OCHRONA PRAWNA NAUCZYCIELA

PODSTAWY PRAWNE

 Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny

 Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela
 Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r Kodeks postępowania karnego
 Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy
 Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego
Obecne brzmienie przepisu

Ustawa z dnia 26 stycznia 1982

Karta Nauczyciela

art. 63. Nauczyciel korzysta w związku z pełnieniem obowiązków

służbowych z prawa do ochrony przewidzianej dla funkcjonariuszy
państwowych.
Organ prowadzący szkołę obowiązany jest z urzędu występować w
obronie nauczyciela, gdy ustalone dla nauczyciela uprawnienia zostaną
naruszone.
OCHRONA PRAWNA
FUNKCJONARIUSZA PUBLICZNEGO W ZWIĄZKU Z
PEŁNIENIEM CZYNNOŚCI SŁUŻBOWYCH
Rozdział XXIX kk obejmuje następujące rodzaje przestępstw:
 naruszenie nietykalności cielesnej funkcjonariusza publicznego (art. 222);
 czynną napaść na funkcjonariusza publicznego (art. 223);
 wywieranie wpływu na czynności urzędowe organu lub funkcjonariusza
publicznego (art. 224);
 udaremnianie lub utrudnianie kontroli osobie uprawnionej w zakresie
ochrony środowiska (art. 225);
 znieważenie funkcjonariusza publicznego (art. 226);
 przywłaszczenie funkcji publicznej (art. 227);
 łapownictwo bierne (art. 228);
 łapownictwo czynne (art. 229);
 płatną protekcję (art. 230);
 czynną płatną protekcję, tj. udzielenie lub obietnicę udzielenia korzyści
majątkowej lub osobistej w zamian za pośrednictwo w załatwieniu sprawy
(art. 230a);
 nadużycie władzy przez funkcjonariusza publicznego (art. 231).
Art. 222. [Naruszenie nietykalności funkcjonariusza]

 § 1. Kto narusza nietykalność cielesną funkcjonariusza

publicznego lub osoby do pomocy mu przybranej podczas lub w
związku z pełnieniem obowiązków służbowych, podlega
grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia
wolności do lat 3.
 § 2. Jeżeli czyn określony w § 1 wywołało niewłaściwe
zachowanie się funkcjonariusza lub osoby do pomocy mu
przybranej, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie
kary, a nawet odstąpić od jej wymierzenia.
Przestępstwo to nie wiąże się z uszkodzeniem ciała lub rozstrojem zdrowia – nie
powoduje zmian anatomicznych ani fizjologicznych organizmu.

Naruszenie nietykalności cielesnej obejmuje tego rodzaju czyny, które nie

powodują zmian anatomicznych ani fizjologicznych w organizmie ludzkim, lecz
jedynie na skutek fizycznego oddziaływania na ciało człowieka wywołują
przejściowy ból lub w ogóle przykre uczucie fizyczne (np. nie pozostawiają śladów
lub pozostawiają tylko przejściowy siniec czy otarcie naskórka, zadrapania

Typowe działania to:

uderzenie,
kopnięcie,
popchnięcie,
przewrócenie,
pociągnięcie za włosy,
oplucie,
rzucenie w osobę jakimś przedmiotem,
oblanie wodą lub nieczystościami.
przepis karny udziela ochrony wyłącznie tym podmiotom, które działają w
ramach swoich uprawnień i obowiązków. Przekroczenie swoich
kompetencji przez funkcjonariusza publicznego sprawia, iż ewentualne
naruszenie jego nietykalności cielesnej nie odbywa się "podczas lub w
związku" z realizacją obowiązków służbowych. Określenie "w związku"
nie odnosi się do sfery zachowań przekraczających uprawnienia służbowe,
lecz zachowań je realizujących.
Ustawodawca nie chroni tutaj funkcjonariuszy publicznych z uwagi na
sam ich szczególny status, lecz z uwagi na to, iż realizują oni określoną
kompetencję o charakterze publicznym.
 Nie uzależniono go od godzin urzędowania, lecz od istoty samych
czynności
 Urzędnik przybyły na miejsce celem spełnienia czynności służbowych
korzysta z ochrony w pełnym zakresie i w zasadzie przez cały czas pobytu,
chyba że pobyt ten zupełnie utraci charakter służbowy, np. urzędnik
przyjął zaproszenie na poczęstunek i pozostał tam w charakterze
prywatnym
 funkcjonariusz publiczny, przebywając w oficjalnym miejscu i w czasie
pracy, nie zajmuje się sprawami służbowymi, ale np. rozlicza swoje
prywatne długi z wierzycielem nie wykonuje czynności służbowych.
 Art. 223. [Czynna napaść]

