Waciwoci energetyczne

sygnaw
Teoria sygnaw Zdzisaw Papir
Definicja energii i mocy sygnau
Energia sygnau w dziedzinie czstotliwoci
Moc sygnau w dziedzinie czstotliwoci
Zmienna losowa, proces losowy
Analiza widmowa procesw losowych
Podsumowanie, przykady
Definicja energii sygnau
Teoria sygnaw Zdzisaw Papir
) ) ) ) R = =

+

+

t x dt t x dt t i t u E ,
2
i(t) = x(t)
u(t) = x(t)
E
R = 1 ;
) ) ) ) C = =

+

+

t x dt t x t x dt t x E ,
*
2
Sygna nazywamy energetycznym,
jeeli E < .
Definicja mocy sygnau
Teoria sygnaw Zdzisaw Papir
i(t) = x(t)
u(t) = x(t)
P = E/T
R = 1 ;
) ) ) C = = =

+

t x dt t x
T
dt t x
T
T E P
T
T
T
,
1 1 2
2
2
2
) ) ) C T = =

t x t t x dt t x
T
P
T T
, ,
1
lim
2 2
Sygna nazywamy sygnaem mocy,
jeeli P < .
Urednianie po czasie
Teoria sygnaw Zdzisaw Papir
) )

= =
T T
dt t v
T
t v v
1
lim
~
Urednianie po czasie zastpuje wielko fluktuujc
wielkoci sta rwnowan w sensie caki oznaczonej.
v(t)
v
~
T
t
0
t
0
+ T
Moc sygnau okresowego
Teoria sygnaw Zdzisaw Papir
) )
) )

= =
+ =

0
2
0
2
0
1 1
lim
T T T
dt t x
T
dt t x
T
P
T t x t x
Moc sygnau okresowego jest rwna
jego mocy za jeden okres.
Moc sygnau okresowego -
sygna harmoniczny
Teoria sygnaw Zdzisaw Papir
) )
)
2
2
2
2
1
sin
a a P
t a t x
= =
+ = o
2 a
a
Energia sygnau
w dziedzinie czstotliwoci
Teoria sygnaw Zdzisaw Papir
)
) ) )

+ +

+

= = =

0
2 2
2
1
2
1

x

x
d X d X dt t x E
t x R
) )
2
X S =
Twierdzenie Parsevala
Widmowa gsto energii (widmo gstoci energii):
Funkcja korelacji dla sygnau
energetycznego
Teoria sygnaw Zdzisaw Papir
) )
2
X S =
) , ) ) )
) ) ) )
)
) )

+ =

=
= =
dt t x t x
dt d e X t x d e dt e t x X
d e X X d e X X
t j j t j
j j
t

x

x

x
t
x

t t
t t
*
*
*
*
2 2
1
2
1
2
1
2
1
2
1
F
) ) ) ) )

+ = = dt t x t x R X S t t
*
2
Funkcja korelacji dla sygnau
energetycznego
Teoria sygnaw Zdzisaw Papir
)
) ) ) ) )

+ = =

dt t x t x R X S
t x
t t
2
R
Funkcja korelacji jest parzysta:
) ) t t = R R
Funkcja korelacji jest ograniczona z maksimum R(0):
) ) E R R = 0 t
Widmowa gsto energii dla sygnaw rzeczywistych
jest funkcj parzyst:
) ) = S S
Funkcja korelacji jako miara
podobiestwa sygnaw
Teoria sygnaw Zdzisaw Papir
) ) . J
) )
)

=
=
dt t
dt t t x
c
dt t c t x e
c
2
*
2
2
min
R
R
R
) )
)
)
) )
)

=
=
dt t
dt t t x
dt t x e
dt t
dt t t x
c
2
2
2 2
min
2
*
R
R
R
R
Funkcja korelacji jako miara
podobiestwa sygnaw
Teoria sygnaw Zdzisaw Papir
Z nierwnoci
Schwarza:
) ) ) )

dt t dt t x dt t t x
2 2
2
R R
wynika:
)

dt t x e
2 2
min
0
)
) )
)

=
dt t
dt t t x
dt t x e
2
2
2 2
min
R
R
) ) t t x R B ) ) t t x R =
Funkcja korelacji jako miara
podobiestwa sygnaw
Teoria sygnaw Zdzisaw Papir
Z nierwnoci
Schwarza:
) ) ) )

dt t dt t x dt t t x
2 2
2
R R
) )
)

