymi toksynami komrki obumieraj.

U zdrowego czowieka ucisk powoduje uczucie niewygody

poprzez czuciowe zakoczenia nerwowe, co prowadzi do
podwiadomej zmiany pozycji ciaa, usuwajcej ucisk.
Pacjent z poraeniami nie dowiadcza niewygody, zatem brak
jest czynnika ostrzegawczego.
 CZYNNIKI BEZPOREDNIE
POWSTAWANIA ODLEYN
- Nadmierny statyczny, czyli dugotrway, nie zmieniajcy
si ucisk na tkank wok wystajcych elementw
kostnych, w okolicy ktrych powstaj odleyny.
- Uderzenia, wstrzsy, gwatowne ruchy powstajce w
chwilach zmiany pozycji ciaa podnoszenia, przesuwania,
siadania, jazdy po nierwnym terenie.
- Nawet niewielki ucisk wielokrotnie powtarzany, cho jest
niewystarczajcy do spowodowania martwicy tkanki,
doprowadza ostatecznie do jej uszkodzenia.
- Tarcie - przesuwanie ciaa po podou. Tarcie wzrasta
wraz z zawilgoceniem naskrka, bielizny czy pocieli.
 CZYNNIKI POREDNIE POWSTAWANIA
ODLEYN
- Oglny stan zdrowia - anemia, niedobory biaka, elektrolitw
zwikszaj niebezpieczestwo martwicy z niedokrwienia.
- Kada dugotrwaa choroba obnia sprawno wszystkich
funkcji fizjologicznych.
- Czynniki naczyniowe, np. miadyca, cukrzyca.
- Ograniczenie ruchomoci, niedowady.
- Stan odywienia.
- Zawilgocenie skry.
- Urazy i otarcia naskrka.
- Uywki - nikotyna, alkohol.
 CZYNNIKI POREDNIE POWSTAWANIA
ODLEYN
- Temperatura otoczenia - zbyt niska moe spowodowa
odmroenia, zbyt wysoka oparzenia.
- Ubranie, obuwie - z wkien sztucznych, obcise, z twardymi
szwami, z kieszeniami z tyu, czy z ozdobnymi wiekami,
ciasne buty.
- Pociel - zmita, pofadowana, zamoczona, wykrochmalona;
okruchy, inne przedmioty.
- Nieodpowiednie zaopatrzenie ortopedyczne i rodki
pomocnicze.
- Tradycyjne rodki opatrunkowe: klasyczny opatrunek
gazowy, tradycyjnie stosowana woda utleniona.
- Leki przeciwblowe, uspokajajce.
 JAK WYGLDA ODLEYNA
(wg. TORRANCEA)
Odleyny mona podzieli na 5 stopni.
STOPIE I - Blednce zaczerwienienie, rumie, skra nie jest
uszkodzona. Lekki ucisk palca powoduje zblednicie tego
zaczerwienienia, co wskazuje, e mikrokrenie nie jest jeszcze
zatrzymane i uszkodzone.
STOPIE II Nieblednce, powikszajce si zaczerwienienie,
powierzchowna naderka, tkanka twarda w dotyku. Po zakoczeniu
ucisku rumie nie ustpuje, moe pojawi si powierzchniowy
obrzk, otarcie, przerwanie cigoci naskrka i pcherze, zwykle
towarzyszy temu bl.
STOPIE III - Gbokie uszkodzenie penej gruboci skry do
granicy z tkank podskrn. Widoczne gbokie ubytki tkanki, rana
otoczona jest rumieniem i obrzkiem, brzegi rany s dobrze
odgraniczone, dno rany moe by wypenione tymi masami
rozpadajcych si tkanek lub czerwon ziarnin. Uszkodzone
tkanki znajduj si poniej zakocze nerwowych, std zwykle nie
s bolesne.
 STOPIE IV - Uszkodzenie rozpociera si w stron
tuszczowej tkanki podskrnej, dochodzi do koci, wystpuje
martwica* z odczynem zapalnym koci i odczynowym
zapaleniem staww, widoczna obumara tkanka. Brzeg
odleyny jest raczej dobrze odgraniczony, lecz martwica
obejmuje take otaczajce j warstwy skry, dno moe by
pokryte czarn martwic.
STOPIE V - Zaawansowana martwica rozpociera si w
stron powizi i mini - stan oglnego zakaenia - sepsa*. W
ranie s rozpadajce si masy tkanek i czarna martwica.
Odleyny
GDZIE NAJCZCIEJ POJAWIA SI
ODLEYNA ?
 JAK LECZYMY ODLEYNY?