 Kto, działając wspólnie i w porozumieniu z innymi osobami lub

używając broni palnej, noża lub innego podobnie niebezpiecznego
przedmiotu albo środka obezwładniającego, dopuszcza się czynnej
napaści na funkcjonariusza publicznego lub osobę do pomocy mu
przybraną podczas lub w związku z pełnieniem obowiązków
służbowych, podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
.
Czynna napaść oznacza energiczne, zaczepne, gwałtowne
działanie podjęte z zamiarem wyrządzenia fizycznej krzywdy,
uszczerbku na zdrowiu lub zadania bólu, przy czym obrany cel nie
musi zostać osiągnięty.

Przesłankami odpowiedzialności jest ( wskazuje to przepis )

użycie niebezpiecznego narzędzia lub działanie wspólne i w
porozumieniu z innymi osobami.
 czynna napaść, tak jak naruszenie nietykalności cielesnej polega na
fizycznym targnięciu się na funkcjonariusza publicznego lub osobę
przybraną mu do pomocy.
 Do przedmiotów niebezpiecznych Sąd Najwyższy zaliczył m.in. garnek
metalowy i butelki, którymi sprawca zadawał ofierze ciosy ze znaczną siłą,
samochód, którym sprawca kierując, zmierzał do zatrzymania i
obezwładnienia ofiary użyte w określony sposób ciecze żrące czy trujące
(np. kwas solny), a także gaz, prąd elektryczny i sprężone powietrze oraz
chloroform, żyletkę
 Natomiast nie uznał za niebezpieczne narzędzie siły rąk ,ani też
"półbucików zamszowych", którymi oskarżony kopał swą ofiarę
wprawdzie w głowę i po ciele, ale z niezbyt znaczną siłą, metalowemu
wspornikowi, samochodu którym chciał najechać na ofiarę
 Wyrażenie "używa" ma zasięg węższy od "posługuje się", jakie stanowi
znamię czasownikowe kwalifikowanego rozboju (art. 280 § 2). Użycie
bowiem musi polegać na takim korzystaniu z danego przedmiotu przy
dokonywaniu czynnej napaści, przy którym jego niebezpieczne
właściwości zagrażają
Inaczej jest w przestępstwie rozboju kwalifikowanego (art. 280 § 2), w
którym wystarczy demonstracja takiego przedmiotu, gdyż ustawodawca
nazwał ten sposób działania "posługiwaniem się niebezpiecznym
przedmiotem".
 Art. 224. [WYMUSZENIE CZYNNOŚCI URZĘDOWYCH]
 § 1. Kto przemocą lub groźbą bezprawną wywiera wpływ na
czynności urzędowe organu administracji rządowej, innego
organu państwowego lub samorządu terytorialnego, podlega
karze pozbawienia wolności do lat 3.
 § 2. Tej samej karze podlega, kto stosuje przemoc lub groźbę
bezprawną w celu zmuszenia funkcjonariusza publicznego albo
osoby do pomocy mu przybranej do przedsięwzięcia lub
zaniechania prawnej czynności służbowej.
 § 3. Jeżeli następstwem czynu określonego w § 2 jest skutek
określony w art. 156 § 1 lub w art. 157 § 1, sprawca podlega
karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5
 „Groźba bezprawna" jest zdefiniowana ustawowo. Według art. 115 § 12
KK, jest nią zarówno groźba, o której mowa w art. 190 (tzw. groźba
karalna- gdy ktoś grozi innej osobie popełnieniem przestępstwa na jej
szkodę lub szkodę osoby najbliższej), jak i groźba spowodowania
postępowania karnego lub rozgłoszenia wiadomości uwłaczającej czci
zagrożonego lub jego osoby najbliższej. Groźby nie stanowi zapowiedź
spowodowania postępowania karnego, jeżeli ma ona jedynie na celu
ochronę prawa naruszonego przestępstwem.
 „Przemoc” oznacza skierowanie środków fizycznych na decyzję woli
osoby i to ona w zamiarze sprawcy ma odczuć ich nacisk. Do takich
doznań prowadzić może także oddziaływanie środkami fizycznymi na
środowisko zmuszanego, czyli na otaczające go rzeczy oraz na pozostające
z nim w ścisłym powiązaniu osoby
Znieważenie- wersja nieaktualna

