Wykorzystanie metod in ynierii genetycznej w medycynie, farmacji i medycynie s dowej

Medycyna i farmacja

Technologie oraz metody wykorzystywane w in ynierii genetycznej znalaz y zastosowanie w produkcji:

wielu enzymw biologicznie aktywnych bia ek takich jak interferon lub czynniki, bior ce udzia w krzepni ciu krwi, antybiotykw zwi zkw spe niaj cych w organizmie funkcj hormonw (np. insuliny)

Terapia genowa
W medycynie in ynieria genetyczna znajduje zastosowanie w tzw. terapii genowej. Polega ona na wprowadzaniu do komrki pobranej od chorego genu dzia aj cego prawid owo. Ten prawid owy gen niweluje dzia anie genu uszkodzonego, odpowiedzialnego za chorob . Mo na te wprowadza geny do narz dw pacjenta za po rednictwem wektorw wirusowych. Metod terapii genowej mo na leczy takie choroby ja bia aczka czy hemofilia oraz wiele innych.

Pozyskiwanie bia ka
In ynieria genetyczna pomog a opracowa nowe metody pozyskiwania bia ka. Bakterie na przyk ad wydzielaj je na zewn trz swoich komrek, a b yskawicznie si mno c, produkuj go du e ilo ci i tanim kosztem.Terapeutyk jest nast pnie izolowany z kultur i oczyszczany. Krliki (ale te krowy i owce) wydzielaj potrzebne bia ko w mleku. W obu przypadkach klonowany i transfekowany gen jest genem ludzkim, a bia ko w pe ni identyczne z odpowiednikiem produkowanym w organizmie cz owieka.

W ten sposb uzyskuje si nie tylko leki, ale rwnie szczepionki. Dro d e s organizmami znanymi ze swego wykorzystania w produkcji szczepionek antywirusowych. Mi dzy innymi prowadzi si badania nad uzyskiwaniem szczepionki przeciwko AIDS z wykorzystaniem bakterii lub dro d y. Opracowuje si genetycznie zmodyfikowan sa at , w ktrej li ciach znalaz aby si szczepionka przeciw wirusowi zapalenia w troby, normalnie przenoszonemu drog pokarmow ("choroba brudnych r k").

Choroby nowotworowe
Za ka d chorob nowotworow stoi nieprawid owo dzia ania genw. Perspektywy zwi zane z genow terapi nowotworw dotycz oddzia ywania na aktywne onkogeny tak, by je wyciszy . Warunkiem skuteczno ci jest wybircze wprowadzanie genu do komrek nowotworowych, a nie do zdrowych. Lek o nazwie gancyklowir, stosowany w leczeniu m.in. raka jajnik i mzgu, jest aktywny tylko w komrkach nowotworowych, do ktrych wcze niej wprowadzono gen kinazy tymidynowej wirusa opryszczki.

Transplantologia
Dynamicznie rozwijaj c si dziedzin medycyny jest transplantologia. Jej trudno polega na braku odpowiedniej liczby organw zast pczych i niezgodno ci ich antygenw z antygenami biorcy. Aby nie dochodzi o do odrzuce , powinny by one jak najbli sze pod wzgl dem budowy molekularnej, w innym przypadku system immunologiczny nale y "u pi ", co os abia z kolei odporno na choroby. Dzi ki in ynierii genetycznej mo liwe stanie si wkrtce hodowanie organw zast pczych w organizmach zwierz t, ktrym wszczepiono geny zgodno ci tkankowej biorcy. Najlepszym kandydatem do tego rodzaju przedsi wzi s ssaki, ktrych organy wielko ci i parametrami funkcjonalnymi zbli aj si do ludzkich, g wnie winie.

In vitro
Najwa niejsz technik in ynierii genetycznej jest rekombinowanie DNA in vitro. Polega ona na pobieraniu i czeniu ze sob DNA pochodz cego z r nych rde , a nast pnie wprowadzenie go do uk adu komrek biorcy, w ktrym mo e on si replikowa oraz s u y jako matryca do produkcji mRNA i bia ek. Takim uk adem mo e by na przyk ad komrka bakteryjna. Otrzymano w ten sposb wiele zupe nie nowych rodzajw bakterii, niejednokrotnie cennych z gospodarczego punktu widzenia.