naley wyeliminowa moliwie najwiksz liczb czynnikw,

ktre bd go opniay lub hamoway gojenie.
W pierwszym rzdzie konieczne jest usunicie przyczyny,
ktra spowodowaa pojawienie si odleyny, sklasyfikowanie
rany oraz usunicie elementw hamujcych proces gojenia
si, takich jak martwica, infekcja.
Po usuniciu przyczyn i czynnikw hamujcych fizjologiczny
proces gojenia si odleyn, moemy zastosowa waciwe
materiay opatrunkowe, ktre przypiesz gojenie si rany.

LECZENIE ODLEYNY NALEY ZAWSZE

SKONSULTOWA Z LEKARZEM, ktry ma
dowiadczenie w tym zakresie.
 Spraw priorytetow jest
zapobieganie powstawaniu
odleyn- profilaktyka.
 Odleyny
Najskuteczniejsz i najtasz metod walki z
odleynami jest zapobieganie ich powstawaniu
Naley zapewni zmian pozycji ciaa co
najmniej co 2 godziny
Ubytek skry nie jest wykadnikiem zniszcze
tkanek gbokich, ktre -jako, e minie s
najbardziej naraone na uraz i niedotlenienie
s znacznie wiksze
 Odleyny
Etapy rozwoju odleyny
Przekrwienie powstaje po ok. 30 min ucisku: objawia si
zaczerwienieniem skry: ustpuje po godzinie po
przerwaniu ucisku
Niedokrwienie powstaje po ok. 2-6h trwania ucisku: jest
odwracalne; reaktywne przekrwienie trwa do 36h.
Martwica powstaje po ponad 6h ucisku; zasinienie skry i
jej stwardnienie; nie ustpuje po przerwaniu ucisku
Owrzodzenie jest nastpstwem martwicy; jego powstaniu
sprzyjaj urazy mechaniczne i zakaenie.
 Odleyny
Leczenie
I i II stopie postpowanie zachowawcze umoliwia
wyleczenie
Usuwanie tkanek martwiczych, walka z zakaeniem,
odcienie okolicy z odleyn
III i IV st leczenie chirurgiczne
szerokie wycicie owrzodzenia w granicach dobrze
ukrwionych tkanek.
resekcja wyniosoci kostnej w dnie odleyny
wypenienie caego ubytku patem skrno-miniowym
lub mieniowym
OPARZENIA
 OPARZENIA
jest to uszkodzenie skry oraz tkanek pod
ni lecych na skutek dziaania wysokiej
temperatury, substancji chemicznych, lub
prdu elektrycznego.

W zalenoci od czynnika
uszkadzajcego oparzenia dzieli
si na
1. termiczne,

2. chemiczne,

3. elektryczne
 OPARZENIA TERMICZNE
- przyczyn jest dziaanie
wysokiej temperatury.
- rdem oparzenia
termicznego s najczciej:
*gorce pyny - mleko, zupa;
*para wodna - czajniki,
garnki;
*bezporedni kontakt z
rozgrzanym przedmiotem -
elazko, grzejnik
 OPARZENIA ELEKTRYCZNE

- s znacznie rozleglejsze ni w w przypadku oparze termicznych

- powoduj rozleg destrukcj tkanek nie tylko w miejscu wejcia i wyjcia
strumienia prdu.
- Energia elektryczna zmienia si w cieplna podczas przechodzenia przez ciao
ofiary zazwyczaj wzdu naczy krwiononych i nerww jako szlakw o
najmniejszej opornoci.
- Najwikszemu zniszczeniu ulegaj minie lece najbliej koci. Koci bowiem
maj wysok oporno i generuj najwicej energii cieplnej.

