GEODEZJA

WYKAD
Pomiary szczegowe 1
Katedra Geodezji im. K. Weigla
ul. Poznaska 2/34
 Podzia prac geodezyjnych i kartograficznych

Prace geodezyjne i kartograficzne dziel si (wg normy) na:

1. pomiary i opracowania geodezyjne osnw geodezyjnych,
osnw grawimetrycznych i magnetycznych,
2. pomiary szczegowe sytuacyjne i wysokociowe,
3. pomiary realizacyjne i kontrolne,
4. pomiary zwizane z katastrem nieruchomoci (ewidencj
gruntw, budynkw i lokali),
5. inne pomiary i opracowania geodezyjne i kartograficzne,
(opracowanie planw zagospodarowania przestrzennego,
miernictwo grnicze, badania naukowe).
 Jednostki miary w geodezji:
1. Dugoci i wysokoci:
1 m = 100 cm = 1000 mm 1 m = 0.01 hm = 0.001 km
1 mkm = 0.001 mm (mkm mikrometr)
1 km = 10 hm = 1000 m (hm hektometr)

1 cal (inch) [", in] = 2,54 cm

1 stopa (foot) [ft] = 12"
1 jard (yard) [yd] = 3 ft
1 mila morska (nautical mile) [NM, nmi] = 1852 m
Mila morska = 1 (ktowa) uku poudnika Ziemi
 Jednostki miary cd.
2. Ktw (poziomych i pionowych):
LEGALNA:
1 RADIAN = kt rodkowy oparty na uku okrgu o dugoci
rwnej promieniowi.
DOPUSZCZONE:
Stopniowa i gradowa

2 rad = 360o = 400g

1 rad = 360o /2 = 400g /2
1 rad = 57.295780o = 57o 17 44 .8
1 rad = 63.661977 g = 63 g 66 c 19. cc 77
 Jednostki miary kta cd.

Przeliczanie:
360o = 400g 400g = 360o
1o = 400g /360 = 1.11111(1) g 1g = 360o /400 = 0.9 o (grad)
1o = 60 = 3600 1g = 100c = 10000cc
1 = 60 1c = 100 cc (centigrad)
1 = 1 c 85.(185) cc 1c = 32.4
1 = 3.086 cc (centi-centigrad)
 Jednostki miary cd.
3. Jednostki miary pola:
1 m2 = 10000 cm2
1 a = 100 m2 (1a - ar)
1 ha = 100 a = 10000 m2 (1ha - hektar)
1 km2 = 100 ha = 1000 000 m2
 Podstawowe zadania geodezji:

1. pomiary wzajemnego pooenia na powierzchni Ziemi

punktw zwizanych z obiektami usytuowanymi na tej
powierzchni (inwentaryzacyjne).
2. pomiary niezbdne do sporzdzania map
(inwentaryzacyjne).
3. pomiary dla wyznaczania pooenia punktw przy realizacji
rnych zada inynierskich (realizacyjne).
4. kontrola realizacji zada budowlanych (pomiary kontrolne).
5. pomiary prowadzce do okrelenie zmian pooenia
wybranych punktw obiektw i eksploatowanych urzdze
oraz punktw powierzchni terenu (pomiary przemieszcze i
odksztace).
Kade zadanie geodezyjne zwizane z pomiarami jest oparte
na osnowie geodezyjnej (bazie pomiarw).
 Pomiary i opracowania szczegowe
S to pomiary wykonywane bezporednio lub porednio
met. teledetekcji (fotogrametrycznie).
Pomiary i opracowania szczegowe obejmuj:
1. zakadanie, pomiar i obliczenia geodezyjnych osnw
pomiarowych sytuacyjnych i wysokociowych,
2. pomiary sytuacyjne, w tym pomiary:
- stanu zagospodarowania terenu
- zabudowy, ogrodze, komunikacji - uzbrojenia terenu
w urzdzenia techniczne nadziemne, naziemne
i podziemne, - innych obiektw systemu informacji
o terenie.
3. pomiary wysokociowe (rzeby terenu), naturalnych
i sztucznych form uksztatowania powierzchni terenu,
 Pomiary i opracowania szczegowe cd.
4. Opracowaniea dla potrzeb systemu informacji o terenie
(SIT, GIS), w tym opracowania kartograficzne i budowa
numerycznych modeli terenu,
5. Tworzenie i udostpnianie baz danych o obiektach
systemu informacji o terenie.