Szczepionki
W tego typu szczepionkach znajduj si ywe, ale os abione mikroorganizmy. Stosuje si je np. w celu zapobiegania zaka eniom powodowanym przez bakteri Salmonella typhi wywo uj c dur brzuszny. Kolejnym przyk adem s szczepionki podjednostkowe, w ktrych stosuje si : bia ka rekombinacyjne - s one syntetyzowane w komrkach organizmu, do ktrych wprowadzono geny koduj ce immunogenne bia ka patogenu, niesione przez wektor jakim jest wirus, bia ka syntetyczne.

Szczepionki
Przyk adami mog tu by : nowoczesna szczepionka przeciwkrztu cowa, wprowadzanie odcinka genu, nios cego informacj o immunogennych w a ciwo ciach toksyny produkowanej przez Clostridium tetani (bakterii powoduj cej t ec), wkolonowanego do komrek Escherichia coli, szczepionka przeciw wirusowej taczce typu B, wytwarzana przez komrki dro d y, wykazuj ce ekspresj antygenw, znajduj cych si na powierzchni otoczek wirusowych - gen immunogennych bia ek zosta wprowadzony do wysokokopijnego wektora niesionego przez komrki dro d y, dzi ki czemu bia ko wirusowe jest wytwarzane w znacznych ilo ciach.

Leki nowej generacji:

insulina ludzki hormon wzrostu VII czynnik krzepni cia krwi

Medycyna s dowa

Medycyna s dowa
W medycynie sadowej porwnuje si genetyczne cechy fragmentw biologicznych znalezionych na miejscu przest pstwa lub przypuszczalnie pochodz cych z przest pstwa z genetycznymi cechami podejrzanego. Zastosowanie metod genetycznych w sadownictwie pozwala na uwolnienie osoby niewinnej od podejrze a skazanie osoby winnej. Ju pojedyncza genetyczna r nica mi dzy prbkami zebranymi z miejsca przest pstwa a prbk pochodz c od podejrzanego jest dowodem w sprawie.

Medycyna s dowa
Ka dy organizm, ktry rozmna a si p ciowo posiada indywidualn kombinacje sekwencji DNA i niepowtarzalny genotyp. Dzi ki temu sekwencja DNA, ktra zostanie pobrana z miejsca zbrodni b dzie identyczna z sekwencja DNA podejrzanego to mo na bez w tpienia stwierdzi , e prbka ta pochodzi od podejrzanego. Je li za w czasie porwnywania sekwencji DNA z prbka tkanki pochodz cej z miejsca przest pstwa z sekwencj podejrzanego zaobserwuje si r nice to oznacza to brak powi za podejrzanego z miejscem przest pstwa.

Medycyna s dowa
Jedynym warunkiem jest tutaj porwnanie dostatecznie du ej ilo ci sekwencji. Rwnie bia ka mog by wykorzystywane w s downictwie. Mo na je porwnywa przy pomocy technik immunologicznych np. przez zastosowanie przeciwcia do okre lenia grupy krwi czy rodzaju tkanki oraz przy u yciu metod elektroforetycznych okre laj cych r nice w stosunku adunki do masy.

Medycyna s dowa
Genetyczne podobie stwo mi dzy rodzicami a potomstwem mo e by wykorzystane do potwierdzenia lub zaprzeczenia pokrewie stwa. Testy genetyczne stosuje si zazwyczaj w sprawach o ustalenie ojcostwa a tak e w sytuacjach, kiedy trzeba ustali to samo dzieci porwanych, zamienionych.W medycynie sadowej testy genetyczne stosuje si nie tylko w odniesieniu do cz owieka, ale tak e do zwierz t.

Medycyna s dowa
Do niejednokrotnego skazania mordercw doprowadzi y badania metod genetycznego "odcisku palca" przeprowadzone na materiale biologicznym niepochodz cym od cz owieka. Dzi ki tej metodzie potrafiono stwierdzi , e nasienie znajduj ce si w samochodzie podejrzanego pochodzi o z drzewa, przy ktrym znajdowa o si cia o ofiary w innym przypadku sier kota znajduj ca si na miejscu przest pstwa okaza a si identyczna z sier ci kota podejrzanego.

rd a:
http://biotechnologia.biolog.pl/biotechnologiczne-

aktualnosci.html http://www.biolog.pl/article6654.html http://www.bryk.pl/teksty/liceum/biologia/genetyka/9 906-genetyka_i_jej_znaczenie.html http://www.bryk.pl/teksty/liceum/biologia/genetyka/1 2097rekombinowane_dna_w_farmacji_oraz_medycynie.ht ml

wyk. Adrianna Majewska