MSG Temat 1 Wybór Ekonomiczny

Wybór ekonomiczny
UG, Wydział Ekonomiczny

Kierunek MSG
Dr Barbara Kubska - Maciejewicz
dr Barbara Kubska - Maciejewicz

12/07/2021 1
Wydział Ekonomiczny UG
Wprowadzenie do problematyki ekonomicznej
Ekonomia bada procesy i zjawiska zachodzące

w gospodarce – formułuje podstawowe
zależności o prawa ekonomiczne
Ekonomia bada kryteria wyboru w skali
makroekonomicznej i mikroekonomicznej w
warunkach ograniczenia

12/07/2021 2
Makroekonomia bada procesy i zjawiska

zachodzące w całej gospodarce
Mikroekonomia bada procesy i zjawiska
zachodzące między podmiotami na rynku

12/07/2021 3
Ekonomia normatywna zawiera natomiast sądy

wartościujące
Funkcją ekonomii normatywnej jest doradzanie,
świadome przekształcanie rzeczywistości
według własnych poglądów badacza
Ekonomia normatywna formułuje twierdzenia,
oparte na subiektywnym systemie
wartościowania.

12/07/2021 4
Ekonomia pozytywna ma za zadanie wyjaśnianie

zjawisk ekonomicznych, jest oparta na
obiektywnej wiedzy o rzeczywistości.
Celem ekonomii pozytywnej - obok wyjaśniania -
jest także edukacja oraz formułowanie hipotez
(prognoz)
Ekonomia pozytywna formułuje sądy, będące
obiektywnym i naukowym objaśnieniem
funkcjonowania gospodarki.
12/07/2021 5
Ekonomia zajmuje się problemem

ograniczoności zasobów – bada zdarzenia
społeczne, które wymagają dokonywania
wyborów

12/07/2021 6
Mikroekonomia bada procesy i zjawiska zachodzące na rynku

Mikroekonomia bada zachowanie podmiotów rynkowych w warunkach
ograniczoności zasobów.
Podmioty rynkowe
• konsument,
• producent,
• pracobiorca,
• pracodawca,
• pożyczkodawca,
• pożyczkobiorca,
• inwestora
Mikroekonomia formułuje modelowe kryteria wyboru dokonywanego przez
poszczególne podmioty rynkowe

12/07/2021 7
Ekonomia bada jak podmioty sobie ograniczonością zasobów

• Potrzeby są nieograniczone.
• Zasoby (praca, ziemia, kapitał) są ograniczone.
• Ograniczoność zasobów generuje zjawisko rzadkości
• Rzadkość ekonomiczna oznacza konieczność wyboru
• Konsekwencją ograniczoności zasobów jest koszt utraconych
możliwości (koszt alternatywny)
• koszt alternatywny (koszt utraconych możliwości), to utrata
korzyści z najlepszej, odrzuconej możliwości zastosowania
posiadanych zasobów oraz czas.

12/07/2021 8
Człowiek w swoim działaniu dąży do zaspokojenia zespołu potrzeb,

Potrzeby tworzą logiczną hierarchię rozpoczynającą się od potrzeb
niższego stopnia, których zaspokojenie redukuje niedobory w systemie
fizjologicznym (potrzeba pożywienia i wody), a kończącą się wyższego
stopnia potrzebami osobistymi i abstrakcyjnymi.
Hierarchia potrzeb Maslowa
1. Potrzeby fizjologiczne (pragnienie, głód, posiłek);

2. Potrzeby bezpieczeństwa;
3. Potrzeby społeczne (przyjaźń, miłość);
4. Potrzeby szacunku;
5. Potrzeby samorealizacji.

12/07/2021 9
• Maslow był przekonany, że potrzeby wyższego stopnia mogą

się pojawić tylko wtedy, gdy są zaspokojone potrzeby niższego
stopnia.
• Oprócz wymienionych pięciu potrzeb, Maslow wyróżnił
również tzw. potrzeby dodatkowe.
• Przez potrzeby dodatkowe należy rozumieć takie, które mogą
ujawniać się tylko u niektórych ludzi. Dla przykładu mogą to
być potrzeby wiedzy, czy też potrzeby estetyczne.
• Potrzeby są zróżnicowane; różni ludzie w różny sposób
zaspakajają tę samą potrzebę
• Potrzeby są nieograniczone; w raz z zaspokojeniem jednej
potrzeby pojawia się kolejna
12/07/2021 10
• Zachowanie człowieka według teorii potrzeb określone jest przez