Osnowy geodezyjne
Osnow geodezyjn (baz pomiarw) stanowi punkty
oznaczone w terenie trwaymi znakami geodezyjnymi, ktrych
wzajemne pooenie okrelaj wsprzdne geodezyjne w
przyjtym ukadzie odniesienia.
 Oglny podzia osnw geodezyjnych:
1. pozioma wsprzdne {X,Y}
2. wysokociowa wsprzdne {H} (wysokoci okrelone
wzgldem przyjtego poziomu odniesienia).

Ze wzgldu na znaczenie osnowy dla zada geodezyjnych:

- podstawowe (do nawizania osnw szczegowych),
- szczegowe (do nawizania osnw pomiarowych oraz
numerycznych modeli terenu i zdj fotogrametrycznych dla
pastwowego systemu odniesie przestrzennych),
- pomiarowe (do oparcia pomiarw i wyznacze
szczegowych, realizacyjnych, katastralnych i innych).
 Klasyfikacja poziomej osnowy geodezyjnej
- podstawowa i szczegowa osnowa pozioma: I,II i III klasy.
- punkty osnowy pomiarowej nie s dzielone na klasy.
Podstawowa osnowa pozioma I klasy:
a) sie geodezyjna pomierzona technik GPS, (cz
europejskiej sieci EUREF na terenie Polski - EUREF- POL),
b) sie POLREF stanowica zagszczenie sieci EUREF-POL,
c) punkty dawnej sieci astronomiczno-geodezyjnej
i wypeniajcej.
Miar dokadnoci osnowy podstawowej jest bd pooenia
punktu 0.05 m.
Szczegowa osnowa pozioma to punkty II i III klasy, dla
ktrych redni bd pooenia wzgldem wyszych klas
wynosi odpowiednio 0.03 m i 0.05 m.
 Klasyfikacja wysokociowej osnowy geodezyjnej
Podstawowa i szczegowa geodezyjna osnowa
wysokociowa dzieli si na cztery klasy I,II,III i IV.
Punkty osnowy pomiarowej nie s dzielone na klasy.
Podstawowa geodezyjna osnowa wysokociowa skada si
z punktw niwelacji precyzyjnej I i II klasy (bd 1 i 2 mm/km).
Do klasy III i IV nale punkty szczegowej osnowy
wysokociowej (bd 4 mm i 10 mm/km).
Wysokociowa osnowa pomiarowa charakteryzuje si
bdem nie wikszy ni 20 mm/km.
Wysokociowa, a take pozioma osnowa pomiarowa jest
zbiorem punktw, ktrych bd pooenia (wsprzdnych)
wzgldem osnw wyszych klas < 0.10 m.
 Cechy geodezyjnych osnw wysokociowych.

Klasa i nazwa Punkty r. dugo r. odlego r. b.

sieci nawizania linii niwelacji punktw niwelacji mm
I precyzyjna - 50 km - 1
II precyzyjna I kl 25 km 8 km 2
III szczegowa I-II kl 18 km 6 km 4
IV szczegowa I-III kl - 2 km 10
pomiarowa II-IV kl - - 20
 Zakadanie i uzupenianie osnw geodezyjnych
1. Metody klasyczne (geometryczne),
2. Metody fotogrametryczne (teledetekcja),
3. Metody oparte na technikach satelitarnych GPS.
Metody klasyczne wykorzystuj czenie punktw w sieci:
triangulacyjne i poligonowe lub dowolnie powizane w
formy figur geometrycznych np. wcicia punktw, sieci
modularne.
Elementem sieci moe by: linia pomiarowa, trjkt,
czworobok geodezyjny, cig poligonowy.
Cigi poligonowe lokalne i nawizane.
Cigi zamknite, dwustronnie i jednostronnie nawizane.
Orientacj w sieci zapewniaj wsprzdne punktw i
azymuty bokw sieci.
 Znaki geodezyjne
Typowe znaki geodezyjne Gowica metalowa

16 cm

70 cm

Sup elbetowy

Pyta betonowa
Znak pomiarowy stalowy
Stabilizacja podwjna znakiem betonowym z rurk
Znaki geodezyjne
 Znaki geodezyjne