Przepyw prdu powoduje nie tylko gbokie uszkodzenia tkanek lecz rwnie
objawy oglne:
utrat przytomnoci
zatrzymanie akcji oddechowej w wyniku poraenia orodka oddechowego
zatrzymanie akcji serca w mechanizmie migotania komr
 OPARZENIA ELEKTRYCZNE

OPARZENIA ELEKTRYCZNE dzielimy na:

oparzenia prdem o niskim napiciu (< 1000 V)

oparzenia prdem o wysokim napiciu (> 1000 V)

Wyrnia si trzy rodzaje oparze elektrycznych:

oparzenia elektryczne kontaktowe
oparzenia elektrotermicznym ukiem elektrycznym
oparzenia pomieniem powstae przez zapalenie odziey
 OPARZENIA ELEKTRYCZNE

Cechy oparzenia elektrycznego:

na powokach ostre odgraniczenie oparzenia od skry zdrowej
znacznie gbsze i rozleglejsze uszkodzenie tkanek mikkich na drodze
przejcia prdu elektrycznego
postpujc martwica - zjawisko zwizane z uszkodzeniem naczy
krwiononych,w ktrych powstaj skrzepliny oraz martwica bony rodkowej.
Zmiany te prowadz do zaburze w ukrwieniu.
Stosunkowo czsto zachodzi konieczno amputacji koczyny.
Wczesna amputacja moe mie wpyw na uratowanie ycia chorych.

W cikich oparzeniach elektrycznych konieczna jest:

akcja reanimacyjna w celu przywrcenia oddychania i czynnoci serca
zapobieganie niewydolnoci nerek (uwalnianie mioglobiny z uszkodzonych
mini)
zapobieganie kwasicy (podawanie rozt. Ringera, Mannitolu, Dwuwglanu Sodu)
niekiedy laparotomia (ostry brzuch)
drena z powodu odmy opucnowej
mog towarzyszy zamania koci , uraz gowy
OPARZENIA ELEKTRYCZNE
- przykady
 LECZENIE MIEJSCOWE OPARZE ELEKTRYCZNYCH

Rana oparzeniowa:

moliwe wczesne wycicie tkanek martwiczych

zamknicie ubytkw patami wyspowymi na szypuach naczyniowych
lub wolnymi patami tkankowymi z zespoleniami mikronaczyniowymi

W nastpnych etapach:

rekonstrukcja nerww
rekonstrukcja cigien
amputacje w zalenoci od wskaza (wykona angiografi)
wczesna rehabilitacja
leczenie powika neurologicznych w wyniku uszkodzenia mzgu, rdzenia
krgowego, nerww obwodowych
 OPARZENIA CHEMICZNE

S wynikiem dziaania na skr, bony luzowe takich substancji jak:

stone kwasy
stone zasady
sole niektrych metali cikich

Oparzenia chemiczne s z reguy bardzo gbokie, a gboko uszkodzenia zaley

od: rodzaju substancji, jej stenia, temperatury i czasu dziaania.

Manifestuj si klinicznie w postaci rumienia, pcherzy i martwicy.

Niektre substancje chemiczne poprzez wchanianie mog wywoa cikie

objawy zatrucia oglnego (np. fenole, sole rtci).

Do rcego dziaania niektrych kwasw (kwas siarkowy) docza si dodatkowo

czynnik cieplny- w wyniku reakcji egzotermicznej.
 OPARZENIA CHEMICZNE

OPARZENIA KWASAMI:
Kwasy dziaajc na tkanki powoduj koagulacj biaka (martwica skrzepowa),
dodatkowe dziaanie uszkadzajce wywiera reakcja egzotermiczna.
Na skrze powstaj suche strupy o rnym zabarwieniu.
Po wyleczeniu czsto powstaj blizny przerostowe lub keloidy
LECZENIE:
pierwsza pomoc - niezwoczne spukiwanie rany pod strumieniem wody (30 min)
dalsze leczenie podobne jak w oparzeniach termicznych (necrectomia +
pokrywanie ran uszypuowanymi lub wolnymi przeszczepami tkankowymi)
kwas fluorowodorowy(przemys szklarski) wywiera oprcz gbokiej martwicy
silne dziaanie systemowe (zaburzenia wodnoelektrolitowe-niedobr wapnia
i magnezy, hiperkaliemia) - czsto zgon w wyniku zaburze rytmu serca.
W leczeniu wczesne podawanie wapnia (maci,iniekcje podskrne i doylne,
jonoforezy wapniowe).
 OPARZENIA CHEMICZNE

OPARZENIA ZASADAMI:

W wyniku dziaania ugw powstaje martwica rozpywna.