=
dt t
dt t t x
c
2
*
R
R
) )
) )

=
dt t dt t x
dt t t x
2 2
R
R
V
wynika:
1 V
Wspczynnik V jest okrelany jako wspczynnik korelacji
czyli podobiestwa sygnaw x(t) oraz R(t).
Funkcja korelacji jako miara
podobiestwa sygnaw
Teoria sygnaw Zdzisaw Papir
)
) )
) )

+
=
dt t dt t x
dt t t x
2 2
R
t R
t V
Analiza korelacji (podobiestwa) moe uwzgldnia
przesunicie sygnaw wzgldem siebie.
) ) )

+ = dt t t x R t R t
Funkcja interkorelacji sygnaw x(t) oraz R(t):
Funkcja autokorelacji sygnau x(t):
) ) )

+ = dt t x t x R t t
Funkcja korelacji i widmowa
gsto energii - filtracja
Teoria sygnaw Zdzisaw Papir
) ( j H
) (t x
) t y
) ) t
x x
S R
) ) t
y y
S R
) ) )
) ) )
) ) )


x y
S H S
X H Y
X H Y
2
2 2
=
=
=
Widmowa gsto energii jest modyfikowana przez kwadrat
ch-aki a-cz, cha-ka f-cz nie zmienia widma gstoci energii.
Moc sygnau
w dziedzinie czstotliwoci
Teoria sygnaw Zdzisaw Papir
)
) . J
. J
) )
) )
)
)

=
= =
= =
|
,
|
+ Z
+
=

x

x
d
S
T
X
P
d X
T
dt t x
T
P
t x
T
dt t x
T
P
T t t t
T t t t t x
t x
T
T
T
T
T
T
T
T

2
2
2
2 2
0 0
0 0
lim
2
1
2
1
lim
1
lim
1
lim
, , 0
, ,
Twierdzenie Parsevala
widmo gstoci mocy
) t x
T
) t x
0
t T t +
0
Moc sygnau
w dziedzinie czstotliwoci
Teoria sygnaw Zdzisaw Papir
)
)

x
d
S
T
X
P
T
T

2
lim
2
1
Widmowa gsto mocy (widmo gstoci mocy):
)
)
T
X
S
T
T
2
lim

=
Funkcja autokorelacji sygnau mocy:
) ) ) ) ) t t t + = + =

t x t x dt t x t x
T
R
T
T
* *
1
lim
posiada identyczne waciwoci jak funkcja autokorelacji
sygnau energetycznego, w szczeglnoci:
) ) t S R
Zmienna losowa
Teoria sygnaw Zdzisaw Papir
Zmienna losowa x jest w istocie rzeczy funkcj losow
przyporzdkowujc zdarzeniom elementarnym
liczby (rzeczywiste).
Zalet zmiennej losowej jest odwzorowanie obiektw
nieliczbowych w liczby, a wic uatwienie manipulacji nimi.
Tego typu odwzorowania wprowadzamy bardzo czsto
(lista obecnoci, ksika telefoniczna, roczniki
statystyczne, kursy giedowe spek...), gdy manipulacje
na liczbach lub charakterystyki liczbowe s atwiejsze.
R
;

x()
Dystrybuanta zmiennej losowej
Teoria sygnaw Zdzisaw Papir
;
) ) , , ,

= = =
i
i
x x F Pr Pr Pr A x

i
R
Pr{x() x}
x
A
Dystrybuanta zmiennej losowej
) ) , x x F = x Pr
Gsto prawdopodobiestwa
zmiennej losowej
Teoria sygnaw Zdzisaw Papir
Dystrybuanta zmiennej losowej
) ) , x x F = x Pr
) ) ) ,
) , ) x x f x x x
x x x x F x x F
A < A +
A + = A +

x
x
Pr
Pr
)
) ) )
dx
x dF
x
x F x x F
x f
x

A
A +
<
A 0
Ksztat funkcji gstoci prawdopodobiestwa wskazuje
na preferowany zakres wartoci zmiennej losowej x.
Teoria sygnaw Zdzisaw Papir
Momenty zmiennej losowej
Warto rednia zmiennej losowej
, )