 Art.. 226 [Znieważenie funkcjonariusza]

 § 1. Kto znieważa funkcjonariusza publicznego lub osobę do
pomocy mu przybraną, podczas lub w związku z pełnieniem
obowiązków służbowych, podlega grzywnie, karze ograniczenia
wolności albo pozbawienia wolności do roku.
 Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że: "Art. 226 § 1 ustawy z dnia 6
czerwca 1997 r. - Kodeks karny (Dz. U. Nr 88, poz. 553 ze zm.) w
zakresie, w jakim penalizuje znieważenie funkcjonariusza publicznego lub
osoby do pomocy mu przybranej dokonane niepublicznie lub dokonane
publicznie, lecz nie podczas pełnienia czynności służbowych, jest
niezgodny z art. 54 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji
Rzeczypospolitej Polskiej".
 Art.. 226 [Znieważenie funkcjonariusza]
 § 1. Kto znieważa funkcjonariusza publicznego lub osobę do
pomocy mu przybraną, podczas i w związku z pełnieniem
obowiązków służbowych, podlega grzywnie, karze ograniczenia
wolności albo pozbawienia wolności do roku.
 § 2. Przepis art. 222 § 2 stosuje się odpowiednio.
 § 3. Kto publicznie znieważa lub poniża konstytucyjny organ
Rzeczypospolitej Polskiej, podlega grzywnie, karze ograniczenia
wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
W języku potocznym "znieważać to ubliżać komuś, lżyć kogoś".
W języku prawa karnego zawiera ujemną ocenę takich zachowań się,
które uwłaczają godności przysługującej każdemu człowiekowi z
racji jego człowieczeństwa" (zob. W. Wolter, [w:] Andrejew i in.,
Kodeks).
Zniewaga, to zachowanie wyrażające pogardę dla innej osoby
wyrażoną zwykle w postaci epitetu słownego, ale można ją też
wyrazić:
pismem,
wizerunkiem,
obelżywym gestem,
działaniem lub zaniechaniem.

