Kinetyczna

charakterystyka
losów leków w
organizmie
Łukasz Łapiński
Katedra i Zakład
Farmakologii Klinicznej
Akademia Medyczna we Wrocławiu
 Farmakokinetyka
nauka o szybkości procesów
wchłaniania, dystrybucji,
biotransformacji i wydalania leku z
organizmu

nauka polegająca na matematycznym

ujęciu losów leku w organizmie z
uwzględnieniem zmian stężenia leku we
krwi oraz innych płynach i tkankach
organizmu zależnych od procesów
 Farmakokinetyka
kliniczna

dyscyplina nauk medycznych

wykorzystująca farmakokinetykę dla
zwiększenia skuteczności i
bezpieczeństwa terapii
indywidualnej, uwzględniającej
odmienności osobnicze
Losy leków w organizmie
 uwalnianie z postaci leku (liberation),
 wchłanianie (absorption),
 dystrybucja (distribution),
 metabolizm (metabolism),
 wydalanie (excretion).

Eliminacja = metabolizm +
wydalanie
 Uwalnianie substancji
leczniczej z jej postaci
 rozpad postaci leku,

 rozpuszczanie substancji leczniczej,

 dyfuzja leku do miejsca wchłaniania.

Pierwszym etapem losów leku w

organizmie zajmuje się BIOFARMACJA
 Czynniki wpływające na
wchłanianie leków z
przewodu pokarmowego:
 właściwości postaci leku,
 stopień jonizacji leku,
 pH środowiska przewodu pokarmowego,
 aktywność enzymów trawiennych,
 wypełnienie żołądka treścią pokarmową,
 rodzaj pokarmu,
 ukrwienie przewodu pokarmowego,
 schorzenia przewodu pokarmowego,
 równocześnie podane leki.
 Parametry
farmakokinetyczne
charakteryzujące
wchłanianiem
 stała leków:
szybkości wchłaniania leku (ka),
 stężenie leku we krwi (c):
a) początkowe (c0),
b) maksymalne (cmax.)
 czas, po którym obserwujemy
stężenie (t):
a) początkowe (t0),
b) maksymalne (tmax.)
 dostępność biologiczna.
 Dostępność biologiczna
określa ułamek dawki leku dostający się
do krążenia ogólnego po
pozanaczyniowym podaniu leku i szybkość z
jaką ten proces zachodzi

Dostępność biologiczną określają: pole

powierzchni pod krzywą zmian stężenia leku
w czasie (AUC), stężenie maksymalne i czas
po jakim jest ono obserwowane.

Efekt pierwszego przejścia- zjawisko

zmniejszenia ilości leku po jego wchłonięciu z
przewodu pokarmowego a przed dotarciem
do krążenia ogólnego
 Dystrybucja leków

rozmieszczenie wchłoniętej
substancji leczniczej w organizmie
 Czynniki wpływające na
dystrybucję leków:
 pojemność wyrzutowa serca,
 przepływ krwi przez tkanki,
 stopień wiązania leku z białkami krwi
i tkanek,
 pH krwi,
 transport przez błony biologiczne,
 właściwości fizyko-chemiczne
substancji leczniczej.
 KOMPARTMENT
kinetycznie jednolity obszar tkanek
lub narządów, w których lek lub jego
metabolit jest rozmieszczony w
sposób jednolity i w którym procesy
farmakokinetyczne są funkcją
stężenia leku lub jego metabolitów

Kompartment centralny = krew + narządy

silnie ukrwione
Kompartment tkankowy = tkanki i narządy
słabiej ukrwione
 Parametry
farmakokinetyczne
charakteryzujące
dystrybucję leków:
 objętość dystrybucji (Vd),

 współczynnik dystrybucji (∆’),

 stopień wiązania leku z białkami krwi

(EPB).
 Objętość dystrybucji
prawdziwa
objętość organizmu, do której dociera
lek

3-5l
lek rozmieszcza się we krwi
10 - 20 l
lek rozmieszcza się we krwi i płynie
zewnątrzkomórkowych
25 – 30 l
lek rozmieszcza się w krwi, płynie zewnątrz- i
wewnątrzkomórkowym
powyżej 40 l
 Objętość dystrybucji
pozorna (Vd)
wartość matematyczna wyrażająca
stosunek stężenia leku we krwi do
całkowitej ilości leku w organizmie

Parametr ten jest cechą

charakterystyczną dla danego leku i
badanego organizmu ludzkiego.

Zależy od rodzaju leku, od odmienności

Współczynnik dystrybucji
(∆’)
Określa ułamek objętości ciała (=1),
do której dociera lek.

∆’ Vd
= B
W
Parametry charakteryzujące
wiązanie leku z białkami:
 stała wiązania,
 liczba miejsc wiążących,
 stopień wiązania,
 stężenie leku,
 rodzaj białka biorącego udział w
wiązaniu,
 pH,
 siła jonowa.
 Metabolizm leków
przemiany biochemiczne, którym
ulega lek w organizmie

Reakcje I Reakcje II fazy:

fazy: - sprzęganie z kwasem
- utlenianie, glukuronowym, siarkowym,
- redukcja, glutaminowym, z glukozą…
- acetylacja,
- hydroliza.
- alkilacja.
 Czynniki wpływające na
metabolizm leków:
 wiek,
 płeć,
 choroby wątroby,
 alkohol,
 czynniki środowiskowe,
 czynniki genetyczne,
 równocześnie stosowanie leków
metabolizowanych przez ten sam
enzym.
Wydalanie leków

usuwanie leku z organizmu

 Parametry farmakokinetyczne
charakteryzujące eliminację leków z
organizmu:
 stała szybkości eliminacji (K ),
el

 biologiczny okres półtrwania (t0,5),

 klirens (Cl).
 Stała szybkości eliminacji
leku (Kel)

określa szybkość zmniejszania się

stężenia leku we krwi, surowicy lub
osoczu w jednostce czasu
Biologiczny okres półtrwania
leku (t0,5)
czas, w którym stężenie leku we krwi,
surowicy lub osoczu zmniejszy się do
połowy wartości wyjściowej

Znając t0,5 można przewidzieć kiedy

stężenie leku we krwi osiągnie stan
stacjonarny.

Stan stacjonarny- szybkość

wprowadzania leku do organizmu jest
równa jego eliminacji, jest osiągany zwykle
po ok. 4 – 5 biologicznych okresach
 Klirens leku (Cl)

objętość osocza krwi, która w

jednostce czasu zostaje całkowicie
oczyszczona z leku w wyniku
czynności nerek, wątroby, płuc i innych
narządów