Powstajcy na powierzchni rany strup jest mikki, wilgotny i przenika gboko.
Dziaanie niszczce polega na rozpuszczaniu tkanek.
Oparzenie zasadami jest cisze i gbsze ni oparzenie kwasami.

LECZENIE:

pierwsza pomoc - podobnie jak przy oparzeniu kwasem polega na obfitym

spukiwaniu rany pod strumieniem wody (30 min)
w razie oparzenia wapnem niegaszonym nie stosowa wody, poniewa
w reakcji z wod wywouje siln reakcj egzotermiczn pogbiajc
uszkodzenia, ran przemy oliw lub parafin
dalsze leczenie podobne jak w oparzeniach termicznych (necrectomia +
pokrywanie ran uszypuowanymi lub wolnymi przeszczepami tkankowymi)
 Oparzenia drg oddechowych
Objawy:
- spalone wosy przedsionka nosa, brwi, rzsy,
oparzenia twarzy, szyi, karku
- plwocina z domieszka sadzy, zwglenia w gardle,

oparzenie luzwek
Chory najczciej przebywa w zamknitym
pomieszczeniu w trakcie poaru i jest nieprzytomny.
GBOKO OPARZENIA
 GBOKO OPARZENIA

Oparzenie I stopnia :
Obejmuje tylko naskrek. Uszkodzenia tkankowe s niewielkie.
Objawia si jako zaczerwienienie i niewielki obrzk skry.
Zaczerwienienie blednie przy ucisku.
Gwnym objawem jest bl ustpujcy po 2-3 dniach.
Gojenie rany trwa z reguy 5-10 dni, zwykle nie pozostawia blizny.
Przyczyny: nawietlenie soneczne, krtki kontakt z gorc wod.

Oparzenia II stopnia powierzchowne:

Obejmuje ca grubo naskrka i cz skry waciwej.
Widoczne zaczerwienienie i pcherze oparzonej powierzchni.
Jeli nie ma objaww zakaenia rany zmiany goj si w cigu 10-14
dni, pozostawiajc niewielkie blizny.

Oparzenia II stopnia gbokie :

Obejmuje naskrek i skr waciw bez przydatkw skry (gruczow
potowych i mieszkw wosowych).
Moe przypomina wygldem oparzenie III stopnia. Skra ma zwykle
barw czerwon lub row, nie blednie przy ucisku. Gojenie w cigu
25-30 dni. Czsto pozostaj rozlege i twarde blizny.
Jeeli rozwinie si zakaenie powoduje ono pogbienie si ran
do III stopnia oparzenia.
 GBOKO OPARZENIA

Oparzenie III stopnia :

Dochodzi do zniszczenia caej gruboci skry wraz z receptorami
blowymi (rana niebolesna).
Charakteryzuje si tward skrzast powierzchni o zabarwieniu
brunatnym, brzowym, czarnym, biaym a czasami nawet czerwonym.
Przy ucisku powierzchnia skry nie blednie i naczynia nie wypeniaj si
krwi, poniewa s zniszczone lub zaczopowane skrzeplinami.
Oparzona tkanka jest martwa.