Repery
Reper ziemny
Reper ziemny widok z gry
 Znaki do stabilizacji punktw osnowy pomiarowej

kamienne

Znaki geodezyjne - znaki z trwaego materiau, okrelajce

pooenie punktw osnowy geodezyjnej.
Inwestor jest zobowizany chroni znaki geodezyjne sieci
pomiarowych znajdujce si na terenie budowy przed
zniszczeniem.
W przypadku potrzeby przesunicia lub usunicia znaku
naley o tym powiadomi Wydzia Geodezji.
 Opis topograficzny punktu osnowy

Punkty, na ktrych bdzie oparty pomiar, naley utrwali znakami

geodezyjnymi i sporzdzi dla nich opisy topograficzne w nawizaniu do
trwaych szczegw sytuacyjnych.
Opis topograficzny punktu osnowy wysokociowej
 Definicje azymutu astronomicznego, magnetycznego i
topograficznego

A m =Aa+
Aa
Aa - astronomiczny, A t= Aa-
A m magnetyczny,
A t - topograficzny,
- deklinacja magnetyczna
- zbieno poudnikw
Azymut odcinka (topograficzny)

X
A BA

Azymut odwrotny:
A AB A BA= A AB+180o
A AB= A AB +
 Zakadanie i uzupenianie osnw geodezyjnych cd.
Azymut w ukadzie wsprzdnych to kt poziomy (analogia
do kta kierunkowego w geometrii E2) zawarty midzy
kierunkiem osi OX i kierunkiem danego odcinka, liczony
zgodnie z ruchem wskazwek zegara {0;360o}.
Ai,k = arc tg(Yi,k / Xi,k ) + R
R skadnik redukcji zaleny od wiartki ukadu
wsprzdnych: (I R=0; II R=; III R =; IV R=2).
I (X 0, Y 0); II (X <0, Y 0);
III (X <0, Y 0); IV (X >0, Y 0);

Xk = Xi + Xi,k = Xi + di,k *cos(Ai,k)

Yk = Yi + Yi,k = Yi + di,k *sin(Ai,k)
 B
wcicie ktowe
A A,B-baza wcicia

linie pomiarowe
C

cig jednostronnie nawizany w pkt C

wcicie ktowo-liniowe
G
Sie geodezyjna utworzona z powizania punktw osnowy.
 Cig poligonowy nawizany

AK = AP + i - n 180o
AK = AP - i + n 180o

Kierunek cigu
- Kty lewe, - kty prawe, A,B punkty nawizania
 Wyrwnanie cigw poligonowych
1. Metoda cisa (najmniejszych kwadratw)
2. Metoda przybliona
Cigi zamknite:
Wyrwnanie ktw
Wyrwnanie przyrostw
Obliczenie wsprzdnych

n n n
Odchyka ktowa: f i i
teor prak
n 2 180o i prak
i 1 i 1 i 1
f
f max mo 2n czy f f max v
n
 Obliczenie wyrwnanych azymutw i przyrostw
1w 1prak 1 , 2w prak
2 2 , . . .
Obliczenie azymutw i przyrostw wsprzdnych:
w
Ai w
A i1 180 o
i
wy r
A A
w
i
w
i 1 180 o wyr
i
Xi,k = Xi + di,k cos(Ai,k) Yi,k = Yi + di,k *sin(Ai,k)
n n

Wyrwnanie przyrostw (warunek): x

i1
i 0 y
i1
i 0

n n
Odchyki: fx
i1
x prak
i fy
i1
y prak
i

d
fl f 2
x f 2
y f lmax L Vx = - fx (di,k/L)
d
Xk = Xi + Xi,k + vx Yk = Yi + Yi,k+ vy
 Pomiary sytuacyjne