= = = dx x xf
x
x x Q E
Warto redniokwadratowa zmiennej losowej
, )

= = dx x f x
2 2 2
E x x
Wariancja zmiennej losowej
) , ) ) )

= = = dx x f x
2
2
2 2
E
x x
x x x x Q W
Odchylenie standardowe zmiennej losowej
)
2
x x
x
= W
Teoria sygnaw Zdzisaw Papir
Momenty zmiennej losowej
Odchylenie standardowe jest miar rozrzutu wartoci
zmiennej losowej wok jej wartoci redniej.
x
x
x
x W +
x
x W
x
x
x
x W +
x
x W
Im mniejsza jest warto wspczynnika
rozproszenia zmiennej losowej c
x
, tym
bardziej zmienna losowa przypomina
sta deterministyczn (c
x
= 0).
x
x x
W = c
Teoria sygnaw Zdzisaw Papir
Zmienna losowa normalna
) ) ) . J
2
2
2 exp
2
1
: , W Q
xW
W Q = x x f N
) ) ) 2 exp
2
1
: 1 , 0
2
x x f =
x
N
0
+W
+2W
-W
+3W
-2W
-3W
) ,
) ,
) ,
) , 9999 , 0 4 1 , 0 Pr
997 , 0 3 1 , 0 Pr
95 , 0 2 1 , 0 Pr
68 , 0 1 , 0 Pr
<
<
<
<
W
W
W
W
N
N
N
N
Teoria sygnaw Zdzisaw Papir
x(t,)
x(t=const,=var) zmienna losowa
x(t=var,=const) realizacja procesu losowego
x(t=var,=var) zbir realizacji procesu losowego
x(t=const,=const) liczba
;

Realizacja procesu losowego x(t,) jest zwykym, deterministycznym

przebiegiem czasowym; losowo procesu nie jest nieodczn waciwoci
tej funkcji, a przejawia si wycznie w losowym jej wyborze.
Procesy
losowe
Gstoci prawdopodobiestwa
procesu losowego
Teoria sygnaw Zdzisaw Papir
) , ) x t x f x x t x A < A + ; , Pr x
Gsto prawdopodobiestwa I rzdu
Gsto prawdopodobiestwa II rzdu
) ) ) ) ,
)
2 1 2 1
2 2 2 1 1 1
, ; ,
, , Pr
x x t x x f
x x t x x x t x
A A <
< A + + A +
t
t x x
2
x
2 2
x x A +
t + t
1 1
x x A +
1
x
t
) ) t x f t x x f , 0 , ; ,
2 1
| = t
Wartoci rednie procesu losowego
Teoria sygnaw Zdzisaw Papir
Warto rednia procesu losowego
) ) )

= = dx t x xf t t ;
x
x Q
Warto redniokwadratowa procesu losowego
) )

= dx t x f x t ;
2 2
x
) )
) ) ) t t R t R
dx dx t x x f x x t R
2
2 1 2 1 2 1
0 ,
, ; , ,
x
x x
x
= = =
=

t
t t
Funkcja autokorelacji procesu losowego
) ) . J ) . J )
2 1 2 1 2 1
, ; , , dx dx t x x f t x t x t C t t Q Q t

+ =
x x x
Funkcja autokowariancji procesu losowego
Wartoci rednie procesu losowego
Teoria sygnaw Zdzisaw Papir
Wartoci rednie procesu s rednimi po zbiorze
(ensamble averages), gdy s wyliczane
Wartoci rednie po czasie
(time averages) s wyliczane
z pojedynczych realizacji
procesu losowego.
dla ustalonych chwil czasu ze
zbioru wszystkich realizacji
procesu losowego na podstawie
rozkadu wartoci procesu
reprezentowanych przez gstoci
prawdopodobiestwa.
Wartoci rednie po czasie
procesu losowego
Teoria sygnaw Zdzisaw Papir
) )

= =
2
2
1
lim
~
T
T
T
dt t
T
t x x x
Warto rednia po czasie procesu losowego
Autokorelacja po czasie procesu losowego
) ) ) ) )