Oparzenie IV - wyrniane przez niektrych autorw, odpowiada zwgleniu

tkanek w oparzeniu III.
 Objawy oparzenia
( w zalenoci od gbokoci rany) :
rumie (zaczerwienienie skry),
bl,
obrzk,
pcherze,
duszno, kaszel, trudnoci w oddychaniu
(przy oparzeniach drg oddechowych),
utrata przytomnoci.
 Oparzenie I
Uszkodzony naskrek
(zaczerwienienie)
 Oparzenie II
Uszkodzenie wierzchniej warstwy
skry i cianki naczy
krwiononych

(pcherze z pynem surowiczym,

bl, pieczenie).
 Oparzenie III
Martwica skry w caej jej
gruboci

(obumare tkanki s czciowo

nienobiae, bywaj czasem te
brunatnoczarne, w polu oparzenia
brak reakcji blowej)
Oparzenia IIIo
Oparzenia IIIo
 Oparzenie IV

Zwglenie fragmentu ciaa

Sposoby okrelania rozlegoci
oparze regua dziewitek

Regua dziewitek u dorosych:

9 % gowa.
9 % kada koczyna grna.
18 % przd tuowia.
18 % ty tuowia.
18 % kada koczyna dolna.
1 % okolica krocza.
 Sposoby okrelania rozlegoci
oparze- metoda rki
Powierzchnia rki pacjenta bez palcw
= 1%
dokadna dla wszystkich grup wiekowych
 PODZIA OPARZE
(wg. American Burn Association)

Oparzenia lekkie:
oparzenie II st. u dorosych obejmujce mniej ni 15% pow.ciaa
oparzenie II st. u dzieci obejmujce mniej ni 10% pow. ciaa
oparzenie III st. obejmujce mniej ni 2% pow. ciaa

Oparzenia rednie:
oparzenie II st. u dorosych obejmujce 15% -25% pow.ciaa
oparzenie II st. u dzieci obejmujce 10%-20% pow. ciaa
oparzenie III st. obejmujce 2%-10% pow. ciaa
 PODZIA OPARZE
(wg. American Burn Association)

Oparzenia cikie:
oparzenie II st. u dorosych obejmujce ponad 25% pow.ciaa
oparzenie II st. u dzieci obejmujce ponad 20% pow. ciaa
oparzenie III st. obejmujce ponad 10% pow. ciaa
oparzenia obejmujce w znaczcy sposb rce, twarz, oczy, uszy,
stopy i krocze
wszystkie przypadki oparze drg oddechowych, oparze
elektrycznych, oparze powikanych innym duym urazem
 Wskazania do hospitalizacji

obszar oparze IIo przekracza 10% pow. ciaa;

wystpuj (niezalenie od obszaru) oparzenia IIIo i
IVo;
oparzenia dotycz takich czci ciaa jak: gowa,
donie, stopy, bony luzowe, ukad pokarmowy, ukad
oddechowy, narzdy wzroku i krocze;
oparzenia (nawet nieznaczne) powstay w wyniku
dziaania prdu elektrycznego, substancji chemicznej
 Postpowanie
Bezpieczestwo miejsca
zdarzenia
Odizolowanie poszkodowanego
od czynnika sprawczego
 Chodzenie zimn woda do 30 min.
(w przypadku oparze duych do 15
min.)
Przy oparzeniach chemicznych-
obfite spukanie powierzchni
Zdj odzie tylko t, ktra nie jest
wtopiona w ciao
Zdj ozdoby np. obrczki
 Po ochodzeniu opatrunek
osonowy
Rozdzieli gaz oparzone
powierzchnie palcw
Wsparcie psychiczne
Nie wolno polewa ran innymi
rodkami np. tuszczem, jajkiem,
czy smarowa maciami.
 Oparzenia chemiczne przewodu
pokarmowego:
Objawy:

piekcy bl jamy ustnej, garda oraz przeyku,

odbarwienie czerwieni wargowej i bon luzowych jamy
ustnej
nudnoci, wymioty.
Postpowanie:
obmycie twarzy i pukanie jamy ustnej du iloci wody,
podanie do picia maymi ykami chodnej wody lub mleka z
biakiem jaja kurzego
identyfikacja substancji parzcej - zachowa opakowanie,
natychmiast skontaktowa si z lekarzem.
W adnym wypadku nie wolno wywoywa wymiotw!
 Chemiczne oparzenia oka:
Objawy:
ostry bl oka,
trudnoci z otwieraniem oka,
obfite zawienie,
wiatowstrt,
zaczerwienienie i obrzk powiek.