dwa prawa:
• prawo homeostazy
• prawo wzmocnienia.
Prawo homeostazy mówi o dążeniu do równowagi potrzeb niższego
rzędu. Oznacza to, że niezaspokojenie potrzeb niższego rzędu będzie
naruszać ustaloną równowagę organizmu człowieka, ich zaspokojenie
będzie tę równowagę przywracać i stan napięcia zniknie.
Prawo wzmocnienia ma zastosowanie do potrzeb wyższego rzędu.
Według tego prawa zaspokojenie wyższych potrzeb nie powoduje ich
zaniku, lecz wręcz przeciwnie, człowiek odczuwa je jako przyjemne i
będzie dążył do ich wzmocnienia.
12/07/2021 11
Ograniczoność zasobów wynika z przyczyn

• naturalnych (ograniczoność bogactw naturalnych)
• lub może wynikać z dotychczasowej działalności gospodarczej (ograniczoność
kapitału)

Mając do czynienia z jednej strony z ograniczonymi zasobami, z drugiej strony z
nieograniczonymi potrzebami należy liczyć się z występowaniem zjawiska rzadkości.
Rzadkość oznacza, że nigdy nie będziemy mieli wszystkiego, co chcielibyśmy mieć.
W ekonomii pojęcie rzadkości odnosi się do sytuacji, w której dostępne zasoby

czynników produkcji są niewystarczające do zaspokojenia potrzeb społeczeństwa.

12/07/2021 12
Rzadkość jest konsekwencją ograniczoności zasobów.

Zjawisko rzadkości zmusza podmioty gospodarujące do dokonywania
wyborów związanych z alokacją będących w ich dyspozycji zasobów.

koszt alternatywny – koszt towarzyszący wyborowi, występuje, gdy
posiadane zasoby czynników produkcji są niewystarczające do
zaspokojenia wszystkich potrzeb
koszt alternatywny – utrata możliwości realizacji odrzuconej,

najlepszej alternatywy


12/07/2021 13
dobra wolne:
• dobra, które mają koszt alternatywny równy 0
• zwiększenie ilości dóbr wolnych nie pociąga za sobą konieczności
• zmniejszenia ilości innych dóbr
• z punktu widzenia konsumenta korzystanie z dóbr wolnych jest bezpłatne,
konsument otrzymuje dobra wolne za darmo
Istnienie dóbr wolnych wynika z:

• braku praw własności (np. do plaż, lasów, jezior)
• polityki państwa, które decyduje się na bezpłatne dostarczanie niektórych dóbr (w
niektórych krajach np. szkolnictwo czy ochrona zdrowia są bezpłatne).

12/07/2021 14
Dobra wolne z punktu widzenia konsumenta mają koszt alternatywny

równy 0, nie musi to jednak oznaczać, że są to również dobra o
zerowym koszcie alternatywnym dla społeczeństwa.
Społeczeństwo ponosi koszt alternatywny, gdy np. bezpłatna ochrona

zdrowia czy szkolnictwo wymagają zaangażowania określonych
środków, zasobów, które mogłyby być użyte przez społeczeństwo
w inny sposób, pojawia się więc koszt alternatywny, jaki ponosi całe
społeczeństwo.
Dobra wolne z punktu widzenia społeczeństwa są bardzo nieliczne

np. czyste powietrze, woda, promienie słoneczne docierające na
Ziemię czy opady atmosferyczne.

12/07/2021 15
Przeciwieństwem dobra wolnego jest dobro

ekonomiczne.
Dobro ekonomiczne to dobro rzadkie, o koszcie

alternatywnym większym od 0.
Wzrost produkcji lub konsumpcji dobra ekonomicznego
pociąga za sobą konieczność rezygnacji z produkcji lub
konsumpcji pewnej ilości innych dóbr.

12/07/2021 16
Ograniczoność zasobów
Praca, ziemia, kapitał
Ograniczenie kosztowe, Ograniczenie budżetowe Ograniczenie czasowe
Rzadkość ekonomiczna
Konsekwencja ograniczoności zasobów
Wybór ekonomiczny
w jaki sposób wykorzystać ograniczone zasoby,
jakie potrzeby zaspokoić, z zaspokojenia jakich potrzeb zrezygnować
Koszt utraconej możliwości

(Koszt alternatywny)
utrata korzyści z najlepszej, odrzuconej możliwości zastosowania posiadanych zasobów