+ = = +
2
2
1
lim
~
T
T T
dt t t
T
R t t t t t x x x x
x
Symbol ~ podkrela, e operacja uredniania po czasie
zostaa wykonana dla pojedynczej realizacji procesu losowego.
Warto rednia po czasie jest zmienn losow,
a autokorelacja po czasie jest procesem losowym.
Wartoci rednie po czasie
procesu losowego
Teoria sygnaw Zdzisaw Papir
) )

= =
2
2
1
lim
~
T
T T
dt t
T
t x x x
Warto rednia po czasie procesu losowego
Autokorelacja po czasie procesu losowego
) ) ) ) )
) ) ) = =
+ = = +

2
2
2 2
2
2
1
lim 0
~
1
lim
~
T
T T
T
T T
dt t
T
t
dt t t
T
t t
x x
x x x x
x
x
R
R t t t
Istnienie granic wartoci redniej po czasie oraz
autokorelacji po czasie gwarantuj twierdzenia ergodyczne.
Konsekwencja:
realizacje procesu losowego s sygnaami mocy.
Stacjonarny proces losowy
Teoria sygnaw Zdzisaw Papir
)

= = dx x xf
x
x Q
Proces losowy jest stacjonarny (w szerszym sensie), jeeli
jego warto rednia nie zaley od czasu:
a funkcja korelacji zaley wycznie od dugoci
horyzontu obserwacji t, a nie od jego pooenia na osi czasu
czasu (t, t + t):
) )
) )dx x f x R
dx dx x x f x x R

= =
=
2 2
2 1 2 1 2 1
0
; ,
x
x
x
t t
Ergodyczny proces losowy
Teoria sygnaw Zdzisaw Papir
Losowy proces stacjonarny jest ergodyczny, jeeli
jego wartoci rednie po zbiorze s rwne
wartociom rednim po czasie.
) )
)

=
=

= =
= = =
-
x
x x x
dx x xf
dt t
T
t
T
T T
1 Pr
1 Pr
2
2
1
lim
~
Ergodyczno
wartoci
redniej
) ) )
) )
2 1 2 1 2 1
1 Pr
1 Pr
; , dx dx x x f x x R
R t t
t t
t t

=
=
= =
= = +
x
x
x x
Ergodyczno
funkcji
korelacji
Analiza widmowa
procesw losowych
Teoria sygnaw Zdzisaw Papir
Realizacje procesu losowego s sygnaami mocy, wic
kadej realizacji mona przyporzdkowa
funkcj korelacji wasnej,
) ) ) ) ) )

+ = = +
2
2
1
lim
~
T
T T
dt t t
T
t t t t t t x x x x x
x
R
a przez przeksztacenie Fouriera widmo gstoci mocy:
) ) ) )

= t t t
t
d e t
j
x x x
x R S R
~ ~ ~
F
Teoria sygnaw Zdzisaw Papir
Urednione widmo gstoci mocy procesu losowego
otrzymujemy w wyniku uredniania (w zbiorze realizacji)
widm gstoci mocy poszczeglnych realizacji.
) ) ) )
) )
,
)
,
) ) ) ,
) ) ) , ) t t t t
t t
t t
t t t
t t
t
t
t
d e t R d e t t S
d e t t S
d e S
d e t
j j
j
j
j

= + =
+ =
=
=
=
, E
E
~ ~
~ ~ ~
E
E
x x
x
x x x
x x x
x x
x x
x
R S
R S R
F
Urednione widmo gstoci
mocy procesu losowego
Teoria sygnaw Zdzisaw Papir
Urednione widmo gstoci
mocy procesu losowego
Twierdzenie Wienera Chinczyna
Widmo gstoci mocy stacjonarnego procesu losowego
jest transformat Fouriera funkcji korelacji.
) ) t S t R
F
,
x
) ) t S R
F
x
Urednione widmo gstoci mocy procesu losowego jest trans-
format Fouriera funkcji korelacji urednionej po czasie.
Teoria sygnaw Zdzisaw Papir
Urednione widmo gstoci
mocy procesu losowego
metoda alternatywna
)
)
T
X
S
T
T
x
2
lim