O uznaniu danego zachowania za zniewagę decydują utrwalone

zwyczaje społeczne, a nawet środowiskowe.
Zniewaga może być dokonana w obecności osoby znieważonej albo
choćby pod jej nieobecność, lecz publicznie lub w zamiarze, aby
zniewaga do tej osoby dotarła.
 Pytanie: czy jest ono przestępstwem skutkowym, tj.
 czy wymaga doznania przez adresata zniewagi uczucia poniżenia.
 czy chronioną tym przepisem godność osobistą należy rozumieć
subiektywnie według odczucia adresata, czy w rozpoznawaniu zniewagi
brać pod uwagę kryteria obiektywne.
Orzecznictwo opowiada się za bezskutkowym charakterem
przestępstwa zniewagi i za obiektywnym rozumieniem chronionej
prawnokarnie godności, przepis prawa karnego chroni godność
człowieka rozumianą jako stan dany każdemu podmiotowi przed takimi
naruszeniami, które według zdeterminowanych kulturowo i powszechnie
przyjętych ocen stanowią wyraz pogardy dla człowieka, niezależnie od
odczuć samego pokrzywdzonego, a nie subiektywne mniemanie o sobie
(indywidualne odczucie własnej godności) określonej osoby, które z
oczywistych powodów mogą być określane przez nadwrażliwość czy
nadmierne wyobrażenie o swej godności
W art. 226 kk chroniona jest działalność instytucji, w
szczególności jeden z istotnych warunków tej działalności, jakim
jest potrzebny dla jej wykonania autorytet, powaga. Dlatego
osobiste odczucie zniewagi przez funkcjonariusza nie ma tu
znaczenia, a organ jako taki uczuć nie doznaje.
 Zakres znaczeniowy znieważania jako znamienia obu tych typów
przestępstw nie obejmuje zniesławienia.
Sprawca zniesławienia pomawiający funkcjonariusza publicznego,
chociażby podczas i w związku z pełnieniem przez tego funkcjonariusza
obowiązków służbowych nie wyczerpuje znamion przestępstwa z art. 226
§ 1. Podstawą jego ukarania może być art. 212 § KK, jeśli zniesławiony
funkcjonariusz wystąpi z oskarżeniem prywatnym
 Art. 212. [Zniesławienie]
 § 1. Kto pomawia inną osobę, grupę osób, instytucję, osobę prawną
lub jednostkę organizacyjną niemającą osobowości prawnej o takie
postępowanie lub właściwości, które mogą poniżyć ją w opinii
publicznej lub narazić na utratę zaufania potrzebnego dla danego
stanowiska, zawodu lub rodzaju działalności, podlega grzywnie albo
karze ograniczenia wolności.
 § 2. Jeżeli sprawca dopuszcza się czynu określonego w § 1 za pomocą
środków masowego komunikowania, podlega grzywnie, karze
ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
 § 3. W razie skazania za przestępstwo określone w § 1 lub 2 sąd może
orzec nawiązkę na rzecz pokrzywdzonego, Polskiego Czerwonego
Krzyża albo na inny cel społeczny wskazany przez pokrzywdzonego.
 § 4. Ściganie przestępstwa określonego w § 1 lub 2 odbywa się z
oskarżenia prywatnego.
 Przestępstwo zniesławienia jest w dużej mierze podobne do innego
przestępstwa określonego w rozdziale XXVII, tj. przestępstwa znieważenia.
Niekiedy ten sam czyn może być jednocześnie zniesławieniem i zniewagą

RÓŻNICE
 1) pomówienie może dotyczyć nie tylko konkretnego człowieka, ale także
grupy osób, instytucji, osób prawnych oraz jednostek organizacyjnych