Pomiar sytuacyjny to zesp czynnoci geodezyjnych

pozwalajcych na okrelenie ksztatu, wielkoci i
wzajemnego pooenia szczegw terenowych. W geodezji
inynieryjnej kady obiekt powierzchni Ziemi jest traktowany
jako brya lub figura geometryczna o n wierzchokach.
Figury te s poddawane generalizacji ksztatu w stopniu
zalenym od celu prowadzonych pomiarw.
Najczciej w pierwszym etapie dokonuje si rzutowania
punktw na geoid (powierzchni odniesienia). Std denie
do redukowania wymiarw na paszczyzn poziom.
Pomiar wysokociowy to zesp czynnoci geodezyjnych
pozwalajcych na okrelenie wysokoci punktw wzgldem
przyjtego ukadu odniesienia i przedstawienia form
uksztatowania terenu.
 Obiekty terenowe w pomiarach sytuacyjnych
Norma wyrnia 3 grupy szczegw terenowych:
1) I grupa dokadnoci:
- stabilizowane znakami punkty osnowy geodezyjnej.
- znaki graniczne, granice dziaek i punkty zaamania granic.
- obiekty i urzdzenia techniczno-gospodarcze.
- elementy naziemne uzbrojenia terenu i studnie
- obiekty drogowe i kolejowe, szczegy ulic.
2) II grupa:
- punkty zaamania konturw budowli i urzdze poziemnych
- boiska sportowe, parki, drzewa
- elementy podziemne uzbrojenia terenu
3) III grupa:
- punkty zaamania konturw uytkw gruntowych i
klasyfikacyjnych.
- zamania drg dojazdowych, linie brzegowe wd.
- inne obiekty o niewyranych konturach.
 Dokadno pomiarw wynikajca z generalizacji ksztatu.
Pomiar sytuacyjny powinien by wykonywany takimi
metodami, ktre zapewni tak dokadno w odniesieniu do
osnowy geodezyjnej aby bd pooenia punktw mierzonych
obiektw nie przekroczy 0.10 m , 0.30 m i 0.50 m dla
kolejnych grup szczegw.
Pomiar wysokociowy powinien by wykonywany z bdem
nie przekraczajcym odpowiednio: 1mm , 5mm i 10 mm dla
odpowiednich grup.
Norma dopuszcza, by dokadnoci pomiaru obiektw
fakultatywnych (bdcych przedmiotem zainteresowania
niektrych tylko bran) byy ustalane przez zamawiajcego
pomiar.
 Metody pomiaru szczegw terenowych:
1. Biegunowa polega na pomiarze odlegoci od stanowiska
instrumentu do punktu celowania i kierunku (kta) przy
pomocy teodolitu lub stacji pomiarowej,
2. domiarw prostoktnych (ortogonalna), polega na
pomiarze rzdnej i odcitej mierzonego punktu
sytuacyjnego wzgldem linii, na ktr rzutuje si dany
punkt przy uyciu przyrzdw geodezyjnych (wgielnica).
3. przeci kierunkw. W tej metodzie rejestruje si miary w
miejscach przecicia konturu sytuacyjnego z lini
pomiarow. Mona zaprojektowa specjalny ukad linii
pomiarowych tak by zdj du ilo punktw przecicia
4. przedue polega na przeduaniu konturu sytuacyjnego
do przecicia si z lini pomiarow. Linia pomiarowa na
ktr przedua si mierzone kontury sytuacyjne powinna
by zlokzlizowana
5. wci ktowych i liniowych,
- wcicie ktowe polega na wyznaczeniu pooenia punktu na
podstawie pomierzonych ktw w stosunku do punktw o
znanym pooeniu (bazy wcicia). W punktach bazy mierzy
si kty poziome,
- wcicie liniowe polega na wyznaczeniu pooenia punktu na
podstawie pomierzonych odlegoci midzy wyznaczanym
punktem, a punktami o znanych wsprzdnych (bazy
wcicia),
- wcicie ktowo - liniowe jest to takie wcicie, w ktrym dla
okrelenia pooenia punktu podlegaj pomiarowi kty i
odlegoci w punktach bazy wcicia.
6. fotogrametrii naziemnej polega na przetworzeniu danych
zarejestrowanych na zdjciach fotograficznych kamer
fotogrametryczn na punktach osnowy geodezyjnej.
Przetworzenie danych fotogrametrycznych polega na
odczytaniu wsprzdnych towych na zdjciach i
transformacji do ukadu wsprzdnych w przyjtym ukadzie
odniesienia.
7. z uyciem technologii GPS.
1. Pomiary sytuacyjne metod biegunow

