Podstawy terapii poznawczobehawioralnej.

Aplikacje do zaburze lkowych i psychosomatycznych

Micha Kuchczyski

Jeli cierpisz z powodu jakiej rzeczy, to nie ta rzecz Ci przeszkadza, lecz Twj wasny sd o niej. I jest w Twej mocy ten sd zmieni.
Marek Aureliusz
za:K. Drat Ruszczak, 2005

Paradygmat poznawczobehawioralny
Problemy pacjentw wynikaj z interakcji: umysu, sygnaw dochodzcych z ciaa oraz rodowiska (fizyczne czynniki, spoeczne, ekonomiczne, kulturowe...).

wczesne dowiadczenia wiat, inni, ja, przyszo... przekonania zaoenia wydarzeni e spustowe reakcje fizjologiczne

jeli... to ...

myli relacje z otoczeniem emocje zachowanie

Zrozumienie problemw klienta to nie diagnoza psychiatryczna... ...ale dostrzeenie powyszych interakcji.

Zmiana w yciu pacjenta moe wymaga pracy nad jedn, lub te nad kilkoma z nich.

Formuowanie przypadku: - nie spiesz si, ale te nie przecigaj pocztkowe sformuowanie jest podstaw do pracy i moe by pniej modyfikowane;

- rysunek czsto jest lepszy, bardziej komunikatywny ni sowa; - popatrz na korzyci czsto skupiaj na podtrzymywaniu problemw;

Jeste terapeut. Pacjent, ktry do Ciebie przyszed powiedzia przed chwil, e ma ju serdecznie do. Jego ycie stracio sens od czasu gdy zosta sam. Nie moe uwolni si od poczucia winy, blu... Gdy prowadzi samochd doszo do wypadku zginy jego ona, dziecko... Jecha takim samym samochodem jaki Ty kupie wczoraj. Wie Pan/i tu ju nic mnie nie trzyma musz skoczy ze sob.... Mj bl jest nie do zniesienia.... W tym momencie syszysz alarm w samochodzie....

Mylisz:

O Boe to mj samochd!!!

Jakie emocje poczujesz? .............................................. Jakie bd objawy fizjologiczne? .............................................. Jakie bdzie Twoje zachowanie? ..............................................

Mylisz:

O (.........) jeszcze go nie

ubezpieczyem!!!
Jakie emocje poczujesz? .............................................. Jakie bd objawy fizjologiczne? .............................................. Jakie bdzie Twoje zachowanie? ..............................................

Mylisz:

Ja myl o aucie a ON chce si zabi...

Jakie emocje poczujesz? .............................................. Jakie bd objawy fizjologiczne? .............................................. Jakie bdzie Twoje zachowanie? ..............................................

Mylisz:

Przecie moje auto jest w

garau...
Jakie emocje poczujesz? .............................................. Jakie bd objawy fizjologiczne? .............................................. Jakie bdzie Twoje zachowanie? ..............................................

Podstawowe zaoenia
poznawcze: wydarzenie samo w sobie nie ma ADNEGO znaczenia znaczenie ma to co o nim mylimy;

behawioralne: zmiana tego co robimy jest najlepszym sposobem na zmian pozostaych systemw (myli, emocje...)

Terapia poznawcza opiera si na sprawdzaniu w yciu codziennym postawionych w czasie sesji hipotez. Celem terapii jest nauczenie klienta jak sam ma radzi sobie ze swoimi najwaniejszymi problemami. Skupia si na tu i teraz - przynajmniej w pocztkowym etapie terapii

 Terapia opiera si na wsppracy.

Terapeuta wnosi: umiejtnoci, wiedz kliniczn - klient jest ekspertem w dziedzinie SIEBIE i to do niego naley ostatnie sowo.
Pacjent wsplnie z terapeut ustala cele, do ktrych bdzie zmierza w terapii.

Charakterystyka terapii poznawczej:

- oparta na modelu poznawczym - ograniczona w czasie, ustrukturalizowana - wymaga dobrej relacji terapeutycznej - wymaga wsppracy miedzy terapeut i klientem cele i wiedza daj obojgu moliwo zrozumienia i znalezienie rozwizania wsppraca moe by odkrywajca - sformuowanie przypadku celem jest podzielenie problemu na mniejsze czci

Charakterystyka terapii poznawczej:

- zorientowana na problem celem leczenia nie jest pomc ludziom myle racjonalnie skierowana na rozwizanie obecnych problemw - tu i teraz klient jest zachcany do identyfikowania problemw celem terapeuty jest zgeneralizowany problem zmieni na bardziej specyficzny/e, szczegowy/e - psychoedukacja

Charakterystyka terapii poznawczej:

- zorientowana na problem celem leczenia nie jest pomc ludziom myle racjonalnie skierowana na rozwizanie obecnych problemw - tu i teraz klient jest zachcany do identyfikowania problemw celem terapeuty jest zgeneralizowany problem zmieni na bardziej specyficzny/e, szczegowy/e - psychoedukacja

Znieksztacenia poznawcze bdy logiczne w myleniu:

- uoglnianie: zawsze, nigdy, wszyscy; - mylenie dychotomiczne, skrajne: jeeli nie zrobiem wszystkiego - nie zrobiem nic; - przypisywanie skrajnej oceny: ale ze mnie bawan - wyolbrzymianie lub pomniejszanie to jest przeraajco okropne - interpretowanie katastroficzne: umr... zwariuj...