niemających osobowości prawnej, podczas gdy zniewaga, określona w art. 216
KK, może dotyczyć tylko człowieka, ściśle określonej konkretnej osoby;
 2) pomówienie musi zawierać jakąś treść, ocenianą jako zarzut w stosunku do
innej osoby, podczas gdy zniewaga polega na zachowaniu obraźliwym, które
może, ale nie musi zawierać zarzutu;
 3) pomówieniem może być tylko określona wypowiedź, ustna lub na piśmie,
zawierająca zarzuty wobec innej osoby, podczas gdy zniewaga może być
uczyniona bez konkretnej wypowiedzi, może ją np. wyrażać określony gest,
wizerunek itp.;
 4) pomówienie musi być skierowane do osoby innej niż ta, której dotyczy,
musi mieć jakiegoś zewnętrznego odbiorcę postawionego zarzutu, podczas gdy
zniewaga musi być skierowana bezpośrednio lub pośrednio do osoby
znieważonej.
 Pomówić - to zarzucić coś komuś, posądzić, oskarżyć o coś, niesłusznie
przypisać coś komuś.
 O ile w potocznym znaczeniu pomówienie oznacza przypisanie komuś
zarzutów nieprawdziwych, o tyle w myśl art. 212 KK karalnym pomówieniem
może być również, w określonych warunkach, postawienie zarzutów
prawdziwych
 Pomówienie musi być wyrażone w jakiejś wypowiedzi, ustnej lub pisemnej
albo przekazanej za pomocą innego nośnika informacji. Treść pomawiająca
może być wyrażona w rozmowie, w liście czy innej korespondencji, w
publikacji prasowej czy książkowej, za pośrednictwem telefonu, sieci
informatycznej itp.
 Pomówienie musi zawierać określoną treść informacyjną, możliwą do oceny
pod względem jej prawdziwości.
 Z użytego w § 1 sformułowania "kto pomawia inną osobę (...)" należy
wnioskować, że dla bytu przestępstwa z art. 212 KK koniecznym jest, by
hańbiące wiadomości zostały przekazane osobom innym niż te, których
dotyczą. Nie można bowiem "pomówić" kogoś wobec niego samego.
Pokrzywdzony może być oczywiście odbiorcą hańbiących zarzutów, mogą być
one podnoszone w jego obecności, a nawet wprost do niego kierowane, ale
pokrzywdzony nie może być odbiorcą jedynym i wyłącznym, bo wtedy nie ma
mowy o pomówieniu. Musi być jakaś osoba trzecia, wobec której
pokrzywdzony zostaje pomówiony.
 Nie stanowi karalnego pomówienia działanie sprawcy podejmowane w
ramach dozwolonej krytyki, dotyczące na przykład wydawania opinii
służbowych, recenzji, polemik publicystycznych, ocen postępowania tzw. osób
publicznych
 Art. 213. [Brak przestępstwa]
 § 1. Nie ma przestępstwa określonego w art. 212 § 1, jeżeli zarzut uczyniony
niepublicznie jest prawdziwy.
 § 2.[134] Nie popełnia przestępstwa określonego w art. 212 § 1 lub 2, kto
publicznie podnosi lub rozgłasza prawdziwy zarzut:
 1) dotyczący postępowania osoby pełniącej funkcję publiczną lub
 2) służący obronie społecznie uzasadnionego interesu.
 Jeżeli zarzut dotyczy życia prywatnego lub rodzinnego, dowód prawdy może
być przeprowadzony tylko wtedy, gdy zarzut ma zapobiec niebezpieczeństwu
dla życia lub zdrowia człowieka albo demoralizacji małoletniego.
 Art. 214. [Rozwinięcie]
 Brak przestępstwa wynikający z przyczyn określonych w art. 213 nie wyłącza
odpowiedzialności sprawcy za zniewagę ze względu na formę podniesienia lub
rozgłoszenia zarzutu.
 