=
Widmo gstoci mocy deterministycznego sygnau mocy:
Widmo gstoci mocy procesu losowego:
)
)
)
)
`

|
,
|
=

,
|
=

2
2
~
E
1
lim
~
lim E

T
T
T
T
T T
S X
X
x
mona otrzyma w wyniku uredniania (po zbiorze)
widm gstoci mocy poszczeglnych realizacji, a te s
deterministycznymi sygnaami mocy.
Podsumowanie
Teoria sygnaw Zdzisaw Papir
Twierdzenie Parsevala pozwala wyznaczy energi/moc
sygnau w dziedzinie czstotliwoci.
Widmowa gsto energii/mocy okrela energi/moc sygnau
przypadajc na poszczeglne czstotliwoci sygnau.
Widmowa gsto energii/mocy jest transformat Fouriera
funkcji autokorelacji.
Funkcja autokorelacji opisuje podobiestwo sygnau do
jego opnionej w czasie repliki.
Funkcja autokorelacji sygnau mocy jest okrelona podobnie
do funkcji autokorelacji sygnau energii; definicja uwzgldnia
dodatkowo urednianie po czasie.
Filtracja sygnau powoduje przeksztacenie widmowej
gstoci energii/mocy przez kwadrat cha-ki a-cz.
Realizacje procesu losowego s deterministycznymi
sygnaami mocy.
Urednione widmo gstoci mocy procesu losowego jest
transformat Fouriera funkcji autokorelacji (urednionej w
przypadku procesw losowych niestacjonarnych).
Waciwoci widma gstoci
energii/mocy
Teoria sygnaw Zdzisaw Papir
Widmo gstoci energii/mocy jest zawsze transformat
Fouriera funkcji autokorelacji:
) ) t
x x
S R
F
Widmo gstoci energii/mocy pozwala okreli energi/moc
sygnau w wybranym pasmie czstotliwoci raz energi/moc
cakowit:
. J ) )
)

=
+ =

x

x

x

d S P
d S d S P
x
x x
2
1
2
1
2
1
,
d
g
d
g
g d
Widmo gstoci energii/mocy jest funkcj parzyst dla
sygnaw rzeczywistych:
) )
x x
S S =
) ( j H
)
x
S
) )
2
j H S
x
Podsumowanie waciwoci
funkcji autokorelacji
Teoria sygnaw Zdzisaw Papir
Niezalenie od rodzaju sygnau (deterministyczny, losowy)
funkcje autokorelacji, aczkolwiek definiowane w odmienny
sposb posiadaj identyczne waciwoci.
Deterministyczny
sygna energii:
) ) )

+ = dt t x t x R
x
t t
*
Deterministyczny
sygna mocy:
) ) )
) ) t
t t
+ =
= + =

t x t x
dt t x t x
T
R
T T
x
*
*
1
lim
Podsumowanie waciwoci
funkcji autokorelacji
Teoria sygnaw Zdzisaw Papir
Niezalenie od rodzaju sygnau (deterministyczny, losowy)
funkcje autokorelacji, aczkolwiek definiowane w odmienny
sposb posiadaj identyczne waciwoci.
) )
) ) ) ,
) ) ) , t t R
t t t R
dx dx t x x f x x t R
x x
x x
x
x
x
t t
t t
t t
+ =
+ =
=

E
E ,
, ; , ,
2 1 2 1 2 1
Niestacjonarny
proces losowy:
) )
) ) ) , t t E R
dx dx x x f x x R
x x
x
x
t t
t t
+ =
=

2 1 2 1 2 1
; ,
Stacjonarny
proces losowy:
Przykad modulacja amplitudy
Teoria sygnaw Zdzisaw Papir
)
) ) amplitudy modulacja cos
0
~
losowy, proces y stacjonarn
0
=
=
t t t
t
x
x x
) ) ) ) ,
) ) ) , )
) ) )
) ) ) ) t t t t t
t t t
t t t
t t t

+ + =
+ =
+ + =
+ + =
t R R t R
t t R t R
t t t t t R
t t t t t R
0 0
0 0
0 0
0 0
2 cos
2
1
cos
2
1
,
cos cos ,
cos cos E ,
cos cos E ,
x x
x
x x
x x
) ) )
) )
) ) ) . J
0 0
2
0
4
1
2
1
0
2
1
0
cos
2
1
,