12/07/2021 17
Homo oeconomicus jest abstrakcyjną konstrukcją pojęciową i oznacza

człowieka, który w swym postępowaniu kieruje się tylko motywacją ekonomiczną.
Oznacza to, że podejmuje wybory według zasady racjonalnego postępowania, czyli

dąży do osiągnięcia maksymalnych korzyści przy danych, obiektywnie istniejących
ograniczeniach (na przykład finansowych) lub dąży do minimalizowania strat - na
przykład - z prowadzonej działalności gospodarczej, ponosząc z góry wiadome
nakłady.
Homo oeconomicus działa w idealnych warunkach, na które składają się:

• własność prywatna,
• wolność zawierania umów,
• doskonała znajomość sytuacji na rynku,
• racjonalne postępowania.

12/07/2021 18
Wybór dokonywany przez podmioty rynkowe w

warunkach ograniczenia dotyczy:
1. Wyboru na rynku dóbr i usług konsumpcyjnych –
wybór konsumenta
2. Wyboru struktury i wielkości produkcji dóbr i usług –
wybór producenta
3. Wyboru na rynku czynników produkcji – wybór
producenta, wybór właścicieli czynników
(wybór pracobiorcy, wybór pożyczkodawcy, wybór
pożyczkobiorcy)
12/07/2021 19
Wybór na rynku dóbr i usług konsumpcyjnych

– wybór dokonywany przez konsumenta
Teoria zachowania konsumenta określa
kryteria wyboru mającego na celu
maksymalizacje satysfakcji z konsumpcji w
warunkach danych ograniczeń, czyli przy
danym dochodzie i cenach kupowanych dóbr

12/07/2021 20
Teoria wyboru producenta – wybór struktury i

wielkości produkcji dóbr i usług przez
producenta
Teoria wyboru producenta określa kryteria wyboru
mającego na celu maksymalizację zysku
(optymalizację wyniku ekonomicznego) w
warunkach danych ograniczeń czyli przy danej
technologii produkcji, danych kosztach i cenach
sprzedawanych dóbr i usług (danych przychodach)

12/07/2021 21
Teoria wyboru na rynku czynników produkcji – dotyczy decyzji producentów,

pracobiorców, kredytobiorców, kredytodawców, inwestorów
Teoria wyboru na rynku czynników produkcji określa kryteria wyboru
mającego na celu :
• maksymalizację zysku (optymalizację wyniku ekonomicznego) przez
producentów, inwestorów
• maksymalizację satysfakcji z wyboru między czasem wolnym a
poziomem dochodu z pracy przez pracobiorców
• maksymalizację satysfakcji z konsumpcji w bieżącym i przyszłym
okresie przez właścicieli kapitału (pożyczkodawców i pożyczkobiorców)
Przy danych ograniczeniach dotyczących: cen czynników produkcji i
zastosowanej technologii

12/07/2021 22
Ruch okrężny w gospodarce
Rynek wyrobu gotowego
dobro X
$ $ dobro X
Producenci Rząd Konsument –

właściciel czynnika
czynnik $ $
czynnik
Rynek czynnika produkcji

12/07/2021 23
Krzywa możliwości produkcyjnych

12/07/2021 24
Dobro Y • Zależność między rzadkością,

40 wyborem i kosztem
alternatywnym można
35
przedstawić graficznie posługując
30 się krzywą możliwości
25
produkcyjnych (KMP), zwaną też
krzywą transformacji.
20
• Krzywa możliwości produkcyjnych
15 jest zbiorem kombinacji wielkości
10
produkcji dwóch dóbr, które
mogą być wytworzone przy
5
maksymalnym i efektywnym
0 Dobro X wykorzystaniu posiadanych
0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50 55
zasobów.

12/07/2021 25
Dobro Y
• Krzywa możliwości produkcyjnych ma
nachylenie ujemne, co oznacza, że wzrost
40
produkcji jednego dobra możliwy jest tylko
pod warunkiem zmniejszenia produkcji
35
drugiego dobra.
30
• Miarą nachylenia krzywej możliwości
produkcyjnych jest krańcowa stopa
25 transformacji (MRT) określająca, o ile należy
zmniejszyć produkcję jednego dobra, aby
20 zwiększyć produkcję drugiego dobra o
jednostkę.
15
10 • MRTXY = ΔX/ΔY z jakiej ilość dobra X trzeba

zrezygnować, żeby zwiększyć produkcję dobra
5 Y o jednostkę
• MRTYX = ΔY/ΔX z jakiej ilość dobra Y trzeba
0 Dobro X
0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50 55 zrezygnować, żeby zwiększyć produkcję dobra
X o jednostkę