……………………, dn. ……………………….
(miejscowość,
data)
…………………………………
…………………………………
(dane pokrzywdzonego)
 
 Do
…………………………….
…………………………….
(dane jednostki Policji lub prokuratury) 
 
ZAWIADOMIENIE
o popełnieniu przestępstwa
 
Na podstawie art. 304 § 1 k.p.k. zawiadamiam o popełnieniu w dniu ……………………. (data) w ………………………………………… (miejsce
popełnienia przestępstwa) przestępstwa ………………………………………….. (rodzaj przestępstwa) na moją szkodę, przez ……………………
(dane sprawcy lub informacja, że sprawca nieznany) oraz wnoszę o wszczęcie w tej sprawie postępowania przygotowawczego. 
 
Uzasadnienie
 
[należy tu zwięźle opisać stan faktyczny oraz zachowanie sprawcy, które zdaniem zawiadamiającego nosi cechy przestępstwa i ewentualnie podać dowody
na poparcie swoich twierdzeń]
 
……………………………………
(podpis pokrzywdzonego)
  
Załączniki:
-
-(należy wymienić tutaj dokumenty, do których odnosiliśmy się w uzasadnieniu)
 W. dnia 18.04.2007r.
Do
Sądu Rejonowego
Wydział Grodzki
w ………………
Oskarżycielka prywatna: Maria S.
zam. ……………………………………………
Oskarżony: Lucjan S.
zam. .
Akt oskarżenia
W imieniu własny, oskarżam Lucjana S. o to, że:
- od 2001r., a ostatnio w dniu 12 marca 2007 roku w J. znieważył oskarżycielkę prywatną
Marię S. używając pod jej adresem słów powszechnie uznanych za obraźliwe - tj. o czyn z art.
216 § 1 kk.
Ponadto, w oparciu o powyższe, wnoszę:
1. o dopuszczenie dowodu z zeznań świadków:
a) ………….
b) ………….
2. o zwolnienie oskarżycielki prywatnej od ponoszenia w sprawie kosztów sądowych.
Uzasadnienie
Oskarżony jest powinowatym pokrzywdzonej. Strony razem zamieszkują w domu –
bliźniaku, które ma wspólne wejście.Od szeregu lat oskarżony wyzywa oskarżycielkę wulgarnymi wyrazami, znieważa ją
w obecności dzieci i innych osób. Wszelkie próby ugodowego załatwienia sprawy i zobowiązania oskarżonego do
zmiany w zachowaniu okazały się bezskuteczne.
Z tych względów wniesienie aktu oskarżenia stało się konieczne i uzasadnione.
Maria S.
 Łapownictwo bierne nauczyciela 
 Wprawdzie nauczyciel nie jest funkcjonariuszem publicznym i nie podlega
przepisom przewidującym szczególną odpowiedzialność związaną z tą
funkcją jednak może (np. uzależnienie uzyskania oceny promującej do
następnej klasy, ukończenia szczebla nauczania od korzyści) podlegać
odpowiedzialności w ramach przestępstwa łapownictwa biernego
określonego w art.228 k.k.
 Art. 304. [Zawiadomienie o przestępstwie]
 § 1. Każdy dowiedziawszy się o popełnieniu przestępstwa ściganego z
urzędu ma społeczny obowiązek zawiadomić o tym prokuratora lub
Policję.
 § 2. Instytucje państwowe i samorządowe, które w związku ze swą
działalnością dowiedziały się o popełnieniu przestępstwa ściganego z
urzędu, są obowiązane niezwłocznie zawiadomić o tym prokuratora lub
Policję oraz przedsięwziąć niezbędne czynności do czasu przybycia
organu powołanego do ścigania przestępstw lub do czasu wydania przez
ten organ stosownego zarządzenia, aby nie dopuścić do zatarcia śladów i
dowodów przestępstwa
 Niewykonanie nakazu przewidzianego w art. 304 § 2 KPK może stanowić
przestępstwo stypizowane w art. 231 KK (niedopełnienie obowiązku)
wówczas, gdy funkcjonariusz publiczny zobowiązany na podstawie tego
przepisu do denuncjacji nie zawiadamia o przestępstwie ściganym z
urzędu, pomimo świadomości tego, że je popełniono oraz gdy sam ma
świadomość tego, iż przekracza uprawnienia lub nie dopełnia
obowiązków, i przez to działa na szkodę interesu publicznego lub
prywatnego.
 Ustawa z 11 kwietnia br. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz o
zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. nr 80, poz. 542) wprowadza w
art. art. 91d pkt 3 karty nauczyciela zapis, który rozstrzyga, jakie
zadania i kompetencje organu prowadzącego wykonuje wójt, burmistrz,
prezydent miasta, starosta, marszałek województwa. Zmiana polega na
zastąpieniu „art. 63” przez „art. 63 ust. 2”. Zatem na wójcie,
burmistrzu, prezydencie, staroście i marszałku spoczywa obowiązek
występowania z urzędu w obronie nauczyciela, którego prawa w
jakikolwiek sposób zostaną naruszone. Obowiązek ten ma charakter
prawny, a jego zlekceważenie może powodować pociągnięcie do
odpowiedzialności karnej organu prowadzącego jako funkcjonariusza
publicznego (art. 303 kpk). Art. 231 par. 1 kk przewiduje bowiem
odpowiedzialność funkcjonariusza za niedopełnienie obowiązku.
Obowiązek złożenia zawiadomienia ustawa nakłada także na dyrektora
szkoły, który jednak za zaniechanie zawiadomienia nie odpowiada
karnie.. Oprócz powiadomienia prokuratora lub Policji, instytucje te
obowiązane są nadto przedsięwziąć niezbędne czynności, aby nie
dopuścić do zatarcia śladów i dowodów przestępstwa.
Właściwość rzeczowa organów

W każdym przypadku popełnienia czynu karalnego przez ucznia,

 który nie ukończył 17 lat należy zawiadomić policję lub sąd
rodzinny, a w przypadku popełnienia przestępstwa przez
ucznia,
 który ukończył 17 rok życia prokuratora lub policję (art. 4
Upn i art. 304 Kpk).
Prezentacja dostępna na stronie
http://www.scribd.com/

Wyszukiwanie
OCHRONA PRAWNA NAUCZYCIELA