t t t t

+ + =
= = =
= =
x x
x
x
x
S S S
R R P
R t R R
Przykad kod transmisyjny
bipolarny NRZ
Teoria sygnaw Zdzisaw Papir
,
,
,
,
, , )
|
,
|
= = =
= =
=
= = =
= + =
n k q p a E a E
n k a E
a a E
p q a
p a
n k
n
n k
n
n
,
, 1
1 1 Pr
1 Pr
2
2
2
W
Symbole a
n
s
niezalene.
T 2T 4T 6T
+1
-1
t
x(t)
nT (n+1)T
a
n
Kod transmisyjny bipolarny NRZ -
funkcja korelacji
Teoria sygnaw Zdzisaw Papir
T 2T 3T 4T
t
+1
(p q)
2
-T
) t , t R
x
T-t 2T-t 3T-t
t t t
T t 0
) )
) )
)
T
T T
q p T
t R R

=
- + -
= =
t
t
W
t t
t t
2
2
1 1
1
,
x x
Kod transmisyjny bipolarny NRZ -
funkcja korelacji
Teoria sygnaw Zdzisaw Papir
) ) )
T
q p t R R
u
= = =
t
W t t
2
2
,
x x
T 2T 3T 4T
t
+1
(p q)
2
-T
) t , t R
x
T-t 2T-t 3T-t
T u t
Kod transmisyjny bipolarny NRZ -
uredniona funkcja korelacji
& widmowa gsto mocy
Teoria sygnaw Zdzisaw Papir
T 2T 3T 4T
t
+1
-T
) t
x
R
T-t 2T-t 3T-t
) ) )
) ) , ) )
2
Sa 1 2
1
2 2 2
2
2 2
T
T R S
R
T

W o xW t
t W W t
+ = =
A + =
x x
x
F
2
W
Kod transmisyjny bipolarny NRZ -
widmowa gsto mocy
Teoria sygnaw Zdzisaw Papir
f [Hz]
T 2 T 1 T 3
Widmo gstoci mocy sygnau cyfrowego jest skupione w
pasmie 0 < f < 1/T; twierdzenie Nyquista orzeka, e pasmo
dwukrotnie wsze 0 < f < 1/2T jest wystarczajce.
) )
) ) ,
2 1
Sa
2
Sa
2 2
2
= =
= = =
A =
q p
fT T
T
T R S
R
T
x

t
t t
x x
x
F
Kody transmisyjne - kod Millera
Teoria sygnaw Zdzisaw Papir
0
zachowanie polaryzacji przy przejciu
1 0
zmiana polaryzacji przy przejciu
0 0
1
zachowanie polaryzacji przy przejciu
1 1
zachowanie polaryzacji przy przejciu
0 1
1 0 0 0 1 1 0 0 0 0 1 1 1
Kody transmisyjne - kod Millera
Teoria sygnaw Zdzisaw Papir
1
0
1
1
0
0
Waciwoci kodu Millera:
eliminacja skadowych n-cz widma
istotny poziom timing content
koncentracja widma w wskim pasmie
sekwencje 0... lub 1... rozproszenie widma
sekwencja 0 1 1... istotny poziom skadowej dc
Kody transmisyjne - kod Millera
Teoria sygnaw Zdzisaw Papir
)
)
) fT T f
fT fT fT fT
fT T f
fT fT fT fT
S
x x
x x x x
x x
x x x x

8 cos 8 17 2
8 cos 2 7 cos 8 6 cos 2 5 cos 12
8 cos 8 17 2
4 cos 5 3 cos 12 2 cos 22 cos 2 23
2 2
2 2
+
+ +
+
+
+
+
=
x
kod bipolarny NRZ
kod Millera
Przykad szum gaussowski
Teoria sygnaw Zdzisaw Papir

g
~THz
) ) ) g t go t = = S R
F ) ) t go t = R
t
Szum biay ma paskie widmo gstoci mocy w bardzo
szerokim zakresie czstotliwoci.
Funkcja korelacji szumu biaego ma charakter impulsowy;
wartoci szumu biaego w dowolnie bliskich chwilach czasu
nie s skorelowane ze sob.
Przykad szum gaussowski
Teoria sygnaw Zdzisaw Papir

g
~THz
W
Idealny filtr pasmowo-
przepustowy
Szum gaussowski po filtracji jest
nadal szumem gaussowskim.

= = =
W
W
d N
x
g
g
x
W
1
2
)
W
x W
2
2
2
1
x
e x f

=
) ) t
x
g
t W
W
R Sa =