44
42

41 2008

40

Stanowisko: 2007
Fragment szkicu polowego z pomiaru metod biegunow

g
2. Pomiary sytuacyjne metod ortogonaln (domiarw prostoktnych)

wgielnica
2008

507 Linia pomiarowa pomidzy punktami 507-2008

Fragment szkicu polowego z pomiaru met. ortogonaln
3. Metoda przedue,

A,B,C,D punkty osnowy pomiarowej

 Miary kontrolne
Miary kontrolne:
a) uzyskane z drugiego, niezalenego wyznaczenia pooenia
szczegw,
b) miary czoowe (tzw. czowki), dugoci odcinkw
pomidzy kolejnymi punktami konturu,
c) miary przeciwprostoktne (tzw. podprki), w metodzie
ortogonalnej,
d) miary do punktw przecicia si linii pomiarowych z z
konturem obiektw (szczegw terenowych).
 Ktowe wcicie w przd

A
Y
 Automatyzacja w procesie kartowania
Wyniki pomiarw sytuacyjno-wysokociowych wymagaj przetworzenia,
najczciej do postaci zbioru z wykazem wsprzdnych.
Mapa cyfrowa wektorowa powstaje w wyniku poczenia punktw
pomierzonych obiektw zgonie ze wskazaniami szkicw polowych lub
przez skanowanie i kalibracj map analogowych w ukadzie
wsprzdnych pastwowych a nastpnie ich pen wektoryzacj, z
podziaem rysunku na warstwy tematyczne.
Mapa cyfrowa rastrowa - powstaje poprzez skanowanie i kalibracj map
analogowych w ukadzie wsprzdnych pastwowych. Nie przeprowadza
si wektoryzacji szczegw. Gwnym zastosowaniem mapy rastrowej
jest uzyskanie map w innej skali ni materiay wyjciowe lub jednolitej
mapy powstaej z poczenia kilku sekcji map analogowych.

Mapa cyfrowa hybrydowa ( rastrowo-wektorowa ) - jest to najczciej

stosowana mapa cyfrowa do celw projektowych. Powstaje analogicznie
jak mapa rastrowa jednak przeprowadza si wektoryzacj lub aktualizacj
z danych pomiarowych jej czci zgodnie z zapotrzebowaniem
zleceniodawcy. Wektoryzowane mog by np.: sieci uzbrojenia terenu,
granice dziaek, budynki lub cao obiektw w danym interesujcym nas
zakresie.
Mapa numeryczna wektorowa opracowana w systemie AutoCad
Fragment mapy zasadniczej
 Zastosowanie techniki GPS w geodezji

Technika GPS znalaza zastosowanie w geodezyjnych pomiarach

szczegowych dziki rozpowszechnieniu kinematycznego trybu
pracy. Taki tryb nosi nazw Real-Time Kinematic (RTK).
Producenci odbiornikw GPS oferuj urzdzenia pracujce w tym
trybie. Wyniki uzyskane technik GPS zapewniaj dokadno
wymagan w pomiarach terenowych przez obowizujce przepisy.
Zintegrowanie odbiornikw GPS z tachimetrami elektronicznymi,
zmniejszenie zawodnoci metody z powodu przesonicia satelitw,
integracja z oprogramowaniem obliczeniowym i z systemami mapy
numerycznej powoduj, e technika GPS staje si rwnorzdn z
pomiarami klasycznymi.
 SYSTEM GPS

Amerykaski GPS Navstar - Globalny System Pozycjonowania

i rosyjski GLONASS - Globalny System Nawigacyjny
s systemami satelitarnymi przeznaczonymi do szybkiego
i dokadnego wyznaczania wsprzdnych okrelajcych pozycj
anteny odbiornika w globalnym systemie odniesienia.
Wrd systemw nawigacji, GPS i GLONASS wyrniaj si
duym zasigiem i powszechn dostpnoci. Oba wykorzystuj
technologi rozproszonego widma.
Sygnay odbierane mog by przez odbiorniki w dowolnym
momencie czasu.
 GPS/GLONAS