12/07/2021 26
krzywa możliwości produkcyjnych
W punkcie B można wytworzyć, przy

Dobro Y
pełnym i efektywnym wykorzystaniu
40 zasobów, 30 jednostek dobra Y i 15
jednostek dobra X.
35
Kosztem alternatywnym produkcji 30 jednostek Y
B D jest konieczność rezygnacji z produkcji 35 jednostek
30 A
X
Kosztem alternatywnym produkcji 15 jednostek X
25
jest konieczność rezygnacji z produkcji 5 jednostek Y
MRT YX = 5Y/15X = 1Y/3X = 1/3 rezygnując z produkcji
20
1Y możemy zwiększyć produkcje X o 3 jednostki;
C w celu zwiększenia produkcji X o jednostkę należy
15
zrezygnować z możliwości wyprodukowania 1/3
jednostki Y
10
5
MRT XY = 35X/30Y = 1,16X/1Y = 1,16X
w celu zwiększenia produkcji Y o jednostkę należy
0 Dobro X
zrezygnować z produkcji 1,16 jednostki X
0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50 55

12/07/2021 27
• Każdy punkt leżący na KMP przedstawia możliwe

Rysunek 1.1
do wytworzenia ilości dóbr X i Y przy pełnym i
Dobro Y efektywnym wykorzystaniu czynników produkcji
40
• Punkt „C” leżący pod KMP oznacza, że wytwarza

35 się 15 jednostek Y i 15 jednostek X – możliwości
B D
produkcyjne nie są w pełni wykorzystane.
30 A
Zwiększenie produkcji dobra X do 35 sztuk jest
25
możliwe bez konieczności rezygnacji z produkcji
dobra Y.
20 Zwiększenie produkcji dobra Y do 30 sztuk jest
C możliwe bez konieczności rezygnacji z produkcji
15 dobra X.
Możliwy jest równoczesny wzrost produkcji
10
dobra X i Y
5
Jeżeli podmiot nie wykorzystuje w pełni i
efektywnie możliwości produkcyjnych to
0 Dobro X zwiększenie produkcji jednego lub obu dóbr
0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50 55
możliwe jest bez kosztu alternatywnego

12/07/2021 28
Rysunek 1.1
Dobro Y
40
• Punkt D – leżący nad KMP przedstawia
35 ilości dóbr X i Y niemożliwe obecnie do
B D wytworzenia przy pełnym i efektywnym
30 A
wykorzystaniu czynników produkcji.
25
20
Kombinacja z punktu D może być
osiągnięta w przyszłości na skutek:
C
15
• zwiększenia zasobów czynników
10
produkcji
• poprawy technologii produkcji
5
0 Dobro X
0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50 55

12/07/2021 29
Rysunek 1.1
Dobro Y
40
35
Kombinacja z punktu D może być
B D osiągnięta w przyszłości na skutek:
30 A
• zwiększenia zasobów czynników

25
produkcji
20 • poprawy technologii produkcji
C
15
10
0 Dobro X
0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50 55

12/07/2021 30
Dobro Y Dobro Y
Ym
110
100
90
80
70
60 Y2 A C
50
40
30
20 Y1 B
10
0D X1 X2 Xm
Dobro X
0
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Dobro X
MRT jest rosnąca – koszt alternatywny zwiększenia MRT jest malejąca – koszt alternatywny zwiększenia
produkcji dobra X, mierzony utratą (rezygnacja) produkcji dobra X, mierzony utratą (rezygnacja)
dobra Y jest rosnący dobra Y jest malejący
MRT jest rosnąca – koszt alternatywny zwiększenia MRT jest malejąca– koszt alternatywny zwiększenia
produkcji dobra Y, mierzony utratą (rezygnacją) produkcji dobra Y, mierzony utratą (rezygnacją)
dobra X jest rosnący dobra X jest malejący
12/07/2021 31
• Stały koszt alternatywny – stała MRT
KMP przedstawiają stały koszt

Dobro Y alternatywny – stała MTR
10 KMP1
MRT YX = ΔY/ ΔYX 8/4 = 2
MRT XY = ΔX/ ΔY 4/8 = 1/2
8
KMP2
MRT YX = ΔY/ ΔX 10/10 = 1
2
4 MRT XY = ΔX/ ΔY 10/10 = 1
1
KMP3
MRT YX = ΔY/ ΔX 4/8= 1/2
3 MRT XY = ΔX/ ΔY 8/4 = 2
Dobro X
4 8 10