Znieksztacenia poznawcze bdy logiczne w myleniu:

- wrenie - przepowiadanie przyszoci: nigdy tego nie zdoam wykona - odnoszenie do siebie: to, e on pije to wszystko moja wina - zbyt szybkie przechodzenie do wnioskw: zabi si bo nic nie widziaem - czytanie w mylach: gdyby Ci zaleao, to sam by najlepiej wiedzia czego pragn

UKIERUNKOWANE ODKRYWANIE:
- dobrze suchaj - zadawaj tylko takie pytania pacjentowi na ktre zna odpowied - skieruj uwag pacjenta na informacje ktre s istotne, ale pochodz z zewntrz - pom pacjentowi zastosowa nowe informacje w celu: * ponownej oceny uprzednich wnioskw * zbudowania nowych pomysw

Sokratejskie pytania:
- Jak si czujesz? - Co teraz dzieje si w Twojej gowie - Co przyszo Ci do gowy zanim zacze si tak czu? - Jeli to prawda, to co to mwi o Twoim yciu, o Tobie, Twojej przyszoci? - Jakich obawiasz si konsekwencji? - Jeli to prawda, co moe si zdarzy najgorszego? - Co to mwi o tym, co myl/czuj inni? - Co to mwi o tej osobie/osobach lub ludziach w ogle? - Jakie wspomnienia czy obrazy przychodz Ci na myl w tej sytuacji?

Sytuacja

Emocje

Automatyczne myli

Sytuacja
opisz wydarzenie, ktre wywouje negatywn emocj i/lub strumie myli wywoujcy negatywn emocj; - kiedy to si stao? - gdzie bye? - z kim bye? - co robie?

Emocje
sprecyzuj jak/jakie emocje poczue; okrel si emocji w skali od 0 do 100;

Automatyczne myli
dla kadej myli okrel jak bardzo wierzye w to w danym momencie w skali od 0 do 100. Odpowiedz na ponisze pytania: - Co przyszo mi do gowy zanim zaczem si tak czu? - Jeli to prawda to co to o mnie mwi? - Co to mwi o mnie, moim yciu, mojej przyszoci? - Jakich obawiam si konsekwencji? - Jeli to prawda, to co moe zdarzy si najgorszego? - Co to mwi o tym, co myl/ czuj wobec mnie inni? - Co to mwi o tej osobie/osobach lub ludziach w ogle? - Jakie obrazy czy wspomnienia przychodz mi na myl w tej sytuacji?

opisz kad emocj czy nastrj jednym lub dwoma sowami

wiczenie:

Pomyl o jakim wydarzeniu w szkole/domu/pracy podczas ktrego wystpia znaczca reakcja emocjonalna. Co takiego si wydarzyo? Poszukaj takiej reakcji, ktra jest dla Ciebie typowa i MOESZ J Z KORZYCI OTWORZY. WYBIERZ CO CO NIE POWODUJE NADMIERNEGO STRESU. Sprbuj zidentyfikowa NAM i uzupeni:

MYL:

NASTRJ:

ZACHOWANIE

FIZJOLOGIA:

Sytuacja
opisz wydarzenie, ktre wywouje negatywn emocj i/lub strumie myli wywoujcy negatywn emocj; - kiedy to si stao? - gdzie bye? - z kim bye? - co robie?

Emocje
sprecyzuj jak/jakie emocje poczue; okrel si emocji w skali od 0 do 100;

Automatyczne myli
dla kadej myli okrel jak bardzo wierzye w to w danym momencie w skali od 0 do 100. Odpowiedz na ponisze pytania: - Co przyszo mi do gowy zanim zaczem si tak czu? - Jeli to prawda to co to o mnie mwi? - Co to mwi o mnie, moim yciu, mojej przyszoci? - Jakich obawiam si konsekwencji? - Jeli to prawda, to co moe zdarzy si najgorszego? - Co to mwi o tym, co myl/ czuj wobec mnie inni? - Co to mwi o tej osobie/osobach lub ludziach w ogle? - Jakie obrazy czy wspomnienia przychodz mi na myl w tej sytuacji?

opisz kad emocj czy nastrj jednym lub dwoma sowami

To samo wydarzenie moe powodowa rne emocje w zalenoci od tego, kto to interpretuje. Nie moemy sami pozna prawdy - jedynie moemy si do niej zblia np. przez zbadanie hipotez na temat rzeczywistoci. Eksperymenty s sposobem weryfikowania sposobu mylenia i nabywania nowych dowiadcze - zmiany negatywnych emocji, zbudowania funkcjonalnych strategii behawioralnych. Terapia poznawcza nie jest sposobem zmiany zaburzonego mylenia - jest uczeniem si patrzenia z innej perspektywy

sytuacj a

emocje, automatyczne dowody na nastroje myli, obrazy suszno gorcej myli

Co czue? Oce nasilenie kadego nastroju. (0 - 100) Co przyszo Ci do gowy, zanim zacze tak si czu? Jakie inne myli? Obrazy? Zakrel gorc myl.

dowody podwaajce suszno gorcej myli

myli alternatywne lub rwnowace Sformuuj myli alternatywne lub rwnowace. Oce swoj wiar w nowo sformuowane myli. (0 - 100)

ponownie oce nasilenie emocji i nastrojw

Kto? Co? Kiedy? Gdzie?

Ponownie oce nastroje zapisane w kolumnie drugiej i wszelkie dodatkowe emocje. (0 - 100)

Co odkrye dzi: - jako terapeuta; - jako pacjent; - sam dla siebie. Co byo atwe? Co sprawio Ci problem? Co wemiesz dla siebie i bdziesz uywa? Czy co zmieni si u Ciebie po tym wiczeniu? Czego jeszcze potrzebujesz by to wykorzysta? Jakie pytania pomagay Ci? Jaki jest Twj list w butelce.