GPS/GLONASS wyznaczaj standard pozycjonowania

satelitarnego. Wykorzystanie dwch systemw satelitarnych
sprawia, e odbiorniki GPS/GLONASS odbieraj sygnay z 41
satelitw. Urzdzenia GPS wykorzystuj tylko 24.
Najpopularniejsz metod pomiarw jest technika RTK tzn
pomiary w czasie rzeczywistym z dokadnoci kilku centymetrw.
Dziki swoim zaletom i wysokiej dokadnoci jest to metoda
idealna do pomiarw geodezyjnych i budowlanych. W technice
GPS-RTK mog pracowa systemy sterowania maszyn
budowlanych (spycharki, rwniarki i inne).
 ZASADY POMIARU POZYCJI ODBIORNIKA
Satelita GPS wysya sygna 50 razy na sekund na dwch
czstotliwociach L1 i L2 (PRECISE dla zastosowa wojskowych ),
zawierajce depesze nawigacyjne parametry orbity poprawk
zegara odbiornika, dokadny czas zegara atomowego oraz stan
systemu. Dostpno L2 jest ograniczana dla uytkownikw
cywilnych. Dokadno wyznaczenia pozycji anteny bez informacji z
L2 ograniczona do 10-15 m. Kady sygna dostarcza jedno
rwnanie z 4 niewiadomymi (X,Y,Z,T) Kody w sygnale GPS
wykorzystywane s do pomiaru czasu przebiegu sygnau od satelity
do odbiornika. Do wyznaczenia pozycji odbiornika konieczna jest
take znajomo pooenia satelity w chwili nadania sygnau.
Ta i inne informacje zawarte s w depeszy nawigacyjnej nadawanej
przez satelity. W systemie GPS pozycj wyznacza si poprzez
znalezienie punktu przecicia linii pozycyjnych emitowanych przez
satelity. Jednak kada taka linia obarczona jest pewnym bdem, tak
wic miejsce przecicia tych linie nie jest punktem, ale obszarem
zalenym od wzajemnego pooenia satelitw.
 Technika GPS - tryb Real-Time Kinematic

Globalny system pomiarw satelitarnych GPS bazuje na

okrelaniu przestrzennych wsprzdnych pooenia anteny
odbierajcej sygnay emitowane przez ukad satelitw
poruszajcych si po okrelonych orbitach, Wsprzdne GPS
wyznaczane s w geocentrycznym ukadzie XYZ zdefiniowanym
przez rodek masy i o obrotu Ziemi.
Tryb pomiaru Real -Time Kinematic, to bezporedni pomiar
kinematyczny, w odrnieniu od pomiarw stacjonarnych.
Bezporedni - dajcy wyniki w momencie pomiaru (z opnieniem
najwyej kilkusekundowym). Taki pomiar jest moliwy dziki
wsppracy dwch odbiornikw GPS, z ktrych jeden pozostaje
nieruchomy przez cay czas trwania sesji pomiarowej, podczas
gdy drugi przemieszczany jest tak, aby obj wszystkie punkty
wybrane do pomiaru.
 HISTORIA SYSTEMU GPS

W 1957 r. naukowcy z John Hopkins University w Baltimore,

USA, korzystajc z sygnaw radiowych nadawanych przez
rosyjskiego satelit Sputnik I, wykazali moliwo
wykorzystania do nawigacji sztucznych satelitw Ziemi.
Pierwszym skutecznym, oglnie dostpnym systemem
nawigacji satelitarnej by powstay na przeomie lat
pidziesitych i szedziesitych dwudziestego wieku
amerykaski system Transit - SATNAV opracowany na
potrzeby marynarki wojennej USA. W 1967 r. system ten
udostpniono take do celw cywilnych. Do okrelenia
pozycji wykorzystywany by efekt Dopplera. Aby efekt ten
uwidacznia si wyranie, satelity umieszczono na niskich
orbitach w odlegoci 1100 km od powierzchni Ziemi.
 Jeden z pierwszych satelitw GPS
Pierwszy satelita systemu NAVSTAR GPS zosta wystrzelony w 1974
roku. W latach 1978-1985 wystrzelono dalszych 11 do celw testowch
27.04.1995r po wprowadzeniu na orbity i uruchomieniu wszystkich
planowanych satelitw, system GPS sta si w peni operacyjnym.
SATELITA GALILEO
 GALILEO
Na spotkaniu ministrw transportu pastw UE ustalono zasady
finansowania budowy europejskiego systemu GALILEO. Niemcy
chc, aby pienidze wykaday te pastwa UE, ktrych firmy bd
dostawa kontrakty na budow europejskiego systemu nawigacji
satelitarnej - konkurenta dla amerykaskiego GPS. Ma by
rwnowan alternatyw do amerykaskiego systemu i rosyjskiego
GLONASS, lecz w przeciwiestwie do nich bdzie kontrolowany
przez instytucje cywilne. Segment kosmiczny bdzie si skada z 27
satelitw operacyjnych i 3 zapasowych, rwnomiernie
rozmieszczonych na 3 orbitach. Wysoko orbity 23 616 km, a kt
inklinacji 56. Satelity bd nadawa 10 sygnaw w trzech pasmach
czstotliwoci.
28.12.2005 z kosmodromu Bajkonur, wystrzelono pierwszego satelit
systemu Galileo, GIOVE-A.
S szanse na uruchomienie systemu w 2013 r.
 Amerykaski system Navstar GPS