12/07/2021 32
Dobro Y
Przesunięcie KMP z 1 do 2 oznacza

zmniejszenia możliwości produkcyjnych w
dziale wytwarzającym dobro X
Przesunięcie KMP z 1 do 4 oznacza zwiększenie

możliwości produkcyjnych w dziale
4 wytwarzającym dobro Y
2 1 Przesunięcie KMP z 1 do 3 oznacza

5 zmniejszenia możliwości produkcyjnych w obu
działach
3
Przesunięcie KMP z 1 do 5 oznacza zwiększenie
możliwości produkcyjnych w obu działach
Dobro X

12/07/2021 33

MSG Temat 1 Wybór Ekonomiczny

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

MSG Temat 1 Wybór Ekonomiczny

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Wybór ekonomiczny

UG, Wydział Ekonomiczny

dr Barbara Kubska - Maciejewicz

Ekonomia bada procesy i zjawiska zachodzące

dr Barbara Kubska - Maciejewicz

Makroekonomia bada procesy i zjawiska

dr Barbara Kubska - Maciejewicz

Ekonomia normatywna zawiera natomiast sądy

dr Barbara Kubska - Maciejewicz

Ekonomia pozytywna ma za zadanie wyjaśnianie

Ekonomia zajmuje się problemem

dr Barbara Kubska - Maciejewicz

Mikroekonomia bada procesy i zjawiska zachodzące na rynku

dr Barbara Kubska - Maciejewicz

Ekonomia bada jak podmioty sobie ograniczonością zasobów

dr Barbara Kubska - Maciejewicz

Człowiek w swoim działaniu dąży do zaspokojenia zespołu potrzeb,

1. Potrzeby fizjologiczne (pragnienie, głód, posiłek);

dr Barbara Kubska - Maciejewicz

• Maslow był przekonany, że potrzeby wyższego stopnia mogą

• Zachowanie człowieka według teorii potrzeb określone jest przez

Ograniczoność zasobów wynika z przyczyn

Rzadkość oznacza, że nigdy nie będziemy mieli wszystkiego, co chcielibyśmy mieć.

W ekonomii pojęcie rzadkości odnosi się do sytuacji, w której dostępne zasoby

dr Barbara Kubska - Maciejewicz

Rzadkość jest konsekwencją ograniczoności zasobów.

koszt alternatywny – utrata możliwości realizacji odrzuconej,

dr Barbara Kubska - Maciejewicz

Istnienie dóbr wolnych wynika z:

dr Barbara Kubska - Maciejewicz

Dobra wolne z punktu widzenia konsumenta mają koszt alternatywny

Społeczeństwo ponosi koszt alternatywny, gdy np. bezpłatna ochrona

Dobra wolne z punktu widzenia społeczeństwa są bardzo nieliczne

dr Barbara Kubska - Maciejewicz

Przeciwieństwem dobra wolnego jest dobro

Dobro ekonomiczne to dobro rzadkie, o koszcie

dr Barbara Kubska - Maciejewicz

Koszt utraconej możliwości

dr Barbara Kubska - Maciejewicz

Homo oeconomicus jest abstrakcyjną konstrukcją pojęciową i oznacza

Oznacza to, że podejmuje wybory według zasady racjonalnego postępowania, czyli

Homo oeconomicus działa w idealnych warunkach, na które składają się:

dr Barbara Kubska - Maciejewicz

Wybór dokonywany przez podmioty rynkowe w

Wybór na rynku dóbr i usług konsumpcyjnych

dr Barbara Kubska - Maciejewicz

Teoria wyboru producenta – wybór struktury i

dr Barbara Kubska - Maciejewicz

Teoria wyboru na rynku czynników produkcji – dotyczy decyzji producentów,

dr Barbara Kubska - Maciejewicz

Rynek wyrobu gotowego

Producenci Rząd Konsument –

Rynek czynnika produkcji

dr Barbara Kubska - Maciejewicz

dr Barbara Kubska - Maciejewicz

Dobro Y • Zależność między rzadkością,

dr Barbara Kubska - Maciejewicz

10 • MRTXY = ΔX/ΔY z jakiej ilość dobra X trzeba

dr Barbara Kubska - Maciejewicz

W punkcie B można wytworzyć, przy

dr Barbara Kubska - Maciejewicz

• Każdy punkt leżący na KMP przedstawia możliwe

• Punkt „C” leżący pod KMP oznacza, że wytwarza