Postpowanie:
obfite przemywanie oka wod biec,
delikatne i obfite spukiwanie powiek od strony
wewntrznej,
opatrunek jaowy na oko,

identyfikacja substancji parzcej - zachowa

opakowanie,
skontaktowa si z lekarzem,
W adnym wypadku nie wolno:

1. przeciera oczu.
2. dopuci do kontaktu wody spukujcej
oparzone oko z okiem zdrowym!
 RODZAJE ZAGROE
TOWARZYSZCYCH OPARZENIOM:

uszkodzenie drg oddechowych dymem, gorcym gazem

lub substancjami rcymi,
ryzyko zakae oparzona skra nie stanowi bariery dla
drobnoustrojw
zmniejszenie iloci krwi poprzez przemieszczanie si
osacza z oyska naczyniowego do oparzonych tkanek
uszkodzona skra wzmaga utrat ciepa, traci funkcje
termoregulacyjn
moe doj do wstrzsu pooparzeniowego
 Zwalczanie wstrzsu oparzeniowego:

Jest to wstrzs hipowolemiczny zwizany ze wzrostem przepuszczalnoci

naczy wosowatych i utrat pynw z przestrzeni wewntrznaczyniowej
w wyniku dziaania urazu termicznego.

W efekcie dochodzi do centralizacji krenia.

Zmniejszenie przepywu nerkowego zmniejsza wydalanie moczu
a niedokrwienie jelit prowadzi do przejciowej niedronoci poraennej.

Std w leczeniu bardzo istotne jest przetaczanie pynw w celu

zapobiegania niedokrwieniu tkanek.

Oparzenia powyej 20% powierzchni ciaa wymagaj intensywnego

uzupenienia oyska naczyniowego.
Leczenie pynami czyli resuscytacj pynow naley rozpocz ju na
miejscu wypadku lub w trakcie transportu do szpitala
Regua przetoczeniowa Parklanda

Pierwsze 24 godziny
doroli:
mleczanowy roztwr Ringera
4 ml x kg c. ciaa x % powierzchni oparzenia
dzieci:
mleczanowy roztwr Ringera, roztwr Ringera z dwuwglanem sodu
4-8 ml x kg c. ciaa x % powierzchni oparzenia
 Odmroenie:

Miejscowe uszkodzenie powok ciaa na skutek

dziaania zimna, zazwyczaj poniej punktu
zamarzania wody.

Dotycz przede wszystkim nieosonitych ubraniem

obwodowych czci ciaa: palcw, nosa, uszu,
policzkw, narzdw pciowych
u mczyzn.
 Odmroenia
OBJAWY KLINICZNE:

blady kolor skry, niekiedy czerwony lub siny

powstawanie pcherzy wypenionych treci
surowicz lub krwist
zaburzenia czucia lub cakowity brak czucia
uczucie zdrtwienia
w gbokich odmroeniach skra pogrubiaa, pokryta
czarnym strupem
zmiany martwicze
 ODMROENIA - CONEGLATIO

PODZIA ODMROE:

Stopie gbokoci OBJAWY

odmroenia

I stopie Biaawe zabarwienie skry z rumieniem

oraz uczuciem drtwienia

II stopie Tworzenie pcherzy wypenionych

przezroczystym lub biaawym pynem
w cigu pierwszych 24 h, skra
zaczerwieniona, obrzk
III stopie Krwotoczne pcherze, ktre po 2
tygodniach tworz twardy, czarny strup

IV stopie Cakowita martwica i ubytki tkanek

 Odmroenia
PIERWSZA POMOC:

ochrona przed ponownym ozibieniem lub odmroeniem

okrycie chorego
usunicie obcisego, mokrego i krpujcego ubioru
ogrzewanie zamarznitych koczyn w ciepej kpieli wodnej (40 42 C).
zaoenie opatrunkw ochronnych zapobiegajcych powtrnemu
odmroeniu
odmroone koczyny mona owin mikk wycik z waty czy gbki,
zaoenie szyn unieruchomiajcych
ochrona przed wtrnymi urazami zwaszcza przed nadmiernym
ogrzaniem (izolacja od rde ciepa)
szybki transport do szpitala