24 satelity rozmieszczone na 6 orbitach, ok. 20200 km nad

Ziemi. Satelity obiegaj kul ziemsk dwa razy w cigu doby
wysyajc sposb cigy sygnay radiowe.
 HISTORIA SYSTEMU GPS

W 1957 r. naukowcy z John Hopkins University w Baltimore,

USA, korzystajc z sygnaw radiowych nadawanych przez
rosyjskiego satelit Sputnik I, wykazali moliwo
wykorzystania do nawigacji sztucznych satelitw Ziemi.
Pierwszym skutecznym, oglnie dostpnym systemem
nawigacji satelitarnej by powstay na przeomie lat
pidziesitych i szedziesitych dwudziestego wieku
amerykaski system Transit - SATNAV opracowany na
potrzeby marynarki wojennej USA. W 1967 r. system ten
udostpniono take do celw cywilnych. Do okrelenia
pozycji wykorzystywany by efekt Dopplera. Aby efekt ten
uwidacznia si wyranie, satelity umieszczono na niskich
orbitach w odlegoci 1100 km od powierzchni Ziemi.
Sie stacji referencyjnych satelitarnego Globalnego Systemu
Pozycjonowania GPS

Stacje referencyjne dla potrzeb geodezji i nawigacji powstay

w celu stworzenia warunkw do dokadnego wyznaczania
pooenia punktw geodezyjnych i pozycji pojazdw na
ldzie i morzu w czasie rzeczywistym. Naziemne stacje
referencyjne w sposb cigy nadaj oglnie dostpne
depesze radiowe, zawierajce poprawki dla odbiornika oraz
dane pomiarowe dla uytkownikw dysponujcych
odbiornikami geodezyjnymi lub nawigacyjnymi.
Pomiar dugoci metod fazow polega na porwnaniu fazy
sygnau odebranego z satelity z sygnaem wygenerowanym przez
odbiornik.
D = n+
n - odcinek z penych dugoci fal
faza ostatniej niepenej fali
Odbiorniki GPS profesjonalne stosowane w geodezji
Tachimetry elektroniczne z odbiornikami GPS
Odbiorniki rczne
LOKALIZATOR OSOBISTY
Odbiornik HIPER PRO
Odbiorniki GPS
Odbiornik GPS GR-3
ODBIORNIKI DGPS
 DOKADNO POMIARW GEODEZYJNYCH
Zalenie od metod i aparatury wyrnia si dwie klasy pomiarw:
- pomiary precyzyjne,
- pomiary techniczne.
Jako granic dokadnoci dla mierzonych dugoci odcinkw przyjmuje
si 1 cm, dla ktw 0.1c , dla rnic wysokoci 1mm. Gdy zadanie
wymaga uzyskania danych geodezyjnych z bdem < 1 cm, < 0.1c i <
1mm, naley wykona pomiary precyzyjne korzystajc z precyzyjnych
instrumentw geodezyjnych. Wykorzystane metody pomiaru zawieraj
procedury do wprowadzenia poprawek redukujcych bdy
systematyczne przyrzdw i rodowiska.
W praktyce dokadno ocenia si po analizie obliczonych odchyek
danych geodezyjnych wymiarw, ksztatu, pooenia, warunkw
geometrycznych, a take stanu budowli w danym momencie
(przemieszcze i odksztace).
Odchyki oblicza si w trzech przypadkach:
1. Ocena wynikw dwukrotnego pomiaru L = L 1 L 2 ,
2. Ocena spenienia geometrycznego warunku, ktry maj speni wyniki
pomiarw. Warunek geometryczny jednoznacznie okrela funkcja,
ktrej argumentami s wymiary
F = F(L 1 , L 2 ,, L k ) - F(R 1 , R 2 ,,Rk )
R - wymiar rzeczywisty ,L - wynik pomiaru,
3. Ocena wynikw pomiaru kontrolnego, zrealizowanej budowli.
Odchyka stwierdzona - N = L N ,
N wymiar nominalny (projektowy), L wymiar stwierdzony
Obliczone odchyki wynikw, bezporednich pomiarw dugoci
odcinkw, ktw i rnic wysokoci posu jako dane do obliczenia
bdu redniego wedug wzoru:

2
i
mo i 1
n

n liczba odchyek w zbiorze danych.

mo - bd redni obserwacji o wadze rwnej jednoci.
P(- r mo r mo ) = P(r) r=2 P(r) = 0.9545
Porwnanie obliczonych odchyek L , F i N z dopuszczaln
wartoci podan w normach, instrukcjach, specyfikacjach technicznych
przypisanych dla zadania.
L dLdop
 Dopuszczalne rnice d L dwukrotnego pomiaru
dugoci bokw osnowy pomiarowej
gdzie:
u = 0,0059 - wspczynnik bdw przypadkowych pomiaru liniowego
l - dugo mierzonego boku

dugo boku dopuszczalna rnica

l dl

w metrach

26 0.03
46 0.04
72 0.05
103 0.06
141 0.07
184 0.08
233 0.09
287 0.10
348 0.11
414 0.12
186 0.13
563 0.14
646 0.15
 Dopuszczalne odchyki ktowe w cigach sytuacyjnych
gdzie:
m0 - redni bd pomiaru kta:
60" (180cc) dla cigw o dugoci do 1,2 km
30" (90cc) dla cigw o dugoci wikszej ni 1,2 km
nk - liczba ktw zmierzona w cigu

Dopuszczalna odchyka f
Liczba
ktw w cigu o dugoci
nk do 1.2 km powyej 1,2 km
' " c cc ' " c cc
2 1 25 2 54 - -
3 1 44 3 12 - -
4 2 00 3 60 - -
5 2 14 4 02 - -
6 2 27 4 41 1 13 2 20
7 2 39 4 76 1 19 2 38
8 2 50 5 09 1 25 2 55
9 3 00 5 40 1 30 2 70
10 3 10 5 69 1 35 2 85
 Dopuszczalne odchyki liniowe cigw sytuacyjnych
przy obliczeniu przyrostw wsprzdnych na podstawie
ktw poprawionych ze wzgldu na zamknicie ktowe
L - dugo cigu u = 0.0059 - wspczynnik bdw przypadkowych pomiaru liniowego
m0 = 30" (90cc) - redni bd pomiaru kta
n - liczba bokw w cigu c = 0.10 - wpyw bdw pooenia punktw nawizania

dugo cigu dopuszczalne odchyka

L fL

300 0.15
400 0.16
500 0.17
600 0.19
700 0.20
800 0.22
900 0.23
1000 0.24
1100 0.26
1200 0.27
 Dopuszczalne odchyki otrzymanych z pomiaru w kierunku gwnym i
powrotnym cigw niwelacyjnych oraz nawizania cigw
do punktw wyszych klas lub punktw wzowych
L - dugo odcinka lub cigu w km

Dugo odcinka Dopuszczalna Dugo odcinka Dopuszczalna

(cigu) odchyka (cigu) odchyka
L fh mm L fh mm

0.2 8.9 3.4 36.9

0.3 10.9 3.6 38.0
0.4 12.6 3.8 39.0
0.5 14.1 4.0 40.0
0.6 15.5 4.5 42.4
0.7 16.7 5.0 44.7
0.8 17.9 5.5 46.9
0.9 19.0 6.0 49.0
1.0 20.0 6.5 51.0
1.2 21.9 7.0 52.9
1.4 23.7 7.5 54.8
1.6 25.3 8.0 56.6
1.8 26.8 8.5 58.3
2.0 28.3 9.0 60.0
3.0 34.6 11.5 67.8
3.2 35.8 12.0 69.3
Dzikuj za uwag.